Eenzaamheid bestrijden: het kan, maar het is moeilijk. Eric Schoenmakers laat in zijn proefschrift zien dat eenzame oudere mensen veel oplossingen zien, maar er in de regel niet in slagen zelf hun eenzaamheid te bestrijden. Interventies met als doel eenzaamheid te bestrijden slagen gedeeltelijk in deze opzet, vooral onder ernstig eenzame deelnemers. Spreker: E.C. Schoenmakers. Promotor: prof.dr. T.G. van Tilburg, dr. T. Fokkema. Faculteit: Faculteit der Sociale Wetenschappen. Datum: 30-10-2013

Aan het begin van dit millennium klinkt de roep om cultuurverandering in de infrastructurele sector. Kenmerkend voor de modernisering van de publieke sector sinds de jaren ’80 is de introductie van een op bedrijfsmatige principes gebaseerde filosofie. Voor Rijkswaterstaat betekent dit een transformatie van uitvoeringsorganisatie naar opdrachtgever. Doel van het onderzoek van Myrte Berendse was inzicht te krijgen in de betekenisconstructies waarmee betrokkenen dit veranderproces trachten te legitimeren of delegitimeren. Berendse deed zo’n twee jaar etnografisch veldwerk binnen Rijkswaterstaat, gebruikmakend van participatieve observatie, diepte-interviews en (kwalitatieve) tekstanalyses. Spreker: M. Berendse. Promotor: prof.dr. M.B. Veenswijk, prof.dr. A.H. van Marrewijk. Faculteit: Faculteit der Sociale Wetenschappen. Datum: 28-10-2013

Ondernemen in de ouderenzorg leidt tot prachtige innovaties, mits het begint op de werkvloer en niet in hoofden van bestuurders die zelf geen contact met bewoners hebben. Dat concludeert sociale wetenschapper Maya Fiolet uit observaties in ouderentehuizen en interviews met dertig bestuurders. Spreker: M.D. Fiolet. Promotor: prof.dr. T. Elfring, prof.dr. M.G. Boekholt, dr. J.C. Teelken. Faculteit: Faculteit der Sociale Wetenschappen. Datum: 29-10-2013

Gebruik van nanodeeltjes (deeltjes met afmetingen in de orde van miljoenste millimeters) kan slecht zijn voor het milieu en ook voor dieren die in de bodem leven. Zinkoxidenanodeeltjes worden gebruikt in zonnebrandcrèmes als UV-beschermer en komen zo in het milieu terecht. Pauline Waalewijn-Kool onderzocht de giftigheid van zinkoxidenanodeeltjes voor een springstaart, een geleedpotig dier, dat een goed voorbeeld is voor organismen die in de bodem leven. Zowel op korte als op lange termijn hebben zinkoxidenanodeeltjes minder negatieve effecten dan vrij zink.

Giftigheidtesten met de springstaart worden uitgevoerd volgens ISO richtlijn 11267. Deze methode blijkt ook geschikt voor het bepalen van de giftigheid van zinkoxidenanodeeltjes. Nanodeeltjes kunnen als droog poeder of als vloeistof in de grond komen. Waalewijn-Kool ontdekte dat zinkoxidenanodeeltjes en niet-nanozinkoxide even giftig zijn, wat suggereert dat de deeltjesgrootte geen belangrijke rol speelt voor de giftigheid in de bodem. Het vrijkomen van zinkionen van de zinkoxidenanodeeltjes blijkt de oorzaak voor de giftigheid. Gedurende een jaar blijven de zinkoxidenanodeeltjes oplossen, waardoor er steeds meer vrij zink in het bodemvocht terecht komt. Maar de giftigheid van de zinkoxidenanodeeltjes in de verouderde grond neemt drastisch af in een jaar. Zinkoxidenanodeeltjes met een organische ‘coating’ zijn giftiger dan niet-gecoate zinkoxide, maar na een jaar neemt ook de giftigheid van gecoate deeltjes voor de springstaart af. Niet alleen zijn de eigenschappen van de zinkoxidenanodeeltjes bepalend voor de giftigheid, ook de eigenschappen van de grond spelen een belangrijke rol. In zure grond zijn zinkoxidenanodeeltjes beter oplosbaar en giftiger, maar de giftigheid wordt niet beïnvloed door het organische stofgehalte van de grond.

Nanodeeltjes moeten net als andere chemische stoffen geregistreerd worden en hierbij zal veilig gebruik aangetoond moeten worden. Dit gebeurt in het kader van de Europese wetgeving (REACH). Voor zink is al een uitgebreide risicobeoordeling voor mens en milieu beschikbaar. Omdat zinkoxidenanodeeltjes minder negatieve effecten dan vrij zink hebben, kunnen de risico’s van zinkoxidenanodeeltjes geëvalueerd worden op basis van de huidige risicobeoordeling van zink.

Huidige generaties van ouderen hebben een steeds breder sociaal netwerk met meer niet-familieleden, zoals vrienden en kennissen. Zij hebben die ook nog steeds na hun 75e jaar, terwijl dit niet geldt voor de oudere generaties van ouderen. Dit komt onder andere door een hoger opleidingsniveau en een beter cognitief functioneren van de huidige generaties ouderen. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Bianca Suanet. Verder doen jongere ouderen van 55-64 jaar tegenwoordig steeds vaker vrijwilligerswerk. Ouderen met stiefkinderen zien ook stiefkinderen steeds meer als belangrijk contact met wie zij regelmatig contact onderhouden. Spreker: B.A. Suanet. Promotor: prof.dr. T.G. van Tilburg, prof.dr. M.I. Broese van Groenou. Faculteit: Faculteit der Sociale Wetenschappen. Datum: 11-10-2013

Christine Moser onderzocht patronen hoe leden in online communities kennis delen. Terwijl steeds meer mensen steeds meer tijd doorbrengen op het internet, en vooral in kennisintensieve online communities, weten we eigenlijk nog niet zo goed hoe deze communities functioneren. Moser vergroot in haar promotieonderzoek het inzicht in online communities, we kunnen nu beter begrijpen hoe kennisdeling plaatsvindt. Dit is belangrijk voor organisaties die gebruik willen maken van die kennis: alleen als we weten hoe kennisdeling plaatsvindt en waardoor deze gedreven wordt, is het mogelijk om er goed mee aan de slag te gaan. Spreker: C. Moser. Promotor: prof.dr. P. Groenewegen, prof.dr. M.H. Huysman. Faculteit: Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde. Datum: 10-10-2013

Matt Dobson ontwikkelde kleine, draagbare apparaten om deelnemers aan bijvoorbeeld een evenement onopvallend te volgen. Ze worden gedragen in of op kleding en deze apparaten vormen spontaan netwerken met omringende apparaten. Ze kunnen worden gebruikt voor het onderzoeken (en zelfs wijzigen van) sociaal gedrag. Gebruikers moeten zich niet bewust zijn van het apparaatje, anders zullen ze niet normaal werken. Als de gebruiker het apparaatje vergeet kunnen onderzoekers gegevens over ‘natuurlijke’ sociale interacties krijgen. Daarom zijn mobiele telefoons bijvoorbeeld niet geschikt, omdat deze regelmatig moeten worden opgeladen. Dobson ontwikkelde met zijn collega’s kleine, energiezuinige apparaten die weken of maanden werken zonder te worden opgeladen. Spreker: M.C. Dobson. Promotor: prof.dr.ir. M.R. van Steen, dr. S. Voulgaris. Faculteit: Faculteit der Exacte Wetenschappen. Datum: 08-10-2013

Politie en justitie zetten hoog in op vroege preventie in de strijd tegen criminaliteit. Vanuit het heersende idee dat crimineel gedrag zich vroeg in het leven openbaart en wordt veroorzaakt door stabiele persoonlijkheidsfactoren, vinden zij het niet nodig de aandacht te richten op late starters in de criminaliteit. Vere van Koppen laat echter zien dat veel daders die betrokken zijn bij georganiseerde misdaad pas op volwassen leeftijd voor het eerst een delict plegen. Spreker: M.V. van Koppen. Promotor: prof.dr. E.R. Kleemans, prof.dr.mr. A.A.J. Blokland, dr. C.J. de Poot. Faculteit: Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Datum: 08-10-2013

Gezamenlijk overzicht krijgen door het beter delen van informatie tussen hulpverleners leidt tot een beter inzicht in de situatie van verkeersongevallen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van John Steenbruggen. De diverse organisaties zoals Rijkswaterstaat, de politie, brandweer, ambulance en bergers, die verkeersongevallen afhandelen, werken hierdoor beter samen. Zo corrigeren hulpverleners bijvoorbeeld sneller foutieve informatie zoals verkeerde ongevallocatie of het aantal betrokken voertuigen of slachtoffers. Dit verbetert de dagelijkse afhandeling van verkeersongevallen omdat de hulpverleners sneller reageren en de situatie zo veiliger wordt. Dit verkort uiteindelijk de duur van de file en vermindert het aantal uren dat de automobilist in de file staat. Hiermee wordt de betrouwbaarheid van de reistijd groter. Door het grote aantal weggebruikers op het druk bezette Nederlandse wegennet zijn er dagelijks aanzienlijke files. Eén van de oorzaken van deze dagelijkse files zijn verkeersongelukken. Ieder jaar vinden er ongeveer 100.000 ongelukken plaats. Steenbruggen onderzocht of situatiebewustzijn, het weten wat er rondom een verkeersongeval gebeurt, het dagelijkse management van verkeersongevallen verbetert. Als de betrokken hulpverleners zich bewust zijn van de situatie hebben ze sneller een beter beeld van het ongeval. Het gaat hierbij om informatie van het incident, de omgeving en de inzet van de betrokken organisaties. De bereidheid van hulpverleners van organisaties om nieuwe informatiesystemen te gebruiken die situatiebewustzijn verbeteren is groot, maar het invoeren moet zorgvuldig gebeuren. De veiligheidsregio’s voor crisismanagement verbeteren ook op dit terrein. In de Nederlandse Veiligheidswet van 2010 is bijvoorbeeld expliciet vastgelegd dat netcentrisch werken de basis is voor het verbeteren van de informatie-uitwisseling in crisissituaties. Deze rechtsgrondslag maakt het mogelijk dat de medewerkers van de veiligheidsregio's praktische werkervaring kunnen opdoen met deze systemen. Voor het afhandelen van verkeersongevallen bestaat dergelijke regelgeving niet. Een sterke bestuurlijke betrokkenheid vanuit de wegbeheerders is dus nodig om dit te verbeteren.

Datum: 07-10-2013

Op 4 oktober 2013 promoveert Hadassa Jochemsen bij het VUmc Alzheimercentrum op onderzoek naar de effecten van een hoge of juist lage bloeddruk op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer. Spreker: H.M. Jochemsen, Promotor: prof.dr. Ph. Scheltens, prof.dr. Y. van der Graaf, dr. M. Muller, dr. M.I. Geerlings. Faculteit: VU medisch centrum. Datum: 04-10-2013