یک بار دیگر نوروز فرا رسید و ایران غرق شادی و سرور شد. نه تنها ایران که بسیاری کشورهای دیگر. به همین مناسبت در این قسمت از پادکست مورخ به سرگذشت نوروز پرداختیم از کهن‌ترین روزگاران تا به امروز. بفرمایید بریم در دل تاریخ نوروز!

خیلی از تحلیلگران معتقدند نفت یکی از عوامل موثر در مسیر انقلاب بود. از پس انقلاب هم کماکان ایران و نفتش در مرکز یک چالش بی‌پایان قرار داشتند و دارند. حالا سال‌هاست که نفت ایران با کلمه «تحریم» در امتداد هم هستند. تحریمی که امثال بابک زنجانی را خلق کرده، پوست گوسفند فروشی که نفت فروش شد. ما در این قسمت از این کاسب تحریم صحبت کرده‌ایم.

«نظر به پیشنهاد جناب امیرعباس هویدا، نخست وزیر، به موجب این دستخط، جناب دکتر اسفند فرّخ‌رو پارسای را به سمت وزیر آموزش و پرورش منصوب و مقرر می‌داریم که در انجام وظایف محوله اقدام نمایند.» با این حکم محمدرضا شاه، اولین وزیر زن منصوب شد. فرخ‌رو پارسا، زنی که در مسیر مادرش، یعنی اولین زن روزنامه‌نگار تبعیدی ایران رو رفت و به خیلی از اولین‌ها دست پیدا کرد و البته، جونش رو پای این اولین بودن، پای این خط‌شکنی داد. چرا؟ او که بود و چه کرده بود

تاسیس کشور پادشاهی عربستان سعودی تقریبا همزمان بود با تاجگذاری رضاشاه پهلوی. روابط ایران و عربستان از همان زمان‌ها آغاز و تا امروز فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده و ما در این قسمت تاریخ روابط دو کشور را از آغاز تا به امروز بررسی کردیم.

می‌گویند بعد از فتح نیشابور به یعقوب لیث صفاری خبر رسید مردم نیشابور می‌گویند او عهد و منشور امیرالمؤمنین ندارد و خارجی است، پس یعقوب مردم را در مسجد جمع کرد و شمشیرش را نشان داد و گفت: «امیرالمؤمنین را به بغداد نه این تیغ نشانده است؟» گفتند: «بلی.» گفت: «مرا نیز بدین جایگاه همین تیغ نشاند.» او با همین روحیه سیستان و فراتر از سیستان را فتح کرد. ما در این قسمت به سراغ او رفته‌ایم.

در سرتاسر جاده ها کودکان لخت دیده میشوند که فقط پوست و استخوان اند. قطر ساقهایشان بیشتر از سه اینچ نیست و صورتشان مانند پیرمردان و پیرزنان هشتاد ساله، تکیده، زار و نزار و چروکیده است. همه جا کمبود دیده میشود و مردم ناگزیرند علف و یونجه بخورند و حتی دانه ها را از سرگین سطح جاده ها جمع کنند تا نان درست کنند در همدان چندین مورد دیده شد که گوشت انسان میخورند و دیدن صحنه درگیری کودکان و سگها بر سر جسد و یا به دست آوردن زباله هایی که به خیابانها ریخته میشود عجیب نیست

اردیبهشت 1354، همایشی در شیراز برگزار شد برای بررسی نتایج اولین پروژه افکارسنجی ایران در سطح ملی. پروژه‌ای که نتایجش گواه این بود که ما با یک جامعه ملتهب طرفیم. چرخ توسعه اقتصادی به جلو می‌چرخه و چرخ توسعه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به عقب. ما در این قسمت به بررسی نتایج این افکارسنجی پرداختیم و توضیح دادیم که ایران دهه 50 چطور درگیر توسعه نامتوازن بود!

نامش در شناسنامه عباسعلی شهریاری‌نژاد بود، در بین فعالان سیاسی به عباس شهریاری شناخته می‌شد اما در اسناد ساواک اسامی مختلفی داشت، مسعود، اسلامی، جوادی، آقای مهندس، شاهین، سهیل طاهری و از همه مهم‌تر، مرد هزار چهره! لقبی که هم ساواکی‌ها از سر رِندی برای او می‌پسندیدند، هم مخالفان شاه از سر کینه او را با این لقب به یاد می‌آوردند. ما در این قسمت به سراغ داستان بزرگ‌ترین جاسوس سازمان اطلاعات و امنیت حکومت شاه رفتیم، به سراغ مرد هزارچهره ساواک، عباس شهریاری.

«ذهنتان را خالی کنید. بی فرم و بی شکل شوید، همچون آب. آب را که در فنجان می‌ریزید، به شکل فنجان در می‌آید و در بطری که می‌ریزید به شکل بطری. اگر در قوری که بریزید قوری می‌شود. آب می‌تواند جریان داشته باشد، می‌تواند در هم بکوبد. مثل آب باش دوست من.» این جملات از بروسلیه، بازیگر مشهور هنگ‌کنگی-آمریکایی. جملاتی که الهام بخش نسلی از جوانان هنگ‌کنگ شد برای شکل دادن به یک جنبش، جنبشی بی شکل مانند آب، جنبشی که می‌تونست چنان در هم بکوبه که هیچ کس مثلش رو ندیده. تندآبی که روزی بالاخره مهار شد اما هر آینه مستعد شکستن سد و طغیان مجدده! چطور به وجود اومد این جنبش؟ چه ویژگی‌هایی داشت؟ چه فرقی با سایر جنبش‌های اجتماعی آشنا برای ما داشت و چه سرنوشتی پیدا کرد؟ در دقایق آتی از یکی از بی‌نظیرترین تحرکات جمعی انسان در عصر تکنولوژی خواهیم گفت، تحرکاتی که در گذشته نمونه‌ای بدین شکل نداشته شاید، ولی می‌شه پیش‌بینی کرد در آینده بسیار پرتکرار خواهد بود.

نوامبر 2016 میلادی، بخش بزرگی از مردمان آمریکا به ترامپ رأی دادند، مردمانی که بخشیشون شیفته شعارهای ترامپ، سبک زندگی ترامپ و بی‌باکی و جسارتش بودند. او از کجا اومد؟ چطور تبدیل شد به یک تاجر موفق و مشهور و نماد رویای آمریکایی؟ چطور تبدیل شد به یک سیاستمدار؟ ما در این قسمت از مورخ به این سوالات پاسخ دادیم.