فصل اول، اپیزود هفتم | آن‌سوی آینه، آندری تارکوفسکی، «آینه» و فیلم‌های دیگر
گرفتاری‌های آندری تارکوفسکی در شوروی از اولین فیلمش شروع شد؛ از «کودکی ایوان» که مقامات عالی‌رتبه با دیدنش گفتند فیلم‌ساز جوان به چه جرئتی بیانات شاعرانه‌اش را جایگزین علیّتِ روایی در فیلم کرده؟ بدبینی‌ها به تارکوفسکی ادامه پیدا کرد و فیلم بعدی‌اش «آندری روبلُف»، بااین‌که قرار بود روایتی از زندگی نقاشِ شمایل‌های مذهبیِ قرن پانزدهمِ میلادی باشد، اما عملاً بدل شد به «شرح وضعیت دشوارِ هنرمندی در اوج مصائبِ دورانی هولناک» و همین باعث شد فیلم دومِ تارکوفسکی سه سال توقیف شود و ناگهان بعد از آن‌که نسخه‌ای از فیلم به جشنواره‌ی فیلم کن رسید، همه‌ی دنیا از وجود «آندری روبلُف»ی باخبر شدند که «با شرارت و بی‌رحمی احاطه شده و به‌خاطر همین چیزها لب فرو بسته است.»
گرفتاریها ادامه پیدا کردند چرا که همه‌ی فیلم‌های بعدی تارکوفسکی در کشور خودش، به‌قولی زنگ خطری برای وضعیت اجتماعیِ آن سالهای شوروی بودند، «روزنهای برای به تصویر کشیدن خواستهای نوظهور و خلاق روشنفکران آن کشور.» به نظر می‌رسید تارکوفسکی با «آینه» مسیرِ فیلم‌های بعدی‌اش را هم انتخاب کرده. بعد از آن‌که «استاکر» را ساخت فرصتی برای ساختن فیلم دیگری در کشور خودش پیدا نکرد. به ایتالیا رفت و «نوستالگیا»یی را ساخت که در جشنواره‌ی کن درخشید و با این‌که فکر می‌کرد دوباره به کشورش، به شهرش، برمیگردد هیچوقت فرصتی برای بازگشتن پیدا نکرد. شوروی او را نخواست و بیماری مرگبار تارکوفسکی را در تبعید از پا درآورد.
پس از آن‌که از دنیا رفت همسرش در پاسخ مقامات شوروی که میخواستند پیکرِ فیلم‌ساز را هر طور شده به کشورش بازگردانند گفت او را دور از سرزمینی به خاک میسپاریم که خودش، هنرش و خانوادهاش را آزار داد. تارکوفسکی نیازی به شما نداشت؛ این شمایید که تا ابد محتاج تارکوفسکی و نام و هنرش هستید.
۱. تارکوفسکی؛ بابک احمدی؛ انتشارات ماه‌نامه‌ی فیلم؛ زمستان ۱۳۶۶
۲. امید بازیافته: سینمای آندری تارکوفسکی؛ بابک احمدی؛ نشر مرکز؛ ۱۳۸۲
۳. ترجمه‌ی تنهایی (نوشتههایی از سینما)؛ صفی یزدانیان، انتشارات گیلگمش؛ ۱۴۰۳
۴. آینه؛ آندری تارکوفسکی؛ به روایت صفی یزدانیان؛ نشر نی؛ ۱۳۷۷
۵. پنج فیلم‌نامه‌ی آندری تارکوفسکی؛ ترجمه‌ی مجید اسلامی، هادی چپردار، مژگان محمّد، فردین صاحبالزمانی و نغمه ثمینی؛ نشر نی؛ ۱۳۸۲
۶. دفتر خاطرات (۱۹۸۶ ـ ۱۹۷۰)؛ آندری تارکوفسکی؛ ترجمه‌ی عظیم جابری؛ نشر درون، ۱۴۰۳
۷. آندری تارکوفسکی؛ شان مارتین؛ ترجمه‌ی فردین صاحبالزمانی؛ آوند دانش؛ ۱۳۸۹
۸. آندری تارکوفسکی و راهش (تجسم زمان)؛ گردآوری و ترجمه از متن روسی: مهران سپهران؛ نشرچشمه؛ ۱۳۸۹
۹. زمان مهرشده؛ آندری تارکوفسکی؛ ترجمه‌ی عظیم جابری؛ نشر درون؛ ۱۴۰۳
۱۰. آینه؛ ناتاشا سینسیوس؛ ترجمه‌ی بابک کریمی؛ نشر خوب؛ ۱۴۰۲
۱۱. عناصر سینمای آندری تارکوفسکی؛ رابرت برد؛ ترجمه‌ی مهران صفوی و میلاد میناکار؛ نشر مرکز؛ ۱۳۹۳
12. About Andrei Tarkovsky (Memoirs and biographies), by Marina Tarkovskaya, Progress Publishers, 1990
13. Collected Screenplays, by Andrei Arsenevich Tarkovsky, Natasha Synessios (Translator), Faber and Faber, 2003
موسیقی و صداهای روسی و دوبله‌ی فارسی:
1. Andrey Tarkovsky. A Cinema Prayer, by Andrey A. Tarkovskiy (2019)
2. Stalker, by Andrey Tarkovsky, Music by Eduard Artemyev (1979)
3. Ivan's Childhood, by Andrey Tarkovsky, Music by Vyacheslav Ovchinnikov (1962)
4. Andrei Rublev, by Andrey Tarkovsky, Music by Vyacheslav Ovchinnikov (1966)
5. Solaris, by Andrey Tarkovsky, Music by Eduard Artemyev (1972)
6. Mirror, by Andrey Tarkovsky, Music by Eduard Artemyev (1975)
7. Das alte Jahr vergangen ist, BWV 614 (Bach, Johann Sebastian)
8. Johann Sebastian Bach. Mass in B Minor, BWV232. Akademie für Alte Musik Berlin
و
قطعه‌های ابتدایی و انتهایی پادکست
Flowers Of Herself
و
Exiles
هر دو ساخته‌ی
Max Richter
برگرفته از آلبوم Exiles ـ ۲۰۲۱.
"لینک تهیه‌ی کتاب‌های "نشر گیلگمش
https://www.cheshmeh.ir
___
نویسنده و راوی: محسن آزرم
صدابرداری، ادیت، میکس و مسترینگ: ایمان لطفیان
تهیه‌کننده: گوشه‌ی پادکست
https://instagram.com/carnaval.podcast
