Myślenie krytyczne to tarcza przeciwko coraz intensywniejszej, precyzyjnej i bezwzględnej broni: dezinformacji i manipulacji. Nie stosują ich wyłącznie państwa czy instytucje. Metody te widać w polityce, życiu osobistym, handlu, biznesie – a także w medycynie. Pacjenci i lekarze coraz częściej stają przed lawiną sprzecznych informacji, pseudonauki i marketingowych obietnic. Umiejętność logicznej analizy, weryfikacji źródeł i oddzielania faktów od opinii staje się więc niezbędna, by podejmować trafne decyzje zdrowotne. O tym, jak rozwijać i stosować myślenie krytyczne w praktyce, mówi dr Anna Mierzyńska w rozmowie ze Stefanem Karczmarewiczem.

Myślenie „na brudno” – a może bardziej adekwatnie w epoce cyfrowej myślenie robocze lub „w drafcie” – to umiejętność, którą warto sobie przypomnieć i rozwijać. W czasach gdy przekazy – zwłaszcza polityczne, ale nie tylko – opierają się głównie na silnych emocjach, łatwo o pochopne reakcje. Treść staje się drugorzędna, liczy się impuls.

Właśnie dlatego potrzebujemy narzędzi, które pozwolą nam zatrzymać się na moment i ocenić sytuację z dystansu. Myślenie „na brudno” to świadome zawieszenie natychmiastowego osądu. To racjonalne podejście do informacji: analiza zamiast automatyzmu, pytania zamiast szybkich odpowiedzi, refleksja zamiast emocjonalnego odbioru. W tym odcinku rozmawiamy o tym, jak praktykować takie myślenie w codziennym życiu i dlaczego staje się ono coraz bardziej potrzebne.

Zabójstwo doktora Soleckiego w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie to niewyobrażalna tragedia, ale jednocześnie dramatyczny sygnał ostrzegawczy. Ten wstrząsający akt przemocy nie jest niestety wyjątkiem – to skrajna konsekwencja narastającej fali agresji wobec osób pracujących w ochronie zdrowia, służbach ratowniczych czy edukacji. Zjawisko to przybiera na sile od lat, a państwo pozostaje wobec niego bierne. Jeśli nie zostaną podjęte konkretne i stanowcze kroki, profesje kluczowe dla funkcjonowania społeczeństwa będą coraz trudniejsze do wykonywania, coraz mniej bezpieczne i coraz mniej efektywne – mimo stale rosnących nakładów. Potrzeba tu nie skomplikowanych reform, ale prostych, konsekwentnie wdrażanych rozwiązań i realnej woli politycznej. To ostatni moment, by zacząć działać, zanim kolejne dramaty przestaną nas szokować.

Polski Związek Łowiecki dąży do uniezależnienia się od nadzoru państwowego. Tymczasem badania psychologiczne wskazują, że wśród myśliwych często występują cechy tzw. mrocznej triady (narcyzm, makiawelizm, psychopatia). Naszą rozmówczynią jest dr Anna Mierzyńska, psycholog kliniczna. Czy osoby z zaburzeniami osobowości powinny być objęte nadzorem medycznym? Co mówią dane naukowe? Rozmawiamy o psychologii łowiectwa, bezpieczeństwie i potrzebie regulacji. Temat budzi emocje, my patrzymy na fakty.

(01:00) Wstęp do rozmowy o zdrowiu psychicznym związanym z myśliwymi

(03:00) Psychologia myśliwych: najnowsze wyniki badań

(05:10) Jakie wartości i przekonania towarzyszą myśliwym?

(08:00) Czym jest mroczna triada? Narcyzm, makiawelizm, psychopatia

(12:40) Czy myśliwi powinni być pod opieką lekarską?

(20:05) Czym jest uśmiech myśliwego i od czego zależy?

(24:35) O dzieciach biorących udział w polowaniach.

Czy nowoczesne terapie otyłości i cukrzycy mogą być skuteczne, jeśli nie uwzględniają aspektu psychicznego pacjentów? O tym rozmawiają dr Anna Jackun-Podleśna, specjalistka diabetologii, i dr Anna Mierzyńska, psycholog kliniczny, z dr. Stefanem Karczmarewiczem. Nowoczesne metody leczenia tych chorób obiecują przełomowe wyniki, ale mimo zaawansowanej farmakoterapii efekty często rozczarowują. Jednym z kluczowych elementów, które mogą wpłynąć na sukces leczenia, jest psychika. Zrozumienie tego aspektu jest istotne nie tylko dla osób zmagających się z otyłością czy cukrzycą, ale i dla wszystkich, którzy chcą lepiej poznać wpływ psychicznych czynników na zdrowie fizyczne.

(00:26) Wstęp

(01:15) Co się zmienia w zachowaniu pacjentów wskutek wdrożenia nowoczesnych terapii w kontekście chorób przewlekłych?

(06:55) Jak postrzegana jest osoba z cukrzycą czy otyłością?

(09:50) Czy styl życia nie ma wpływu na otyłość?

(15:18) Czy niektórzy pacjenci się zagładzają?

(18:30) Wpływ socjalizacji na leczenie

(23:09) Apel do pacjentów i do decydentów

(27:00) Podsumowanie

Czy warto zasięgać drugiej opinii lekarskiej? Czy lekarz powinien o tym wiedzieć? Dlaczego w Polsce budzi to tyle emocji, choć na Zachodzie jest normą? I co z tym wszystkim mają wspólnego pośpiech w gabinecie i brak zaufania? O mitach, nieporozumieniach i rzeczywistości z tym związanej mówi dr Stefan Karczmarewicz w podkaście o relacjach pacjent–lekarz.

(00:40) Wstęp

(01:25) Zasięganie drugiej opinii lekarskiej przez pacjentów

(03:12) Pośpiech lekarzy, wątpliwości pacjenta i zatajanie zasiągnięcia drugiej opinii

(05:12) Czy zasięganie innej opinii jest właściwe? Trzy przyczyny

(07:30) Czy lekarze powinni wiedzieć o innych konsultacjach?

(10:30) Lekarskie narady oficjalne i nieoficjalne – pytanie o radę

(12:00) Wnioski: czy zasięgać opinii i czy zmieniać lekarza

(13:12) Podsumowanie

W pierwszym odcinku podkastu „Polityka o medycynie i okolicach” dr Stefan Karczmarewicz podpowiada, jak odróżnić dane medyczne od opinii, i wyjaśnia, dlaczego jest to tak kluczowe. W dobie powszechnego dostępu do informacji w internecie łatwo natrafić na mieszankę rzetelnych danych, subiektywnych opinii oraz świadomej dezinformacji. Stefan Karczmarewicz przedstawia proste, ale skuteczne metody oceny wiarygodności źródeł, które pomagają unikać ryzyka poważnych błędów zdrowotnych i ich tragicznych konsekwencji. Odcinek daje cenne wskazówki, jak podejść do informacji medycznych w sposób odpowiedzialny.

(01:31) O czym będzie ten podkast?

(03:46) O trudności w rozróżnianiu danych medycznych od opinii, które znajdujemy w internecie

(05:26) „Skąd wiadomo, że to prawda?”

(06:45) Ocena wiarygodności badań naukowych – 5 punktów

(14:35) Jakie socjotechniki są stosowane w dyskusjach na tematy medyczne?