การเคลื่อนไหวของกลุ่มนักเรียน นักศึกษา นับตั้งแต่การชุมนุมที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย เมื่อ 18 ก.ค. ส่งผลให้เกิดการชุมนุมตามมาอีกหลายจุดทั่วประเทศ ขณะเดียวกันหลังจากนั้นไม่นานก็เกิดการปรากฏขึ้นของกลุ่มที่เห็นต่างออกไป

แม้แถลงการณ์ของกลุ่มที่เห็นต่าง ยืนยันจะไม่ขัดขวางการแสดงออกที่ถูกต้องตามระบอบประชาธิปไตยอย่างตรงไปตรงมา หากไม่ก้าวล่วงสถาบัน แต่หลายคนอดจะกังวลไม่ได้ที่เหตุการณ์จะย้อนรอยอดีต นำไปสู่ความรุนแรงเลวร้ายที่สุดครั้งหนึ่งของสังคมไทย คือ 6 ต.ค.2519

เพราะในครั้งนั้น หลังจากเกิดการเคลื่อนไหวของทางฝั่งนักศึกษา ก็ตามด้วยข้อกล่าวหาเป็นคอมมิวนิสต์ การโจมตีว่าก้าวล่วงสถาบัน เกิดการปะทะกันแบบม็อบชนม็อบระหว่างม็อบอาชีวะ "กลุ่มกระทิงแดง" กับ กลุ่มนักศึกษาหลายครั้ง และนำไปสู่การล้อมปราบอย่างรุนแรงเลวร้าย ก่อนจะเกิดการรัฐประหารยึดอำนาจในที่สุด

ส่วนผู้ลงมือก่อเหตุไม่มีใครต้องรับผิด และความทรงจำเรื่อง 6 ต.ค. 2519 ก็ถูกทำให้ลบเลือนไปจากสังคมไทย

สุเทพ เทือกสุบรรณ อภิปรายไม่ไว้วางใจโจมตี พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ นายกรัฐมนตรี เมื่อเดือน ก.ย. 2540 ว่า ช่วงก่อนจะมีการตัดสินใจลอยตัวค่าเงินบาท 2 ก.ค. 2540 มีคนที่ไม่เกี่ยวข้องไปร่วมรับรู้อยู่ด้วย

คนๆ นั้นคือ โภคิน พลกุล รมต.ประจำสำนักนายกรัฐมนตรีในขณะนั้น และยังสงสัยต่อไปว่า มีการนำข้อมูลไปบอก ทักษิณ ชินวัตร ที่เข้ามาเป็นรองนายกรัฐมนตรีในภายหลัง

ทักษิณ ลุกขึ้นชี้แจงในสภาตอนหนึ่งว่า "ผมไม่เคยคิดหาผลประโยชน์ ถ้าเมื่อไรพี่น้องประชาชนคนทั้งสภารู้ว่าผมทำเลวอย่างนี้นะครับ ผมไม่อยู่ในแผ่นดินนี้ ผมไม่อยู่ให้หนักระบบการเมือง ไม่ให้หนักสภา ผมไม่ใช่คนเลวนะครับ ไม่มีแน่นอน"

ส่วนโภคิน ได้ไปฟ้องเรียกค่าเสียหายสุเทพรวมทั้งสื่อที่ลงข่าว 2,562 ล้านบาท และต้องสู้คดีถึงชั้นฎีกา

แต่ความคลุมเครือในเรื่องนี้ก็ยังคงอยู่จนทุกวันนี้ ขึ้นอยู่กับว่าใครเลือกที่จะเชื่อแบบไหน

มีการจุดประเด็น กฎหมายนิรโทษกรรมขึ้นมาอีกครั้ง โดย ส.ว.คำนูณ สิทธิสมาน เชื่อมโยงไปถึง แนวคิด รวมไทยสร้างชาติ ของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่เป็นการรวมทุกกลุ่มเพื่อเดินหน้าประเทศ

คำว่า นิรโทษกรรม เป็นประเด็นทางการเมืองในสังคมไทยต่อเนื่องมาหลายปี ที่ก่อนหน้านี้หยิบยกขึ้นมาเมื่อใดจะนำไปสู่ความขัดแย้ง โดยเฉพาะช่วงปี 2555-2556 ที่มีความพยายามผลักดัน นิรโทษกรรมแบบสุดซอย ให้รวมไปถึงคดีความต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับอดีตนายกรัฐมนตรี ทักษิณ ชินวัตร จนเกิดการชุมนุมใหญ่คัดค้าน และกลายเป็นกลุ่ม กปปส. จนรัฐบาล ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ต้องตัดสินใจประกาศยุบสภา แต่ก็หยุดยั้งม็อบไม่ได้แล้ว

น่าสนใจว่า นิรโทษกรรม รอบใหม่ ที่คาดว่าจะตีวงล้างคดี (และค่าเสียหายที่ต้องจ่าย?) แค่ แกนนำและผู้ชุมนุม พันธมิตร-นปช.-กปปส. จะสำเร็จหรือไม่

ข้อถกเถียงเรื่องคุณสมบัติของผู้ดำรงตำแหน่งกรรมการองค์กรอิสระ ทั้ง ป.ป.ช.และ กรรมการสิทธิมนุษยชน ในปัจจุบันว่า คนที่เคยเป็น สนช.จะต้องเว้นวรรค 10 ปี เหมือน ส.ส.หรือ ส.ว.หรือไม่ หลายคนอาจมองว่าไม่ใช่เรื่องใหญ่

แต่กรณีเมื่อ 19 ปี ที่แล้วตอนสรรหา ผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน ที่ดำเนินการผิดขั้นตอนก็ทำให้เกิดการติดล็อกอยู่เป็นปี จนไม่รู้ว่าจะแก้กันอย่างไร และเกิดการตีความกันไปมากมายใน 'ช่วงเวลาแห่งความเงียบ'

ปี 2563 นิพิฏฐ์ อินทรสมบัติ รองหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ ประกาศจะเล่นงาน กกต.ทั้ง 7 คน ที่ "ใช้ดุลพินิจตามอำเภอใจ นอกล้นไปจากขอบเขตของกฎหมาย" โดยบอกว่า มีพยานหลักฐาน หนาแน่น หนักแน่นมากกว่าคดีที่ กกต. ในอดีตติดคุก

ปี 2549 สถานการณ์การเมืองในตอนนั้นเป็นอย่างไร กกต.ในขณะนั้นถึงกับต้องลงเอยด้วยการถูกจำคุก ส่วนพรรคการเมืองที่เคยได้ชื่อว่าเป็นพรรคการเมืองที่ทรงอำนาจมากที่สุดอย่าง "ไทยรักไทย" จะถูกยุบพรรคในเวลาต่อมา

REWIND พาย้อนกลับไปติดตามเหตุการณ์เมื่อ 14 ปีที่แล้ว

การเมืองร่วมสมัยถ้าจะให้นึกถึงชื่อของใคร ที่เป็นภาพจำของการร่างรัฐธรรมนูญหลังเกิดการรัฐประหาร เชื่อว่าชื่อของ "มีชัย ฤชุพันธุ์" เป็นชื่อแรกๆ ที่หลายคนนึกถึง

จากรัฐประหาร 2520 มีชัย ในวัยหนุ่มร่างแถลงการณ์ไปกำพระที่ห้อยคอไป เพราะสถานการณ์ไม่ราบรื่นและถ้าพลาดเขาจะกลายเป็นกบฏด้วย สู่รัฐประหาร รสช.ในปี 2534 ที่ลงเอยด้วย เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ โดยมีเรื่องของรัฐธรรมนูญที่เปิดช่องนายกรัฐมนตรีคนนอก เป็นปัจจัยประกอบ

ก่อนจะถูกตามตัวถึงบ้านในรัฐประหารรัฐบาลทักษิณ เมื่อปี 2549 เมื่อ "บิ๊กบัง" พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน ร่างแถลงการณ์เองแล้วไม่ลงตัว จนมาถึงรัฐประหาร รอบล่าสุดในปี 2557 ที่แม้จะดันให้ บวรศักดิ์ อุวรรณโณ ไปร่างรัฐธรรมนูญแทนแล้ว แต่ที่สุดก็ต้องถูกตามตัวมาร่างใหม่จนได้รัฐธรรมนูญ 2560 แบบที่เขาบันทึกความรู้สึกไว้ในตอนนั้นว่า "เคราะห์กรรมมาถึงตัวเราอีกแล้วหรือนี่"

จบฤดูกาล 2019/2020 ลิเวอร์พูลจะเป็นแชมป์พรีเมียร์ลีกครั้งแรกและแชมป์ลีกในรอบ 30 ปี สร้างความยินดีให้กับเหล่าเดอะค็อปทั่วโลกและในไทย

แต่เมื่อ 16 ปีที่แล้ว แม้ลิเวอร์พูลจะยังไม่ใกล้กับการคว้าแชมป์ลีก ในบ้านเรามีข่าวฮือฮาต่อเนื่องอยู่หลายสัปดาห์ กับข่าวว่า นายกรัฐมนตรี ทักษิณ ชินวัตร จะซื้อหุ้นลิเวอร์พูล และคนไทยจะได้มีส่วนร่วมด้วย

แล้วหลังจากนั้นเกิดอะไรขึ้น ทำไมเรื่องนี้เงียบหายไปเฉยๆ ไทยเข้าใกล้กับการเป็นเจ้าของร่วมลิเวอร์พูลมากแค่ไหน หรือเป็นเพียงการสร้างข่าวขึ้นมาเท่านั้น

การเสียชีวิตเพราะโรคมะเร็งของ "อ.โต้ง" ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ นักวิชาการ นักสิ่งแวดล้อม นักสิทธิมนุษยชน อดีต ส.ว. และ ส.ส. เท่ากับเป็นการสิ้นสุดของคนตระกูล ชุณหะวัณ ที่มีบทบาทสำคัญในการเมืองไทย รุ่นที่ 3 ไปด้วย

นับตั้งแต่รุ่นปู่ จอมพลผิน ชุณหะวัณ หัวหน้าคณะรัฐประหาร 2490 มาถึงรุ่นพ่อ พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ นายกรัฐมนตรี คนที่ 17 ที่ถูก รสช.รัฐประหาร 2534 หรือแม้แต่รุ่นลูก ไกรศักดิ์ ที่โดนป้ายสีคดีในการทำรัฐประหาร 2534

ทุกคนล้วนเกี่ยวพันกับรัฐประหารที่ดูเหมือนจะคู่ขนานกับเมืองไทยอย่างแนบแน่นในช่วงเวลาหนึ่ง

ขณะที่เมื่อขยายกว้างขึ้นไปยังกลุ่มเครือญาติซอยราชครู ก็อยู่ในช่วงอัสดงทางการเมือง กร ทัพพะรังสี วางมือ, ปองพล อดิเรกสาร เว้นวรรคการเมือง มีเพียง ปรพล อดิเรกสาร ที่ร่วมงานกับพรรคพลังประชารัฐ

วุฒิสภาถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกในระบบการเมืองไทย เมื่อปี 2489 ถูกวางให้เป็นการเลือกตั้งทางอ้อมโดยราษฎร แต่ยังไม่ทันใช้ระบบนี้จริงๆ ก็ถูกยกเลิกโดยรัฐประหารในปี 2490 กลายเป็นระบบแต่งตั้ง

จนเมื่อปี 2540 คณะผู้ร่างรัฐธรรมนูญตัดสินใจในนาทีท้ายๆ ให้เป็นระบบการเลือกตั้งทางตรง พร้อมอำนาจที่มากขึ้น แต่หลังผ่านการเลือกตั้งครั้งแรก ข้อกล่าวหาที่ว่ากลายเป็นการทำลายประชาธิปไตยเสียเองก็ถาโถมเข้าใส่ เมื่อมีการรัฐประหารในปี 2549 ก็ถูกเปลี่ยนแปลงรูปแบบไปอีก

ที่สุดระบบการเลือกตั้ง ส.ว.โดยตรงทั้งสภา ก็ถูกตัดตอนไม่ให้โอกาสพัฒนาได้อีกแทบจะถาวร เมื่อมีการยื่นเรื่องไปที่ศาลรัฐธรรมนูญในปี 2556 และมีคำวินิจฉัยออกมา

การอภิปราย พ.ร.ก. 3 ฉบับที่เกี่ยวกับการเยียวยาและฟื้นฟูผลกระทบโควิด ของรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา จบลงโดยใช้เวลา 5 วัน จากเดิมที่ฝ่ายค้านเคยบอกว่ามีเนื้อหาเยอะและวงเงินกู้สูงมากจะขอถึง 10 วัน

ถ้าย้อนไปในอดีตการอภิปรายที่เกิดขึ้นจริงแบบว่ากันทุกวันจนข้ามสัปดาห์ คือ เมื่อปี 2490 เมื่อ พลเรือตรีถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ หรือ หลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ นายกรัฐมนตรี ใจกว้างที่ให้ฝ่ายค้านที่นำโดย ควง อภัยวงศ์ หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ อภิปรายต่อเนื่องถึง 8 วัน โดยมีการถ่ายทอดวิทยุกระจายเสียงไปทั่วประเทศเป็นครั้งแรก

แม้จะยอมเปิดกว้างด้วยกลไกของสภาอย่างเต็มที่ แต่ปลายทางของนายกรัฐมนตรีผู้นี้ก็จะถูกรัฐประหารยึดอำนาจในอีกไม่กี่เดือนต่อมาอยู่ดี