W ostatnim odcinku drugiego sezonu przytaczamy analizy sytuacji militarnej, ekonomicznej i społecznej, by zmierzyć się z krążącą mediach tezą, ze Ukraina przegrywa. Tak szerokie spojrzenie jest konieczne, gdyż trwa wojna na wyczerpanie. Jej los zależy również od postawy sojuszników Ukrainy, omawiamy najnowszy sondaż centrum Razumkova, który pytał Ukraińców jakie wydarzenia zewnętrzne są najbardziej niekorzystne dla Ukrainy. Na pierwszym miejscu nasi sąsiedzi wskazali... blokadę polskiej granicy. Na koniec odcinka o rosnącej popularności w Ukrainie i rosnącej dostępności w Polsce twórczości lat dwudziestych (Rozstrzelanego odrodzenia).

https://razumkov.org.ua/napriamky/sotsiologichni-doslidzhennia/otsinka-vplyvu-zovnishnopolitychnykh-chynnykiv-na-ukrainu-stavlennia-do-inozemnykh-derzhav-ta-okremykh-initsiatyv-ikh-lideriv-otsinka-gromadianamy-ukrainy-legitymnosti-pravlinnia-putina-berezen-2024r, Lata dwudzieste, lata trzydzieste… i rozstrzelanie (new.org.pl), Global military spending surges amid war, rising tensions and insecurity | SIPRI

45 proc. uważa, że po wojnie władzę powinien przejąć obóz stworzony przez kogoś wywodzącego się z wojska. dwa razy mniej obstawia kogoś ze środowiska wolontariatu wojennego lub inteligencji, a tylko co drugi chciałby, by władze dostał ktoś z istniejących obecnie partii. W tym odcinku analizujemy wojenną politykę w Kijowie (lub jej brak?), układ sił w obozie rządzącym, coraz mniej znaczący i efektywny parlament oraz przyjętą w końcu ustawę o mobilizacji. Rozmawiamy też o najważniejszych trendach w międzynarodowej grze politycznej związanej z wojną w Ukrainie: rozkręcającą się ukraińską ofensywę dyplomatyczną w Afryce oraz wysiłki Amerykanów, by osłabić zaangażowanie Chin na rzecz Rosji. Jak zwykle, przytaczamy też najnowsze wyniki badania opinii publicznej.

Źródła: https://razumkov.org.ua/novyny/otsinka-sytuatsii-v-kraini-dovira-do-sotsialnykh-instytutiv-vira-v-peremogu-stavlennia-do-vyboriv-berezen-2024r, https://www.pravda.com.ua/rus/news/2024/04/10/7450613/, https://www.atlanticcouncil.org/content-series/inflection-points/the-biden-administration-is-sounding-the-alarm-about-chinese-support-for-russia/

"Jakie twoim zdaniem są największe zagrożenia dla Ukrainy?" - odpowiedź "rosyjska agresja" znalazła się dopiero na drugim miejscu wśród najczęściej wskazywanych przez ankietowanych Ukraińców. Edwin Bendyk i Agnieszka Lichnerowicz rozmawiają o tym dlaczego korupcja budzi większy niepokój (choć spada), jak przebiega walka z korupcją oraz jakie są prognozy sytuacji na froncie. Omawiają najnowsze badania socjologiczne - nadzieje i obawy Ukraińców, spadającą popularność Zełenskiego, opinie na temat mobilizacji oraz przekonania na temat końca wojny. Źródła:

https://iri.org.ua/survey/opytuvannya-absolyutna-bilshist-ukrayintsiv-viryt-u-peremohu-nad-rosiyeyu-pidtrymuyut, https://ispp.org.ua/2024/04/01/2024-pres-reliz-stan-suspilnoii-svidomosti/

Edwin Bendyk - prosto z Kijowa - opowiada o alarmach powietrznych, trudniejszych niż wcześniej rozmowach z ukraińskimi znajomymi i nieznajomymi oraz (i przede wszystkim) o kulturalnym życiu wojennej stolicy. Współprowadzący podcast Rozumieć Ukrainę opowiada o tym jak z rzeczywistością mierzą się twórcy teatralni i wystawiani a stołecznych galeriach artyści, analizuje wzrost czytelnictwa i powstawanie nowych galerii oraz opisuje pobudki przy dźwięku alarmów powietrznych. Oraz niepokój jakim dzielą się ukraińscy rozmówcy w obliczu tego, że zawodzą ich dwaj główni sojusznicy - USA, które nie zdołały uchwalić w Kongresie bardzo potrzebnego wsparcia oraz Polską, która nie potrafi sobie poradzić z kryzysem na granicy.

"(...) w epoce wczesnonowożytnej Polska stała się dla Ukrainy „oknem na Zachód”, podczas gdy Ukraina była miejscem narodzin polskich imperialnych fantazji" - pisze prof. Andrij Portnow opisując jak wśród Ukraińców ewoluowała pamięć o I RP i jakie spory wywołuje ocena jej dziedzictwa. Ukraińcy długo odcinali się od I RP (imperializm/kolonializm/pańszczyzna/polonizacja), ale to zaczyna się zmieniać. Badacze nieuansują opowieść o republice i szlachcie, zwracają również uwagę na "zachodnie" i "prawne" dziedzictwo I RP, czego przykładem jest m.in. wydana właśnie książka Natalii Starczenko. W szóstym odcinku omawiamy kluczowe lektury oraz wątki pojawiające się w tej debacie,

Źródła: "Ukraińskie Światy Rzeczypospolitej" Natalii Starczenko, "Polska i Ukraina: wspólna historia, asymetryczna pamięć"

Andrija Portnowa, "Ukraina. Wyrwać się z przeszłości: Jarosława Hrycaka, "Дзеркала ідентичності" Наталя Яковенко

Bohaterem piątej rozmowy jest m.in. "Manifest trwałej wojny" prof. Jarosława Hrycaka. Lwowski historyk od początku rosyjskiego ataku w 2024 roku przewidywał, że wojna będzie długa, teraz w manifeście pisze jak społeczeństwo powinno przebudować się, by wytrwać w wojnie na wyczerpanie. Jednak omawiamy też najnowsze wyniki badań, które pokazują, że "Ukraińcom pozostało już niewiele emocji mobilizacyjnych, jak złość, rośnie natomiast frustracja". Co z tego wynika? Drugim tematem odcinka jest międzynarodowa gra, którą prowadzą europejscy sojusznicy Ukrainy, czyli Niemcy, Francja i Polska oraz strategiczne cele Kremla, które przedstawił Dmitrij Miedwiediew.

Źródła: Manifest Hrycaka: Скільки триватиме війна в Україні - Грицак розповів, до чого готуватися українцям / NV, perspektywa socjologiczna: Мобілізація, припинення війни та соціальні страхи ― соціолог про настрої та очікування українців / NV, rosyjska strategia: Neoimperialny plan Moskwy: Miedwiediew definiuje cele strategiczne Kremla (osw.waw.pl), analiza granicy Bendyka: War, business, and politics: Poland’s support for Ukraine amid agricultural protests | ECFR

W czwartym odcinku rozmawiamy filmach dokumentalnych i fabularnych poświęconych już "wielkiej wojnie", a więc po 24 lutego 2024, przywołujemy również powieści pisane ukraińskie uchodźczynie oraz pisane przez ukraińskich artystów dziennik ("Wojna 2022"), a także analizujemy obraz wojny w mediach. Bohaterką audycji jest też książka Tomasza Szerszenia "Być gościem w katastrofie", zainspirowani lekturą tego eseju o patrzeniu na wojnę, zastanawiamy się co widzimy, a co przegapiamy? Jesteśmy świadkami, czy jedynie widzami medialnego spektaklu?

Źródła: "20 dni w Mariupolu", "Ludzie", "Wojna 2022", "Być gościem w katastrofie" T.Szerszenia, "W mieście wojna" Żadana

Ostatnie badanie socjologów z grupy potwierdzają, że Ukraińcy mają dziś mniej sympatii do państwa polskiego niż wcześniej, mniej nawet niż do Niemiec. Tłem tych badań był protesty przewoźników, a potem protesty rolników - niezrozumienie po obu stronach i eskalacyjna reakcja polityków. W 3 odcinku analizujemy te kryzysy oraz badania społeczne i porównujemy efektywności reakcji rządu Tuska do strategii władz rumuńskich. Zaglądamy też do sondaży ogólnoeuropejskich, które potwierdzają zmęczenie wojną w Europie, analizujemy przy tym postawy Ukraińców oraz kiedy (i w/na jakich warunkach) mogłyby się odbywać rozmowy z Rosją. Pochylamy się też nad rosnącą siłą rosyjskiej dezinformacji oraz wojny propagandowej.

Źródła: Rating Monitoring, 26th wave: Ukrainians’ perception of other countries’ friendliness (February 10-11, 2024) - Ukraine - Research (ratinggroup.ua); Wars and elections: How European leaders can maintain public support for Ukraine | ECFR; Lektury: "Moskiewski łącznik" Reinharda Bingenera i Markusa Wehnera, "Współczesne stosunki polsko-ukraińskie" Andrzeja Szeptyckiego

Rosyjska "wielka wojna" rozpoczyna trzeci rok, ale w lutym mija też już dekada od początku rosyjskiej agresji. W tym odcinku podcastu, podsumowujemy więc wyniki najnowszych sondaży socjologicznych pokazujących jak w czasie wojny zmieniają się emocje społeczne (po raz pierwszy pesymizm przeważa nad optymizmem), analizujemy układ w elitach politycznych oraz specyfikę ukraińskiej gospodarki wojennej i jej kondycję po 10 latach obrony przed militarnymi atakami Rosji. Zastanawiamy się nad modelem ukraińskiej odporności wspominamy wydarzenia w styczniu i lutym 2024 r., tuż przed pełnoskalowym atakiem.

Lektury: "Showman" Simona Shustera, "Wojna 2022" wydana przez Centrum Mieroszewskiego, badanie socjologiczne: https://kiis.com.ua/?lang=ukr&cat=reports&id=1368&page=1

Rozumieć Ukrainę sezon 3 za darmo w aplikacji TOKFM - https://audycje.tokfm.pl/audycja/562,Rozumiec-Ukraine

Z drugim sezonem podcastu wracamy w lutym, miesiącu bardzo symbolicznym dla współczesnej Ukrainy. Dekadę temu, w 2014 r. od ataku na Krym zaczęła się rosyjska agresja. Wcześniej Ukraińcy zgromadzeni na kijowskim Majdanie obalili jego reżim Wiktora Janukowycza. Nie obyło się już bez przelewu krwi, na Majdanie lub w jego okolicy zginęło prawie sto osób, tzw. niebiańska sotnia - 20 lutego Ukraińcy obchodzą dzień pamięci o zabitych. 24 lutego Rosja 202 r. zaatakowała już na pełną skalę. Rozmawiamy o przyczynach geopolitycznych majdanowej rewolucji (i rosyjskiego ataku), ale też pokazujemy aspekty gospodarcze (starcie w łonie kapitalizmu), społeczne (pokoleniowe), etyczne (indywidualizm i godność) oraz polityczne (zmiany w elicie władzy). Wskazujemy konsekwencje narodowe i polityczne oraz procesy dłuższego trwania.

Lektury: Mychailo Wynnyckyi “Ukraine’s Maidan, Russia’s War: A Chronicle and Analysis of the Revolution of Dignity” (Михайло Винницький, "Український Майдан, російська війна. Хроніка та аналіз Революції Гідності"), Ioulia Shukan: "Generation Maidan", Marci Shore "Ukraińska noc", Simon Shuster "Showman", Jarosław Hrycak "Ukraina. Wyrwać się z przeszłości".