មួយឆ្នាំ​កន្លងមក​នៃ​ការ​អនុវត្ត​កម្មវិធី​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អាស៊ាន កម្ពុជា​បាន​ខិតខំ​ជំរុញ​កំណែទម្រង់​ជាច្រើន​ដើម្បី​ទាញយក​ផលប្រយោជន៍​ពី​ឱកាស​សេដ្ឋកិច្ច​ថ្មី​នេះ​ក្នុងនោះ​មាន​ដូច​ជា ការ​ជំរុញ​កំណែទម្រង់​ខាង​ផ្នែក​ច្រក​ព្រំដែន​និង​គយ​និង​ច្រកចេញ​ចូល​តែមួយ​ជាដើម។ នេះបើ​តាម​ការ​លើកឡើង​របស់​អ្នកជំនាញ។​ លោក​ឈាង ​វណ្ណារិទ្ធិ នាយក​វិទ្យាស្ថាន​ខ្មែរ​សម្រាប់​ការ​សិក្សា​យុទ្ធសាស្ត្រ​បាន​បញ្ជាក់​ក្នុង​កម្មវិធី​ហេឡូវីអូអេ នៅ​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​នេះ​ ដោយ​ទទួល​ស្គាល់​ពី​កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ប៉ុន្តែ​បាន​បន្ថែម​ថា​ របាំង​មិនមែន​ពន្ធគយ​នៅតែ​មាន​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ាន​មួយ​ចំនួន​ដូច​ជា ក្នុង​ករណី​ប្រទេស​កម្ពុជា​មាន​ករណី​អំពើ​ពុករលួយ និង​ភាព​មិនប្រក្រតី​នៃ​ពន្ធគយ ជាពិសេស​នៅ​តាម​ច្រក​ព្រំដែន​ផ្សេងៗ​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​រាំងស្ទះ​ដល់​ការ​នាំចេញ​និង​នាំ​ចូល។ លោក​បន្ត​ថា ដើម្បី​ទាញ​យក​ផល​ប្រយោជន៍​ពី​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អាស៊ាន កម្ពុជា​ដាច់ខាត​ត្រូវ​តែ​ធ្វើការ​កែទម្រង់​ផ្នែក​អភិបាលកិច្ច។ សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អាស៊ាន​បាន​ចាប់​ដំណើរការ​ជា​ផ្លូវការ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៦ ដែល​ទើបតែ​កន្លង​ផុត​ទៅនេះ ហើយ​នឹង​បន្ត​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​២០២៥​មុននឹង​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​អាស៊ាន​មួយ។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ អាស៊ាន​បាន​ក្លាយជា​មហាសេដ្ឋកិច្ច​ទីបី​នៅ​អាស៊ី និង​ទី៧​នៅ​លើ​ពិភពលោក។ (ម៉ែន គឹមសេង, Hello VOA, វ៉ាស៊ីនតោន, ៥ មករា ២០១៧)

គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​នឹង​ដាក់​ចេញ​គោលនយោបាយ​បញ្ចុះ​ថ្លៃ​អគ្គិសនី​មក​នៅ​ត្រឹម​៥០០រៀល​ក្នុង​មួយ​គីឡូវ៉ាត់ម៉ោង នឹង​ផ្តល់​អគ្គិសនី​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​ត្រឹម​ឆ្នាំ​២០២៨។ នេះ​បើ​តាម​ការបញ្ជាក់​របស់​មន្ត្រី​គណបក្ស។ លោក ម៉ែន គឹមសេង នៃ VOAបាន​សម្ភាស​កញ្ញា​កឹម មនោវិទ្យា​អគ្គនាយករង​កិច្ចការ​សាធារណៈ​នៃ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​ក្នុង​ឱកាស​ដំណាច់​ឆ្នាំ​២០១៦៕

លោក ព្រាប កុល​ នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​តម្លាភាព​កម្ពុជាលើក​ឡើង​ថា ចលនា​របស់​មហាជន​ខ្មែរ​នៅ​មិន​ទាន់​ខ្លាំងក្លា​នៅ​ឡើយ​ ក្នុង​ការទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ច្បាប់​ថ្មី​មួយ​ ដើម្បី​បង្ការ​ទំនាស់​ផល​ប្រយោជន៍​រវាង​ការ​បំពេញ​តួ​នាទី​របស់​មន្ត្រី​ក្នុង​មុខ​តំណែង​សាធារណៈ និង​ផលប្រយោជន៍​ឯកជន​របស់​ពួកគេ។ (សាយ មុន្នី, Hello VOA, វ៉ាស៊ីនតោន, ១០ វិច្ឆិកា ២០១៦)

ការប្រមូលពន្ធក្នុងរយៈពេល៧ខែដើមឆ្នាំនេះ មានការកើនឡើងជិត២០រយ បើប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន ដែលនេះគឺដោយសារមានឆន្ទៈនយោបាយ និងតម្រូវការផ្នែកនយោបាយលើការគ្រប់គ្រងការចំណូលពន្ធកាន់តែខ្លាំងជាងមុន។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោកឱក សេរីសោភក្តិ៍ អ្នកឯកទេសខាងផ្នែកអភិបាលកិច្ចល្អបានបញ្ជាក់ក្នុងកម្មវិធី Hello VOA នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថាចំណូលនេះអាចនឹងកើនឡើងច្រើនជាងនេះចំនួនដល់ទៅប្រាំដងឯណោះ បើសិនជាមានតម្លាភាពក្នុងការយកពន្ធនិងបញ្ចប់ការគេចពន្ធតាមច្រកនាំទំនិញចូលដែលប្រព្រឹត្តឡើងដោយក្រុមហ៊ុនធំៗ។ (ម៉ែន គឹមសេង, Hello VOA, វ៉ាស៊ីនតោន, ២២ សីហា ២០១៦)

លោក​ ជា ឡង់ដា ស្ថាបនិក​និង​ប្រធាន​ក្រុមហ៊ុន​ BookMeBus ថ្លែង​ថា បច្ចេកវិទ្យា​អ៊ីនធឺណិត​មិន​ត្រឹម​តែ​ជួយអ្នក​ធ្វើ​ដំណើរ​កម្ពុជា​អាច​ចំណេញ​ពេលវេលា​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ពួក​គេ​ថែម​ទាំងទទួល​បាន​នូវ​សេវាកម្ម​ធ្វើ​ដំណើរ​ល្អ​ជាង​មុន ​រួម​ទាំង​តម្លៃ​សម​រម្យ​ក្នុងអំឡុង​ពេល​ថ្ងៃ​បុណ្យ​ជាតិ​ទៀត​ផង។ ការ​យឺតយ៉ាវ​របស់​អ្នក​ធ្វើ​ដំណើរ​និងក្រុមហ៊ុនដឹក​ជញ្ជូន​អ្នក​ដំណើរក្នុង​ការសម្រប​ខ្លួន​ទៅ​នឹង​របត់​បច្ចេកវិទ្យា​នេះ​ អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ពួក​គេ​ផ្ទាល់​ក៏​ដូច​ជាកម្ពុជា​ទាំង​មូល​ខាត​បង់​ខាង​សេដ្ឋកិច្ច​និង​ទេសចរណ៍។ (សឹង សុផាត, Hello VOA សំឡេង​ជំនាន់​ថ្មី, វ៉ាស៊ីនតោន/ភ្នំពេញ, ១៥ សីហា ២០១៦)​

លោក​ ជា ឡង់ដា ក្នុង​វ័យ​២៧​ឆ្នាំ បាន​ក្លាយ​ជា​ប្រធាន​ក្រុម​ហ៊ុន BookMeBus ដែល​ជា​ប្រភេទ​ក្រុម​ហ៊ុន​មួយ​ទើប​បង្កើត​ថ្មី​ ឬ​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស​ថា Start-up។ ក្រៅ​ពី​បាន​ជាប់​ជា​ជ័យ​លាភី​ក្នុង​ប្រភេទ​វិញ្ញាសា​ក្រុម​ហ៊ុន​បង្កើត​ថ្មី​នៅ​ក្នុង​ការ​ប្រកួត​ពានរង្វាន់​បច្ចេកវិទ្យា​គមនាគមន៍ និង​ព័ត៌មាន​កម្ពុជា (Cambodia ICT Awards) ឆ្នាំ​២០១៦​ហើយ​នោះ ក្រុម​ហ៊ុន​នេះ​ក៏​ទទួល​បាន​មេដាយ​មាស​នៅ​ក្នុង​ការ​ប្រកួត​ដដែល​នេះ​ថែម​ទៀត​ផង។ លោក ឡង់ដា បាន​បញ្ជាក់​ប្រាប់ VOA ថា ក្រុមហ៊ុន​ទើប​បង្កើត​ថ្មី​មាន​ហានិភ័យ​ខ្ពស់ ព្រោះ​ជា​រឿយៗ​ក្រុម​ហ៊ុន​ប្រភេទ​នេះ​ប្រមាណ​៩០​ភាគរយ​ទទួល​បរាជ័យ។ ចង់​ដឹង​ថា លោក ឡង់ដា ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ទើប​អាច​ទទួល​បាន​ជោគជ័យ​នោះ សូម​ស្តាប់​បទសម្ភាសន៍​រវាង​នាង ហឿន សុភ័ក្ត្រ និង​លោក ឡង់ដា អំពី​រឿង​នេះ​ដូច​តទៅ៖

មន្ត្រី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ដែល​ធ្វើ​ការ​ងារ​ខាង​ផ្នែក​អភិវឌ្ឍ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា លើក​ឡើង​ថា ប្រាក់​ជំនួយ​បរទេស​ជា​ពិសេស​ប្រាក់​កម្ចី​ ដែល​ផ្តល់​ដល់​ប្រទេស​កម្ពុជា ត្រូវ​តែ​ថ្លឹងថ្លែង​ពី​ផល​ប៉ះពាល់​សង្គម​និង​បរិស្ថាន។

លោក សឿង សារឿន នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​សហ​ប្រតិបត្តិការ​ដើម្បី​កម្ពុជា បាន​ថ្លែង​បែប​នេះ​នៅក្នុង​កម្មវិធី​ «Hello VOA» នៅ​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ ទី​៨​ ខែ​សីហា​នេះ​ថា៖

«ជាទូទៅ កាលណា​ប្រទេស​មួយ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​តែ​ទៅលើ​វិស័យ​ឯកជន​នោះ ជា​ស្វ័យប្រវត្តិ​គឺ​មាន​ផល​ប៉ះពាល់​អវិជ្ជមាន​ដល់​វិស័យ​សង្គម​និង​បរិស្ថាន ហើយ​ជា​ទូទៅ​ ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្រីក្រ គឺ​ជា​អ្នក​ទទួល​ផល​ប៉ះពាល់​អវិជ្ជមាន​ឬ​ក៏​រង​គ្រោះ​ខ្លាំង​ជាង​គេ »។

សូម​ស្តាប់​កម្មវិធី «Hello VOA» ទាំងស្រុង​ដូចខាង​ក្រោម​នេះ៖

(សាយ មុន្នី វ៉ាស៊ីនតោន)

អ្នក​ជំនាញ​មួយ​រូប​អះអាង​ថា អ្នក​វិនិយោគ​និង​អ្នក​រកស៊ី​មួយ​ចំនួន​ធ្លាប់​បាន​ជ្រក​នៅ​ក្រោម​របប​ម៉ៅការ​ ក្នុង​ការ​គេច​ពន្ធ ហើយ​អំពើ​ពុករលួយ​ក៏​បាន​កើត​ឡើង​តាម​រយៈ​របប​ម៉ៅ​ការ​នេះ​ដែរ។ លោក​គាំទ្រ​ចំណាត់ការ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ក្នុង​ការ​លុបបំបាត់​នូវ​របប​ម៉ៅការ​នេះ ទោះ​ណា​នៅ​មាន​ឧបសគ្គ​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ក៏​ដោយ។ លោក​ សាន្ត ចន្ទកុម្ភៈ ដែល​ជា​គណនេយ្យករ​ជំនាញ ឬ​គេ​ហៅ​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស​ថា CPA បាន​ផ្តល់​សម្ភាសន៍​ជាមួយ​លោក​ ប៊ុន ប៉េងហ៊ុយ នៃ​ VOA ​អំពី​រឿង​នេះ​ដូច​តទៅ៖

នៅ​ក្នុង​ខែ​កក្កដា​នេះ លោក Joachim von Marschall អតីត​ឯក​អគ្គរដ្ឋទូតប្រទេស​អាល្លឺម៉ង បាន​បញ្ចប់​បេសកកម្មការ​ទូត​នៅ​កម្ពុជា​កាល​ពី​ដើម​សប្តាហ៍​មុន ដោយ​មាន​ទស្សនវិស័យអាប់អួរ​អំពី​ស្ថានភាព​នយោបាយ​ សេដ្ឋកិច្ច និង​កិច្ច​ប្រឹងប្រែង​កំណែទម្រង់​នៅ​កម្ពុជា​ នៅ​មុន​ការ​បោះឆ្នោត​ខាង​មុខ។ នៅ​ក្នុង​កិច្ច​សម្ភាសន៍​មួយ​តាម​ទូរស័ព្ទ​ជាមួយ​លោក​ សឹង សុផាត នៃ VOA កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៩ ខែ​កក្កដា​ ដែល​ជា​ថ្ងៃ​ចុង​ក្រោយ​នៃ​អាណត្តិ​ការ​ទូត​របស់​លោក ​អតីត​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​អាល្លឺម៉ង់​រូប​នេះថ្លែង​ថា បរិយាកាស​នយោបាយនិង​សង្គម​នៅ​កម្ពុជា​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​មាន​លក្ខណៈ​បែកបាក់​ខ្លាំង ដែល​ជា​កត្តា​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ព្រឹត្តិការណ៍​ការ​សម្លាប់​សកម្មជន​ដូច​ជា​លោក កែម ឡី​ នា​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ​ជា​ដើម។ យ៉ាង​នេះ​ក្តី អ្នក​ការ​ទូត​ទើប​ចប់​អាណត្តិ​រូប​នេះមាន​សុទិដ្ឋិនិយម​ថា​ ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​នឹង​មាន​ជា​ដាច់​ខាត ​ក្នុង​រយៈ​យូរ​ទៅ​មុខ ដែល​ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​នេះ​នឹង​ត្រូវ​ជំរុញ​ដោយ​យុវជន​ជំនាន់​ក្រោយ​របស់​កម្ពុជា​ដែល​មាន​ការ​ទាមទារ​និង​ការ​រំពឹង​ទុក​ក្នុង​ជីវិត​ច្រើន​ជាង​មុន។ សូម​ស្តាប់​បទ​សម្ភាសន៍​នេះ​ទាំង​ស្រុង​ដូច​តទៅ៖

ប្រជាជន​កម្ពុជា​ភាគ​ច្រើន​ធ្វើ​កសិកម្ម​តាម​លក្ខណៈគ្រួសារ។​ តាម​រយៈ​ជំនួយ​ឧបត្ថម្ភ​ពី​ទី​ភ្នាក់​ងារ​សហ​រដ្ឋ​អាមេរិក​សម្រាប់​អភិវឌ្ឍន៍​អន្តរជាតិ​ សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​កសិកម្ម​បាន​សហការ​ជាមួយ​នឹង​សាកល​វិទ្យាល័យ​បច្ចេកទេស​កសិកម្មរដ្ឋ North Carolina ​និង​សាកល​វិទ្យាល័យ​ Penn State កំពុង​ផ្តល់​បច្ចេកទេស​ថ្មី ​និង​ឧបករណ៍​ធ្វើ​កសិកម្ម​តាម​រយៈ​គម្រោង​ពីរ​សម្រាប់គ្រួសារ​ប្រជាជន​មួយ​ចំនួន​នៅ​ខេត្ត​សៀមរាប​ ​និង​ខេត្ត​បាត់ដំបង ​ដើម្បី​ជួយ​ឲ្យ​កសិកម្ម​របស់​ពួក​គេ​ទទួល​បាន​ទិន្នផល​ខ្ពស់។ នាង ​ផន បុប្ផា​ នៃ ​VOA ​បាន​សន្ទនា​ជា​មួយ​លោក​ ហុក លីដា ដែល​ជា​គ្រូ​បង្រៀន​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​កសិកម្ម​ និង​ជា​អ្នក​សម្រប​សម្រួល​កម្ម​វិធី​នៃ​គម្រោង​នេះ។​ លោក ​ហុក លីដា​បាន​បញ្ចប់​ថ្នាក់​បរិញ្ញា​ប័ត្រ​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​កសិកម្ម​ផ្នែក​ក្សេត្រ​សាស្ត្រ ​ហើយ​បន្ទាប់​មក​លោក​បាន​ទៅ​បន្ត​ការ​សិក្សា​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​ទទួល​បានបរិញ្ញា​ប័ត្រ​ជាន់​ខ្ពស់​ផ្នែក​ផលិតកម្ម​ដំណាំ។​ ចុង​ក្រោយ​បង្អស់ ​លោក​បាន​ទៅ​សិក្សា​ថ្នាក់​បណ្ឌិត​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ​កសិកម្ម​ និង​បច្ចេក​វិទ្យា​រដ្ឋ​ North Carolina​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ សូម​លោក​អ្នក​ស្ដាប់កិច្ច​សម្ភាសន៍​នេះ​ដូច​ត​ទៅ៕