Początek lipca 1940. Z portu w Greenock w Wielkiej Brytanii wyrusza jeden z najcenniejszych transportów w historii. Na słynny polski transatlantyk S/M Batory załadowano 200 ton złota. Do tego pamiątki ewakuowane z Wawelu pamiątki po polskich królach i inne skarby narodowe, a wśród nich wywiezione z sejfu Banku Gospodarstwa Krajowego najcenniejsze zabytki polskiej kultury – rękopisy utworów Chopina, średniowieczne manuskrypty – roczniki i kazania świętokrzyskie, psałterz floriański i ponad 20 innych cennych cymeliów.

W sumie transport, który wyrusza w drogę przez Atlantyk patrolowany przez niemieckie łodzie podwodne, wart byłby dzisiaj ponad 30 miliardów dolarów…

W piątym, ostatnim odcinku Skarbu Pokoleń, poznamy również powojenne losy najcenniejszych polskich ksiąg i rękopisów, o które toczyła się wojna dyplomatyczna pomiędzy Ottawą, Warszawą i Londynem.

Przeniesiemy się również do 1959 roku i wspólnie z reporterami polskiego radia zwiedzimy wystawę wywiezionych dwadzieścia lat wcześniej skarbów narodowych, której frekwencja biła rekordy – jednego dnia podliczono ponad 17000 zwiedzających!

W tle wysłuchamy utworów Fryderyka Chopina mazurek a-moll opus 68 nr 2, a także scherzo b-moll opus 31, w wykonaniu Witolda Małcużynskiego z roku 1959.

#współpracareklamowa z BGK

17 września 1939 roku. Na przekroczenie granicy polsko-rumuńskiej w Kutach oczekuje 50 tysięcy osób, wśród nich prezydent Ignacy Mościcki, sztab generalny marszałka Rydza -Śmigłego i polski rząd. Straż graniczna ze względu na zawartość trzech walizek, które z sobą przewozi przepuszcza poza kolejnością skromnego bankiera Romana Domaniewskiego. 

Tak rozpoczyna się odyseja najcenniejszych skarbów polskiej kultury, które powrócą do ojczyzny dopiero po 20 latach.  

W czwartym odcinku Skarbu Pokoleń przejrzymy archiwa by odtworzyć trasę i przebieg ewakuacji rękopisów utworów Chopina, średniowiecznych manuskryptów czy biblii Gutenberga, które w czasie II wojny światowej pokonały trasę liczącą blisko 10.000 kilometrów.

Odsłuchamy również rozmowy sprzed 50 lat z Karolem Estreicherem – osobą, która odpowiadała w czasie wojny za bezpieczeństwo przechowywanych na Wawelu pamiątek po polskich władcach.

#współpracareklamowa z BGK

W trzecim odcinku "Skarbu Pokoleń" zwiedzamy skarbiec Banku Gospodarstwa Krajowego - najbardziej zabezpieczone miejsce przedwojennej Warszawy. Wspólnie z Radosławem Milczarskim, historykiem, staramy się ustalić kto i ile razy próbował się włamać do bankowego sejfu i na jak wielki łup mógł liczyć złodziej. Komu w końcu udało się sforsować czterotonowe pancerne drzwi i wielostopniowe systemy zabezpieczeń.

Z kolei z profesor Izabelą Winiarską Górską rozmawiamy o zdeponowanych tuż przed wybuchem II wojny światowej w Banku Gospodarstwa Krajowego najcenniejszych zabytkach polskiej makulatury - kazaniach świętokrzyskich, a także najpiękniejszej polskim wydawnictwie - psałterzu floriańskim. Co sprawia, że te utwory są bezcenne, jakie były ich losy, co one mówią o nas?

#współpracareklamowa z BGK

Szacuje się, że straty polskiej kultury w wyniku II wojny światowej wyniosły nawet 70 procent. Od samego początku celami działań niemieckiego ataku są nie tylko obiekty militarne, ale również cywilne, a także i dzieła kultury. Na froncie trwają jeszcze walki, gdy do grabieży polskich muzeów rusza specjalne komando SS. Kilka tygodni później zostaje wysłany kolejny oddział, który plądruje muzea, biblioteki, archiwa, a nawet ogrody zoologiczne…

Polskie straty byłyby o wiele większe, gdyby najstarszy odpis kroniki Wiesława Kadłubka, najstarsze polskie utwory prozatorskie czy rękopisy utworów Fryderyka Chopina nie zostały latem 1939 roku ukryte w najbezpieczniejszym miejscu przedwojennej Warszawy…

#współpracareklamowa z BGK

Do dziś zachowało się jedynie 48 z blisko 200 egzemplarzy Biblii Gutenberga, najstarszej i zarazem jednej z najdroższych książek na świecie. Pojedynczy egzemplarz jest wart ponad 100 milionów złotych. Ten, który od przełomu XV i XVI wieku, znajduje się na terenie Polski jest jednym z pierwszych wydrukowanych przez twórcę maszyny drukarskiej – Jana Gutenberga.

Obecnie możemy ten wyjątkowy egzemplarz oglądać w Pelplinie, w Muzeum Diecezjalnym. Na miejscu odkrywamy tajemnice księgi wspólnie z kustoszami i konserwatorami. A także rozmawiamy z Tadeuszem Serockim – drukarzem i twórcą najdoskonalszych kopii historycznych wydawnictw i dokumentów, o tym czego dokonał Jan Gutenberg i na czym polegała jego rewolucja.

Historia najcenniejszej w Polsce książki nabiera tempa w momencie wybuchu II wojny światowej. W pierwszych dniach września do Pelplina wkraczają Niemcy i intensywnie poszukują właśnie Biblii Gutenberga…

#współpracareklamowa z BGK