Spegillinn

Almennt og gegnumgangandi traust Norðurlandabúa til stofnana og næsta manns gerir þá berskjaldaða gagnvart netþrjótum. Þetta kemur fram í nýju sameiginlegu áhættumati norrænna löggæsluyfirvalda. Rætt verður við Ólaf Þór Hauksson, héraðssaksóknara.

Fjallað verður um hrottalegt morð á Bretlandseyjum þar sem drengir á þrettánda aldursári voru sakfelldir. Fjölskyldan fórnarlambsins er ósátt með lengd dómanna því drengirnir tveir verða tvítugir þegar þeir ljúka afplánun.

Hressilegt og kunnuglegt lag hefur verið notað meira en milljón sinnum undir stutt myndskeið á tiktok, instagram og youtube. Líklega hafa nær allir sem einhvern tíma hafa slæðst inn á þessa miðla heyrt það en færri þekkja líklega höfund þess. Í nýlegri umfjöllun í npr-útvarpinu bandaríska er sjónum og hlustum beint að Kevin MacLeod sem samdi lagið fyrir um tíu árum.

Skúli Magnússon lætur af störfum sem umboðsmaður Alþingis á þriðjudag og sest í dómarasæti í Hæstarétti Íslands. Við starfi hans tekur Kristín Benediktsdóttir sem Alþingi kaus í dag. Skúli hefur sem umboðsmaður slegið á putta ráðherra, meðal annars í Íslandsbankamálinu, sem varð til þess að þáverandi fjármálaráðherra sagði af sér - þó með þeim orðum að hann væri ósammála áliti umboðsmanns. Freyr Gígja Gunnarsson ræðir við Skúla.

Volodymyr Zelensky Úkraínuforseti er í opinberri heimsókn í Bandaríkjunum, þar sem hann hittir Joe Biden Bandaríkjaforseta í dag. Í aðdraganda fundarins hét Biden auknum stuðningi við Úkraínu. Hinumegin Atlantshafsins ítrekaði Vladimír Pútín Rússlandsforseti óbeinar en illa duldar hótanir sínar um að beita kjarnorkuvopnum í stríðinu gegn Úkraínu. Ævar Örn Jósepsson segir frá.

Umsjón: Ævar Örn Jósepsson

Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon

Vextir verða ekki lækkaðir nema verðbólga hjaðni segir Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri. Hún stendur í sex prósentum en markmiðið sem að er stefnt er 2,5%. Hann segir að hækkandi fjármagnskostnaður geti haft áhrif á greiðslubyrði vissra hópa en almennt sé eiginfjárstaða heimila góð og vanskil hafi lítið aukist.

Umboðsmaður Alþingis gerði í vikunni athugasemdir við hversu lengi úrskurðarnefnd um upplýsingamál væri að kveða upp úr úrskurði sína. Tafirnar væru ekki réttlætanlegar og þær gætu í ýmsum tilvikum leitt til þess að þær upplýsingar sem óskað hefði verið eftir yrðu meira eða minna þýðingarlausar.

Harðar deilur Norðmanna við Evrópusambandið um fiskveiðikvóta gætu leitt til þess að aðgangur fyrir norskar sjávarafurðir verði takmarkaður að einhverju leyti. Sjávarútvegsráðherrar aðildarríkja ESB komu saman í Brussel í byrjun vikunnar þar sem skarpar línur voru lagðar fyrir komandi viðræður.

Eitt verst geymda leyndarmálið í íslenskum stjórnmálum var opinberað í dag þegar Svandís Svavarsdóttir tilkynnti að hún vildi verða næsti formaður Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs. Hún sagðist um leið vera fylgjandi því að kosið yrði í vor en ekki í haust þegar kjörtímabili ríkisstjórnarinnar lýkur. Freyr Gígja Gunnarsson ræddi við Evu H. Önnudóttur, stjórnmálafræðiprófessor, um hvort kosningar að vori eða hausti breyti miklu og hvort það sé líklegt að einhver skori Svandísi á hólm í kjöri um formannsstólinn.

Tækni í erfðagreiningum hefur fleygt fram en spurningar um margbreytileika, fósturskimanir og möguleika sem fylgja aukinni tækni verða sífellt áleitnari.

Óttast er að minni hafnir í Evrópu verði í meira mæli notaðar til að smygla stórum sendingum af fíkniefnum í vöruflutningagámum. Á Íslandi er aðeins brotabrot af öllum þeim þúsundum gáma sem hingað eru fluttir gegnumlýstir í rúmlega sextán ára gömlum skanna.

Jafnaðarmannaflokkur Olafs Scholz kanslara Þýskalands, SPD, slapp kannski með skrekkinn í kosningum í Brandenburg um helgina en Scholz ekki, að dómi stjórnmálaskýranda.

Rúmlega 200.000 fílar lifia á verndarsvæði sem teygir sig til fimm landa í sunnanverðri Afríku; Angóla, Namibíu, Botsvana, Sambíu og Simbabve. Í síðastnefnda landinu er talið að fílarnir séu um 84.000 talsins – og þar hyggjast stjórnvöld fella um 200 dýr á næstunni þetta á að gera til að grisja stofninn lítillega og metta fólk sem sveltur á þurrkasvæði með kjötinu.

Síðustu daga og vikur hefur mikið verið rætt um ofbeldi í samfélaginu í ljósi voðaverka sem framin hafa verið í ár. Ekki síst er mikið rætt um ofbeldi meðal ungs fólks. Rannveig Þórisdóttir félagsfræðingur og samskiptastjóri hjá ríkislögreglustjóra segir það skiljanlegt en að þótt skráðum ofbeldisbrotum hafi fjölgað sýni þolendakannir ekki að fleiri verði fyrir brotum.

Tuttugu og sex nýjir framkvæmdastjórar Evrópusambandsins voru kynntir á þriðjudaginn, eftir talsverðar sviptingar í tengslum við tilnefningar þeirra. Með valinu - og verkaskiptingu þessara embætta, er Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnarinnar almennt talin hafa tryggt - og jafnvel aukið - völd sín og áhrif í Brussel.

Lokaskákin í valdataflinu um eitt áhrifamesta fjölmiðlaveldi heims er nú tefld fyrir luktum dyrum í dómsal í Reno, Nevada-ríki. Rupert Murdoch og elsti sonurinn, Lachlan, sitja hlið við hlið andspænis órólegu deildinni sem fjölskyldfaðirinn vill að verði svipt völdum sínum, það sé þeim sjálfum fyrir bestu.

Fyrsti hvítabjörninn sem gengið hefur á land síðan 2016 var felldur í fjörunni á Höfðaströnd í Jökulfjörðum skömmu fyrir klukkan fjögur í dag. Helgi Jensson, lögreglustjóri á Vestfjörðum, segir dýrið hafa verið aflífað eins snyrtilega og hægt var en vill ekki gefa upp hverjir það voru sem felldu björnin en bæði lögreglumenn frá lögreglunni á Vestfjörðum og séraðgerðardeild Landhelgisgæslunnar voru á staðnum, lögreglumennirnir á björgunarbátnum Kobba Lák en sérðagerðardeildin um borð í þyrlu Landhelgisgæslunnar. Freyr Gígja Gunnarsson ræddi við Sigrúnu Ágústsdóttur, forstjóra Umhverfisstofnunar, um verklagið sem er viðhaft þegar hvítabjörn gengur á land á Íslandi.

Á fjórða tug létust og á fjórða þúsund særðust, þar af eru nær þrjú hundruð með lífshættulega áverka, þegar þúsundir símboða og talstöðva voru sprengdar í loft upp í Líbanon í gær og fyrradag. Talið er að litlu magni af mjög öflugu sprengiefni hafi verið komið fyrir í tækjunum á einhverju stigi framleiðslunnar, og sprengibúnaðurinn svo virkjaður með því að senda boð í tækin. Allt þykir benda til þess að Ísraelar hafi verið að verki, nánar tiltekið ísraelska leyniþjónustan Mossad. Vesturlandabúar búast flestir við því að allt verði nú vitlaust í herbúðum Hezbollah, sem hyggi á skjótar og grimmilegar hefndir. Guðrún Margrét Guðmundsdóttir mannfræðingur, sem þekkir vel til í Líbanon, segir það misskilning. Ævar Örn Jósepsson ræðir við hana.

Tveir karlmenn, sem báðir hafa hagnast vel á rafrettusölu til Íslendinga, hafa verið ákærðir fyrir eitt mesta sígarettusvindl Íslandssögunnar ásamt starfsmanni flutningafyrirtækis. Á árunum 2015 til 2018 eru athafnamennirnir tveir sagðir hafa flutt til landsins rúmlega 125 þúsund karton af sígarettum í gegnum félag án þess að greitt væri tóbaksgjald af vörunum upp á rúmlega 740 milljónir. Freyr Gígja Gunnarsson segir frá.

Umsjón: Ævar Örn Jósepsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Tólf létust og hátt í 3.000 særðust þegar þúsundir símboða sprungu nánast samtímis í Líbanon í gær og minnst níu hafa látist síðan að labb-rabb-tæki og sólarsellur á þökum íbúðarhúsa tóku að springa líka síðdegis í dag. Og fyrir stundu lýstu Ísraelar því yfir að nýr kafli í stríðinu fyrir botni Miðjarðarhafs væri hafinn, með áherslu á norðurvígstöðvarnar - sem eru við landamæri Líbanons.

Evrópsku löggæslustofnanirnar Eurojust og Europol upplýstu í dag að þær hefðu tekið þátt í alþjóðlegum aðgerðum til að uppræta samskiptamiðilinn Ghost. Vefþjónn á Íslandi er talinn hafa hýst samskiptin að einhverju leyti. Ghost virðist hafa verið hannaður gagngert til að gera glæpamönnum og skipulögðum glæpagengjum kleift að eiga dulkóðuð samskipti sín á milli.

Í Noregi er núna farið að tala um flótta fólks frá stjórnmálunum. Ungt fólk vill heldur gera eitthvað annað og meira spennandi en að stýra landi og sveitarstjórnum. Stöðugum illdeilum, þrasi og skítkasti á samfélagsmiðlum er auk annars kennt um.

Áfram ríkir talsverð óvissa um hver örlög hins ellefu ára gamla Yazans Tamimi frá Palestínu verða. Til stóð að fljúga með hann og foreldra hans til Spánar í gærmorgun en brottflutningi þeirra var frestað eftir að dómsmálaráðherra barst beiðni þar um frá félagsmálaráðherra. Málið var síðan rætt á fundi ríkisstjórnarinnar í morgun þar sem ráðherrarnir gáfu óljós svör um næstu skref. Á laugardag færist ábyrgð á máli Yazans alfarið yfir á Ísland og ekki verður lengur hægt að senda hann til Spánar. Yfirlögfræðingur réttindagæslu fatlaðs fólks gagnrýnir verklag lögreglu þegar átti að flytja Yazan úr landi.

Læsi er það stór þáttur í lífi hvers einstaklings að nái börn ekki tökum á lestri getur það haft áhrif á allt þeirra líf. Sérfræðingar hjá Miðstöð skólaþróunar í Háskólanum á Akureyri segja því nauðsynlegt að viðhalda læsisþjálfun í eldri árgöngum grunnskóla og jafnvel lengur. Þá sé fjölgun nemenda með annað tungumál en íslensku mikil áskorun og dæmi um grunnskóla þar sem allt að helmingur nemenda eru tvítyngdir.

Mál Yazans Tamimi, sem er með vöðvahrörnunarsjúkdóm, er orðið hápólítískt eftir að formaður Vinstri grænna og félagsmálaráðherra bað dómsmálaráðherra um að fresta brottvísun hans. Ríkisstjórnin fundar á morgun eins og venja er og dómsmálaráðherra segir brottvísun fjölskyldunnar standa þótt aðeins séu fimm dagar þar til forsendur fyrir máli Yazan gjörbreytast.

Metfjöldi býður sig fram til forystu í flokki frjálslyndra demókrata í Japan, valdamesta flokki landsins um áratuga skeið, í skugga hneykslismála og fylgishruns.