The Ψ Podcast

Με το παρόν επεισόδιο θα προσπαθήσω να πω ορισμένα πράγματα για την ψυχοθεραπευτική εργασία. Το πρόβλημα, ωστόσο, με την ψυχοθεραπεία είναι ότι αποτελεί μία συναισθηματική και βαθιά βιωματική διεργασία και ως εκ τούτου δεν είναι πάντοτε εύκολο να αποτυπωθεί με λόγια. Λαμβάνοντας υπόψιν την δυσκολία αυτή, θα επιχειρήσω να περιγράψω το ψυχοθεραπευτικό ταξίδι με έναν αλληγορικό και μεταφορικό τρόπο μέσα από τον περιβόητο μύθο της Αργοναυτικής εκστρατείας. Όπως ο Ιάσωνας και οι αργοναύτες του ξεκίνησαν το δύσκολο και συνάμα γεμάτο συγκινήσεις ταξίδι για να φέρουν στην Ιωλκό το χρυσόμαλλο δέρας, έτσι και ο αργοναύτης της αλήθειας ξεκινά ένα εξίσου μακρύ και όμορφο ταξίδι για να κατακτήσει την “χρυσόμαλλη αλήθεια” που βρίσκεται μέσα του. Κατά την διάρκεια του επεισοδίου αναφέρομαι σε συγκεκριμένα χωρία του μύθου της Αργοναυτική εκστρατείας τα οποία προσεγγίζω συμβολικά. Ευελπιστώ το επεισόδιο να είναι βοηθητικό σε κάθε Αργοναύτη και εν δυνάμει αργοναύτη της αλήθειας, που επιθυμεί να πλεύσει σε άγνωστες θάλασσες με σκοπό να αποκτήσει η ζωή του βάθος, νόημα και ουσία.

Με το παρόν επεισόδιο θα επιχειρήσω να πω μερικά πράγματα για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Η αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού είναι ένα πολύπλοκο κλινικό ζήτημα το οποίο δεν είναι πάντα εύκολο να αποτυπωθεί με λέξεις, καθώς η αντιμετώπιση μίας κρίσης περνάει μέσα από το υποκειμενικό βίωμα του εκάστοτε ανθρώπου. Λαμβάνοντας υπόψιν την δυσκολία περιγραφής της αντιμετώπισης του πολυσύνθετου αυτού ψυχικού φαινομένου και με σκοπό να αναφερθώ σε ορισμένα οικουμενικά χαρακτηριστικά της αντιμετώπισης του, θα αναφερθώ στην αρχαιοελληνικό μύθο της γέννησης του θεού Παν, από το όνομα του οποίου προέρχεται η λέξη Πανικός. Όπως ο τερατόμορφος θεός Παν σκορπούσε τον τρόπο σε όποιον τον αντίκριζε, έτσι και ο άνθρωπος που βιώνει κρίσεις πανικού βιώνει έναν ανείπωτο τρόπο: έναν τρόμο που ωστόσο χρειάζεται να κοιτάξει κατάματα, να του δώσει υπόσταση και να εργαστεί πάνω σε αυτόν. Η κρίση πανικού προκύπτει από την άρνηση μία συναισθηματικής αλήθειας που βιώνει το άτομο ως άσχημη και αλλόκοτη και η οποία επιστρέφει ως ανείπωτος τρόμος. Και είναι αυτή η ψυχική επεξεργασία της αλήθειας αυτής που της δίνει υπόσταση και έτσι παύει να τρομάζει τον παραλήπτη της.

Με το παρόν επεισόδιο επιχειρώ να πω ορισμένα πράγματα για μια πολύ σημαντική ψυχικη διεργασία, την ικανότητα για επανόρθωση. Η ικανότητα για επανόρθωση είναι η βάση της αγάπης, της δημιουργικότητας και των ανθρωπίνων σχέσεων . Η επανόρθωση έχει την βάση της στην ενοχή που βιώνει ένας άνθρωπος όταν νιώθει ότι έβλαψε ένα αγαπημένο πρόσωπο. Στο επεισόδιο παρομοιάζεται η διεργασία της επανόρθωσης με την Ιαπωνική τέχνη του Κιντσούγκι, η οποία καθοδηγείται από την φιλοσοφία ότι η ομορφιά βρίσκεται στην ατέλεια. Στο επεισόδιο διαφοροποιείται η επανόρθωση από τις μανιακού τύπου προσπαθείες για επανόρθωση, στις οποίες συμπεριφέρεται κανείς «σαν να» έχει επανορθώσει. Η ενοχή και ο ψυχικός πόνος που καθοδηγούν την επιθυμία για επανόρθωση βαθαίνουν μια σχέση και την κάνουν περισσότερο δημιουργική και ουσιαστική. Συνεπώς, η επανόρθωση είναι ο «χρυσός» που καλύπτει τις ρωγμές που δημιουργούνται σε μια σχέση.

Στο παρόν επεισόδιο συζητάω με την εξαίρετη συνάδελφο Άσπα Πασπάλη * για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, τις ναρκισσιστικές σχέσεις. Σήμερα, υπάρχει αρκετό υλικό για τον ναρκισσισμό, αλλά πολύ λιγότερα έχουν γραφεί για τους ανθρώπους που έχουν την τάση να συνάπτουν σχέσεις με ναρκισσιστικές προσωπικότητες. Στο επεισόδιο επιχειρούμε να απαντήσουμε το εξής οξύμωρο ερώτημα: Δεδομένου ότι μία ναρκισσιστική προσωπικότητα είναι κενή, εκμεταλλευτική ως προς τον προσανατολισμό της και ανήμπορη να συνδεθεί και να αγαπήσει τον οποιοδήποτε άλλο πέραν του εαυτού της, για ποιον λόγο οι άνθρωποι αγαπούν τους ανθρώπους αυτούς; Τι είναι αυτό που κάνει έναν νάρκισσο ελκυστικό;

Το παρόν επεισόδιο αφορά την απιστία. Η απιστία είναι ένα σύνθετο και πολυπαραγοντικό ψυχολογικό φαινόμενο το οποίο δεν μπορεί να αναχθεί σε μία μόνον αιτία. Υπάρχουν ωστόσο, ορισμένα δυναμικά τα οποία είναι κοινά και τα οποία κινητοποιούν την συμπεριφορά αυτά και τα οποία θα επιχειρήσω να πραγματευτώ στον εν λόγω επεισόδιο. Αποτελεί πεποίθηση μου ότι στον παρανομαστή της απιστίας βρίσκεται η αδυναμία επεξεργασίας του ψυχικού πόνου. Υπό αυτή την έννοια, η απιστία αποτελεί ένας είδος μανιακής άμυνας απέναντι στο συναισθηματικό πόνο που βιώνει κανείς και ο οποίος σχετίζεται με απώλειες και ανεπεξέργαστα πένθη. Συνεπώς, η απιστία συνεπάγεται την κατάρρευση της ικανότητας του ατόμου να επεξεργαστεί τον συναισθηματικό του πόνο και να πενθήσει.  Σε πολλές περιπτώσεις η απιστία αποτελεί αντίδραση στα συναισθήματα εξάρτησης, τρωτότητα και ευαλωτότητας ενός ανθρώπου. Η απιστία προκύπτει ως μία ασυνείδητη προσπάθεια σεξουαλικοποίησης των συναισθημάτων αυτών, καθώς και του ψυχικού πόνου ο οποίος ντύνεται με έξαψη.  Το επεισόδιο κλείνει με την υπενθύμιση ότι είναι επιτακτική ανάγκη ένας άνθρωπος να εργαστεί πάνω στον ψυχικό του πόνο, ούτως ώστε να μπορέσει να ζήσει μία ζωή όπου χαρακτηρίζεται από δημιουργικότητα, αφοσίωση, σεβασμό και αγάπη. 

Aγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,

Με το παρόν επεισόδιο επιχειρώ να απαντήσω στις ερωτήσεις που εσείς μου στείλατε. Ευελπιστώ να βρείτε τις απαντήσεις βοηθητικές.

Παρακαλώ βρείτε παρακάτω τις ερωτήσεις:

Το παρόν επεισόδιο αφορά τους ανθρώπους που αισθάνονται παγιδευμένοι στον λαβύρινθο της ζωής. Κατά κάποιον τρόπο, ωστόσο, αφορά όλους μας, καθώς είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι υπάρχει άνθρωπος που έχει υπάρξει στην ζωή και δεν έχει νιώσει κάποια στιγμή παγιδευμένος στους δαιδαλώδεις λαβυρίνθους της. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι, ωστόσο, που αισθάνονται χαμένοι μέσα στον λαβύρινθο της δικής τους ύπαρξης. Χαμένοι, αβοήθητοι και απελπισμένοι έρχονται σε εμάς τους θεραπευτές με σκοπό να βοηθηθούν και να ανακτήσουν την ελπίδα τους. Χρησιμοποιώντας ως αφετηρία τον αρχαιοελληνικό μύθο του Θησέα και της Αριάδνης, με το παρόν επεισόδιο επιχειρώ να παράλληλησω την περιήγηση του Θησέα στον λαβύρινθο και κυρίως την αναμέτρηση του με τον Μινώταυρο με το ταξίδι ενός ανθρώπου στην ψυχοθεραπεία. Όπως ο Θησέας εθελοντικά και με περισσή γενναιότητα σάλπαρε για την Κρήτη με σκοπό να διορθώσει την αδικία που γίνονταν εις βάρος της Αθήνας, έτσι και ο θεραπευόμενος σαλπάρει για την νήσο της ψυχικής του πραγματικότητας για να διορθώσει τις αδικίες που γίναν νωρίτερα στην ζωή του. Όπως ο Θησέας αποφάσισε να αναμετρηθεί με τον Μινώταυρο μέσα στον λαβύρινθο του Δαίδαλου, έτσι και ο αναζήτησής της ψυχοθεραπείας καλείται να περιηγηθεί στους δαιδαλώδεις λαβυρίνθους του ασυνειδήτου του και να αναμετρηθεί με τους κάθε λογής Μινώταυρους που δεσπόζουν εκεί. Και αυτό, κατά την άποψη μου είναι η επιτομή του ηρωισμού. 

Η σύγκρουση, κατά την άποψη μου, είναι η βασικότερη αρχή που διέπει και καθορίζει την ανθρώπινη ύπαρξη.  Με το παρόν επεισόδιο θα επιχειρήσω να πραγματευτώ την τέχνη της σύγκρουσης, αλλά και θα αναφερθώ στις ολέθριες συνέπειες της αποφυγής της. Προσεγγίζω την σύγκρουση ως "τέχνη", διότι πιστεύω ότι όπως άλλωστε κάθε τέχνη, έτσι και η σύγκρουση, απαιτεί γνώση αλλά και εργασία για να την κατακτήσει κανείς. Αντιθέτως, αυτό που αποφεύγει ο σημερινός άνθρωπος είναι η αντιπαράθεση και κυρίως η σύγκρουση με την συναισθηματική του πραγματικότητα. Η σύγκρουση, ωστόσο, δεν είναι ωφέλιμο να αποφεύγεται καθώς η βραχυπρόθεσμη ειρήνη δεν οδηγεί πάντα σε μακροπρόθεσμη γαλήνη. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο στόχος του ταξιδιού της ζωής δεν είναι να αποφύγουμε τους κινδύνους και τις συγκρούσεις που ενέχει, αλλά να περάσουμε τις συμπληγάδες της ύπαρξης μας χωρίς να συνθλιβούμε.