Từ quan điểm thời gian

Một câu hỏi khác khi thiết kế token là liệu token có ngày hết hạn hay không. Bất kỳ token có thể thay thế nào đều có thể được lập trình theo cách sao cho nó hết hạn vào một ngày nhất định để ngăn chặn việc tích trữ token. Thực tế mà nói, token có thể hết hạn. Về mặt kỹ thuật, token có thể thay đổi trạng thái. Điểm thưởng của các chương trình khách hàng thân thiết thường đi kèm với thời hạn sử dụng. Trong quá khứ, một số đồng tiền trong khu vực, chẳng hạn như Wörgl Schwund Geld (Áo) vào những năm 1930, đã thử nghiệm giảm phát tích hợp để ngăn ngừa tích trữ và lạm phát. Đồng tiền này được giới thiệu là một loại tiền song song chỉ có thể được chi tiêu trong vùng. Bởi vì tiền tệ mất 1% giá trị mỗi tháng, chi tiêu cá nhân được khuyến khích, trong khi tiết kiệm không được khuyến khích. Biện pháp này được đưa ra để chống lại chính sách giảm phát trên toàn quốc và giúp giải quyết cả số thất nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng.

Từ quan điểm pháp lý

Các cơ quan quản lý trên toàn thế giới hiện đang bắt kịp việc tìm hiểu toàn bộ tiềm năng và tác động của công nghệ mới này. Ở giai đoạn đầu như vậy, khó ai có thể phân biệt được đâu là cái thực sự mới so với các lớp tài sản hiện có, hiện được đại diện đơn giản bằng một phái sinh mật mã mới. Một số token có thể đại diện cho các lớp tài sản hoàn toàn mới, chẳng hạn như token giao thức gốc, thường có các chức năng kết hợp và không dễ phân loại. Các token khác có thể chỉ đơn giản là đại diện cho tài sản của nền kinh tế hiện tại được phân loại dễ dàng, hiểu từ góc độ logic kinh doanh và do đó cũng được quy định. Một ví dụ về các tài sản dễ phân loại hoặc dễ quản lý là “token tài sản”, cụ thể là “token chứng khoán”.

Quy định là một chủ đề phức tạp có thể viết được cả một cuốn sách, đặc biệt là tính đến tất cả hơn 200 khu vực pháp lý trên khắp thế giới. Để đơn giản hóa vấn đề, tại thời điểm này, đủ để nói rằng các nhà quản lý cần phải hiểu các thuộc tính nói trên mà token có thể có để hiểu những gì họ có khả năng điều chỉnh trước khi tạo ra phân loại token pháp lý rõ ràng. Trong bối cảnh này, một số token dễ dàng phân loại và điều chỉnh vì chúng phản ánh các hiện tượng đã biết, trong khi các loại token khác có thể khó phân loại và điều chỉnh hơn nhiều, đặc biệt là các token có chức năng kết hợp, có thể yêu cầu cấu trúc pháp lý mới. Các doanh nhân trong trường hợp thứ hai sẽ luôn phải đối mặt với những sự không chắc chắn về cách cơ quan quản lý có thể phân loại token trở về trước, điều này có thể dẫn đến nhiều lo lắng trên thị trường. Để cung cấp sự chắc chắn về quy định cho các doanh nhân, một số khu vực pháp lý đã bắt đầu tạo các sandbox để đảm bảo sự đổi mới trong khi cho phép quá trình học hỏi về xây dựng quy định.

Một khía cạnh khác xoay quanh câu hỏi về luồng token. Token có thể được tạo cho một mục đích duy nhất và bị phá hủy khi được sử dụng. Trong trường hợp này, luồng token là tuyến tính — từ nguồn cung đến khi bị huỷ. Ví dụ trong số đó là chip sòng bạc chỉ có thể được sử dụng trong lĩnh vực sòng bạc và được phát hành dựa trên một loại tiền tệ. Người chơi rời khỏi sòng bạc có thể đổi lại số chip đó thành nội tệ. Một ví dụ khác là vé giao thông trả tiền để truy cập vào hệ thống và sau đó hết hạn sau một lần sử dụng hoặc sau một khoảng thời gian. Giá của chúng được xác định bởi nhà cung cấp dịch vụ (ít biến động) và nguồn cung cấp không bị giới hạn, hoặc nó bị giới hạn trong điều kiện cơ sở hạ tầng. Các token như vậy phải được tiêu hủy theo mức tiêu thụ hoặc ngày hết hạn để hoàn thành chu kỳ. Mặt khác, các token có thể được trao đổi qua lại vô thời hạn, không có điều kiện hết hạn nhân tạo nào, có thể nói là có một dòng chảy vòng tròn. Khi bạn chuyển token (tiền tệ hoặc tác phẩm nghệ thuật), người khác nhận được token. Người này có thể chi tiêu token để mua một thứ gì đó hoặc giao dịch token trên một sàn giao dịch trực tuyến để lấy một token khác. Các token có dòng token vòng tròn sẽ chỉ bị huỷ khi bạn mất các khóa riêng tư của mình hoặc nếu tài sản vật lý cơ bản vô tình bị phá hủy.

Token có thể có nguồn cung cấp cố định, nguồn cung cấp hội tụ tỷ lệ cố định, nguồn cung cấp hội tụ tỷ lệ động hoặc nguồn cung cấp không giới hạn. Các chip poker có giá cố định — chúng là một đối một với các loại tiền tệ fiat mà bạn giao dịch — nhưng chúng có nguồn cung cấp không giới hạn. Một sòng bạc luôn có thể tạo ra nhiều chip hơn. Nhiều token được liệt kê trên CoinMarketCap, đặc biệt là những mã được sử dụng để bán token ban đầu để gây quỹ, có nguồn cung cấp token hạn chế, có thể vì không nhà đầu tư nào muốn mua vào nguồn cung không giới hạn, vì họ muốn bảo vệ khoản đầu tư của mình. Điều này đặc biệt đúng đối với các token đại diện cho tiền tệ, tài sản hoặc vốn chủ sở hữu hoặc việc phát hành các token nợ. Đối với các token đại diện cho quyền truy cập, số lượng token thường bị giới hạn ở khả năng và tần suất tối đa của nhà cung cấp quyền truy cập. Giới hạn duy nhất là dung lượng của một hệ thống, chẳng hạn như dung lượng các bus của mạng giao thông công cộng, luôn có thể được mở rộng nếu cần thiết, thường bao gồm cả độ trễ thời gian. Điều làm cho bất kỳ loại tiền hoặc hàng hóa quý giá nào như vàng trở nên có giá trị là nó bị hạn chế về nguồn cung. Do đó, bất kỳ token nào có nguồn cung hạn chế đều có thể là kho lưu trữ giá trị trên thực tế, tùy thuộc vào độ bền dự kiến của giá trị cũng như sự biến động giá ngắn hạn của chúng. Nguồn cung cố định không nhất thiết phải xảy ra thường xuyên và hầu hết mọi người nói về nguồn cung hội tụ tỷ lệ cố định như thể nó là “nguồn cung cố định”. Nguồn cung cấp token Bitcoin sẽ thuộc loại "hội tụ tỷ lệ cố định", nơi tỷ lệ cung ứng hội tụ theo thời gian. Nguồn cung hội tụ tỷ lệ động đề cập đến thực tế là tốc độ mà nguồn cung được giải phóng gắn liền với các chỉ số mục đích của hệ thống, do đó, nó thưởng cho Chỉ số hiệu suất chính (KPI) cụ thể thay vì thời gian. Nguồn cung cấp không giới hạn cho phép đúc token động kết thúc mở theo một số chỉ số mục đích hoặc KPI. Nguồn cung cấp không giới hạn có thể trở thành một cơ chế cung cấp token mạnh mẽ, nhưng nó vẫn chưa được hiểu rõ, như chúng ta có thể thấy từ Ethereum 2.0.

Trái ngược với các token đại diện cho tài sản hoặc quyền truy cập vào các tài sản hoặc dịch vụ hiện có trong thế giới thực, token cũng có thể được sắp xếp theo tỷ lệ để khuyến khích một mục đích. Các token hướng tới mục đích này có thể được sử dụng để khuyến khích hành vi cá nhân hoặc đóng góp cho mục tiêu chung của một nhóm người, nếu và khi bạn mang theo bằng chứng về việc đóng góp cho mục tiêu tập thể. Bitcoin và các token giao thức khác là những ví dụ điển hình về các token có mục đích như vậy. Do đó, các token theo mục đích đại diện cho một loại hình tạo giá trị mới và một cơ chế để quản lý chung cơ sở hạ tầng công cộng khi không có bên thứ ba. Các token theo mục đích như vậy cũng có thể được sử dụng cho các chương trình phần thưởng hoặc chương trình khách hàng thân thiết. Mặc dù các chương trình phần thưởng không có gì mới, nhưng sự ra đời của crypto token đã thúc đẩy rất nhiều đổi mới xung quanh các token có mục đích khuyến khích các hành vi có lợi cho một tập thể người. Ví dụ về token theo mục đích là token CO2 Climatecoin, token ngân hàng thời gian và token quản lý. Các token như vậy có thể chứng minh là một công cụ khuyến khích mới để thưởng cho các đóng góp của cá nhân ngay lập tức, trái ngược với các khuyến khích sau thực hiện mà hầu hết các tổ chức hiện đang sử dụng.

Trong kinh tế học, độ bền đề cập đến khả năng của một loại tiền tệ có thể chịu được việc sử dụng nhiều lần. Điều này có nghĩa là chất nền của đồng tiền đó không được dễ dàng biến mất, mục nát hoặc thối rữa. Kim loại và thực phẩm như lúa mì có độ bền cao và do đó thường được sử dụng làm tiền hàng hóa. Token Bitcoin và các blockchain token gốc tương tự cho đến nay đã được chứng minh là có thể chịu đựng được thời gian, có khả năng phục hồi chống lại bất kỳ loại kiểm duyệt hoặc mạng nào tấn công. Độ bền đề cập đến thực tế là các crypto token được bảo mật trước hành vi trộm cắp hoặc tấn công. Ngoài ra, một mạng lưới linh hoạt được kỳ vọng sẽ đóng góp vào giá trị lâu dài “tương đối” ổn định của token. Nếu bạn có thể tương quan khả năng phục hồi của mạng với giá trị của token mạng, token có thể được mong đợi sẽ lâu bền vì nó sẽ không ngừng tồn tại. Miễn là mạng khoẻ và được sử dụng, các token mới sẽ được đúc và nhu cầu đối với token sẽ tăng lên. Giá token có thể giảm do biến động giá, nhưng token như vậy sẽ không biến mất miễn là mạng còn nguyên vẹn. Mặt khác, một mạng có giao thức đồng thuận yếu có thể bị tấn công và thao túng. Trong trường hợp này, chủ sở hữu token có thể mất token của họ nếu trạng thái của mạng - sổ cái - bị giả mạo.

Các token có thể được lập trình để có thể chuyển nhượng hoặc không thể chuyển nhượng hay bị hạn chế khả năng chuyển nhượng. Token duy nhất (không thể chuyển nhượng) có thể được chuyển nhượng hoặc không thể chuyển nhượng tùy thuộc vào trường hợp sử dụng. Vé máy bay có thể chuyển nhượng hoặc không thể chuyển nhượng tùy thuộc vào loại vé bạn mua. Chẳng hạn, một tác phẩm nghệ thuật hoặc giấy đăng ký xe ô tô của bạn là duy nhất nhưng có thể chuyển nhượng được. Các token ràng buộc danh tính như chứng chỉ hoặc giấy phép không thể chuyển nhượng được vì sẽ không hợp lý khi chuyển bằng lái xe hoặc bằng tốt nghiệp đại học của bạn cho người khác. Token cho phép bạn đón con từ trường là duy nhất, nhưng nó có thể có một số khả năng chuyển nhượng hạn chế hoặc tạm thời để cho phép bạn sắp xếp cho người khác đón con bạn bằng cách tạm thời cấp cho người đó quyền đón. Trong khi các token có thể thay thế có xu hướng có thể chuyển nhượng trong hầu hết các trường hợp, thì cũng có những ngoại lệ đối với quy tắc.

Trong kinh tế học, tính thay thế được dùng để chỉ khả năng thay thế cho nhau của mỗi đơn vị của một hàng hóa với các đơn vị khác của cùng một loại hàng hóa. Ví dụ như bất kỳ hàng hóa lâu bền nào như kim loại quý hoặc tiền tệ. Tài sản có thể thay thế có hai thuộc tính chính: chỉ quan trọng về số lượng, có nghĩa là không thể phân biệt được các đơn vị tài sản có thể thay thế cùng loại; và bất kỳ số lượng nào cũng có thể được hợp nhất hoặc chia thành một lượng lớn hơn hoặc nhỏ hơn, làm cho nó không thể phân biệt được với phần còn lại. Ví dụ: nếu bạn cho ai đó vay 10 đô la, sẽ không thành vấn đề nếu người đó trả lại chính tờ 10 đô la đó, một tờ 10 đô la khác hoặc các hóa đơn và đồng xu khác nhau có giá trị bằng 10 đô la. Điều tương tự cũng áp dụng cho một thùng dầu thô. Bột mì là một ví dụ khác về tài sản có thể thay thế và đó là một trong những lý do tại sao nó được sử dụng như một loại tiền tệ hàng hóa trong quá khứ. Tính linh hoạt là đặc điểm cơ bản của bất kỳ loại tiền tệ hoặc hàng hóa nào nếu nó cần hoạt động như một phương tiện trao đổi, một đơn vị tính toán và một phương tiện lưu trữ giá trị. Các crypto token khả thi có thể đại diện cho bất kỳ tài sản vật lý hoặc kỹ thuật số nào giống hệt nhau và do đó có thể dễ dàng thay thế. Chúng không phải là duy nhất và hoàn toàn có thể hoán đổi cho nhau với các token khác cùng loại. Nếu hai bên có cùng số tiền, họ có thể hoán đổi chúng mà không bị mất hoặc được gì. Mặt khác, lại có các loại token duy nhất là dạng không thể thay thế được. Ví dụ trong số đó là thẻ ID, một token đại diện cho quyền sở hữu một ngôi nhà, một chiếc xe hơi, một tác phẩm nghệ thuật hoặc tư cách thành viên phòng tập thể dục. Nếu bạn cho ai đó mượn một token không thể sử dụng được, bạn sẽ mong đợi họ trả lại token tương tự. Điều này tương tự với một chiếc xe mà bạn cho một người bạn mượn. Bạn sẽ mong đợi họ trả lại chiếc xe tương tự cho bạn chứ không phải một chiếc xe khác.

Token giao thức như Bitcoin hoặc Ether và token hợp đồng thông minh như token ERC-20, tất cả đều là các ví dụ về token có thể thay thế. Các token có thể thay thế đại diện cho hầu hết các token được đúc và phát hành thông qua các đợt bán token sớm, cho đến khi xuất hiện tiêu chuẩn token không thể thay thế ERC-721 vào năm 2017. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là có một số hạn chế nhất định về khả năng thay thế. Trái ngược với suy nghĩ thông thường, các giao dịch Bitcoin không hoàn toàn ẩn danh mà chỉ là sử dụng bút danh. Điều này có nghĩa là bạn có thể sử dụng phân tích dữ liệu để tương quan các giao dịch Bitcoin với các siêu dữ liệu khác có thể được cung cấp công khai hoặc có thể truy cập được đối với các cơ quan an ninh quốc gia nhất định. Nếu ai đó đứng sau địa chỉ Bitcoin trở thành người bị quan tâm và nguồn gốc của lịch sử token bẩn hoặc bị đưa vào danh sách đen, thì bạn có thể gặp vấn đề khi giao dịch token của mình. Điều này có thể xảy ra nếu bạn nhận được token của mình từ một người bị quan tâm, người có thể bị nghi ngờ rửa tiền, hoạt động khủng bố, tống tiền, v.v., ngay cả khi có nhiều chủ sở hữu token trước bạn.

Token có thể đại diện cho quyền đối với một giá trị kinh tế, cho dù là kỹ thuật số hay vật lý, lâu dài hay tạm thời. Token có thể đại diện cho quyền đối với tài sản mà tôi sở hữu, có thể là một đơn vị tài khoản hoặc một hàng hóa duy nhất hoặc nó có thể đại diện cho quyền truy cập hạn chế đối với tài sản mà người khác sở hữu hoặc dịch vụ mà người khác cung cấp. Định nghĩa kinh tế của tài sản là tài nguyên có giá trị kinh tế và được kiểm soát bởi một cá nhân hoặc một pháp nhân hay một quốc gia. Định nghĩa pháp lý về tài sản là bất kỳ thứ gì có giá trị tiền tệ gắn liền với nó. Quyền sở hữu là quyền sở hữu hợp pháp đối với một vật, bao gồm tất cả các quyền sử dụng (vật chất và trí tuệ). Ở một số quốc gia, quyền sở hữu chỉ có thể thực hiện được liên quan đến những thứ vật chất. Quyền sử dụng, hoặc quyền truy cập, là các quyền theo hợp đồng để sử dụng thứ gì đó thuộc sở hữu của người khác. Token có thể đại diện cho quyền sở hữu hoặc quyền truy cập tạm thời vào bất kỳ loại tài sản, tiện ích hoặc dịch vụ công cộng và tư nhân dưới bất kỳ hình thức nào. Tuy nhiên, đây không phải là phân loại nhị phân vì nhiều trường hợp sử dụng có thể có bản chất hỗn hợp hơn, như quyền khai thác trên một mảnh đất, đại diện cho quyền truy cập nhưng cũng đại diện cho tài sản sản xuất. Các token giao thức gốc như Bitcoin (BTC) và Ether (ETH) có thể được coi là tài sản, nhưng chúng cũng đại diện cho quyền truy cập vào mạng vì chúng cần thiết để trả phí mạng.

Nếu các token đại diện cho tài sản mà tôi sở hữu, chúng hoạt động như một tải trọng thụ động được quản lý bởi một sổ cái phân tán, bao gồm tất cả các thuộc tính, quyền và nghĩa vụ mà nó có trong hệ thống. Token tài sản có thể thay thế hoặc không thể thay thế được. Token thay thế được đại diện cho quyền sở hữu bất kỳ hàng hóa vật chất nào có thể thay thế được như tiền, bạc, dầu khí, vàng, kim cương, cổ phần trong công ty hoặc bất kỳ công cụ nợ có thế chấp nào. Chúng có thể được so sánh với tiền hàng hóa và do đó đôi khi được gọi là “crypto-commodities”. Token tài sản cũng có thể đại diện cho hàng hóa không thể thay thế, đó là lý do tại sao chúng thường được gọi là “crypto-goods”. Ví dụ sẽ là token bất động sản, crypto-collectibles hoặc token đại diện cho các tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Việc đại diện cho các tài sản như vậy bằng token làm cho tài sản dễ dàng giao dịch và phân chia hơn, do đó tạo ra tính thanh khoản cao hơn cho một số tài sản có thể không dễ dàng giao dịch ngoài chuỗi.

Token cũng có thể đại diện cho quyền truy cập bị giới hạn về thời gian hoặc phạm vi để sử dụng tài sản mà người khác sở hữu hoặc dịch vụ mà người khác cung cấp. Họ có thể cung cấp quyền truy cập vào các dịch vụ mạng, vé vào cửa một buổi hòa nhạc, vé giao thông công cộng, quyền sử dụng chung căn hộ, đi chung xe hơi, thời gian sắp xếp lịch hẹn với bác sĩ hoặc quyền tham gia thành viên câu lạc bộ, trong số nhiều ví dụ. Chúng có thể được sử dụng để cho phép bạn khởi động ô tô, có thể có khóa thông minh; tiếp cận đồ uống có cồn, bằng cách chứng minh rằng bạn lớn hơn một độ tuổi nhất định; lên máy bay; vào nhà của bạn; bỏ phiếu; vượt qua biên giới; thu tiền hoàn thuế; hoặc được giảm giá, chỉ để nêu tên một vài ví dụ

Việc xác định các thuộc tính khác nhau của token có thể được sử dụng như một bước đầu tiên để tinh chỉnh khung phân loại trong tương lai. Hiểu các thuộc tính của token là điều cơ bản để lập mô hình token để thực hiện một mục đích và chức năng nhất định. Do đó, tôi muốn giới thiệu các quan điểm quan trọng nhất mà từ đó chúng ta có thể suy ra các thuộc tính của token:

Mặc dù về mặt kỹ thuật, có thể đại diện cho bất kỳ tài sản nào của nền kinh tế hiện tại bằng một tiền mật mã phái sinh như token, chúng ta vẫn thiếu phân loại đầy đủ và khuôn khổ pháp lý đầy đủ. Thuật ngữ “phân loại học” đề cập đến thực tiễn và khoa học phân loại các khái niệm bao gồm việc tìm ra các thuật ngữ mới (từ vựng) để mô tả đầy đủ một lĩnh vực khoa học hoặc thực tiễn nhất định. Bởi vì Web3 và các ứng dụng của nó là những hiện tượng kinh tế xã hội mới nổi được hỗ trợ bởi cơ sở hạ tầng công nghệ mới, chúng ta vẫn thiếu một từ vựng chuẩn hóa để chỉ các loại ứng dụng. Điều này làm cho việc giao tiếp xung quanh chủ đề trở nên khó khăn. Thiết lập phân loại nhất quán và đáng tin cậy cho các thuộc tính token là cần thiết để phân loại token, từ góc độ mục đích kinh doanh cũng như từ góc độ quy định. Cơ chế phân loại như vậy là nền tảng cần thiết mà từ đó các nhà phát triển, nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư có thể hiểu rõ hơn về cách thiết kế, áp dụng hoặc điều chỉnh token.

Chúng ta vẫn đang trong giai đoạn đầu khám phá các vai trò và loại token khác nhau. Nhiều thuật ngữ mà chúng ta sử dụng ngày nay có thể cần phải thích ứng với thực tế của các trường hợp sử dụng mới nổi và do đó nên được coi là tạm thời. Với mọi mạng blockchain mới và mọi ứng dụng token mới, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bằng cách thử và suy về các trường hợp sử dụng token có thể xảy ra và kết quả phân loại chúng. Sự phân loại được trình bày trong các chương tiếp theo dự định cung cấp một cái nhìn tổng quan về các thuộc tính và loại token khác nhau, nhưng cho đến nay nó vẫn chưa hoàn chỉnh.