در سال‌های پایانی دهه ۱۳۴۰، به لطف تحصیل و رفت‌وآمد اهالی فرهنگ و هنر به اروپا، زمینه‌ شکل‌گیری هنرهای نمایشی مدرن در ایران فراهم شد. در این دوران، بیشتر برنامه‌های نمایشی تهران در کافه شهرداری معروف به «مهمانخانه بلدیه» روی صحنه می‌رفت، اما با ظهور نسل برجسته‌ای از هنرمندان تئاتر در ایران و افزایش نمایش‌های در حال اجرا، کمبود فضاهای نمایشی در ایران محسوس شد.
در پی این احساس نیاز بود که شهبانو فرح پهلوی که به ساخت مراکز فرهنگی هنری در ایران اهتمامی ویژه‌ داشت، دستور ساخت تئاتر شهر را با معماری منحصربه‌فرد صادر کرد.
به این ترتیب، کار ساخت مجموعه تئاتر شهر تهران با طراحی بیژن انصاری و نظارت مهندسی علی سردارافخمی در سال ۱۳۴۶ و در پاسخ به نیازهای جامعه هنری روبه‌پیشرفت ایران آغاز شد و با گذشت حدود پنج سال، در هفتم بهمن ‌۱۳۵۱ به بهره‌برداری رسید. علی سردارافخمی، از شاگردان هوشنگ سیحون، معمار برجسته ایرانی بود.