Chúng tôi tiếp tục hành trình và đi dọc theo dáng uốn lượn của Sông Đà. Sông Đà có chiều dài 900km chảy từ Trung Quốc sang Việt Nam và chảy qua hầu hết các tỉnh ở Tây Bắc Việt Nam. Có lẽ cũng do yêu mến con sông này qua ngòi bút của Nguyễn Tuân nên khi đi dọc theo con sông này là rất nhiều những cảm xúc khó tả, như tiếng thì thầm những câu chuyện của núi, của rừng, của con người, của dòng chảy thượng nguồn, của những bí ẩn vĩnh viễn nằm lại nơi đại ngàn xanh thẳm. Và cũng ở chặng đường hôm nay, rất nhiều lần chúng tôi đành phải dừng lại vì không thể cưỡng lại được vẻ diễm lệ từ tất cả các điểm nhìn, vẻ diễm lệ nối liền bất tận khiến có những lúc chúng tôi không nói câu nào, chỉ lặng lẽ đứng nhìn không chớp mắt. Có lẽ do mải mê với vẻ đẹp của Sông Đà và đèo dốc nên trời đã sụp tối dần lúc nào không biết. Thật ra, chúng tôi luôn quan niệm là hãy để sự lạc quan dẫn đường nên cảm giác đi giữa núi rừng lúc chạng vạng cũng thú vị không kém. Khói bay lên từ các liếp nhà xa xa, lũ trẻ con nô đùa í ới chuẩn bị về, cuộc đồng áng cũng dần khép lại, trâu, bò dê lững thững trở về chuồng. Và gió cũng như nhắc nhớ là đã chiều, ngày dần tắt. Chúng tôi vừa chạy, vừa sợ hết xăng vì ở đây xa đường quốc lộ, quá neo nhà và trời thì cứ sụp xuống dần. Nhưng dù thế thì vẫn cố gắng dừng lại một lần nữa để ngắm nhìn ráng chiều của núi chìm xuống đằng xa trên hồ thủy điện Bản Chát trên dòng Nậm Mu. Một màu kì lạ khi nó là pha trộn của rất nhiều màu rực rỡ trên bảng màu. Rực rỡ nhưng lại ảm đạm, lạ kì thật, có lẽ chỉ có chiều mới vẽ nên một màu sắc đặc biệt như thế.

Ngày thứ 3 của hành trình là một buổi sáng tinh khôi sau một đêm mưa rả rích ở thị trấn nông trường Mộc Châu. Bữa sáng theo đúng kiểu gia đình với xôi, muối vừng và giò lụa làm ấm lòng “chiến sỹ” để sẵn sàng cho chặng hành trình dài trước mắt. Gia đình “chị dâu” chu đáo chuẩn bị cho chúng tôi xôi và thức ăn đem theo dọc đường và không quên một túi mận Mộc Châu với muối để chấm làm tráng miệng. Lại khệ nệ chuẩn bị đồ đạc chất lên xe và lại rong ruổi với hành trình.

Lại nói về hành trình, có lúc ta như bắt gặp chính mình trong những chuyến đi cũ khi tất cả mọi thứ tuồng như vẫn còn nguyên vẹn không thay đổi. Cụ già người Thái vẫn cặm cụi lưng còng ngay dưới liếp nhà nhẫn nại cho lợn ăn, cây cầu treo vắt vẻo ở xã Tú Nang vẫn lặng im núp dưới rặng tre rậm rạp đôi bờ. Có lẽ nên vui vì thời gian vẫn chưa làm cũ kỹ mọi thứ, và ký ức vẫn nằm nguyên vẹn rất đẹp miễn là người ta vẫn còn nhớ và trân trọng…

Chúng tôi thở phào nhẹ nhõm khi trời hửng nắng và ánh nắng chói chang làm cho rát gáy, nắng có nghĩa là khô ráo và đường đi cũng dễ chịu hơn. Nhìn lại dấu tích của những trận lũ quét mấy hôm trước, chúng tôi không khỏi tự nhủ cái thời điểm mình chọn đi hoá ra cũng thích hợp. Đoạn đường đi cũng thi thoảng hân hoan reo vui với tiếng loa vang vọng rao hàng khắp các hẻm núi. Phần đông người bán đều mang biển số các vùng khác. Anh biển 17 lặn lội từ Thái Bình đem dép cao su lên bán, anh biển 36 đem đặc sản nem chua xứ Thanh lên chào mời… Những thị tứ nhỏ cũng reo vui khi có người khách lạ đem đặc sản khắp nơi đến với vùng cao. Nghĩ thế cho đỡ cám cảnh “cuộc mưu sinh vạn dặm của nguời tứ xứ”.

Cảm thức buổi sáng luôn là một cảm thức đáng nhớ. Nó có thể rất dễ thiết lập cảm xúc mặc định cho cả một ngày. Và chúng tôi đã có một buổi sáng rất dễ chịu ở tiểu khu nông trường 1.5 ở nông trường Mộc Châu khi tiếng của nông trường đánh thức một ngày mới khe khẽ, rồi lớn dần. Tiếng í ới trên những nông trường chè ngay sát bên, tiếng của xe công nông, tiếng của bữa sáng rộn ràng và cả tiếng nhạc đỏ cất lên từ loa phóng thanh.

Chúng tôi có một ngày thư thả ở nông trường Mộc Châu bằng việc dạo vòng quanh những con đường bê tông đèo dốc để thả mắt theo màu xanh ngút mắt của những đồi chè trải đến tận chân trời, và cả những thung lũng chao ôi là mận đỏ ối trĩu quả. Mận vươn ra hai bên những con đường tiểu khu nhỏ bé bé, thò tay hái một quả, len lén nhìn trước nhìn sau xem có ai thấy không, nhưng rồi chợt nhận ra là ở đây mận nhiều đến mức quả chín có khi rụng kín gốc, nhà nào cũng trồng mận và khi chúng tôi đến đây cũng là lúc mận đang vào mùa thu hoạch. Cái thú của hành trình bằng xe máy là ta có thể thoải mái dừng chân, mạnh dạn tiến vào một khu vườn để tận mắt xem cái nhịp thường nhật như thế nào mà không ngại bất cứ sự dè dặt nào của chủ nhà.

Bác Huyền – 56 tuổi đã lên nông trường mua những mảnh đất đầu tiên từ cách đây gần 20 năm về trước và bắt đầu gắn bó với đất đai, canh tác, ruộng đồng và những mùa quả ngọt đầu tiên. Làm chủ 3ha đất cho riêng mình, gia đình bắt đầu cặm cụi trồng xới và chăm sóc để mỗi năm có thể kiếm được cả tỉ bạc tiền trồng mận và vài trăm triệu tiền trồng xen canh những loại cây khác như dong riềng, bí, khoai sọ. Ngoài vườn của mình, bác còn thầu thêm các vườn của các gia đình người Mèo xung quanh với 100 triệu cho 10 năm tuỳ nghi canh tác và thu hoạch. Xem ra cũng là khá lãi cho những đầu tư ban đầu. Bác khoe về những nhân công chăm chỉ đã gắn bó với bác từ những ngày đầu. Anh Thuần – 30 tuổi – superman hái mận quê ở Tân Lập Hoà Bình cứ mỗi đầu vụ mận tháng 5 là lại khăn gói quả mướp lên Mộc Châu để giúp thu hoạch mận. Cứ đều đều, mỗi tháng 3 triệu bao cơm ăn, đến tháng 6 cuối vụ là lại khăn gói đem tiền về cho vợ con. Khoản hoa lợi của vườn nếu khấm khá cũng quyết định mức thưởng mà mỗi người có thể mang về. Bác bảo ở đây thưởng như nhà nước, nếu làm tốt thì mức thưởng cũng sẽ rất cao. Một ngày nếu thu hoạch giỏi thì một nhân công có thể hái xuống được tới cả hai tạ mận. Anh Thuần ngồi nghỉ ngơi làm bi thuốc lào cười tươi với vụ mận thứ muời anh đã thu hoạch ở đây: “Chắc là năm nay thưởng sẽ nhiều!”. Thưởng nhiều thì cả nhà ở Hoà Bình sẽ lại vui, và những nhọc nhằn sẽ như vơi đi cả. Một ngày làm việc vào vụ vất vả từ 6h sáng đến tận 5h30 chiều nhưng những nụ cười lạc quan khiến ta thấy bản thân mình cũng yêu lao động và trân quý những giá trị mỗi ngày của hành trình. Như bác Huyền nói: “có sức khoẻ, tính toán làm ăn là được”.

Ngảy đầu tiên của hành trình là một ngày có thể gói gọn lại bằng hai chữ nắng, mưa. Xuất phát từ Hải Phòng vào một buổi sáng ảm đạm với hành trang đã chuẩn bị sẵn sàng từ đêm hôm trước. Chuyến đi này không chuẩn bị nhiều vì mọi thứ đến gấp gáp hơn và lệch khá nhiều do các yếu tố khách quan. Mục đích ban đầu là một dự án nho nhỏ giờ thành bé bé tí hon. Nhưng vẫn muốn làm và chắc chắn phải làm, thế nên những hăm hở vẫn còn nguyên theo xe lăn bánh. Từ Hải Phòng sang bên tỉnh láng giềng là Thái Bình thì bầu trời xám xịt đã trở thành lắc rắc mưa, xong qua Quỳnh Phụ thì trời lại hửng nắng. Trời nắng rõ tỏ những cánh đồng lúa vàng óng ả trên quê lúa đặt người ta vào cảm giác hân hoan lạ kì. Bao la lúa, bạt ngàn lúa và cái bao la bạt ngàn dường như có thể ngửi được, chạm vào được và có thể chờ hít căng lồng ngực. Mỗi tỉnh của Việt Nam đều đáng nhớ và đều có thể được định danh bằng các biển hàng ở những thị tứ hai bên đường. Bánh Gai Ninh Giang nhắc nhớ Hải Dương, Kẹo Xìu Châu, Bánh Cáy giăng khắp hai bên đường Thái Bình, thịt Dê, cơm cháy khiến người Ninh Bình phổng mũi. Người quê nào tự hào thức nấy, gặp nhau thì hỏi ngay quê để xem có cùng niềm tự hào hay không.

Và ở cái tiết trời đầu hè như thế này thì đặc sản chung có lẽ là mưa nắng. Chúng tôi buộc phải dừng chân và dừng chân khá lâu ở Nam Định vì một trận mưa quá lớn. Mưa ầm ào trắng trời, trắng mắt người nhìn, mưa đến tận hai tiếng đồng hồ mà không dứt. Chúng tôi đành phải bấm bụng ngồi ngắm mưa và bấm bụng hỏi cô chủ quán nước mía để mua hai “bát mì tôm” vì bụng đã đói mà không biết làm cách nào để tìm ăn chỗ khác. Cơn mưa dai dẳng nhất của ngày đầu tiên đã ngốn trọn của chúng tôi hai giờ đồng hồ, cuối cùng cũng đành nhượng bộ để cho chúng tôi hăm hở cuốn gói đi “kẻo trễ”. Lần này thì chúng tôi lúc thì bị mây đen đuổi, có lúc lại đuổi theo mưa. Vừa than rầm trời là vừa mặc áo mưa vào trời đã nắng xong lại hả hê là ô kìa mưa đến kia rồi. Và nhiều khi dù trời không mưa nhưng vẫn có những cơn mưa nhân tạo của những chiếc xe “có ý thức” dọc đường làm chúng tôi đành “chẹp miệng”: Việt Nam mà. To nhất chắc là trận mưa nhân tạo của chiếc xe du lịch với tên hãng là Văn Minh.

Rẽ vào Nho Quan, non nước Ninh Bình quá đẹp, quá hữu tình với trời, nước, núi non nhưng lại xám xịt màu khói của nhà máy cứ ngùn ngụt bốc cao. Nhìn xa rất dễ lầm tưởng những ngọn khói đó là mây đen giăng trời chuẩn bị đổ mưa ào xuống. Mưa của trung du và miền núi cũng khác với mưa đồng bằng, nhè nhẹ, lắc rắc xong lại ào xuống và lẩn khuất sau mỗi suờn đèo. Vào địa phận Hoà Bình, chúng tôi không khỏi hít hà cảm giác sung sướng của những cung đường núi tuyệt đẹp sau mưa. Tinh khôi, thơm phức mùi lúa mới, mùi gió núi vi vút thổi qua những rặng tre. Nắng chiều lại rực rỡ sấy vàng một hẻm núi sau mưa.

Cái thú của đi đường đèo là ngửi mùi của gió, để đoán khung cảnh còn hoang vu hay sắp tới là thôn xóm. Nhiều khi trong khung cảnh nhá nhem tối chỉ cần ngửi mùi gió phía trước là có thể dự cảm được còn bao xa nữa là gặp người. Vùng núi Tây Bắc chào đón chúng tôi bằng những ánh mắt người Thái, người Mường chạy xe về sau một ngày đồng áng. Những ánh mắt cũng lành và dịu mát như gió núi vậy…

Đêm đầu tiên ở Mộc Châu, sau bữa cơm rất ngon và quý giá ở giữa một nông trường chè và cả ấm lòng với gia đình “chị dâu” hiếu khách. Mở cửa bước ra ngoài trời là cảnh u tịch với sương giăng trắng, tí tách đầu thềm lại là mưa…

Ngày đầu tiên của hành trình khép lại với cái mỉm cười thật nhẹ. Ừ thì cũng như người ta, thời tiết cũng thất thường những niềm vui nỗi buồn nhiều như mưa nắng…

Ngày 01  24.05.2016 

Từ Hải Phòng - Mộc Châu-  Sơn La  

Tổng chiều dài: 278km