Ik sluit de serie af met een gesprek met beeldend kunstenaar en vormgever Maarten Baas, die met zijn 'Smoke' serie in opspraak is gekomen vanwege het verbranden van originele designklassiekers..

Quote waar titel naar verwijst "Traditie is niet het aanbidden van as, maar het doorgeven van vuur" is van Gustav Mahler.

Eigenlijk valt Piss Christ van Andres Serrano niet binnen mijn onderzoeksgebied. Omdat het niet door een kunstenaar is beschadigd en daarom niet onder de term 'artistiek vandalisme' valt. Toch heeft een bepaald verhaal mij al jaren beziggehouden: in 2011 kreeg een van de exemplaren een klap, met als resultaat een onbedoelde en toch poëtische scheur in de vorm van een halo rond het hoofd van de Messias. Sindsdien gaat er een verhaal de ronde, dat Serrano daarna een nieuw stuk glas heeft aangebracht over de beschadiging om zo de schade onderdeel van het werk te maken. Dit heb ik echter nergens kunnen verifiëren.. Omdat Serrano vorige week in Groningen was in verband met zijn expositie in het Forum, heb ik hem hierover kunnen vragen.

Wist je dat Gerard Jan van Bladeren, de persoon die tot twee keer toe (86’, 97’) een schilderij van Barnett Newman heeft kapotgesneden, zelf ook kunstenaar was? Sterker nog, hij beschouwde de acties als artistieke daden en de vernielde doeken als “meesterwerk”. In mijn onderzoek heb ik teksten over en door Van Bladeren gevonden die nog niet eerder zijn gepubliceerd en werkelijk een ontluisterend inkijkje geven in zijn overwegingen. Hierin is mijn contact met beeldend kunstenaar Barbara Visser heel waardevol gebleken, omdat zij voor de documentaire The end of Fear (2018, VPRO) al een enorme hoeveelheid informatie heeft verzameld.

In vrijwel alle artikelen die ik lees, wordt de man weggezet als een waanzinnige gek. Ook deskundigen laten er bij de rechtszaak geen misverstand over bestaan: Van Bladeren lijdt aan schizofrenie en is paranoïde. De door Van Bladeren geschreven brieven en pamfletten, uit het archief van het Stedelijk museum, bevestigen dit beeld. Maar verlangen wij in onze maatschappij niet ook juist van kunstenaars dat ze onaangepast gedrag vertonen? Gek zijn? We willen dat ze kaders verschuiven, verplaatsen, veranderen, vernietigen. Maar blijkbaar niet te veel... In de zelfgeschreven teksten omschrijft Van Bladeren zichzelf als 'kunstenaar', 'kunstvergrenzer', 'kunstterrorist', 'kunstcriticus met een mes' en zelfs 'de hoofdengel van de messias’. In deze twee afleveringen probeer ik, als gedachte-experiment, Van Bladeren het voordeel van de twijfel te geven door zijn vandalistische daden te beschouwen vanuit een kunsthistorische context.

Wist je dat Gerard Jan van Bladeren, de persoon die tot twee keer toe (86’, 97’) een schilderij van Barnett Newman heeft kapotgesneden, zelf ook kunstenaar was? Sterker nog, hij beschouwde de acties als artistieke daden en de vernielde doeken als “meesterwerk”. In mijn onderzoek heb ik teksten over en door Van Bladeren gevonden die nog niet eerder zijn gepubliceerd en werkelijk een ontluisterend inkijkje geven in zijn overwegingen. Hierin is mijn contact met beeldend kunstenaar Barbara Visser heel waardevol gebleken, omdat zij voor de documentaire The end of Fear (2018, VPRO) al een enorme hoeveelheid informatie heeft verzameld.

In vrijwel alle artikelen die ik lees, wordt de man weggezet als een waanzinnige gek. Ook deskundigen laten er bij de rechtszaak geen misverstand over bestaan: Van Bladeren lijdt aan schizofrenie en is paranoïde. De door Van Bladeren geschreven brieven en pamfletten, uit het archief van het Stedelijk museum, bevestigen dit beeld. Maar verlangen wij in onze maatschappij niet ook juist van kunstenaars dat ze onaangepast gedrag vertonen? Gek zijn? We willen dat ze kaders verschuiven, verplaatsen, veranderen, vernietigen. Maar blijkbaar niet te veel... In de zelfgeschreven teksten omschrijft Van Bladeren zichzelf als 'kunstenaar', 'kunstvergrenzer', 'kunstterrorist', 'kunstcriticus met een mes' en zelfs 'de hoofdengel van de messias’. In deze twee afleveringen probeer ik, als gedachte-experiment, Van Bladeren het voordeel van de twijfel te geven door zijn vandalistische daden te beschouwen vanuit een kunsthistorische context.

In een podcast serie over artistiek vandalisme, kan de grootse vernietiger uit de kunstgeschiedenis natuurlijk niet ontbreken. Zijn schilderijen zijn decennia later nog altijd begeerde verzamelobjecten. Voor aanhangers van het Nazisme, maar ook voor ramptoeristen. In 2008 gaven Kunstenaarsduo Jake & Dinos Chapman € 154.000 euro uit aan een serie aquarellen, vermeend geschilderd door Adolf Hitler om er vervolgens puberaal overheen te schilderen.. Mag dat zomaar? 

“Als iemand jouw kunst shit vindt, moet je daar dan schijt aan hebben? Of moet je dan hem/haar juist een poepje laten ruiken. Excuus voor dit flauwe en onzedelijk woordgrapje, maar in essentie is het kunstwerk van deze aflevering dat ook. In 1961 besluit de Italiaanse kunstenaar Piero Manzoni zijn eigen poep in te blikken, te labelen, signeren en verkopen. De toenmalige prijs is afgestemd op de dagwaarde van goud. Oftewel, zijn poep was letterlijk goud waard. En mocht je dit verhaal nog niet vreemd genoeg vinden: In 1989 besluit een Franse kunstenaar Bernard Bazile een van de negentig blikjes onder toeziend oog van publiek te openen..”

Destructie als Discours: De kunstgeschiedenis ligt bedolven onder voorbeelden van kunstenaars die het werk van vakgenoten beschadigen en toe-eigenen. Denk hierbij aan Robert Rauschenberg die een originele Willem de Kooning uitgumt. Alexander Brener die met spuitbus dollartekens schildert over werken van Kazimir Maljevich en Piet Mondriaan. Of de Chapman Brothers die in pastelkleuren regenbogen hebben geschilderd over enkele originele schilderijen door Adolf Hitler. Elke kunstwerk dat men te lijf is gegaan danst op het snijvlak van constructie en destructie. In de Graffiti is een dergelijke actie redelijk gebruikelijk. Maar in de traditionele beeldende kunst is het nog vrij controversieel.

Het fenomeen fascineert me. Omdat het de dialoog over waardering en herwaardering op scherp zet. Elke ‘destructieve toe-eigening’ heeft zo zijn eigen dynamische levensverhaal, met up’s en downs, vallen en opstaan. Bij elke ingreep vraag je je als toeschouwer af: Is het werk nu meer of minder waard? Moeten we de actie be-oordelen of ver-oordelen? En kunnen we inmiddels naast impressionisme, kubisme, expressionisme et cetera, ook spreken van een nieuwe stroming: vandalisme? In de Destructie als Discours Podcast serie behandel ik elke aflevering één voorbeeld van Artistiek Vandalisme. Daarmee probeer ik grip te krijgen op het fenomeen, en de overwegingen die eraan ten grondslag liggen.

In het Stedelijk museum (Amsterdam) spuit Alexander Brener met spuitbus een gifgroene S met twee verticale strepen over een sleutelwerk van landgenoot Kazimir Malevitsj. Het dollarteken wordt snel van het schilderoppervlak verwijderd, maar de verf is in de poriën van het schilderij gaan zitten, waardoor het volgens het museum onherstelbaar is beschadigd. Waarom zou je dat in godsnaam doen?

Het fenomeen fascineert me. Omdat het de dialoog over waardering en herwaardering op scherp zet. Elke ‘destructieve toe-eigening’ heeft zo zijn eigen dynamische levensverhaal, met up’s en downs, vallen en opstaan. Bij elke ingreep vraag je je als toeschouwer af: Is het werk nu meer of minder waard? Moeten we de actie be-oordelen of ver-oordelen? En kunnen we inmiddels naast impressionisme, kubisme, expressionisme et cetera, ook spreken van een nieuwe stroming: vandalisme? In de Destructie als Discours Podcast serie behandel ik elke aflevering één voorbeeld van Artistiek Vandalisme. Daarmee probeer ik grip te krijgen op het fenomeen, en de overwegingen die eraan ten grondslag liggen.

Op een inwisselbare dinsdag (juli 2007) bezoekt Rindy Sam met haar verloofde een overzichtstentoonstelling in Avignon van de Amerikaanse Abstract expressionist Cy Twombly. Ergens halverwege de expositie wordt ze aangetrokken tot een monochroom wit doek dat ze het naar eigen zeggen ‘moest kussen’. Deze kus laat een vuurrode afdruk achter op het maagdelijk, witte schilderoppervlak. Vervolgens doet ze een stap achteruit om te reflecteren op haar daad. In de rechtszaak die uit de daad is voortgekomen zei ze: “De kunstenaar heeft dit wit voor mij achtergelaten. Nu is het schilderij nog mooier..”

De Destructie als Discours Podcast is een artistiek kunsthistorisch onderzoek met verhalen over ‘artistiek vandalisme’. Vol schade, schande en schoonheid.

Meer op: www.destructiealsdiscours.nl

Aflevering 1: de koning is dood, lang leve de koning! (Willem de Koning v.s. Robert Rauschenberg).

Het fenomeen fascineert me. Omdat het de dialoog over waardering en herwaardering op scherp zet. Elke ‘destructieve toe-eigening’ heeft zo zijn eigen dynamische levensverhaal, met up’s en downs, vallen en opstaan. Bij elke ingreep vraag je je als toeschouwer af: Is het werk nu meer of minder waard? Moeten we de actie be-oordelen of ver-oordelen? En kunnen we inmiddels naast impressionisme, kubisme, expressionisme et cetera, ook spreken van een nieuwe stroming: vandalisme? In de Destructie als Discours Podcast seriebehandel ik elke aflevering één voorbeeld van Artistiek Vandalisme. Daarmee probeer ik grip te krijgen op het fenomeen, en de overwegingen die eraan ten grondslag liggen.

De kunstgeschiedenis ligt bedolven onder voorbeelden van kunstenaars die het werk van vakgenoten beschadigen en toe-eigenen. Denk hierbij aan Robert Rauschenberg die een originele Willem de Kooning uitgumt. Alexander Brener die met spuitbus dollartekens schildert over werken van Kazimir Maljevich en Piet Mondriaan. Of de Chapman Brothers die in pastelkleuren regenbogen hebben geschilderd over enkele originele schilderijen door Adolf Hitler. Elke kunstwerk dat men te lijf is gegaan danst op het snijvlak van constructie en destructie. In de Graffiti is een dergelijke actie redelijk gebruikelijk. Maar in de traditionele beeldende kunst is het nog vrij controversieel.

Het fenomeen fascineert me. Omdat het de dialoog over waardering en herwaardering op scherp zet. Elke ‘destructieve toe-eigening’ heeft zo zijn eigen dynamische levensverhaal, met up’s en downs, vallen en opstaan. Bij elke ingreep vraag je je als toeschouwer af: Is het werk nu meer of minder waard? Moeten we de actie be-oordelen of ver-oordelen? En kunnen we inmiddels naast impressionisme, kubisme, expressionisme et cetera, ook spreken van een nieuwe stroming: vandalisme? In de Destructie als Discours Podcast seriebehandel ik elke aflevering één voorbeeld van Artistiek Vandalisme. Daarmee probeer ik grip te krijgen op het fenomeen, en de overwegingen die eraan ten grondslag liggen.