Nú þegar jólin nálgast þá örlar á öfund hjá Lenu Magnúsdóttur, þáttastjórnanda hlaðvarpsins Ekkert rusl, því hún upplifir að konur í kringum hana komi í hamingjukasti úr verslunarferðum með nýja skó, skart og föt. Hún er búin að hemja sig allverulega árið 2022 og kaupa ekkert nýtt nema samfellu sem hana bráðvantaði þegar hún var á leið í brúðkaup og áttaði sig á því að kjóllinn var hálfgagnsær og gamla samfellan hennar spratt af henni. Lena er mannleg og spennt fyrir því að kaupa sér eitthvað nýtt og fallegt á nýju ári. Hún talar um þetta í nýjasta þættinum og segir Margréti Stefánsdóttur, hinum þáttastjórnandanum að hún hafi oft séð föt með merkimiðanum á fatamörkuðum því fólk kaupi kannski flík í einhverju kaupæði sem kemur kannski ekki nógu vel út yfir brjóstin o.sfrv. Þær ræða í því samhengi föt og brjóst.

Magnús Jónsson, fyrrverandi veðurstofustjóri og pabbi Lenu, er viðmælandi þáttarins en þegar hann var að læra veðurfræði þá var talið að við værum að fara inn í ísöld og aukin koltvísýringur í andrúmsloftinu væri í því samhengi til góðs og myndi seinka því ferli eða koma í veg fyrir það. Raunin varð vissulega önnur – ísöld var fjarri lagi og nú eru langflestir veðurfræðingar sammála um það að jörðin sé að hitna og það um of – og alltof hratt.

Í þættinum segir Guðný Nielsen einn stofnenda SoGREEN okkur frá íslenskri lausn sem framleiðir kolefniseiningar með því að mennta stúlkur í lágtekjuríkjum - 132 milljónir stúlkna ganga ekki í skóla. „Stúlkur í þróunarríkjum giftast margar ungar og eignast börn löngu áður en það er tímabært - ástæðan er mikil fátækt. SoGreen er fyrsta fyrirtækið í heiminum sem hefur þróað lausn í loftslagsmálum sem snýr að menntun stúlkna í lágtekjuríkjum og mætir þeim síauknu kröfum að fyrirtæki þurfa að kolefnisjafna starfsemi sína,“ segir Guðný Nielsen stofnandi SOGREEN en hún er ein fjögurra kvenna sem hefur þróað lausnina. „Þannig valdeflast stúlkurnar og geta tekið ákvarðanir um það hvenær þær gifta sig og eignast börn. Með Guðnýju er Gunnar Sveinn Magnússon en hann hefur starfað með SoGreen að þessari þróun sem yfirmaður sjálfbærni og loftslagsmála hjá Deloitte á Íslandi. Hann segir reglur varðandi kolefnisjöfnun séu í auknum mæli að þrengja að fyrirtækjum og þau verði að fara að huga að þessum málum núna því það styttist í hert regluverk sem snýr að Evrópu og tekur gildi 1. Janúar 2023.

Kristín Laufey Guðjónsdóttir hefur áhugaverða sögu að segja frá árunum sem hún starfaði í Þýskalandi fyrir Adidas. Nú er hún komin heim og sér m.a. um sjálfbærnimál hjá 66°Norður. Hún segir að öll framleiðsla hafi áhrif á jörðina, gildi einu hvort þú kaupir jakka sem brotnar niður í náttúrunni því ef þú þarft að kaupa þér nýjan á hverju ári þá er það á vissan hátt eyðileggjandi fyrir náttúruna . Ofneysla, offramleiðsla, sóun og léleg ending plaga tískuiðnaðinn en "sjálfbærni er ekki bara bóla heldur raunverulegt markmið okkar hjá 66°Norður", segir Kristín Laufey í áhugaverðu spjalli við hana. Með henni er Sigurður Halldórsson, stofnandi og framkvæmdastjóri Pure North í Hveragerði. Hann er þrjóskur og útsjónasamur maður því honum var sagt að ekki væri mögulegt að endurvinna plast á Íslandi með arðbærum hætti. Fyrirtækið Pure North hefur afsannað það og endurvinnur nú plast þ.m.t. heyrúlluplastið af jörðum landsins sem fer í hringrásarkerfið og verður að girðingastaurum. Pure North sinnir einnig ráðgjöf til fyrirtækja og á samstarf við 66°Norður.

Dinna er hún kölluð og talar um að alvöru áhrifavaldar, sé fólk sem lætur til sín taka í málum sem skipta máli fyrir framþróun. Hina "áhrifavaldana" kallar hún FLENSU, stytting úr influensers. Hún segir að nú verði að vængstífa gráðuga, ríka og freka karlinn sem hengir sig á almannakerfi þjóðarinnar og græðir á því. Íslendingar verði að vinna að lausn á loftslagsvandanum í sameiningu. Allt sem þurfi er vilji og hugrekki yfirvalda og vísar Dinna með þeim orðum í nýlega skýrslu Sameinuðu þjóðanna sem kölluð er Lokaviðvörun og er tekin saman af helstu vísindamönnum heims.

Við köllum hann bara Mumma því okkur finnst hann svo skemmtilegur og við þekkjum hann pínulítið. Okkur finnst bæði fróðlegt og gaman að heyra hann segja frá sjálfum sér í samhengi við umhverfismál en einnig hvernig Ísland er að standa sig í stóru myndinni. Við tölum líka við stelpur á unglingsaldri sem unnu samkeppni með sögu um hann Kalla. Kalli er svolítill umhverfissóði, eins og mörg okkar án þess að gera sér grein fyrir því. Hann tekur sig á í daglegu lífi og litlu skrefin sem hann tekur í breyttum lífsstíl til þess að hugsa um umhverfið skipta sköpum en taka raunhverulega ekki mikið á Kalla. Sagan vakti athygli okkar og fengum við þessar hæfileikaríku stelpur til þess að koma og lesa söguna fyrir okkur segja okkur frá uppsprettu hennar.

Við höldum áfram að kafa ofan í umhverfismálin og í þessum nýja þætti af EKKERT RUSL tölum við við góða sérfræðinga um rafbílavæðinguna í Íslandi. Þeir Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri Félags íslenskra bifreiðaeigenda og Jón Trausti Ólafsson, framkvæmdastjóri Öskju komu í stúdíóið til okkar og sögðu frá þeirri þróun sem er ansi hröð í framleiðslu rafbíla. Lena ætlar að kaupa sér rafbíl og Margrét er enn að hugsa þetta því uppáhaldsbíllinn hennar er bensínþambandi jebbi sem hana hefur dreymt um að eignast. Skottið á honum gæti örugglega geymt trommurnar hennar þegar hún fer að túra.

Sérfræðingarnir eru sannfærðir um að Íslendingar þurfi ekki að virkja meira þó að allir Íslendingar fari á rafmagnsbíla. Rafhleðslur má nýta betur og hlaða bílana á næturna. Það yrði þjóðhagslega hagkvæmt ef við færum öll á rafmagnið og best væri ef við sem þjóð yrðum í farabroddi.

Nágrannarnir í Vesturbænum, þær Ragna Sara Jónsdóttir og Rakel Eva Sævarsdóttir eru báðar leiðtogar á sviði sjálfbærni en í mjög ólíkum geirum, ein í hönnunargeiranum og hin í flugbransanum. Ragna Sara á og rekur fyrirtækið Fólk Reykjavík sem hannar og selur vandaðar hönnunarvörur undir vörumerkinu hérlendis og erlendis. Rakel Eva starfar sem yfirmaður sjálbærni hjá flugfélaginu Play. Þær eru viðmælendur nýjasta þáttarins í hlaðvarpinu EKKERT RUSL.

Að fljúga til og frá New York héðan samsvarar því að fólksbíl sé ekið fjóra hringi í kringum Ísland út frá CO2 losun á hvern flugfarþega. En eins og fram kemur í þessum þætti EKKERT RUSL þá er talið að flugumferð í heiminum muni tvöfaldast á næstu tuttugu árum og því leikur þáttastjórnendum forvitni á að vita hvað flugbransinn sé að gera út frá umhverfissjónarmiðum varðandi þessa auknu eftirspurn og flugumferð til framtíðar. Til þess að skrafa um þetta fengu þær til sín Boga Nils Bogason, forstjóra Icelandair. Hann er þeirrar skoðunar að stjórnvöld í hverju landi eigi að búa til hvata fyrir fyrirtækin til þess að þau fari í nauðsynlegar aðgerðir í þeim tilgangi minnka kolefnislosun en segir lykilþáttinn í fluggeiranum vera þróun sjálfbærs eldsneytis. Þar liggi mestu áhrifin sem skipt geta máli og fært nálina, eins og Bogi orðar það.

Einar Bárðarson er landsmönnum kunnur fyrir æði margt og þá ekki síst fyrir að vera öflugur plokkar og auðvitað mikill poppari. Hann stýrir Votlendissjóði og hefur mikinn áhuga á því hvernig við getum bætt okkur sem land í kolefnisjöfnun. Hann segir að fyrirtæki séu í raun fljót út af markaðnum ef þau ætla sér ekki að huga að þessum málum hjá sér og taka þátt í að snúa þróuninni við. “Um 60% af heildar CO2 losun Íslendinga kemur frá framræstu landi, sem eru skurðir sem voru grafnir á sínum tíma,” segir Einar og útskýrir þetta vel og á mannamáli fyrir Margréti og Lenu. Þeir sem samþykkja að fá Votlendissjóð til þess að fylla upp í skurði á landinu sínu geta búið til fjárhagsleg verðmæti fyrir sig og sína til framtíðar að sögn Einars. Hann segist ekki vera með neinn loflagskvíða og fullyrðir að við séum að standa okkur betur í dag en t.d. fyrir 5 árum. Fólk sé að opna augun og sjá mikilvægi þess að breyta um kúrs.

Lena kaupir eldrauðan rafmagnsbíl og ætlar að greina frá sparnaði og lífsstílnum sem fylgir því að kaupa ekkert nýtt árið 2022. Vangaveltur um endurnýtanlega smokka koma upp. Margrét kaupir sér notaða úlpu á nytjamarkaði í Kaupmannahöfn og finnst að við öll ættum að líta í okkar eigið rusl og finna góða leið í endurnýtingu - hún leitar leiða til að bæta sig í umhverfisvernd. Þær stöllur eru nýkomnar úr skíðaferð frá Ítalíu en þær kolefnisreiknuðu flugið fyrir 4 farþega - 24 tré þarf að gróðursetja til þess að kolefnisjafna flugferðina fram og tilbaka.