Ganj e Hozour Programs

Ganje Hozour audio Program #750

برنامه صوتی شماره ۷۵۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۱۱ فوریه ۲۰۱۹ ـ ۲۳ بهمنPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع شماره هفده Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 17, Divan e Shams گر دلت گیرد، وگر گردی مَلول(۱) زین سفر چاره نداری، ای فَضول(۲) دل بنه، گردن مپیچان(۳) چپّ و راست هین روان باش و رها کن مول مول(۴) ورنه اینک می‌برندت کَشکَشان(۵) هر طرف پِیکیست و هر جانب رسول نیستی در خانه، فکرت تا کجاست فکرهایِ خلق را بُردست غول جادویی کردند چشمِ خلق را تا که بالا را ندانند از سُفول(۶) جادوان را، جادوانی دیگرند می‌کنند اندر دلِ ایشان دُخول(۷) خیره مَنگر، دیده ها در اصل دار تا نباشی روزِ مردن بی‌اصول نَحْنُ نَزَّلنا۱* بخوان و شُکر کن کافتابی کرد از بالا نزول آفتابی نی که سوزد روی را آفتابی نی که افتد در اُفول(۸) نعره کم زن، ز آنکه نزدیکست یار که ز نزدیکی گمان آید حُلول(۹) حق اگر پنهان بُوَد، ظاهر شود معجزاتست و گواهانِ عُدول(۱۰) لیک تو اِشتاب(۱۱) کم کن، صبر کن گرچه فرمودست که: « الإِنْسانُ عَجول »*۲ رَبَّنا اَفْرِغ عَلَینا صَبْرَنا لا تُزِلْ اَقْدامَنا فی ذَاالْوَحول*۳ پروردگارا، بر ما شكيبايى ببار. خدایا گامهای ما را در این زمین گِلناک ملغزان. *۱ قرآن کریم، سوره انسان(۷۶)، آیه ۲۳ Quran, Sooreh Ensan(#76), Line #23 إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلًا  ما قرآن را بر تو نازل كرديم، نازل‌كردنى نيكو. *۲ قرآن کریم، سوره اسرا(۱۷)، آیه ۱۱ Quran, Sooreh Esraa(#17), Line #11 وَيَدْعُ الْإِنْسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءَهُ بِالْخَيْرِ ۖ وَكَانَ الْإِنْسَانُ عَجُولًا  و آدمى به دعا شرى را مى‌طلبد چنانكه گويى به دعا خيرى را مى‌جويد. و آدمى تا بوده شتابزده بوده است. *۳ قرآن کریم، سوره بقره (۲)، آیه ۲۵۰ Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #250 وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ  چون با جالوت و سپاهش رو به رو شدند، گفتند: پروردگارا، بر ما شكيبايى ببار و ما را ثابت‌قدم گردان و بر كافران پيروز ساز. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۵۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2529, Divan e Shams تو آن شمسی که نورِ تو محیطِ نورها گشتست سویِ تبریز واگردی(۱۲) و مَستوری(۱۳) روا داری؟ مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1906 پس سلیمان اَندرونه راست کرد دل بر آن شهوت که بودش، کرد سرد بعد از آن تاجش همان دَم راست شد آنچنانکه تاج را می‌خواست شد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۴۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2458, Divan e Shams چونکه خیالت نَبُوَد آمده در چشمِ کسی چشمِ بزِ کُشته بود تیره و خیره نگری مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1006 اَحْسَنِ التَّقویم، از عرش او فزون اَحْسَنِ التَّقویم، از فکرت برون قرآن کریم، سوره التين(۹۵)، آیه ۴ Quran, Sooreh Teen(#95), Line #4 لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ كه ما آدمى را در نيكوتر اعتدالى (هنجاری) بيافريديم. مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 422 سایهٔ یزدان چو باشد دایه‌اش(۱۴) وا رهانَد از خیال و سایه‌اش سایهٔ یزدان(۱۵) بود بندهٔ خدا مرده این عالم و زندهٔ خدا دامنِ او گیر زوتر بی‌گمان تا رهی در دامنِ آخِرزمان کَیْفَ مَدَّ الظِّلَّ*۴ نقشِ اولیاست کو دلیلِ نورِ خورشیدِ خداست منظور از آیه کَیْفَ مَدَّ الظِّلَّ ( « چگونه سایه اش را گسترد » ) اینست که ولیّ خدا مظهر کامل خداوند است. و آن سایه، یعنی آن ولیّ خدا دلیل بر نور خداوند است. یعنی او راهنمای مردم به سوی خداوند است. اندرین وادی مرو بی این دلیل لا اُحِبُّ الافِلین*۵ گو چون خَلیل *۴ قرآن كريم، سوره فرقان(۲۵)، آيه ۴۵، ۴۶ Quran, Sooreh Forghan(#25), Line #45, 46 أَلَمْ تَرَ إِلَىٰ رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ وَلَوْ شَاءَ لَجَعَلَهُ سَاكِنًا ثُمَّ جَعَلْنَا الشَّمْسَ عَلَيْهِ دَلِيلًا (۴۵) آیا به [قدرت و حکمت] پروردگارت ننگریستی که چگونه سایه را امتداد داد و گستراند؟ و اگر می خواست آن را ساکن و ثابت می کرد، آن گاه خورشید را برای [شناختن] آن سایه، راهنما [ی انسان ها] قرار دادیم. ثُمَّ قَبَضْنَاهُ إِلَيْنَا قَبْضًا يَسِيرًا (۴۶) سپس آن را [با بلند شدن آفتاب] اندک اندک به سوی خود باز می گیریم. *۵ قرآن كريم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #76 فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِين چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم. *۵ قرآن كريم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۲۵ Quran, Sooreh Nessa(#4), Line #125 وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۗ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا  دين چه كسى بهتر از دين كسى است كه به اخلاص روى به جانب خدا كرد و نيكوكار بود و از دين حنيف (حق گرا) ابراهيم پيروى كرد؟ و خدا ابراهيم را به دوستى خود برگزيد. عطار، منطق الطیر، در توحید باریتعالی Attar Poem, Dar Toohid e Baritaalaa تو مباش اصلا، کمال اینست و بس تو ز تو لا شو، وصال اینست و بس تو درو گم شو حُلولی این بُوَد هرچه این نبود فَضولی این بُوَد در یکی رو و از دوی یک سوی باش یک دل و یک قبله و یک روی باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2219 آن دعای بیخودان، خود دیگر است آن دعا زو نیست، گفتِ داور است مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 140 بس دعاها کان زیان است و هلاک وز کَرَم می‌نشنود یزدانِ پاک مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2811 تو بر آنی هر دَمی کز خواب و خَور خاک ریزی اندرین جُو بیشتر مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2812 سبب دانستن ضمیرهای خلق چون دلِ آن آب زینها خالی است عکسِ روها از برون در آب جَست پس تو را باطن مُصَفّا(۱۶) ناشده خانه پُر از دیو و نَسناس(۱۷) و دَده(۱۸) ای خری ز استیزه مانده در خری کی ز ارواحِ مسیحی بو بَری؟ کی شناسی گر خیالی سَر کُنَد کز کدامین مَکمَنی(۱۹) سَر بَر کُنَد؟*۶ چون خیالی می‌شود در زُهد، تن تا خیالات از درونه رُوفتَن(۲۰) *۶ قرآن کریم، سوره كهف(۱۸)، آیه ۱۰۴ Quran, Sooreh Kahf(#18), Line #104 الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا آنهايى كه كوشش شان در زندگى دنيا تباه شد و مى‌پنداشتند كارى نيكو مى‌كنند. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2285 من نسازم جز به دریایی وطن آبگیری را نسازم من سَکَن(۲۱) آبِ بی حد جویم و آمِن شوم تا ابد در امن و صِحَّت(۲۲) می روم مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2234 سوی دریا عزم کن زین آبگیر بَحر جو و ترکِ این گرداب گیر سینه را پا ساخت، می رفت آن حَذور(۲۳) از مقامِ با خطر تا بَحرِ نور همچو آهو کز پی او سگ بُوَد می دود تا در تنش یک رگ بُوَد خوابِ خرگوش و سگ اندر پی خطاست خواب، خود در چشمِ ترسنده کجاست؟ مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۳۸۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2384 چَنبره دیدِ جهان، ادراکِ توست پرده پاکان، حسِ ناپاکِ توست مدتی حس را بشُو ز آبِ عیان این چنین دان جامه شوی صوفیان چون شدی تو پاک، پرده بر کَنَد جانِ پاکان خویش بر تو می زند جمله عالَم گر بُوَد نور و صُوَر(۲۴) چشم را باشد از آن خوبی خبر مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2439 دیو خانه کرده بودی سینه را قبله یی سازیده بودی کینه را شاخِ تیزت بس جگرها را که خَست(۲۵) نَک عصا ام شاخِ تیزت را شکست مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2501 خویشتن را کور می کردی و مات تا نَیَاندیشی ز خواب و واقِعات چند بگریزی؟ نَک آمد پیشِ تو کوری اِدراکِ مَکراندیشِ تو مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۹۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2593 پس رِجال(۲۶) از نَقلِ عالَم شادمان وز بقایش شادمان این کودکان چونکه آبِ خوش ندید آن مرغِ کور پیشِ او کوثر نماید آبِ شور مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2517 بو که از تاثیرِ جویِ اَنگَبین(۲۷) شَهد گردد در تنم این زهرِ کین یا ز عکسِ جوی آن پاکیزه شیر پرورش یابد دمی عقلِ اسیر یا بُوَد کز عکسِ آن جُوهای خَمر(۲۸) مست گردم، بو بَرَم از ذوقِ اَمر یا بُوَد کز لطفِ آن جُوهای آب تازگی یابد تنِ شوره خراب شوره ام را سبزه یی پیدا شود خارزارم(۲۹) جَنّتِ مَأوی(۳۰) شود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3351 سِرِّ چارُق را بیان کن ای اَیاز پیشِ چارُق چیستت چندین نیاز؟ تا بنوشد سُنقُر و بَکیارُقَت(۳۱) سِرِّ سِرِّ پوستین و چارُقَت ای اَیاز از تو غلامی نور یافت نورت از پستی سوی گردون شتافت حسرتِ آزادگان شد بندگی بندگی را چون تو دادی زندگی مؤمن آن باشد که اندر جَزر و مَد کافر از ایمانِ او حسرت خورَد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3356 حکایت کافری که گفتندش در عهد ابا یزید که مسلمان شو و جواب گفتن او، ایشان را بود گَبری(۳۲) در زمان بایزید گفت او را یک مسلمانِ سَعید(۳۳) که چه باشد گر تو اسلام آوری؟ تا بیابی صد نجات و سَروری گفت: این ایمان، اگر هست ای مرید آنکه دارد شیخِ عالَم بایزید من ندارم طاقتِ آن تابِ آن کآن فزون آمد ز کوشش های جان گرچه در ایمان و دین نامُوقِنَم(۳۴) لیک در ایمانِ او بس مؤمنم دارم ایمان کآن ز جمله برتر است بس لطیف و با فروغ و با فَر است مؤمنِ ایمانِ اویم در نهان گرچه مُهرم هست محکم بر دهان باز ایمان، خود گر ایمانِ شماست نه بدآن میلستم و نه مُشتَهاست(۳۵) آنکه صد میلش سوی ایمان بُوَد چون شما را دید، آن فاتِر(۳۶) شود زآنکه نامی بیند و معنیش نی چون بیابان را مَفازه(۳۷) گفتنی عشقِ او ز آوردِ ایمان بفسُرَد چون به ایمانِ شما او بنگرد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3367 حکایتِ آن مُؤَذّنِ زشت آواز، که در کافرستان بانگِ نماز داد و مردِ کافری او را هدیه داد یک مُؤَذّن داشت بس آوازِ بد در میانِ کافرستان(۳۸) بانگ زد چند گفتندش: مگو بانگِ نماز که شود جنگ و عداوت ها(۳۹) دراز او ستیزه کرد و پس بی‌اِحتراز(۴۰) گفت در کافرسِتان بانگِ نماز خلق، خایِف(۴۱) شد ز فتنهٔ عامّه‌ای(۴۲) خود بیامد کافری با جامه‌ای شمع و حلوا با چنان جامهٔ لطیف هدیه آورد و بیامد چون اَلیف(۴۳) پُرس پُرسان کین مُؤّذِن کو؟ کجاست؟ که صَلا(۴۴) و بانگِ او راحت‌فَزاست(۴۵) هین چه راحت بود زآن آوازِ زشت؟ گفت: کآوازش فتاد اندر کِنِشت(۴۶) دختری دارم لطیف و بس سَنی(۴۷) آرزو می‌بود او را مُؤمنی هیچ این سُودا(۴۸) نمی‌رفت از سرش پندها می‌داد چندین کافرش در دلِ او مِهرِ ایمان رُسته بود همچو مِجْمَر(۴۹) بود این غم، من چو عود(۵۰) در عذاب و درد و اِشکنجه بُدم که بجنبد سلسلهٔ او دَم به دَم هیچ چاره می‌ندانستم در آن تا فرو خواند این مُؤَذِّن آن اذان گفت دختر: چیست این مکروه بانگ؟ که بگوشم آمد این دو چاردانگ(۵۱) من همه عمر این چنین آوازِ زشت هیچ نشنیدم درین دیر(۵۲) و کِنِشت خواهرش گفتش که این بانگِ اذان هست اِعلام و شعارِ مؤمنان باورش نامد، بپرسید از دگر آن دگر هم گفت: آری ای پدر چون یقین گشتش، رُخِ او زرد شد(۵۳) از مسلمانی دلِ او سرد شد باز رَستَم من ز تشویش و عذاب دوش خوش خفتم در آن بی‌خوف خواب(۵۴) راحتم این بود از آوازِ او هدیه آوردم به شکر، آن مرد کو؟ چون بدیدش، گفت این هدیه پذیر که مرا گشتی مُجیر(۵۵) و دستگیر آنچه کردی با من از احسان و بِرّ(۵۶) بندهٔ تو گشته‌ام من، مُستَمِرّ(۵۷) گر به مال و مِلک و ثروت فردمی من دهانت را پُر از زر کردمی هست ایمانِ شما زَرق(۵۸) و مَجاز(۵۹) راهزن همچون که آن بانگِ نماز لیک از ایمان و صدقِ بایزید چند حسرت در دل و جانم رسید همچو آن زن کو جِماع(۶۰) خر بدید گفت: آوَه چیست این فَحلِ فَرید(۶۱) مانند آن زنی که وقتی آمیزش خران را دید با حسرت گفت: دریغا، حسرتا، عجب نره خرِ بی نظیری! اگر آمیزش همین است که خران می کنند، بُرد با آنان است. البته که شوهران ما بر شرمگاه ما می رینند. داد جمله دادِ ایمان بایزید آفرین ها بر چنین شیرِ فرید قطره‌یی ز ایمانْش در بَحر(۶۲) اَر رَوَد بَحر اندر قطره‌اش غرقه شود همچو ز آتش ذرّه‌ای در بیشه‌ها اندر آن ذرّه شود بیشه فنا چون خیالی در دلِ شه یا سپاه کرد اندر جنگ، خَصمان(۶۳) را تباه یک ستاره در محمّد رُخ نمود تا فنا شد گوهرِ گَبْر(۶۴) و جُهود(۶۵) آنکه ایمان یافت، رفت اندر اَمان کفرهایِ باقیان شد دو گمان کفرِ صِرفِ اوّلین باری نَماند یا مسلمانیّ و یا بیمی نشاند این، به حیله آب و روغن کردنی ست این مثل ها کُفوِ(۶۶) ذَرّهٔ نور نیست ذَرّه نبود جز حقیری مُنْجَسِم(۶۷) ذَرّه نبود شارِقِ(۶۸) لا یَنْقَسِم(۶۹) گفتنِ ذَرّه مرادی دان خَفی(۷۰) مَحرمِ(۷۱) دریا نه‌ای این دَم، کفی آفتابِ نَیِّرِ(۷۲) ایمانِ شیخ گَر نماید رُخ ز شرقِ جانِ شیخ جمله پستی گنج گیرد تا ثَری(۷۳) جمله بالا خُلد(۷۴) گیرد اَخْضَری(۷۵) او یکی جان دارد از نورِ مُنیر(۷۶) او یکی تَن دارد از خاکِ حقیر ای عجب این ست او، یا آن؟ بگو که بماندم اندرین مشکل، عمو گر وَی اینست ای برادر چیست آن؟ پُر شده از نورِ او هفت آسمان ور وی آن است، این بدن ای دوست چیست؟ ای عجب زین دو کدامین است و کیست؟ (۱) مَلول: افسرده، اندوهگین (۲) فَضول: یاوه‌گو، کسی که بی‌جهت در کار دیگران مداخله می‌کند (۳) گردن پیچیدن: کنایه از متردّد بودن، دودل شدن، اطاعت نکردن (۴) مول مول: تأخیر و درنگ، عمل این دست آن دست کردن (۵) کَشکَشان: کشان کشان، در حالت کشیدن  (۶) سُفول: پست شدن، کم قدرشدن، پستی (۷) دُخول: داخل شدن (۸) اُفول: غروب کردن، پنهان شدن، فرو رفتن (۹) حُلول: آغاز، شروع، داخل شدن روح کسی در بدن دیگری (۱۰) عُدول: روگرداندن، تخطّی کردن (۱۱) اِشتاب: شتاب، تعجیل (۱۲) واگردیدن: برگشتن، مراجعت کردن (۱۳) مَستور: پوشیده، درپرده (۱۴) دایه: زنی که طفل را با شیر خود پرورش دهد (۱۵) سایهٔ یزدان: مرد کامل فانی در حق مانند سایه که از خود وجود ندارد و حرکت او تابع حرکت آفتاب است (۱۶) مُصَفّا: تصفیه ‌شده، خالص، صفا یافته (۱۷) نَسناس: جانوری افسانه‌ای و موهوم شبیه به انسان که هیکلی مهیب دارد (۱۸) دَده: جانور درنده (۱۹) مَکمَن: نهانگاه (۲۰) رُوفتَن: روبیدن، جارو کردن، پاک کردن (۲۱) سَکَن: ساکن شدن، آرمیدن، جای گرفتن در خانه (۲۲) صِحَّت: سلامتی، تندرستی (۲۳) حَذور: صیغه مبالغه به معنی بسیار پرهیز کننده، کسی که سخت بترسد. در اینجا به معنی دور اندیش و محتاط آمده است. (۲۴) صُوَر: جمع صورت، نقش ها (۲۵) خَستن: زخمی کردن، آزردن (۲۶) رِجال: مردان، جمع رَجُل، در اینجا به معنی مردان خدا (۲۷) اَنگَبین: عسل، شیره، شهد (۲۸) خَمر: شراب، هر نوشابه‌ای که مستی می‌آورد (۲۹) خارزار: خارستان (۳۰) جَنّتِ مَأوی: بهشت برین (۳۱) سُنقُر و بَکیارُقَ: از نام های ترکی و در اینجا به معنی فلان و بهمان است. (۳۲) گَبر: کافر (۳۳) سَعید: نیک‌بخت، سعادتمند (۳۴) مُوقِن: یقین ‌کننده (۳۵) مُشتَها: آنچه بدان میل شده باشد، میل شده (۳۶) فاتِر: سست (۳۷) مَفازه: جای رهایی و پناه، بیابان بی‌آب ‌و علف (۳۸) کافرستان: محله کافران (۳۹) عداوت: خصومت، دشمنی (۴۰) ‌اِحتراز: خویشتن داری، احتیاط کردن (۴۱) خایِف: ترسیده شده، خوف دارنده (۴۲) عامّه: همه مردم، جمع عوام  (۴۳) اَلیف: خو گرفته، همدم، دمساز (۴۴) صَلا: آواز دادن، صدا زدن (۴۵) راحت‌فَزا: آسایش بخش، دلنشین (۴۶) کِنِشت: عبادتگاه غیر مسلمانان، عبادتگاه یهودیان (۴۷) سَنی: رفیع، بلندمرتبه (۴۸) سُودا: خیال خام، خیال بافی (۴۹) مِجْمَر: منقل، آتشدان (۵۰) عود: چوبی خوش‌بو و قهوه‌ای‌رنگ که هنگام سوختن بوی خوش می‌پراکند. (۵۱) دو چاردانگ: در اینجا به معنی زشت و ثقیل است (۵۲) دیر: صومعه (۵۳) رُخ زرد شدن: شرمنده و مأیوس شدن (۵۴) بی‌خَوف خواب: بدون کابوس و رویای خوفناک (۵۵) مُجیر: پناه دهنده، فریادرس (۵۶) بِرّ: نیکویی (۵۷) مُستَمِرّ: پیوسته (۵۸) زَرق: حیله، تزویر (۵۹) مَجاز: ساختگی (۶۰) جِماع: نزدیکی کردن، مُقاربت (۶۱) فَحلِ فَرید: نَرِ بی مانند، نَرِ یگانه (۶۲) بَحر: دریا (۶۳) خَصم: دشمن (۶۴) گَبْر: کافر، زرتشتی (۶۵) جُهود: یهودی، در اینجا منظور ستیزه گر و ستیزه گری است. (۶۶) کُفو: همتا، نظیر (۶۷) مُنْجَسِم: جسم یافته، تجسّم پذیر (۶۸) شارِق: خورشید به هنگام طلوع (۶۹) لا یَنْقَسِم: قسمت ناپذیر (۷۰) خَفی: پوشیده، پنهان (۷۱) مَحرم: بسیار صمیمی و امین، آشنا (۷۲) نَیِّر: روشنایی دهنده، درخشان (۷۳) ثَری: خاک، زمین (۷۴) خُلد: دوام، جاودانگی، بهشت (۷۵) اَخْضَر: سبزرنگ، شاداب و تر و تازه (۷۶) مُنیر: درخشنده، روشن کننده************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع شماره هفدهRumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 17, Divan e Shamsگر دلت گیرد وگر گردی ملولزین سفر چاره نداری ای فضولدل بنه گردن مپیچان چپ و راستهین روان باش و رها کن مول مولورنه اینک می‌برندت کشکشانهر طرف پِیکیست و هر جانب رسولنیستی در خانه فکرت تا کجاستفکرهای خلق را بردست غولجادویی کردند چشم خلق راتا که بالا را ندانند از سفولجادوان را جادوانی دیگرندمی‌کنند اندر دل ایشان دخولخیره منگر، دیده ها در اصل دارتا نباشی روزِ مردن بی‌اصولنحن نزلنا۱* بخوان و شکر کنکافتابی کرد از بالا نزولآفتابی نی که سوزد روی راآفتابی نی که افتد در افولنعره کم زن ز آنکه نزدیکست یارکه ز نزدیکی گمان آید حلولحق اگر پنهان بود ظاهر شودمعجزاتست و گواهان عدوللیک تو اشتاب کم کن صبر کنگرچه فرمودست که الإنسان عجول*۲ربنا افرغ علینا صبرنالا تزِل اقدامنا فی ذاالوحول*۳پروردگارا، بر ما شكيبايى ببار. خدایا گامهای ما را در این زمین گِلناک ملغزان.*۱ قرآن کریم، سوره انسان(۷۶)، آیه ۲۳Quran, Sooreh Ensan(#76), Line #23إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلًا ما قرآن را بر تو نازل كرديم، نازل‌كردنى نيكو.*۲ قرآن کریم، سوره اسرا(۱۷)، آیه ۱۱Quran, Sooreh Esraa(#17), Line #11وَيَدْعُ الْإِنْسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءَهُ بِالْخَيْرِ ۖ وَكَانَ الْإِنْسَانُ عَجُولًا و آدمى به دعا شرى را مى‌طلبد چنانكه گويى به دعا خيرى را مى‌جويد. و آدمى تا بوده شتابزده بوده است.*۳ قرآن کریم، سوره بقره (۲)، آیه ۲۵۰Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #250وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ چون با جالوت و سپاهش رو به رو شدند، گفتند: پروردگارا، بر ما شكيبايى ببار و ما را ثابت‌قدم گردان و بر كافران پيروز ساز.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۵۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2529, Divan e Shamsتو آن شمسی که نورِ تو محیط نورها گشتستسوی تبریز واگردی و مستوری روا داریمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1906پس سلیمان اندرونه راست کرددل بر آن شهوت که بودش کرد سردبعد از آن تاجش همان دم راست شدآنچنانکه تاج را می‌خواست شدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۴۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2458, Divan e Shamsچونکه خیالت نبود آمده در چشم کسیچشم بز کشته بود تیره و خیره نگریمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1006احسن التقویم از عرش او فزوناحسن التقویم از فکرت برونقرآن کریم، سوره التين(۹۵)، آیه ۴Quran, Sooreh Teen(#95), Line #4لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍكه ما آدمى را در نيكوتر اعتدالى (هنجاری) بيافريديم.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 422سایهٔ یزدان چو باشد دایه‌اشوا رهاند از خیال و سایه‌اشسایهٔ یزدان بود بندهٔ خدامرده این عالم و زندهٔ خدادامن او گیر زوتر بی‌گمانتا رهی در دامن آخرزمانکیف مد الظل*۴ نقش اولیاستکو دلیل نور خورشید خداستمنظور از آیه کَیْفَ مَدَّ الظِّلَّ ( « چگونه سایه اش را گسترد » ) اینست که ولیّ خدا مظهر کامل خداوند است. و آن سایه، یعنی آن ولیّ خدا دلیل بر نور خداوند است. یعنی او راهنمای مردم به سوی خداوند است.اندرین وادی مرو بی این دلیللا احب الافلین*۵ گو چون خلیل*۴ قرآن كريم، سوره فرقان(۲۵)، آيه ۴۵، ۴۶Quran, Sooreh Forghan(#25), Line #45, 46أَلَمْ تَرَ إِلَىٰ رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ وَلَوْ شَاءَ لَجَعَلَهُ سَاكِنًا ثُمَّ جَعَلْنَا الشَّمْسَ عَلَيْهِ دَلِيلًا (۴۵)آیا به [قدرت و حکمت] پروردگارت ننگریستی که چگونه سایه را امتداد داد و گستراند؟ و اگر می خواست آن را ساکن و ثابت می کرد، آن گاه خورشید را برای [شناختن] آن سایه، راهنما [ی انسان ها] قرار دادیم.ثُمَّ قَبَضْنَاهُ إِلَيْنَا قَبْضًا يَسِيرًا (۴۶)سپس آن را [با بلند شدن آفتاب] اندک اندک به سوی خود باز می گیریم.*۵ قرآن كريم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #76فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينچون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد،گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.*۵ قرآن كريم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۲۵Quran, Sooreh Nessa(#4), Line #125وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۗ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا دين چه كسى بهتر از دين كسى است كه به اخلاص روى به جانب خدا كرد و نيكوكار بود و از دين حنيف (حق گرا) ابراهيم پيروى كرد؟ و خدا ابراهيم را به دوستى خود برگزيد.عطار، منطق الطیر، در توحید باریتعالیAttar Poem, Dar Toohid e Baritaalaaتو مباش اصلا کمال اینست و بستو ز تو لا شو وصال اینست و بستو درو گم شو حلولی این بودهرچه این نبود فضولی این بوددر یکی رو و از دوی یک سوی باشیک دل و یک قبله و یک روی باشمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2219آن دعای بیخودان خود دیگر استآن دعا زو نیست گفت داور استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 140بس دعاها کان زیان است و هلاکوز کرم می‌نشنود یزدان پاکمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2811تو بر آنی هر دمی کز خواب و خورخاک ریزی اندرین جو بیشترمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2812سبب دانستن ضمیرهای خلقچون دل آن آب زینها خالی استعکس روها از برون در آب جستپس تو را باطن مصفا ناشدهخانه پر از دیو و نسناس و ددهای خری ز استیزه مانده در خریکی ز ارواح مسیحی بو بریکی شناسی گر خیالی سر کندکز کدامین مکمنی سر بر کند*۶چون خیالی می‌شود در زهد تنتا خیالات از درونه روفتن*۶ قرآن کریم، سوره كهف(۱۸)، آیه ۱۰۴Quran, Sooreh Kahf(#18), Line #104الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًاآنهايى كه كوشش شان در زندگى دنيا تباه شد و مى‌پنداشتند كارى نيكو مى‌كنند.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۸۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2285من نسازم جز به دریایی وطنآبگیری را نسازم من سکنآب بی حد جویم و آمن شومتا ابد در امن و صحت می روممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2234سوی دریا عزم کن زین آبگیربحر جو و ترک این گرداب گیرسینه را پا ساخت می رفت آن حذوراز مقامِ با خطر تا بحر نورهمچو آهو کز پی او سگ بودمی دود تا در تنش یک رگ بودخواب خرگوش و سگ اندر پی خطاستخواب خود در چشم ترسنده کجاستمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۳۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2384چنبره دید جهان ادراک توستپرده پاکان حس ناپاک توستمدتی حس را بشو ز آب عیاناین چنین دان جامه شوی صوفیانچون شدی تو پاک پرده بر کندجان پاکان خویش بر تو می زندجمله عالم گر بود نور و صورچشم را باشد از آن خوبی خبرمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2439دیو خانه کرده بودی سینه راقبله یی سازیده بودی کینه راشاخ تیزت بس جگرها را که خستنک عصا ام شاخ تیزت را شکستمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2501خویشتن را کور می کردی و ماتتا نیاندیشی ز خواب و واقعاتچند بگریزی نک آمد پیش توکوری ادراک مکراندیش تومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۹۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2593پس رجال از نقل عالم شادمانوز بقایش شادمان این کودکانچونکه آب خوش ندید آن مرغ کورپیش او کوثر نماید آب شورمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2517بو که از تاثیرِ جوی انگبینشهد گردد در تنم این زهر کینیا ز عکس جوی آن پاکیزه شیرپرورش یابد دمی عقل اسیریا بود کز عکس آن جوهای خمرمست گردم بو برم از ذوق امریا بود کز لطف آن جوهای آبتازگی یابد تن شوره خرابشوره ام را سبزه یی پیدا شودخارزارم جنت مأوی شودمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۵۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3351سر چارق را بیان کن ای ایازپیش چارق چیستت چندین نیازتا بنوشد سنقر و بکیارقتسر سرِ پوستین و چارقتای ایاز از تو غلامی نور یافتنورت از پستی سوی گردون شتافتحسرت آزادگان شد بندگیبندگی را چون تو دادی زندگیمؤمن آن باشد که اندر جزر و مدکافر از ایمان او حسرت خوردمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3356حکایت کافری که گفتندش در عهد ابا یزید که مسلمان شو و جواب گفتن او، ایشان رابود گبری در زمان بایزیدگفت او را یک مسلمان سعیدکه چه باشد گر تو اسلام آوریتا بیابی صد نجات و سروریگفت این ایمان اگر هست ای مریدآنکه دارد شیخ عالم بایزیدمن ندارم طاقت آن تاب آنکآن فزون آمد ز کوشش های جانگرچه در ایمان و دین ناموقنملیک در ایمان او بس مؤمنمدارم ایمان کآن ز جمله برتر استبس لطیف و با فروغ و با فر استمؤمن ایمان اویم در نهانگرچه مهرم هست محکم بر دهانباز ایمان خود گر ایمان شماستنه بدآن میلستم و نه مشتهاستآنکه صد میلش سوی ایمان بودچون شما را دید، آن فاتر شودزآنکه نامی بیند و معنیش نیچون بیابان را مفازه گفتنیعشق او ز آورد ایمان بفسردچون به ایمان شما او بنگردمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3367حکایتِ آن مُؤَذّنِ زشت آواز، که در کافرستان بانگِ نماز داد و مردِ کافری او را هدیه دادیک مؤذن داشت بس آوازِ بددر میان کافرستان بانگ زدچند گفتندش مگو بانگ نمازکه شود جنگ و عداوت ها درازاو ستیزه کرد و پس بی‌احترازگفت در کافرستان بانگ نمازخلق خایف شد ز فتنهٔ عامه‌ایخود بیامد کافری با جامه‌ایشمع و حلوا با چنان جامهٔ لطیفهدیه آورد و بیامد چون الیفپرس پرسان کین مؤذن کو کجاستکه صلا و بانگ او راحت‌فزاستهین چه راحت بود زآن آوازِ زشتگفت کآوازش فتاد اندر کنشتدختری دارم لطیف و بس سنیآرزو می‌بود او را مؤمنیهیچ این سودا نمی‌رفت از سرشپندها می‌داد چندین کافرشدر دل او مهرِ ایمان رسته بودهمچو مجمر بود این غم من چو عوددر عذاب و درد و اشکنجه بدمکه بجنبد سلسلهٔ او دم به دمهیچ چاره می‌ندانستم در آنتا فرو خواند این مؤذن آن اذانگفت دختر چیست این مکروه بانگکه بگوشم آمد این دو چاردانگمن همه عمر این چنین آواز زشتهیچ نشنیدم درین دیر و کنشتخواهرش گفتش که این بانگ اذانهست اعلام و شعارِ مؤمنانباورش نامد بپرسید از دگرآن دگر هم گفت آری ای پدرچون یقین گشتش رخ او زرد شداز مسلمانی دل او سرد شدباز رستم من ز تشویش و عذابدوش خوش خفتم در آن بی‌خوف خوابراحتم این بود از آوازِ اوهدیه آوردم به شکر آن مرد کوچون بدیدش گفت این هدیه پذیرکه مرا گشتی مجیر و دستگیرآنچه کردی با من از احسان و بربندهٔ تو گشته‌ام من مستمرگر به مال و ملک و ثروت فردمیمن دهانت را پر از زر کردمیهست ایمان شما زرق و مجازراهزن همچون که آن بانگ نمازلیک از ایمان و صدق بایزیدچند حسرت در دل و جانم رسیدهمچو آن زن کو جماع خر بدیدگفت آوه چیست این فحل فریدمانند آن زنی که وقتی آمیزش خران را دید با حسرت گفت: دریغا، حسرتا، عجب نره خرِ بی نظیری!اگر آمیزش همین است که خران می کنند، بُرد با آنان است. البته که شوهران ما بر شرمگاه ما می رینند.داد جمله داد ایمان بایزیدآفرین ها بر چنین شیر فریدقطره‌یی ز ایمانش در بحر ار رودبحر اندر قطره‌اش غرقه شودهمچو ز آتش ذره‌ای در بیشه‌هااندر آن ذره شود بیشه فناچون خیالی در دل شه یا سپاهکرد اندر جنگ خصمان را تباهیک ستاره در محمد رخ نمودتا فنا شد گوهرِ گبر و جهودآنکه ایمان یافت رفت اندر امانکفرهای باقیان شد دو گمانکفرِ صرف اولین باری نماندیا مسلمانی و یا بیمی نشانداین به حیله آب و روغن کردنی ستاین مثل ها کفوِ ذرهٔ نور نیستذره نبود جز حقیری منجسمذره نبود شارِق لا ینقسمگفتن ذره مرادی دان خفیمحرم دریا نه‌ای این دم کفیآفتاب نیر ایمان شیخگر نماید رخ ز شرق جان شیخجمله پستی گنج گیرد تا ثریجمله بالا خلد گیرد اخضریاو یکی جان دارد از نورِ منیراو یکی تن دارد از خاک حقیرای عجب این ست او یا آن بگوکه بماندم اندرین مشکل عموگر وی اینست ای برادر چیست آنپر شده از نورِ او هفت آسمانور وی آن است این بدن ای دوست چیستای عجب زین دو کدامین است و کیست

Ganje Hozour audio Program #748

برنامه صوتی شماره ۷۴۸ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۲۸ ژانویه ۲۰۱۹ ـ ۹ بهمنPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 933, Divan e Shamsمیانِ باغ گلِ سرخ ‌های و هو داردکه بو کنید دهانِ مرا، چه بو داردبه باغ خود همه مَستند لیک نی چون گلکه هر یکی به قَدَح(۱) خورد و او سَبو(۲) داردچو سال سالِ نشاطست و روز روزِ طربخُنُک مرا و کسی را که عیش خو داردچرا مُقیم(۳) نباشد چو ما به مجلسِ گلکسی که ساقیِ باقیِّ ماه رو دارد؟به باغ جمله شرابِ خدای می‌نوشنددر آن میانه کسی نیست کاو گلو داردعجایبند درختانْش، بِکر(۴) و آبستنچو مریمی که نه معشوقه و نه شو(۵) داردهزار بار چمن را بسوخت و باز آراستچه عشق دارد با ما، چه جست و جو دارد؟وجودِ ما و وجودِ چمن بدو زنده‌ستزهی وجودِ لطیف و ظریف کاو داردچراست خار سِلَحدار(۶) و ابر رویْ تُرُش(۷)؟ز رَشکِ(۸) آنکه گلِ سرخ صد عَدو(۹) داردچو آینه‌ست و ترازو خموش و گویا یارز من رمیده که او خویِ گفت و گو داردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 934, Divan e Shamsهزار جانِ مقدّس فدایِ آن جانیکه او به مجلسِ ما امرِ اَشْرَبوا* داردسؤال کردم گل را که بر که می‌خندی؟جواب داد بر آن زشت کاو دو شو داردهزار بار خزان کرد نوبهار تو راچه عشق دارد با ما، چه جُست و جو دارد؟پیاله‌یی به من آورد گل که باده(۱۰) خوری؟خورم، چرا نخورم؟ بنده هم گلو داردچه حاجتیست گلو بادۀ خدایی را؟که ذرّه ذرّه همه نُقل و می ازو داردعجب، که خار چه بدمست و تیز و رو تُرُشستز رَشکِ آنکه گل و لاله صد عَدو داردبه طُورِ موسی بنگر که از شرابِ گزافدهان ندارد و اشکم چهارسو(۱۱) داردبه مستیانِ درختان نگر به فصلِ بهارشکوفه کرده که در شُربِ می غُلُو(۱۲) دارد* قرآن کریم، سوره مرسلات(۷۷)، آیه ۴۳Quran, Sooreh Morsalaat(#77), Line #43كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ بخورید و بیاشامید که شما را گوارا باد به پاداش اعمال نیکی که در دنیا به جای می‌آوردید.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 946, Divan e Shamsپیاله‌یی به من آورد گل که باده خوری؟خورم، چرا نخورم؟ بنده هم گلو داردگلو چه حاجت؟ می‌نوش بی‌گلو و دهانرَحیقِ(۱۳) غیب که طعمِ سَقا هُمُو** داردبه آفتابِ جلالت(۱۴) که ذرّه ذرّه ز عشقنهان به زیرِ قبا(۱۵) ساغر و کدو داردسؤال کردم گل را که بر که می‌خندی؟جواب داد بدان زشت کو دو شو داردغلامِ کور که او را دو خواجه می‌بایدچو سگ همیشه مقام او میانِ کو داردسؤال کردم از خار کاین سلاحِ تو چیست؟جواب داد که گلزار صد عَدو داردهزار بار چمن را بسوخت و باز آراستچه عشق دارد با ما، چه جست و جو دارد؟ز شمسِ مَفخَرِ(۱۶) تبریز پُرس کاین از چیست؟وگر چه دفع دهد، دَم مخور(۱۷) که او دارد** قرآن کریم، سوره انسان(۷۶)، آیه ۲۱Quran, Sooreh Ensan(#76), Line #21عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ ۖ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا بر تنشان جامه‌هايى است از سُندس سبز و استبرق. و به دستبندهايى از سيم زينت شده‌اند. و پروردگارشان از شرابى پاكيزه سيرابشان سازد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3438هر که یوسف دید، جان کردش فِدیهر که گرگش دید، برگشت از هُدیمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3440پیشِ تُرک(۱۸) آیینه را خوش رنگی استپیشِ زنگی(۱۹)، آینه هم زنگی استآنکه می ترسی ز مرگ اندر فرارآن ز خود ترسانی ای جان، هوش دارروی زشتِ توست نه رخسارِ مرگجانِ تو همچون درخت و مرگ، برگاز تو رُسته ست، ار نکوی است ار بد استناخوش و خوش، هر ضمیرت از خود استگر به خاری خسته یی، خود کِشته ایور حریر و قَز(۲۰) دَری خود رِشته ییمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 216هر طرف غولی همی خوانَد تو راکای برادر راه خواهی؟ هین بیاره نمایم، همرهت باشم رفیقمن قَلاوُوزم(۲۱) در این راهِ دقیقنی قَلاوُوزست و، نی ره دانَد اویوسفا کم رو سوی آن گرگ خوحَزم(۲۲)، آن باشد که نفریبد تو راچرب و نوش و دام های این سَراکه نه چربش دارد و نی نوش، اوسِحر خوانَد، می دمد در گوش، اوکه بیا مهمانِ ما ای روشنیخانه، آنِ توست و، تو آنِ منیحَزم آن باشد که گوئی: تُخمه ام(۲۳)یا سَقیمم(۲۴)، خسته این دَخمه ام(۲۵)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 42حلقِ جان از فکرِ تن خالی شودآنگهان روزیش اِجلالی(۲۶) شودشرط، تبدیلِ مِزاج آمد، بدانکز مِزاجِ بَد بُوَد مرگِ بَدانچون مِزاجِ آدمی گِل خوار شدزرد و بد رنگ و سَقیم و خوار شدچون مِزاجِ زشتِ او تبدیل یافترفت زشتی از رخش، چون شمع تافتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1371چون خری را یوسفِ مصری نمودیوسفی را چون نماید آن جُهود؟بر تو سِرگین(۲۷) را فسونش شهد کردشهد را خود چون کند وقتِ نبرد؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1378فعلِ آتش را نمی‌دانی تو، بَرْد(۲۸)گِردِ آتش با چنین دانش مَگَردعلمِ دیگ و آتش ار نبود تو رااز شَرَر نه دیگ مانَد، نه اَبا(۲۹)آب، حاضر باید و فرهنگ نیزتا پزد آن دیگ سالم در اَزیز(۳۰)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1398لقمه اندازه نخورد از حرصِ خَوددر گلو بگرفت لقمه مرگِ بَدلقمه اندازه خور ای مردِ حریصگرچه باشد لقمه حلوا و خَبیص(۳۱)حق تعالی داد میزان(۳۲) را زبانهین ز قرآن سورهٔ رحمان بخوان***هین ز حرصِ خویش میزان را مَهِلآز و حرص آمد تو را خَصمِ مُضِل(۳۳)حرص، جوید کُل، بر آید او ز کُلحرص مَپْرَست ای فُجُلّ ابْنِ الْفُجُل(۳۴)آن کنیزک می‌شد و می‌گفت: آهکردی ای خاتون تو اُستا(۳۵) را به راهکارِ بی‌استاد خواهی ساختنجاهلانه جان بخواهی باختنای ز من دزدیده علمی ناتمامننگت آمد که بپرسی حالِ دام؟*** قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۷ و ۸ و ۹Quran, Sooreh Alrahman(#55), Line #7,8,9وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ (٧)و آسمان را برافراشت و [برای سنجش هر امر معنوی و مادی] ترازو نهاد.أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ (٨)تا در [سنجیدن با] ترازو طغیان روا مدارید [و از مرز عدالت و انصاف مگذرید.]وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ (٩)و ترازو را به عدالت برپا دارید و از ترازو مکاهید.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 141, Divan e Shamsبی ترازو هیچ بازاری ندیدم در جهانجمله موزونند، عالم نَبْوَدَش میزان چرا؟گیرم این خَربندگان(۳۶) خود بارِ سَرگین می‌کشنداین سواران باز می‌مانند از میدان چرا؟مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 563, Divan e Shamsترازو گر نداری، پس تو را زو ره زَنَد هر کسیکی قَلبی(۳۷) بیاراید، تو پنداری که زر داردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 672, Divan e Shamsز مستی من ترازو را شکستمترازو کانِ گوهر را نَسَنجَدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 762, Divan e Shamsتو سخن گفتنِ بی‌لب، هله خو کن چو ترازوکه نمانَد لب و دندان چو ز دنیا گذر آیدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1252, Divan e Shamsهر کسی کاو به ترازوی خِرَد فَخر کندگر چه چون ماه بُوَد چرخ به میزان کشدشمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1992, Divan e Shamsروی را پاک بشو، عیب بر آیینه منهنَقدِ خود را سَره(۳۸) کن، عیبِ ترازوی مکنمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2624, Divan e Shamsبرخیز که آویخت ترازوی قیامتبَرسَنج(۳۹)، ببین که سبکی یا تو گرانیمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۵۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3578چون سلیمانی دلا در مهتریبر پری و دیو، زن انگشتریگر درین مُلکت بری باشی ز رِیو(۴۰)خاتَم(۴۱) از دستِ تو نستاند سه دیوبعد از آن عالَم بگیرد اسمِ تودو جهان، محکومِ تو، چون جسمِ توور ز دستت دیو، خاتَم را بِبُردپادشاهی فوت شد، بختت بِمُردبعد از آن یا حَسْرَتا شد یا عِبادبر شما مَحتُوم(۴۲)، تا یَومُ التَّناد****(۴۳)ای بندگان هوی'، پس از آنکه حکومت و پادشاهی معنوی شما از میان رفت، آنگاه تا روز قیامت باید واحسرتا بگویید.ور تو ريوِ خويشتن را مُنكرىاز ترازو و آینه، کی جان بَری؟**** قرآن کریم، سوره زمر(۳۹)، آیه ۵۶Quran, Sooreh Zomar(#39), Line #56أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ وَإِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَتا كسى نگويد: اى حسرتا بر من كه در كار خدا كوتاهى كردم، و از مسخره‌كنندگان بودم.**** قرآن کریم، سوره غافر(۴۰)، آیه ۳۲Quran, Sooreh Ghaafer(#40), Line #32وَيَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنَادِای قوم من، من درباره شما از روزی که بهشتیان، همگنانِ خود را و دوزخیان، همتایانِ خود را ندا دهند می ترسم.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3982تو ترازوی اَحَدخُو(۴۴) بوده‌ایبَل زبانهٔ هر ترازو بوده‌ایتو ترازویی هستی که در عدالت و درستی، خوی الهی داری و زبانه شاهین همه ترازوها تویی.تو تَبار(۴۵) و اصل و خویشم بوده‌ایتو فروغِ شمعِ کیشم بوده‌ایتو دودمان و اصل بوده ای، و تو فروغ و پرتو شمع مذهب و کیش من بوده ای.من غلامِ آن چراغِ چشم‌جُو(۴۶)که چراغت روشنی پذرفت(۴۷) ازومن غلام و بنده آن چراغی هستم که در طلب چشم است، که تو چراغ دلت از او روشنایی پذیرفت.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۵۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 571طَمعِ لوت(۴۸) و طَمعِ آن ذوق و سَماعمانع آمد عقلِ او را ز اطّلاعگر طَمَع در آینه بر خاستیدر نفاق، آن آینه چون ماستیگر ترازو را طَمَع بودی به مالراست کی گفتی ترازو وصفِ حال؟هر نبیّی گفت: با قوم از صفامن نخواهم مزدِ پیغام از شماقرآن کریم، سوره هود(۱۱)، آیه ۲۹Quran, Sooreh Hood(#11), Line #29وَ يَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مَالًا ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ…نوح گفت: و ای مردم از شما مالی نخواهم که مزد مرا خدا تعهّد کرده است...مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 121راست کُن اجزات را از راستانسر مَکَش ای راست‌رو، ز آن آستانهم ترازو را ترازو راست کردهم ترازو را ترازو کاست کردهر که با ناراستان هَمسَنگ(۴۹) شددر کمی افتاد و عقلش دَنگ(۵۰) شدمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 374شیخ را که پیشوا و رهبر استگر مریدی امتحان کرد، او خر استامتحانش گر کنی در راهِ دینهم تو گردی مُمْتَحَن(۵۱) ای بی‌یقینجرأت و جهلت شود عریان و فاشاو برهنه کی شود ز آن اِفتِتاش(۵۲)؟گر بیاید ذرّه، سَنجَد کوه رابر دَرَد ز آن کُه، ترازوش ای فَتی(۵۳)کز قیاسِ خود ترازو می‌تَنَدمردِ حق را در ترازو می‌کُندچون نگنجد او به میزانِ خِرَدپس ترازوی خِرَد را بر دَرَدامتحان همچون تصرّف دان در اوتو تصرّف بر چنان شاهی مجومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1897باد بر تخت سلیمان رفت کژپس سلیمان گفت: بادا کژ مَغَژ(۵۴)باد هم گفت: ای سیلمان کژ مروور روی کژ، از کژم خشمین مشواین ترازو بَهرِ این بنهاد حقتا رود انصاف ما را در سَبَق(۵۵)از ترازو کم کنی، من کم کنمتا تو با من روشنی، من روشنممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1906پس سلیمان اَندرونه راست کرددل بر آن شهوت که بودش، کرد سردبعد از آن تاجش همان دَم راست شدآنچنانکه تاج را می‌خواست شدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۸۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1831چون ترازوی تو کژ بود و دَغا(۵۶)راست چون جویی ترازوی جَزا؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145ذرّه‌یی گر جهدِ تو افزون بوددر ترازوی خدا موزون بود(۱) قَدَح: ظرفی که در آن چیزی بیاشامند، پیاله، کاسۀ بزرگ(۲) سبو: کوزۀ سفالی، کوزۀ دسته‌دار که در آن آب یا شراب بریزند.(۳) مُقیم: برپادارنده، ثابت، پابرجا(۴) بِکر: باکره، تازه، جدید(۵) شو: شوهر(۶) سِلَحدار: مخفّف سلاحدار، آنکه سلاح امیر یا سلطان را حمل کند، ناظر اسلحه خانه، نگهبان(۷) رویْ تُرُش: بد اخم، بد خو(۸) رَشک: غیرت، حسد(۹) عَدو: دشمن(۱۰) باده: شراب، می(۱۱) چهارسو: چهار طرف، چهار سمت(۱۲) غُلُو: زیاده روی، مبالغه(۱۳) رَحیق: شراب بی غش، باده ناب(۱۴) جلالت: بزرگواری، عزّت، شکوه(۱۵) قبا: نوعی لباس جلوباز بلند مردانه که دو طرف جلو آن با دکمه بسته می‌شود.(۱۶) مَفخَر: جای فخر کردن و نازیدن، محل افتخار، آنچه به آن فخر کنند.(۱۷) دَم خوردن: فریب خوردن(۱۸) تُرک: زیبا روی(۱۹) زنگی: سیاه‌پوست(۲۰) قَز: ابریشم، پرنیان(۲۱) قَلاوُوز: پیشرو لشکر، رهبر، راهنما(۲۲) حَزم: دوراندیشی، هوشیاری و آگاهی(۲۳) تُخمه: تُخَمه به معنی ناگواریدن طعام، پر شدن معده و هضم نشدن غذا، سوءهضم(۲۴) سَقیم: بیمار(۲۵) دَخمه: گور، تابوت، سردابی که مردگان را در آن می گذارند.(۲۶) روزی اِجلالی: روزی غیبی، برکت الهی(۲۷)‌ سِرگین: مدفوع، فضلۀ چهارپایان از قبیل اسب و الاغ و استر(۲۸) بَرد: دور باش(۲۹) اَبا: آش(۳۰) اَزیز: به جوش آمدن دیگ(۳۱) خَبیص: حلوایی که با خرما و روغن پزند که بدان اَفروشه یا آفروشه نیز گویند.(۳۲) میزان: ترازو(۳۳) مُضِل: گمراه‌کننده(۳۴) فُجُلّ ابْنِ الْفُجُل: تُرُبچه تُرُبچه زاده، کنایه از آدم پست و حقیر(۳۵) اُستا: استاد(۳۶) خَربنده: کسی که خر کرایه می‌داد، نگهبان خر(۳۷) قَلب: سکه تقلّبی(۳۸) سَره: بی‌غش، خالص، پاکیزه، برگزیده(۳۹) بَرسَنج: بسنج، اندازه بگیر(۴۰) رِیو: مکر، حیله، فریب(۴۱) خاتَم: انگشتر، نگین انگشتر(۴۲) مَحتُوم: حتمی، ثابت و استوار(۴۳) یَومُ التَّناد: از اسامی روز رستاخیز(۴۴) اَحَدخُو: دارای خوی الهی(۴۵) تَبار: دودمان و اصل و نسب(۴۶) چشم‌جُو: جوینده چشم بینا، جوینده شخص روشن بین(۴۷) پذرفت: پذیرفت(۴۸) لوت: غذا، طعام(۴۹) هَمسَنگ: هم وزن، همتایی، مصاحبت(۵۰) دَنگ: احمق، بیهوش(۵۱) مُمْتَحَن: امتحان‌ شده، آزموده‌ شده(۵۲) اِفتِتاش: تفتيش كردن، جستجو كردن(۵۳) فَتی: جوانمرد و سخی، کریم(۵۴) مَغَژ: فعل امر از غژیدن به معنی خزیدن بر شکم مانند حرکت خزندگان و اطفال.(۵۵) سَبَق: جایزه مسابقه، جمع: اَسباق(۵۶)‌ دَغا: مکر، فریب************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 933, Divan e Shamsمیان باغ گل سرخ ‌های و هو داردکه بو کنید دهان مرا چه بو داردبه باغ خود همه مستند لیک نی چون گلکه هر یکی به قدح خورد و او سبو داردچو سال سال نشاطست و روز روز طربخنک مرا و کسی را که عیش خو داردچرا مقیم نباشد چو ما به مجلس گلکسی که ساقی باقی ماه رو داردبه باغ جمله شراب خدای می‌نوشنددر آن میانه کسی نیست کاو گلو داردعجایبند درختانش بکر و آبستنچو مریمی که نه معشوقه و نه شو داردهزار بار چمن را بسوخت و باز آراستچه عشق دارد با ما چه جست و جو داردوجود ما و وجود چمن بدو زنده‌ستزهی وجود لطیف و ظریف کاو داردچراست خار سلحدار و ابر روی ترشز رشک آنکه گل سرخ صد عدو داردچو آینه‌ست و ترازو خموش و گویا یارز من رمیده که او خوی گفت و گو داردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 934, Divan e Shamsهزار جان مقدس فدای آن جانیکه او به مجلس ما امرِ اشربوا* داردسؤال کردم گل را که بر که می‌خندیجواب داد بر آن زشت کاو دو شو داردهزار بار خزان کرد نوبهار تو راچه عشق دارد با ما چه جست و جو داردپیاله‌یی به من آورد گل که باده خوریچه حاجتیست گلو بادۀ خدایی راکه ذره ذره همه نقل و می ازو داردعجب که خار چه بدمست و تیز و رو ترشستز رشک آنکه گل و لاله صد عدو داردبه طور موسی بنگر که از شراب گزافدهان ندارد و اشکم چهارسو داردبه مستیان درختان نگر به فصل بهارشکوفه کرده که در شرب می غلو دارد* قرآن کریم، سوره مرسلات(۷۷)، آیه ۴۳Quran, Sooreh Morsalaat(#77), Line #43كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ بخورید و بیاشامید که شما را گوارا باد به پاداش اعمال نیکی که در دنیا به جای می‌آوردید.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 946, Divan e Shamsپیاله‌یی به من آورد گل که باده خوریخورم چرا نخورم بنده هم گلو داردگلو چه حاجت می‌نوش بی‌گلو و دهانرحیق غیب که طعم سقا همو** داردبه آفتاب جلالت که ذره ذره ز عشقنهان به زیرِ قبا ساغر و کدو داردسؤال کردم گل را که بر که می‌خندیجواب داد بدان زشت کو دو شو داردغلام کور که او را دو خواجه می‌بایدچو سگ همیشه مقام او میان کو داردسؤال کردم از خار کاین سلاح تو چیستجواب داد که گلزار صد عدو داردهزار بار چمن را بسوخت و باز آراستچه عشق دارد با ما چه جست و جو داردز شمس مفخر تبریز پرس کاین از چیستوگر چه دفع دهد دم مخور که او دارد** قرآن کریم، سوره انسان(۷۶)، آیه ۲۱Quran, Sooreh Ensan(#76), Line #21عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ ۖ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا بر تنشان جامه‌هايى است از سُندس سبز و استبرق. و به دستبندهايى از سيم زينت شده‌اند. و پروردگارشان از شرابى پاكيزه سيرابشان سازد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3438هر که یوسف دید جان کردش فدیهر که گرگش دید برگشت از هدیمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۴۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3440پیش ترک آیینه را خوش رنگی استپیش زنگی آینه هم زنگی استآنکه می ترسی ز مرگ اندر فرارآن ز خود ترسانی ای جان هوش دارروی زشت توست نه رخسار مرگجان تو همچون درخت و مرگ برگاز تو رسته ست ار نکوی است ار بد استناخوش و خوش هر ضمیرت از خود استگر به خاری خسته یی خود کشته ایور حریر و قز دری خود رِشته ییمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 216هر طرف غولی همی خواند تو راکای برادر راه خواهی هین بیاره نمایم همرهت باشم رفیقمن قلاووزم در این راه دقیقنی قلاووزست و نی ره داند اویوسفا کم رو سوی آن گرگ خوحزم آن باشد که نفریبد تو راچرب و نوش و دام های این سراکه نه چربش دارد و نی نوش اوسحر خواند می دمد در گوش اوکه بیا مهمان ما ای روشنیخانه آن توست و تو آن منیحزم آن باشد که گوئی تخمه امیا سقیمم خسته این دخمه اممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 42حلق جان از فکرِ تن خالی شودآنگهان روزیش اجلالی شودشرط تبدیل مزاج آمد بدانکز مزاج بد بود مرگ بدانچون مزاج آدمی گل خوار شدزرد و بد رنگ و سقیم و خوار شدچون مزاج زشت او تبدیل یافترفت زشتی از رخش چون شمع تافتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1371چون خری را یوسف مصری نمودیوسفی را چون نماید آن جهودبر تو سرگین را فسونش شهد کردشهد را خود چون کند وقت نبردمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1378فعل آتش را نمی‌دانی تو بردگرد آتش با چنین دانش مگردعلم دیگ و آتش ار نبود تو رااز شرر نه دیگ ماند نه اباآب حاضر باید و فرهنگ نیزتا پزد آن دیگ سالم در ازیزمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1398لقمه اندازه نخورد از حرص خوددر گلو بگرفت لقمه مرگ بدلقمه اندازه خور ای مرد حریصگرچه باشد لقمه حلوا و خبیصحق تعالی داد میزان را زبانهین ز قرآن سورهٔ رحمان بخوان***هین ز حرص خویش میزان را مهلآز و حرص آمد تو را خصم مضلحرص جوید کل بر آید او ز کلحرص مپرست ای فجل ابن الفجلآن کنیزک می‌شد و می‌گفت آهکردی ای خاتون تو استا را به راهکارِ بی‌استاد خواهی ساختنجاهلانه جان بخواهی باختنای ز من دزدیده علمی ناتمامننگت آمد که بپرسی حال دام*** قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۷ و ۸ و ۹Quran, Sooreh Alrahman(#55), Line #7,8,9وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ (٧)و آسمان را برافراشت و [برای سنجش هر امر معنوی و مادی] ترازو نهاد.أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ (٨)تا در [سنجیدن با] ترازو طغیان روا مدارید [و از مرز عدالت و انصاف مگذرید.]وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ (٩)و ترازو را به عدالت برپا دارید و از ترازو مکاهید.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 141, Divan e Shamsبی ترازو هیچ بازاری ندیدم در جهانجمله موزونند عالم نبودش میزان چراگیرم این خربندگان خود بارِ سرگین می‌کشنداین سواران باز می‌مانند از میدان چرامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 563, Divan e Shamsترازو گر نداری پس تو را زو ره زند هر کسیکی قلبی بیاراید تو پنداری که زر داردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 672, Divan e Shamsز مستی من ترازو را شکستمترازو کان گوهر را نسنجدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 762, Divan e Shamsتو سخن گفتن بی‌لب هله خو کن چو ترازوکه نماند لب و دندان چو ز دنیا گذر آیدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1252, Divan e Shamsهر کسی کاو به ترازوی خرد فخر کندگر چه چون ماه بود چرخ به میزان کشدشمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1992, Divan e Shamsروی را پاک بشو عیب بر آیینه منهنقد خود را سره کن عیب ترازوی مکنمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2624, Divan e Shamsبرخیز که آویخت ترازوی قیامتبرسنج ببین که سبکی یا تو گرانیمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۵۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3578چون سلیمانی دلا در مهتریبر پری و دیو زن انگشتریگر درین ملکت بری باشی ز رِیوخاتم از دست تو نستاند سه دیوبعد از آن عالم بگیرد اسم تودو جهان محکوم تو چون جسم توور ز دستت دیو خاتم را ببردپادشاهی فوت شد بختت بمردبعد از آن یا حسرتا شد یا عِبادبر شما محتوم تا یوم التناد****ای بندگان هوی'، پس از آنکه حکومت و پادشاهی معنوی شما از میان رفت، آنگاه تا روز قیامت باید واحسرتا بگویید.ور تو ريو خويشتن را منكرىاز ترازو و آینه کی جان بری**** قرآن کریم، سوره زمر(۳۹)، آیه ۵۶Quran, Sooreh Zomar(#39), Line #56أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ وَإِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَتا كسى نگويد: اى حسرتا بر من كه در كار خدا كوتاهى كردم، و از مسخره‌كنندگان بودم.**** قرآن کریم، سوره غافر(۴۰)، آیه ۳۲Quran, Sooreh Ghaafer(#40), Line #32وَيَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنَادِای قوم من، من درباره شما از روزی که بهشتیان، همگنانِ خود را و دوزخیان، همتایانِ خود را ندا دهند می ترسم.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3982تو ترازوی احدخو بوده‌ایبل زبانهٔ هر ترازو بوده‌ایتو ترازویی هستی که در عدالت و درستی، خوی الهی داری و زبانه شاهین همه ترازوها تویی.تو تبار و اصل و خویشم بوده‌ایتو فروغ شمع کیشم بوده‌ایتو دودمان و اصل بوده ای، و تو فروغ و پرتو شمع مذهب و کیش من بوده ای.من غلام آن چراغ چشم‌جوکه چراغت روشنی پذرفت ازومن غلام و بنده آن چراغی هستم که در طلب چشم است، که تو چراغ دلت از او روشنایی پذیرفت.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۵۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 571طمع لوت و طمع آن ذوق و سماعمانع آمد عقل او را ز اطلاعگر طمع در آینه بر خاستیدر نفاق آن آینه چون ماستیگر ترازو را طمع بودی به مالراست کی گفتی ترازو وصف حالهر نبیی گفت با قوم از صفامن نخواهم مزد پیغام از شماقرآن کریم، سوره هود(۱۱)، آیه ۲۹Quran, Sooreh Hood(#11), Line #29وَ يَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مَالًا ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ…نوح گفت: و ای مردم از شما مالی نخواهم که مزد مرا خدا تعهّد کرده است...مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 121راست کن اجزات را از راستانسر مکش ای راست‌رو ز آن آستانهم ترازو را ترازو راست کردهم ترازو را ترازو کاست کردهر که با ناراستان همسنگ شددر کمی افتاد و عقلش دنگ شدمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 374شیخ را که پیشوا و رهبر استگر مریدی امتحان کرد او خر استامتحانش گر کنی در راه دینهم تو گردی ممتحن ای بی‌یقینجرأت و جهلت شود عریان و فاشاو برهنه کی شود ز آن افتتاشگر بیاید ذره سنجد کوه رابر درد ز آن که ترازوش ای فتیکز قیاس خود ترازو می‌تندمرد حق را در ترازو می‌کندچون نگنجد او به میزان خردپس ترازوی خرد را بر دردامتحان همچون تصرف دان در اوتو تصرف بر چنان شاهی مجومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1897باد بر تخت سلیمان رفت کژپس سلیمان گفت بادا کژ مغژباد هم گفت ای سیلمان کژ مروور روی کژ از کژم خشمین مشواین ترازو بهرِ این بنهاد حقتا رود انصاف ما را در سبقاز ترازو کم کنی من کم کنمتا تو با من روشنی من روشنممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1906پس سلیمان اندرونه راست کرددل بر آن شهوت که بودش کرد سردبعد از آن تاجش همان دم راست شدآنچنانکه تاج را می‌خواست شدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۸۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1831چون ترازوی تو کژ بود و دغاراست چون جویی ترازوی جزامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145ذره‌یی گر جهد تو افزون بوددر ترازوی خدا موزون بود

Ganje Hozour audio Program #746

برنامه صوتی شماره ۷۴۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۱۴ ژانویه ۲۰۱۹ ـ ۲۵ دیPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2021, Divan e Shamsصبحدم شد، زود برخیز، ای جوانرَخت بَربند و برس در کاروانکاروان رفت و تو غافل خفته‌ایدر زیانی، در زیانی، در زیان*عمر را ضایع(۱) مکن در مَعصِیَتتا تَر و تازه بمانی جاوداننفسِ شومَت را بکُش کان دیوِ توستتا ز جیبت سَر برآرد حوریان(۲)چون بکُشتی نفسِ شومَت را یقینپای نِهْ بر بامِ هفتم آسمانچون نماز و روزه‌ات مقبول شدپهلوانی، پهلوانی، پهلوانپاک باش و خاکِ این درگاه باشکِبر(۳) کم کن در سَماعِ(۴) عاشقانگر سَماعِ عاشقان را مُنکِری(۵)حَشْر(۶) گردی در قیامت با سَگانگر غلامِ شمسِ تبریزی شدینعره زَن کَالحَمْدُ لَکْ یا مُسْتَعانفرياد بزن ای یاری گر ( فریاد رس ) سپاس بر تو.* قرآن کریم، سوره العصر(۱۰۳)، آیه ۲ و ۳Quran, Sooreh Alasr(#103), Line #2,3إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ(۲)كه آدمى در زیانکاری است.إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ(٣)مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى نیک كردند و يكديگر را به حق سفارش كردند و يكديگر را به صبر سفارش كردند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1559 چون خلیل از آسمانِ هفتمینبگذرد که لا اُحِبُّ الافِلین(۷)این جهانِ تَن، غلط اَنداز شدجز مر آنرا کو ز شهوت باز شدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 426اندرین وادی مرو بی این دلیللا اُحِبُّ الافِلین گو چون خلیلقرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #76فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَچون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1500چه عجب که سِرّ ز بد پنهان کنیاین عجب که سِرّ ز خود، پنهان کنیکار، پنهان کن تو از چشمانِ خَودتا بُوَد کارَت سلیم از چشمِ بَدخویش را تسلیم کن بر دامِ مُزدوانگه از خود بی ز خود چیزی بدزدمی دهند اَفیون(۸) به مردِ زخم مند(۹)تا که پیکان از تنش بیرون کنندوقتِ مرگ، از رنج او را می دَرَنداو بدان مشغول شد، جان می بَرَندچون به هر فکری که دل خواهی سپرداز تو چیزی در نهان خواهند بردهر چه اندیشی و تحصیلی کنیمی درآید دزد از آن سو کایمنیپس بدان مشغول شو، کآن بهترستتا ز تو چیزی بَرَد کآن کِهترست(۱۰)بارِ بازرگان چو در آب اوفتددست اندر کاله(۱۱) بهتر زندچونکه چیزی فوت خواهد شد در آبترکِ کمتر گوی و ، بهتر را بیابمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۵۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3558هَزل(۱۲)، تَعلیم است آن را جِد(۱۳) شنوتو مشو بر ظاهرِ هَزلَش گِروهر جِدی، هَزلَست پیشِ هازِلان(۱۴)هَزل ها، جِدَّست پیشِ عاقلانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2301چه حلالی خواست می‌باید ز من؟که منم مُجرِم‌ترِ اهلِ زَمَن(۱۵)آنچه گفتندم ز بد از صد یکی ستبر من این کشف ست، ار کس را شکی ستکس چه می‌داند ز من جز اندکی؟از هزاران جرم و بد فعلم یکیمن همی دانم و آن سَتّارِ(۱۶) منجرم ها و زشتی کردارِ مناول، ابلیسی مرا استاد بودبعد از آن، ابلیس پیشم باد بودحق بدید آن جمله را، نادیده کردتا نگردم در فَضیحَت(۱۷) روی‌زرد(۱۸)باز، رحمت پوستین دوزیم(۱۹) کردتوبهٔ شیرین چو جان روزیم کردهر چه کردم، جمله ناکرده گرفتطاعتِ ناکرده آورده گرفتهمچو سرو و سوسنم آزاد کردهمچو بخت و دولتم دلشاد کردنامِ من در نامهٔ پاکان نوشتدوزخی بودم ببخشیدم بهشتآه کردم، چون رَسَن(۲۰) شد آهِ منگشت آویزان رَسَن در چاهِ منآن رَسَن بگرفتم و بیرون شدمشاد و زَفْت(۲۱) و فَربِه و گُلگُون شدمدر بُنِ چاهی همی‌بودم زَبوندر همه عالَم نمی‌گنجم کنونآفرین ها بر تو بادا ای خداناگهان کردی مرا از غم جداگر سَرِ هر موی من یابد زبانشُکرهای تو نیاید در بیانمی‌زنم نعره درین روضه(۲۲) و عُیون(۲۳)خلق را یا لَیْتَ قَوْمی یَعْلَمُونمن در میان این بوستانها و چشمه ساران در خطاب به مردم فریاد برمی آورم که: ای کاش قوم من بدانستندی.قرآن کریم، سوره يس(۳۶)، آیه ۲۶Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #26قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَگفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2317باز خواندن شه‌زاده، نَصوح را از بهر دلّاکی، بعد از استحکام توبه و قبول توبه و بهانه کردن او و دفع گفتنبعد از آن آمد کسی کز مرحمتدخترِ سلطانِ ما می‌خواندتدخترِ شاهت همی‌ خوانَد، بیاتا سَرَش شویی کنون، ای پارساجز تو دَلّاکی نمی‌خواهد دلشکه بمالد یا بشوید با گِلَشگفت: رو رو، دستِ من بیکار شدوین نَصوحِ تو کنون بیمار شدرو، کسی دیگر بجو اِشتاب(۲۴) و تَفت(۲۵)که مرا وَالله دست از کار رفتبا دلِ خود گفت: کز حد رفت جُرماز دلِ من کی رود آن ترس و گُرم(۲۶)؟من بمردم یک ره و باز آمدممن چشیدم تلخیِ مرگ و عدمتوبه‌ یی کردم حقیقت با خدانشکنم تا جان شدن از تن جدابعدِ آن مِحنت که را بارِ دگرپا رود سوی خطر؟ الّا که خرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2620جواب گفتن خر، روباه راگفت: رو رو، هین ز پیشم ای عدوتا نبینم روی تو، ای زشت‌روآن خدایی که تو را بدبخت کردروی زشتت را کریه و سخت کردبا کدامین روی می‌آیی به مناین چنین سَغری(۲۷) ندارد کرگدنرفته‌ یی در خونِ جانم آشکارکه تو را من رَه ‌برم تا مرغزارتا بدیدم روی عِزرائیل راباز آوردی فن و تَسویل(۲۸) را؟گرچه من ننگِ خرانم، یا خرمجانْوَرَم، جان دارم این را کی خرم؟آنچه من دیدم ز هولِ بی‌امانطفل دیدی، پیر گشتی در زمان**بی‌دل و جان، از نَهیبِ(۲۹) آن شِکُوه(۳۰)سرنگون خود را در افکندم ز کوهبسته شد پایم در آن دم از نَهیبچون بدیدم آن عذابِ بی‌حجابعهد کردم با خدا کِای ذُوالـْمِنَن(۳۱)برگشا زین بستگی تو پایِ منتا ننوشم(۳۲) وسوسهٔ کس بعد ازینعهد کردم، نذر کردم ای مُعین(۳۳)حق گشاده کرد آن دَم پای منزآن دعا و زاری و ایمای(۳۴) منورنه اندر من رسیدی شیرِ نرچون بُدی در زیرِ پنجهٔ شیر، خر؟باز بفرستادت آن شیرِ عَرین(۳۵)سوی من از مکر، ای بِئْسَ الْقَرین***(۳۶)حقِ ذاتِ پاکِ الله الصَّمَد(۳۷)که بُوَد بِه مارِ بَد از یارِ بَدمارِ بَد جانی ستاند از سَلیم(۳۸)یارِ بَد آرد سوی نارِ مقیماز قَرین(۳۹) بی‌قول و گفت و گوی اوخو بدزدد دل نهان از خوی اوچونکه او افکند بر تو سایه رادزدد آن بی‌مایه از تو مایه راعقلِ تو گر اژدهایی گشت مستیارِ بَد او را زُمُرُّد دان که هستدیدهٔ عقلت بدو بیرون جهدطَعنِ(۴۰) اوت اندر کفِ طاعون نهد** قرآن کریم، سوره مُزَّمِّل(۷۳)، آیه ١٧Quran, Sooreh Mozamel(#73), Line #17فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِنْ كَفَرْتُمْ يَوْمًا يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًااگر کافر شوید در روزی که کودکان را پیر گرداند، چگونه (از سختی عذاب الهی) در امان خواهید ماند؟*** قرآن کریم، سوره زخرف(۴۳)، آیه ۳۸Quran, Sooreh Zokhrof(#43), Line #38حَتَّىٰ إِذَا جَاءَنَا قَالَ يَا لَيْتَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُهنگامی که به سوی ما آید (در نهایت حسرت) گوید: ای کاش میان من و تو (شیطان) فاصله ای به مسافت خاور و باختر می بود که او (شیطان) همنشین بدی است.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۴۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 549چون ز مُرده زنده بیرون می‌کشدهر که مُرده گشت، او دارد رَشَد(۴۱)چون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفس زنده سوی مرگی می‌تندمُرده شو تا مُخْرِجُ الْحَیِّ الصَّمَد(۴۲)زنده‌يی زین مُرده بیرون آوردمرده شو، یعنی از نفس و نفسانیّات پاک شو تا خداوند بی نیاز که زنده را از مُرده بیرون می آورد، زنده ای را از مُرده تو بیرون آورد.قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۵Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #95إِنَّ اللَّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَىٰ ۖ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۚ ذَٰلِكُمُ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَخداست كه دانه و هسته را مى‌شكافد، و زنده را از مرده بيرون مى‌آورد و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد. اين است خداى يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مى‌كنند؟(۱) ضایع کردن: تباه کردن، نابود کردن(۲) حور: جمع اَحوَر به معنی زن زیبای بهشتی، برکات ایزدی در این لحظه(۳) کِبر: خودخواهی، خودنمایی(۴) سَماع: شرکت دسته‌جمعی در ترانه‌خوانی و پایکوبی، آوازخوانی، وجد و سرور، رقصیدن فرم انسانی با آهنگ زندگی(۵) مُنکِر: انکار‌کننده(۶) حَشْر: برانگیختن، زنده کردن، قیامت، رستاخیز، معاشرت(۷) لا اُحِبُّ الافِلین: من افول کنندگان را دوست ندارم(۸) اَفیون: تریاک(۹) زخم مند: کسی که تنش زخمی و مجروح شده(۱۰) کِهتر: بسیار ناچیزتر و کم ارزش تر(۱۱) کاله: کالا(۱۲) هَزل: شوخی(۱۳) جِد: جِدّی(۱۴) هازِل: بیهوده گو، در اینجا منظور کسی که همه چیز زندگی را شوخی می گیرد.(۱۵) زَمَن: زمان، روزگار(۱۶) سَتّار: بسیار‌ پوشاننده(۱۷) فَضیحَت: رسوایی، بدنامی، عیب(۱۸)‌ روی‌زرد: شرمگین و خجالت زده(۱۹) پوستین دوزی: وصله زدن بر پوستین، در اینجا به معنی اغماض و چشم پوشی از گناه(۲۰) رَسَن: ریسمان، طناب(۲۱) زَفْت: بزرگ، ستبر(۲۲) روضه: گلشن، بوستان(۲۳) عُیون: جمع عَین به معنی چشمه(۲۴) اِشتاب: شتاب(۲۵) تَفت: شتابان(۲۶) گُرم: اندوه، دلتنگی(۲۷) سَغری: مخفّف ساغری به معنی پوست اسب و الاغ، در اینجا مراد پوست کلفت و  ضخیم است.(۲۸) تَسویل: آراستن زشتی، عمل بدی را خوب جلوه دادن، فریب دادن(۲۹) نَهیب: هیبت، ترس. در اینجا مراد شدت و سختی است(۳۰) شِکُوه: ترس و بیم(۳۱) ذُوالـْمِنَن: دارای نعمت ها(۳۲) ننوشم: نشنوم، مخفّف ننیوشم از مصدر نیوشیدن به معنی شنیدن.(۳۳) مُعین: یاور، یاری کننده(۳۴) ایماء: اشاره کردن با دست و ابرو و غیره(۳۵) عَرین: بیشه، نیزار(۳۶) بِئْسَ الْقَرین: همنشین بد(۳۷) صَمَد: بی نیاز، از صفات خداوند(۳۸) سَلیم: مار گزیده(۳۹) قَرین: همنشین(۴۰) طَعن: طعنه(۴۱) رَشَد: به راه راست رفتن(۴۲) مُخْرِجُ الْحَیّ: بیرون آورنده زنده************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2021, Divan e Shamsصبحدم شد زود برخیز ای جوانرخت بربند و برس در کاروانکاروان رفت و تو غافل خفته‌ایدر زیانی در زیانی در زیان*عمر را ضایع مکن در معصیتتا تر و تازه بمانی جاوداننفس شومت را بکش کان دیو توستتا ز جیبت سر برآرد حوریانچون بکشتی نفس شومت را یقینپای نه بر بام هفتم آسمانچون نماز و روزه‌ات مقبول شدپهلوانی پهلوانی پهلوانپاک باش و خاک این درگاه باشکبر کم کن در سماع عاشقانگر سماع عاشقان را منکریحشر گردی در قیامت با سگانگر غلام شمسِ تبریزی شدینعره زن کالحمد لک یا مستعانفرياد بزن ای یاری گر (فریاد رس) سپاس بر تو.* قرآن کریم، سوره العصر(۱۰۳)، آیه ۲ و ۳Quran, Sooreh Alasr(#103), Line #2,3إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ(۲)كه آدمى در زیانکاری است.إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ(٣)مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى نیک كردند و يكديگر را به حق سفارش كردند و يكديگر را به صبر سفارش كردند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، آیه ۱۵۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1559 چون خلیل از آسمان هفتمینبگذرد که لا احب الافلیناین جهان تن غلط انداز شدجز مر آنرا کو ز شهوت باز شدمولوی، مثنوی، دفتر اول، آیه ۴۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 426اندرین وادی مرو بی این دلیللا احب الافلین گو چون خلیلقرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #76فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَچون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1500چه عجب که سر ز بد پنهان کنیاین عجب که سر ز خود پنهان کنیکار پنهان کن تو از چشمان خودتا بود کارت سلیم از چشم بدخویش را تسلیم کن بر دام مزدوانگه از خود بی ز خود چیزی بدزدمی دهند افیون به مرد زخم مندتا که پیکان از تنش بیرون کنندوقت مرگ از رنج او را می درنداو بدان مشغول شد جان می برندچون به هر فکری که دل خواهی سپرداز تو چیزی در نهان خواهند بردهر چه اندیشی و تحصیلی کنیمی درآید دزد از آن سو کایمنیپس بدان مشغول شو کآن بهترستتا ز تو چیزی برد کآن کهترستبار بازرگان چو در آب اوفتددست اندر کاله بهتر زندچونکه چیزی فوت خواهد شد در آبترک کمتر گوی و بهتر را بیابمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۵۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3558هزل تعلیم است آن را جد شنوتو مشو بر ظاهرِ هزلش گروهر جدی هزلست پیش هازِلانهزل ها جدست پیش عاقلانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2301چه حلالی خواست می‌باید ز منکه منم مجرِم‌تر اهل زمنآنچه گفتندم ز بد از صد یکی ستبر من این کشف ست ار کس را شکی ستکس چه می‌داند ز من جز اندکیاز هزاران جرم و بد فعلم یکیمن همی دانم و آن ستار منجرم ها و زشتی کردارِ مناول ابلیسی مرا استاد بودبعد از آن ابلیس پیشم باد بودحق بدید آن جمله را نادیده کردتا نگردم در فضیحت روی‌زردباز رحمت پوستین دوزیم کردتوبهٔ شیرین چو جان روزیم کردهر چه کردم جمله ناکرده گرفتطاعت ناکرده آورده گرفتهمچو سرو و سوسنم آزاد کردهمچو بخت و دولتم دلشاد کردنامِ من در نامهٔ پاکان نوشتدوزخی بودم ببخشیدم بهشتآه کردم چون رسن شد آه منگشت آویزان رسن در چاه منآن رسن بگرفتم و بیرون شدمشاد و زفت و فربه و گلگون شدمدر بن چاهی همی‌بودم زبوندر همه عالم نمی‌گنجم کنونآفرین ها بر تو بادا ای خداناگهان کردی مرا از غم جداگر سر هر موی من یابد زبانشکرهای تو نیاید در بیانمی‌زنم نعره درین روضه و عیونخلق را یا لیت قومی یعلمونمن در میان این بوستانها و چشمه ساران در خطاب به مردم فریاد برمی آورم که: ای کاش قوم من بدانستندی.قرآن کریم، سوره يس(۳۶)، آیه ۲۶Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #26قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَگفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2317باز خواندن شه‌زاده، نَصوح را از بهر دلّاکی، بعد از استحکام توبه و قبول توبه و بهانه کردن او و دفع گفتنبعد از آن آمد کسی کز مرحمتدخترِ سلطان ما می‌خواندتدخترِ شاهت همی‌ خواند بیاتا سرش شویی کنون ای پارساجز تو دلاکی نمی‌خواهد دلشکه بمالد یا بشوید با گلشگفت رو رو دست من بیکار شدوین نصوح تو کنون بیمار شدرو کسی دیگر بجو اشتاب و تفتکه مرا والله دست از کار رفتبا دل خود گفت کز حد رفت جرماز دل من کی رود آن ترس و گرممن بمردم یک ره و باز آمدممن چشیدم تلخیِ مرگ و عدمتوبه‌ یی کردم حقیقت با خدانشکنم تا جان شدن از تن جدابعدِ آن مِحنت که را بارِ دگرپا رود سوی خطر الا که خرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2620جواب گفتن خر، روباه راگفت رو رو هین ز پیشم ای عدوتا نبینم روی تو ای زشت‌روآن خدایی که تو را بدبخت کردروی زشتت را کریه و سخت کردبا کدامین روی می‌آیی به مناین چنین سغری ندارد کرگدنرفته‌ یی در خون جانم آشکارکه تو را من ره ‌برم تا مرغزارتا بدیدم روی عزرائیل راباز آوردی فن و تسویل راگرچه من ننگ خرانم یا خرمجانورم جان دارم این را کی خرمآنچه من دیدم ز هول بی‌امانطفل دیدی پیر گشتی در زمان**بی‌دل و جان از نهیب آن شکوهسرنگون خود را در افکندم ز کوهبسته شد پایم در آن دم از نهیبچون بدیدم آن عذاب بی‌حجابعهد کردم با خدا کای ذوالمننبرگشا زین بستگی تو پای منتا ننوشم وسوسهٔ کس بعد ازینعهد کردم، نذر کردم ای معینحق گشاده کرد آن دم پای منزآن دعا و زاری و ایمای منورنه اندر من رسیدی شیرِ نرچون بدی در زیرِ پنجهٔ شیر خرباز بفرستادت آن شیرِ عرینسوی من از مکر ای بئس القرین***حقِ ذات پاک الله الصمدکه بود به مارِ بد از یارِ بدمارِ بد جانی ستاند از سلیمیارِ بد آرد سوی نار مقیماز قرین بی‌قول و گفت و گوی اوخو بدزدد دل نهان از خوی اوچونکه او افکند بر تو سایه رادزدد آن بی‌مایه از تو مایه راعقل تو گر اژدهایی گشت مستیار بد او را زمرد دان که هستدیدهٔ عقلت بدو بیرون جهدطعن اوت اندر کف طاعون نهد** قرآن کریم، سوره مُزَّمِّل(۷۳)، آیه ١٧Quran, Sooreh Mozamel(#73), Line #17فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِنْ كَفَرْتُمْ يَوْمًا يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًااگر کافر شوید در روزی که کودکان را پیر گرداند، چگونه (از سختی عذاب الهی) در امان خواهید ماند؟*** قرآن کریم، سوره زخرف(۴۳)، آیه ۳۸Quran, Sooreh Zokhrof(#43), Line #38حَتَّىٰ إِذَا جَاءَنَا قَالَ يَا لَيْتَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُهنگامی که به سوی ما آید (در نهایت حسرت) گوید: ای کاش میان من و تو (شیطان) فاصله ای به مسافت خاور و باختر می بود که او (شیطان) همنشین بدی است.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۴۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 549چون ز مرده زنده بیرون می‌کشدهر که مرده گشت او دارد رشدچون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفس زنده سوی مرگی می‌تندمرده شو تا مخرِج الحی الصمدزنده‌يی زین مرده بیرون آوردمرده شو، یعنی از نفس و نفسانیّات پاک شو تا خداوند بی نیاز که زنده را از مُرده بیرون می آورد، زنده ای را از مُرده تو بیرون آورد.قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۵Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #95إِنَّ اللَّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَىٰ ۖ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۚ ذَٰلِكُمُ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَخداست كه دانه و هسته را مى‌شكافد، و زنده را از مرده بيرون مى‌آورد و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد. اين است خداى يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مى‌كنند؟

Ganje Hozour audio Program #744

برنامه صوتی شماره ۷۴۴ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۱ ژانویه ۲۰۱۹ ـ ۱۲ دیPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 176, Divan e Shamsروح زیتونیست(۱)، عاشق نار(۲) رانار می‌جوید، چو عاشق یار راروحِ زیتونی بیفزا ای چراغای مُعَطَّل کرده دست افزار(۳) راجانِ شهوانی که از شهوت زَهَد(۴)دل ندارد دیدنِ دلدار راپس به علّت دوست دارد دوست رابر امیدِ خُلد(۵) و خُوفِ(۶) نار راچون شکستی جانِ ناری را ببیندر پیِ او جانِ پُر اَنوار(۷) راگر نبودی جانِ اِخوان(۸) پس جُهود(۹)کی جدا کردی دو نیکوکار را؟جانِ شهوت جانِ اَحوَل(۱۰) دان از آنکنار بیند نورِ موسی وار راجانِ شهوانیست از بی‌حکمتیباره کرده(۱۱) نُطقِ طوطی وار راگشت بیمار و زبانِ نو گرفتروی سویِ قبله کن بیمار راقبله شمس الدّینِ تبریزی بُوَدنورِ دیده مر دل و دیدار رامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shamsدم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیرکار او کن فیکون‌ ست نه موقوف علل مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 364کُنتُ کَنزاً رَحْمَةً مَخْفِیَّةًفَابْتَعَثْتُ اُمَةً مَهدیَّةًمن گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم، پس امتی هدایت شده را برانگیختم.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1638زین سبب فرمود: استثنا کنیدگر خدا خواهد به پیمان بر زنیدهر زمان دل را دگر میلی دهمهر نَفَس بر دل دگر داغی نهمکُلُّ اَصْباحٍ لَنا شَأْنٌ جدیدکُلُّ شَیءٍ عَنْ مُرادی لا یَحیددر هر بامداد کاری تازه داریم، و هیچ کاری از حیطه مشیت من خارج نمی شود.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1311شب گریزد، چونکه نور آید ز دُورپس چه داند ظلمتِ شب حالِ نور؟پشّه بگریزد ز بادِ با دَها(۱۲)پس چه داند پشّه ذوقِ بادها؟چون قدیم آید، حَدَث(۱۳) گردد عَبَث(۱۴)پس کجا داند قدیمی را حَدَث؟بر حَدَث چون زد قِدَم(۱۵) دَنگش(۱۶) کندچونکه کردش نیست، همرنگش کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211شرع بهرِ دفعِ شَرّ رایی زنددیو را در شیشهٔ حجّت کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 842روح، باز است و طَبایع(۱۷)، زاغ هادارد از زاغان و جغدان داغ هامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 808هین بده ای زاغ این جان، باز باشپیش تبدیلِ خدا جانباز باشتازه می‌گیر و کُهَن را می‌سپارکه هر امسالت فزون است از سه پار(۱۸)گر نباشی نَخل‌وار ایثار کُن(۱۹)کهنه بر کهنه نِه و انبار کنکهنه و گندیده و پوسیده راتحفه می بَر بهرِ هر نادیده راآنکه نو دید، او خریدارِ تو نیستصیدِ حقّ ست او، گرفتارِ تو نیستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۳۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 830هر که از جامِ اَلَست او خورد پارهستش امسال آفتِ رنج و خمارمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 852بدرومتان هم‌چو کشت ای قومِ دوننه خَراج اِستانم و نه هم فُسونمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 867سبزوارست این جهان و مرد حقاندرین جا ضایعست و مَمْتَحَق(۲۰)هست خوارمشاه یزدان جلیلدل همی خواهد ازین قوم رذیلمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1270چشم دریا دیگرست و کف دگرکف بِهِل وز دیدهٔ دریا نگرجنبش کفها ز دریا روز و شبکف همی‌بینی و دریا نی عجبما چو کشتیها بهم بر می‌زنیمتیره‌چشمیم و در آب روشنیممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677انبیا گفتند در دل علتی ستکه از آن در حق‌شناسی آفتی ستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725صبر و خاموشی جذوب رحمت استوین نشان جستن نشان علت استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 174, Divan e Shamsز آتشِ شهوت برآوردم تو راوَندَر آتش باز گُستردم(۲۱) تو رااز دلِ من زاده‌ای همچون سخنچون سخن من هم فروخوردم تو رابا مَنی وَز من نمی‌دانی خبرچشم بستم، جادویی کردم تو راتا نیازارد تو را هر چشمِ بداز برایِ آن بیازردم تو رارو جوامَردی(۲۲) کن و رحمت فشانمن به رحمت بس جوامَردَم تو رامولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1136صورت از معنی، چو شیر از بیشه دانیا چو آواز و سخن ز اندیشه داناین سخن و آواز، از اندیشه خاستتو ندانی بَحرِ اندیشه کجاستلیک چون موجِ سخن دیدی لطیفبَحرِ آن دانی که باشد هم شریفچون ز دانش، موجِ اندیشه بتاختاز سخن و آواز، او صورت بساختاز سخن، صورت بزاد و باز مُردموج، خود را باز اندر بَحر بُردصورت از بی‌صورتی آمد برونباز شد که انّا اِلَیهِ راجِعُونمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3339نعرهٔ لاضَیْر بر گردون رسیدهین بِبُر که جان ز جان کندن رهیدما بدانستیم ما این تن نه‌ایماز وَرایِ تن، به یزدان می‌زییمای خُنُک آن را که ذاتِ خود شناختاندر اَمنِ سَرمدی قصری بساختمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 73, Divan e Shamsصد نکته دراندازد(۲۳)، صد دام و دَغَل(۲۴) سازدصد نَردِ(۲۵) عجب بازد، تا خوش بخورد ما رارو سایه سَروَش شو، پیش و پسِ او می‌دوگر چه چو درختِ نو از بُن بِکَنَد ما راگر هست دلش خارا، مگریز و مرو یاراکاوّل بکُشد ما را و آخر بکَشد ما راباز آمد و باز آمد، آن عمرِ دراز آمدآن خوبی و ناز آمد، تا داغ نهد ما راآن جان و جهان آمد و آن گنجِ نهان آمدو آن فَخرِ شَهان آمد، تا پرده دَرَد ما رامی‌آید و می‌آید، آن کس که همی‌بایدوز آمدنش شاید گر دل بجهد ما رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1055کی کند دل خوش به حیلت های گَش(۲۶)آنکه بیند حیلهٔ حق بر سرش؟او درونِ دام، دامی می‌نهدجانِ تو نه این جَهَد، نه آن جَهَدگر بروید، ور بریزد صد گیاهعاقبت بر روید آن کِشتهٔ الهکِشتِ نو کارید بر کِشتِ نخستاین دوم فانی است و آن اول درستکِشتِ اول کامل و بُگزیده استتخمِ ثانی فاسد و پوسیده استافکن این تدبیرِ خود را پیشِ دوستگرچه تدبیرت هم از تدبیرِ اوستکار، آن دارد که حق افراشته استآخر آن روید که اول کاشته استهرچه کاری، از برای او بکارچون اسیرِ دوستی ای دوستدارگِردِ نفسِ دزد و کارِ او مپیچهرچه آن نه کار حق، هیچ است هیچمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 361یُسر(۲۷) با عُسر(۲۸)* است، هین آیِس(۲۹) مباشراه داری زین مَمات(۳۰) اندر معاشرَوح(۳۱) خواهی، جُبّه(۳۲) بشکاف ای پسرتا از آن صَفوَت(۳۳) برآری زود سرهست صوفی آنکه شد صَفوَت‌طلبنه از لباس صوف و خیاطی و دَب(۳۴)* قرآن کریم، سوره انشراح(۹۴)، آیه ۵Quran, Sooreh Ensheraah(#94), Line #5فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًاپس بی تردید با دشواری آسانی استمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3072اُذْکُروا الله کار هر اوباش نیستاِرْجِعی بر پای هر قَلاش(۳۵) نیست**لیک تو آیِس مشو، هم پیل باشور نه پیلی، در پی تبدیل باش**‌ قرآن کریم، سوره احزاب(۳۳)، آیه ۴۱Quran, Sooreh Ahzaab(#33), Line #41يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًااى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، خدا را فراوان ياد كنيد.** قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۷،۲۸Quran, Sooreh Fajr(#89), Line #27,28يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ اى روح آرامش يافته،ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةًخشنود و پسنديده به سوى پروردگارت باز گردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 72, Divan e Shamsبه خانه خانه می‌آرد چو بیذَق(۳۶) شاهِ جان ما راعجب بُردست، یا ماتَست زیرِ امتحان ما راهمه اجزایِ ما را او کشانیدَست از هر سوتراشیدَست عالم را و مَعجون کرده زان ما راز حِرص و شَهوتی ما را مِهاری(۳۷) کرده در بینیچو اُشتر می‌کشاند او به گِردِ این جهان ما راچه جایِ ما؟ که گردون را چو گاوان در خَرَس(۳۸) بَست اوکه چون کُنجِد همی‌کوبد به زیرِ آسمان ما راخُنُک(۳۹) آن اُشتری کاو را مهارِ عشقِ حق باشدهمیشه مَست می‌دارد میانِ اُشتران ما رامولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۰۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1004مر خران را هیچ دیدی گوشوار؟گوش و هوشِ خر بُوَد در سبزه‌زاراَحْسَنِ التَّقویم در وَالتّین بخوانکه گرامی گوهر است ای دوست! جاناَحْسَنِ التَّقویم، از عرش او فزوناَحْسَنِ التَّقویم، از فکرت برونقرآن کریم، سوره التين(۹۵)، آیه ۴Quran, Sooreh Alteen(#95), Line #4لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍكه ما آدمى را در نيكوتر اعتدالى بيافريديم.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 854هود گِردِ مؤمنان خطّی کشیدنرم می‌شد باد، کانجا می‌رسیدهر که بیرون بود زآن خط، جمله راپاره پاره می‌سُکُست اندر هواهمچنین شَیبان راعی می‌کشیدگِرد بَر گِرد رَمه خطّی پدیدچون به جُمعه می‌شد او وقت نمازتا نیارد گرگ آنجا، تُرک‌تازهیچ گُرگی در نرفتی اندر آنگوسفندی هم نگشتی زآن نشانبادِ حرصِ گُرگ و حرصِ گوسفنددایرهٔ مرد خدا را بود، بندهمچنین بادِ اَجَل با عارفاننرم و خوش، همچون نسیمِ یوسفانآتش ابراهیم را دندان نَزَدچون گُزیدهٔ حق بود، چونش گَزدز آتشِ شهوت، نسوزد اهلِ دینباقیان را بُرده تا قَعرِ(۴۰) زمین(۱) زیت: (عربی: زَیت)، روغن، هرنوع روغن نباتی یا حیوانی که برای خوردن یا به‌ جهت مصارف دیگر به‌ کار برود.(۲) نار: آتش، آذر(۳) دست افزار: دست‌ابزار، افزاری که به دست بگیرند و با آن کار کنند.(۴) زَهیدن: زاییدن، تولد(۵) خُلد: بهشت(۶) خُوف: ترس، بیم(۷) اَنوار: جمع نور(۸) اِخوان: اخوان، برادران(۹) جُهود: انکار، در اینجا انکار کننده(۱۰) اَحوَل: لوچ، کج چشم(۱۱) باره کردن: به معنی شیوه خود قرار دادن، اصل و قاعده خود ساختن(۱۲) دَها: نیرومند(۱۳) حَدَث: حادث، نو و تازه(۱۴) عَبَث: بیهوده(۱۵) قِدَم: ازلی بودن، قدیم بودن(۱۶) دَنگ: ابله، در اینجا به معنی بی خویشی و کسی که هویّتش ربوده شده است(۱۷) طَبایع: جمع طَبع، چهار عنصر آب، آتش، باد و خاک(۱۸) پار: پارسال، سال گذشته(۱۹) ایثار کُن: ایثار کُننده و ایثارگر(۲۰) مُمْتَحَق: محو و نابود، باطل و ضایع. تباه(۲۱) گستردن: پهن کردن، رواج دادن(۲۲) جوامَردی: جوانمردی(۲۳) نکته درانداختن: مطلب باریک و ظریف طرح کردن، قوت فکر کسی را آزمودن(۲۴) دَغَل: حیله، مکر(۲۵) نَرد: تخته‌ نرد(۲۶) گَش: بسیار، فراوان، انبوه(۲۷) یُسر: آسانی(۲۸) عُسر: سختی(۲۹) آیِس: نا امید (۳۰) مَمات: مرگ(۳۱) رَوح: آسودگی، آسایش(۳۲) جُبّه: جامۀ گشاد و بلند که روی جامه‌های دیگر بر تن کنند، خرقه(۳۳) صَفوَت: خالص، پاکیزه و برگزیده(۳۴) دَب: کهنگی در جامه(۳۵) قَلاش: بیکاره، ولگرد، مفلس(۳۶) بیذَق: پیاده، مهره پیاده در بازی شطرنج(۳۷) مِهار: (عربی: مِهار)، زمام، افسار(۳۸) خَرَس: مخفّف خَراس، آسیایی که به قوۀ خر یا چهار‌پای دیگر حرکت می‌کرد.(۳۹) خُنُک: خوش، خوشا(۴۰) قَعر: تَه************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 176, Divan e Shamsروح زیتونیست عاشق نار رانار می‌جوید چو عاشق یار راروح زیتونی بیفزا ای چراغای معطل کرده دست افزار راجان شهوانی که از شهوت زهددل ندارد دیدن دلدار راپس به علت دوست دارد دوست رابر امید خلد و خوف نار راچون شکستی جان ناری را ببیندر پی او جان پر انوار راگر نبودی جان اخوان پس جهودکی جدا کردی دو نیکوکار راجان شهوت جان احول دان از آنکنار بیند نورِ موسی وار راجان شهوانیست از بی‌حکمتیباره کرده نطق طوطی وار راگشت بیمار و زبان نو گرفتروی سوی قبله کن بیمار راقبله شمس الدین تبریزی بودنورِ دیده مر دل و دیدار رامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shamsدم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیرکار او کن فیکون‌ ست نه موقوف علل مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 364کنت کنزا رحمة مخفیةفابتعثت امة مهدیةمن گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم، پس امتی هدایت شده را برانگیختم.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1638زین سبب فرمود استثنا کنیدگر خدا خواهد به پیمان بر زنیدهر زمان دل را دگر میلی دهمهر نفس بر دل دگر داغی نهمکل اصباح لنا شأن جدیدکل شیء عن مرادی لا یحیددر هر بامداد کاری تازه داریم، و هیچ کاری از حیطه مشیت من خارج نمی شود.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۳۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1311شب گریزد چونکه نور آید ز دورپس چه داند ظلمت شب حال نورپشه بگریزد ز باد با دهاپس چه داند پشه ذوق بادهاچون قدیم آید حدث گردد عبثپس کجا داند قدیمی را حدثبر حدث چون زد قدم دنگش کندچونکه کردش نیست همرنگش کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211شرع بهرِ دفع شر رایی زنددیو را در شیشهٔ حجت کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 842روح باز است و طبایع زاغ هادارد از زاغان و جغدان داغ هامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 808هین بده ای زاغ این جان باز باشپیش تبدیل خدا جانباز باشتازه می‌گیر و کهن را می‌سپارکه هر امسالت فزون است از سه پارگر نباشی نخل‌وار ایثار کنکهنه بر کهنه نه و انبار کنکهنه و گندیده و پوسیده راتحفه می بر بهرِ هر نادیده راآنکه نو دید او خریدار تو نیستصید حق ست او گرفتار تو نیستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۳۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 830هر که از جام الست او خورد پارهستش امسال آفت رنج و خمارمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 852بدرومتان هم‌چو کشت ای قوم دوننه خراج استانم و نه هم فسونمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 867سبزوارست این جهان و مرد حقاندرین جا ضایعست و ممتحقهست خوارمشاه یزدان جلیلدل همی خواهد ازین قوم رذیلمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1270چشم دریا دیگرست و کف دگرکف بهل وز دیدهٔ دریا نگرجنبش کفها ز دریا روز و شبکف همی‌بینی و دریا نی عجبما چو کشتیها بهم بر می‌زنیمتیره‌چشمیم و در آب روشنیممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677انبیا گفتند در دل علتی ستکه از آن در حق‌شناسی آفتی ستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725صبر و خاموشی جذوب رحمت استوین نشان جستن نشان علت استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 174, Divan e Shamsز آتش شهوت برآوردم تو راوندر آتش باز گستردم تو رااز دل من زاده‌ای همچون سخنچون سخن من هم فروخوردم تو رابا منی وز من نمی‌دانی خبرچشم بستم جادویی کردم تو راتا نیازارد تو را هر چشم بداز برای آن بیازردم تو رارو جوامردی کن و رحمت فشانمن به رحمت بس جوامردم تو رامولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1136صورت از معنی چو شیر از بیشه دانیا چو آواز و سخن ز اندیشه داناین سخن و آواز از اندیشه خاستتو ندانی بحر اندیشه کجاستلیک چون موج سخن دیدی لطیفبحر آن دانی که باشد هم شریفچون ز دانش موج اندیشه بتاختاز سخن و آواز او صورت بساختاز سخن صورت بزاد و باز مردموج خود را باز اندر بحر بردصورت از بی‌صورتی آمد برونباز شد که انا الیه راجعونمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3339نعرهٔ لاضیر بر گردون رسیدهین ببر که جان ز جان کندن رهیدما بدانستیم ما این تن نه‌ایماز ورای تن به یزدان می‌زییمای خنک آن را که ذات خود شناختاندر امن سرمدی قصری بساختمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 73, Divan e Shamsصد نکته دراندازد صد دام و دغل سازدصد نرد عجب بازد تا خوش بخورد ما رارو سایه سروش شو پیش و پس او می‌دوگر چه چو درخت نو از بن بکند ما راگر هست دلش خارا مگریز و مرو یاراکاول بکشد ما را و آخر بکشد ما راباز آمد و باز آمد آن عمرِ دراز آمدآن خوبی و ناز آمد تا داغ نهد ما راآن جان و جهان آمد و آن گنج نهان آمدو آن فخرِ شهان آمد تا پرده درد ما رامی‌آید و می‌آید آن کس که همی‌بایدوز آمدنش شاید گر دل بجهد ما رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1055کی کند دل خوش به حیلت های گشآنکه بیند حیلهٔ حق بر سرشاو درون دام دامی می‌نهدجان تو نه این جهد نه آن جهدگر بروید ور بریزد صد گیاهعاقبت بر روید آن کشتهٔ الهکشت نو کارید بر کشت نخستاین دوم فانی است و آن اول درستکشت اول کامل و بگزیده استتخم ثانی فاسد و پوسیده استافکن این تدبیرِ خود را پیش دوستگرچه تدبیرت هم از تدبیرِ اوستکار آن دارد که حق افراشته استآخر آن روید که اول کاشته استهرچه کاری از برای او بکارچون اسیرِ دوستی ای دوستدارگرد نفس دزد و کار او مپیچهرچه آن نه کار حق هیچ است هیچمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 361یسر با عسر* است هین آیس مباشراه داری زین ممات اندر معاشروح خواهی جبه بشکاف ای پسرتا از آن صفوت برآری زود سرهست صوفی آنکه شد صفوت‌طلبنه از لباس صوف و خیاطی و دب* قرآن کریم، سوره انشراح(۹۴)، آیه ۵Quran, Sooreh Ensheraah(#94), Line #5فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًاپس بی تردید با دشواری آسانی استمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3072اذکروا الله کار هر اوباش نیستارجعی بر پای هر قلاش نیست**لیک تو آیس مشو هم پیل باشور نه پیلی در پی تبدیل باش**‌ قرآن کریم، سوره احزاب(۳۳)، آیه ۴۱Quran, Sooreh Ahzaab(#33), Line #41يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًااى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، خدا را فراوان ياد كنيد.** قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۷،۲۸Quran, Sooreh Fajr(#89), Line #27,28يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ اى روح آرامش يافته،ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةًخشنود و پسنديده به سوى پروردگارت باز گردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 72, Divan e Shamsبه خانه خانه می‌آرد چو بیذق شاه جان ما راعجب بردست یا ماتست زیرِ امتحان ما راهمه اجزای ما را او کشانیدست از هر سوتراشیدست عالم را و معجون کرده زان ما راز حرص و شهوتی ما را مهاری کرده در بینیچو اشتر می‌کشاند او به گرد این جهان ما راچه جای ما که گردون را چو گاوان در خرس بست اوکه چون کنجد همی‌کوبد به زیرِ آسمان ما راخنک آن اشتری کاو را مهارِ عشق حق باشدهمیشه مست می‌دارد میان اشتران ما رامولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۰۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1004مر خران را هیچ دیدی گوشوارگوش و هوش خر بود در سبزه‌زاراحسن التقویم در والتین بخوانکه گرامی گوهر است ای دوست جاناحسن التقویم از عرش او فزوناحسن التقویم از فکرت برونقرآن کریم، سوره التين(۹۵)، آیه ۴Quran, Sooreh Alteen(#95), Line #4لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍكه ما آدمى را در نيكوتر اعتدالى بيافريديم.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 854هود گرد مؤمنان خطی کشیدنرم می‌شد باد کانجا می‌رسیدهر که بیرون بود زآن خط جمله راپاره پاره می‌سکست اندر هواهمچنین شیبان راعی می‌کشیدگرد بر گرد رمه خطی پدیدچون به جمعه می‌شد او وقت نمازتا نیارد گرگ آنجا ترک‌تازهیچ گرگی در نرفتی اندر آنگوسفندی هم نگشتی زآن نشانباد حرص گرگ و حرص گوسفنددایرهٔ مرد خدا را بود بندهمچنین باد اجل با عارفاننرم و خوش همچون نسیم یوسفانآتش ابراهیم را دندان نزدچون گزیدهٔ حق بود چونش گزدز آتش شهوت نسوزد اهل دینباقیان را برده تا قعر زمین

Ganje Hozour audio Program #742

برنامه صوتی شماره ۷۴۲ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۱۷ دسامبر ۲۰۱۸ ـ ۲۷ آذرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1125, Divan e Shamsچون سرِ کَس نیستَت، فتنه مکن، دل مَبَرچونکه ببُردی دلی، باز مرانَش ز درچشمِ تو چون رَه زند، رَه زده(۱) را رَه نمازلفت اگر سر کَشد، عشوه هندو مَخرعشق بُوَد گلسِتان پرورش از وی سِتان(۲)از شَجَره(۳) فقر شد باغِ درون پرثمر(۴)جمله(۵) ثَمر ز آفتاب پخته و شیرین شودخواب و خورَم را بِبَر تا برسم نزد خور(۶)طَبعِ(۷) جهان کُهنه دان، عاشقِ او کُهنه دوزتازه و تَرَّست عشق، طالبِ او تازه ترعشق برد جو به جو تا لبِ دریای هُوکُهنه خَران را بگو اِسکی بَبُج کيمده وَر(۸)؟هر کس یاری گُزید، دل سویِ دلبر پریدنَحس(۹) قرینِ زُحَل(۱۰)، شَمس قرینِ قَمردل خود ازین عام(۱۱) نیست، با کَسَش آرام نیستگر تو قَلندر(۱۲) دلی، نیست قَلندر بشرتن چو ز آبِ مَنیست(۱۳)، آب به پستی روداصلِ دل از آتشست، او نَرود جز زَبَر(۱۴)غیرِ دل و غیرِ تن هست تو را گوهریبی‌خبری زان گُهَر، تا نشوی بی‌خبرحکیم سبزواری، غزل شماره ۵Hakim Sabzevari Poem(Qazal)# 5در خویشتن بدید عَیان شاهدِ اَلـَستهر کو درید پرده پندارِ خویش رامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1127, Divan e Shamsوَجْهُکَ مِثْلُ القَمَر قَلْبُکَ مِثْلُ الحَجَررُوحُکَ رُوحُ البَقا حُسْنُکَ نُورُ البَصَرروی تو چو ماه، دلِ تو چو سنگ است، جان تو جان بقا و جمال تو نور دیده است.دشمنِ تو در هنر، شد به مَثَل دُمِّ خَرچند بپیماییَش؟ نیست فزون، کم شُمَر(۱۵)اُقسِمُ بِالعادِیاتْ، اُحْلِفُ بِالـمُورِیات*غَیْرُکَ یا ذَاالصِّلات فی نَظَری کَالـمَدَربه اسبانِ نفس نفس زن قسم یاد می کنم، به اسبانی که با سُم خود از سنگ آتش می جهانند، سوگند می خورم که ای صاحب بخشایشها جز تو در نظرم چون کلوخ است.هر که بجز عاشق است در تُرُشی(۱۶) لایق استلایقِ حلوا شِکَر، لایقِ سرکه کَبَر(۱۷)هِجْرُکَ رُوحی فِداکْ، زَلْزَلَنی فی هَواککُلُّ کَریمٍ سِواک فَهْوَ خِداعٌ غَرَرجانم فدای تو، هجر تو در عشق تو مرا به لرزه درآورده است، جز تو هر بخشنده دیگر در نظر من حیله گر و مُحیل است.* قرآن کریم، سوره العاديات(۱۰۰)Quran, Sooreh Alaadiat(#100)وَالْعَادِيَاتِ(۱۸) ضَبْحًا(۱۹)(۱)سوگند به اسبان دونده‌اى كه نفس‌نفس مى‌زنند،فَالْمُورِيَاتِ(۲۰) قَدْحًا(۲۱)(۲)سوگند به اسبانى كه به سُم از سنگ آتش مى‌جهانند،فَالْمُغِيرَاتِ(۲۲) صُبْحًا(۲۳)(۳)و سوگند به اسبانى كه بامدادان هجوم آورند،فَأَثَرْنَ(۲۴) بِهِ نَقْعًا(۲۵)(۴)و در آنجا غبار برانگيزند،فَوَسَطْنَ(۲۶) بِهِ جَمْعًا(۵)و در آنجا همه را در ميان گيرند،إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ(۲۷)(۶)كه: آدمى پروردگار خود را سپاس نمى‌گويد،وَإِنَّهُ عَلَىٰ ذَٰلِكَ لَشَهِيدٌ(۲۸)(۷)و او خود بر اين گواه است،وَإِنَّهُ لِحُبِّ(۲۹) الْخَيْرِ(۳۰) لَشَدِيدٌ(۸)او مال را فراوان دوست دارد.أَفَلَا يَعْلَمُ(۳۱) إِذَا بُعْثِرَ(۳۲) مَا فِي الْقُبُورِ(۹)آيا نمى‌داند كه چون آنچه در گورهاست زنده گردد،وَحُصِّلَ(۳۳) مَا فِي الصُّدُورِ(۱۰) و آنچه در دلها نهان است آشكار شود،إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ(۳۴) لَخَبِيرٌ(۳۵)(۱۱)پروردگارشان در آن روز از حالشان آگاه است؟ترجمه استاد الهی قمشه ایElahi Ghomshei Traslateقسم به اسبانی که (سواران اسلام در جهاد با کفار تاختند تا جایی که) نفسشان به شماره افتاد.(۱)و در تاختن از سم خود بر سنگ آتش افروختند.(۲)و (بر دشمن شبیخون زدند تا) صبحگاه (آنها را) به غارت گرفتند.(۳)و گرد و غبار از دیار کفار بر انگیختند.(۴)و سپاه دشمن را همه در میان گرفتند.(۵)(قسم به اسبان این مجاهدان دین خدا) که انسان نسبت به پروردگارش کافر نعمت و ناسپاس است. (۶)مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 914, Divan e Shamsز ناسپاسی ما بسته است روزنِ دلخدای گفت که انسان لِرَبّه لَکَنُودمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1132, Divan e Shamsعشق خَران(۳۶) جو به جو تا لبِ دریایِ هُوکُهنه خران کو به کو، اِسکی بَبُج کيمده وَرعشق خوش و تازه رو، عاشقِ او تازه ترشکلِ جهان کُهنه‌ یی، عاشقِ او کُهنه ترمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 560عقده‌یی که آن بر گلوی ماست سختکه بدانی که خَسی(۳۷) یا نیک‌بخت؟حَلِّ این اِشکال کُن، گر آدمیخرج این کُن دَم، اگر آدم‌ دمیحدِّ اَعیان(۳۸) و عَرَض(۳۹) دانسته گیرحدِّ خود را دان، که نبود زین گزیرچون بدانی حدِّ خود زین حد گُریزتا به بی‌حد در رسی ای خاکْ‌بیز(۴۰)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 569می‌فزاید در وسایط(۴۱) فلسفی(۴۲)از دلایل باز برعکسش صَفی(۴۳)این گریزد از دلیل و از حجاباز پی مَدْلُول(۴۴) سر برده به جیبگر دُخان(۴۵) او را دلیل آتش استبی‌دُخان ما را در آن آتش خوش استخاصه این آتش که از قرب و وَلا(۴۶)از دُخان نزدیک‌تر آمد به ماقرآن کریم، سوره (۵۰) ق، آيه ۱۶Quran, Sooreh Ghaaf(#50), Line #16... وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ.... و ما از رگ گردن او، به او نزدیک تریم.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 881صد جَوالِ زَر بیاری ای غَنیحق بگوید دل بیار ای مُنحَنی(۴۷)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 883ننگرم در تو، در آن دل بنگرمتحفه او را آر، ای جان، بر دَرَممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 885مادر و بابا و اصلِ خلق، اوستای خُنُک(۴۸) آنکس که دانَد دل ز پوستتو بگویی: نَک(۴۹) دل آوردم به توگویدت: پُرَّست ازین دل ها قُتو(۵۰)آن دلی آور که قطبِ عالَم اوستجانِ جانِ جانِ جانِ آدم اوستاز برای آن دلِ پر نور و بِرّ(۵۱)هست آن سلطانِ دل ها منتظرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۹۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 890پس دلِ پژمردهٔ پوسیده‌ جانبر سرِ تخته نهی، آن سو کشانکه دل آوردم تو را ای شهریاربه ازین دل نَبوَد اندر سبزوارگویدت: این گورخانه‌ست ای جَری(۵۲)که دلِ مُرده بدینجا آوری؟رو بیاور آن دلی کو شاه‌خُوست(۵۳)که امانِ سبزوارِ کون از اوستگویی: آن دل زین جهان پنهان بُوَدزآنکه ظلمت با ضِیا(۵۴) ضدّان بُوَددشمنیِّ آن دل از روزِ اَلـَستسبزوارِ طبع را میراثی استزآنکه او بازست و دنیا شهرِ زاغدیدنِ ناجنس بر ناجنس داغور کند نرمی، نفاقی می‌کندز استِمالَت(۵۵) اِرتِفاقی(۵۶) می‌کندمی‌کند، آری، نه از بهرِ نیازتا که ناصِح(۵۷) کم کند نُصحِ(۵۸) دراززآنکه این زاغِ خَسِ(۵۹) مُردارجُوصد هزاران مکر دارد تُو به تُوگر پذیرند آن نِفاقش را، رهیدشد نِفاقش عینِ صِدقِ مُستَفید(۶۰)زآنکه آن صاحبدلِ با کَرّ و فَرهست در بازارِ ما مَعیوب‌خَر(۶۱)صاحبِ دل جو اگر بی‌جان نه‌ایجنسِ دل شو گر ضدِ سلطان نه‌ایآنکه زَرقِ(۶۲) او خوش آید مر تو راآن ولیِّ توست، نه خاصِ خداهر که او بر خو و بر طبعِ تو زیستپیشِ طبعِ تو ولیّ است و نبی سترو، هوا بگذار، تا بویت شودوآن مَشامِ خوش عَبَرجُویت(۶۳) شوداز هوا رانی(۶۴) دماغت فاسد استمُشک و عَنبَر پیشِ مغزت کاسِد(۶۵) است(۱) رَه زده: آنکه راهش را زده و گمراهش کرده باشند، گمراه(۲) سِتاندن: گرفتن، بدست آوردن(۳) شَجَره: درخت(۴) ثَمَر: بار درخت، میوه (۵) جمله: همه، همگی(۶) خور: خورشید(۷) طَبع: خوی، سِرشت (۸) اِسکی بَبُج کیمده ور: کفش کهنه که دارد(کفش کهنه می خریم)(۹) نَحس: شوم، بد یمن، در احکام نجوم، ویژگی برخی سیارات(۱۰) زُحَل: ششمین سیارۀ منظومۀ شمسی، کیوان. منجمان قدیم آن‌ را نحس اکبر می‌دانستند.(۱۱) عام: همه مردم(۱۲) قَلندر: بی قید و از دنیا گذشته، بدون هم هویّت شدگی(۱۳) منی: مَن گفتن، کِبر و غرور (۱۴) زَبَر: بالا، فوق(۱۵) شُمَر: بشمار، اندازه بگیر(۱۶) تُرُش: بداخلاق(۱۷) کَبَر: درختچه‌ای خاردار با برگ‌های پهن و گل‌های سفید که مصرف دارویی دارد و از غنچۀ آن ترشی تهیه می‌شود.(۱۸) عادیات: جمع عادیه به معنی دونده(۱۹) ضَبْح: نفس نفس زدن های تند(۲۰) مُورِيَات: جمع موریه: جرقه زننده، شرار انگیز(۲۱) قَدْح: آتش افروختن(۲۲) مُغِيرَات: جمع مُغیره: یورش آورنده(۲۳) صُبْح: بامداد(۲۴) اَثَرْنَ: انگیختند(۲۵) نَقْع: گرد و غبار(۲۶) وَسَطْنَ: به وسط و میان رفتند(۲۷) كَنُود: بس ناسپاس(۲۸) لَشَهيد: البته گواه است(۲۹) لِحُبّ: برای دوستی(۳۰) خَيْر: دارایی(۳۱) اَفَلَا يَعْلَمُ: مگر نمی داند(۳۲) بُعْثِرَ: برانگیخته شد(۳۳) حُصِّلَ: حاصل گردیده(۳۴) يَوْمَئِذٍ: در آن روز(۳۵)خَبِير: آگاه(۳۶) عشق خَران: خریداران عشق(۳۷) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه(۳۸) اَعیان: جمع عَین، در اینجا مراد جوهر است.(۳۹) عَرَض: ماهیتی است که اگر موجود شود وجودش قائم به جوهر است، مانند رنگ و شکل و کمیت جسم که به جسم قائم است، [مقابل جوهر] آنچه قائم به غیر باشد.(۴۰) خاکْ‌بیز: خاک بیزنده، (بیختن: الک کردن، غربال کردن)، کسی که خاک را غربال می کند.(۴۱) وسایط: جمع واسطه(۴۲) فلسفی: منسوب به فلسفه، فیلسوف، من ذهنی(۴۳) صَفی: مراد از صفی همان صافی است، خالص، انسان زنده به حضور(۴۴) مَدْلُول: دلالت کرده شده، رهنمون شده(۴۵) دُخان: دود(۴۶) وَلا: دوستی و محبت(۴۷) مُنحَنی: خمیده(۴۸) خُنُک: خوشا(۴۹) نَک: اینک(۵۰) قُتو: نام شهری در ترکستان، در اینجا به معنی دنیا و عالَم ظاهر(۵۱) بِرّ: نیکی(۵۲) جَری: گستاخ(۵۳)‌ شاه‌خُو: شاه صفت(۵۴) ضِیا: نور، روشنایی(۵۵) اِستِمالَت: کسی را به سوی خود متمایل کردن، دلجویی کردن(۵۶) ‌اِرتِفاق: همراهی و مدارا کردن، سازش نمودن(۵۷) ناصِح: نصیحت‌کننده(۵۸) نُصح: پند و اندرز(۵۹) خَس: انسان پست، فرومایه، ناکس(۶۰) ‌مُستَفید: کسی که فایده طلب میکند(۶۱) مَعیوب‌خَر: مَعیوب‌ خَرنده، کسی که جنس معیوب را می خرد(۶۲) زَرق: مکر، حیله(۶۳) عَبَرجُو: جوینده بوی دلاویز عَنبر(۶۴) هوا رانی: هوس رانی(۶۵) کاسِد: بی‌رونق، بی‌رواج************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1125, Divan e Shamsچون سر کس نیستت فتنه مکن دل مبرچونکه ببردی دلی باز مرانش ز درچشم تو چون ره زند ره زده را ره نمازلفت اگر سر کشد عشوه هندو مخرعشق بود گلستان پرورش از وی ستاناز شجره فقر شد باغ درون پرثمرجمله ثمر ز آفتاب پخته و شیرین شودخواب و خورم را ببر تا برسم نزد خورطبع جهان کهنه دان عاشق او کهنه دوزتازه و ترست عشق طالب او تازه ترعشق برد جو به جو تا لب دریای هوکهنه خران را بگو اسکی ببج کيمده ورهر کس یاری گزید دل سوی دلبر پریدنحس قرین زحل شمس قرین قمردل خود ازین عام نیست با کسش آرام نیستگر تو قلندر دلی نیست قلندر بشرتن چو ز آب منیست آب به پستی روداصل دل از آتشست او نرود جز زبرغیر دل و غیر تن هست تو را گوهریبی‌خبری زان گهر تا نشوی بی‌خبرحکیم سبزواری، غزل شماره ۵Hakim Sabzevari Poem(Qazal)# 5در خویشتن بدید عیان شاهد الستهر کو درید پرده پندارِ خویش رامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1127, Divan e Shamsوجهک مثل القمر قلبک مثل الحجرروحک روح البقا حسنک نور البصرروی تو چو ماه، دلِ تو چو سنگ است، جان تو جان بقا و جمال تو نور دیده است.دشمن تو در هنر شد به مثل دم خرچند بپیماییش نیست فزون کم شمراقسم بالعادیات احلف بالـمورِیات*غیرک یا ذاالصلات فی نظری کالمدربه اسبانِ نفس نفس زن قسم یاد می کنم، به اسبانی که با سُم خود از سنگ آتش می جهانند، سوگند می خورم که ای صاحب بخشایشها جز تو در نظرم چون کلوخ است.هر که بجز عاشق است در ترشی لایق استلایق حلوا شکر لایق سرکه کبرهجرک روحی فداک زلزلنی فی هواککل کریم سواک فهو خداع غررجانم فدای تو، هجر تو در عشق تو مرا به لرزه درآورده است، جز تو هر بخشنده دیگر در نظر من حیله گر و مُحیل است.* قرآن کریم، سوره العاديات(۱۰۰)Quran, Sooreh Alaadiat(#100)وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا(۱)سوگند به اسبان دونده‌اى كه نفس‌نفس مى‌زنند،فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا(۲)سوگند به اسبانى كه به سُم از سنگ آتش مى‌جهانند،فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا(۳)و سوگند به اسبانى كه بامدادان هجوم آورند،فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا(۴)و در آنجا غبار برانگيزند،فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا(۵)و در آنجا همه را در ميان گيرند،إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ(۶)كه: آدمى پروردگار خود را سپاس نمى‌گويد،وَإِنَّهُ عَلَىٰ ذَٰلِكَ لَشَهِيدٌ(۷)و او خود بر اين گواه است،وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ(۸)او مال را فراوان دوست دارد.أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ(۹)آيا نمى‌داند كه چون آنچه در گورهاست زنده گردد،وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ(۱۰) و آنچه در دلها نهان است آشكار شود،إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَخَبِيرٌ(۱۱)پروردگارشان در آن روز از حالشان آگاه است؟ترجمه استاد الهی قمشه ایElahi Ghomshei Traslateقسم به اسبانی که (سواران اسلام در جهاد با کفار تاختند تا جایی که) نفسشان به شماره افتاد.(۱)و در تاختن از سم خود بر سنگ آتش افروختند.(۲)و (بر دشمن شبیخون زدند تا) صبحگاه (آنها را) به غارت گرفتند.(۳)و گرد و غبار از دیار کفار بر انگیختند.(۴)و سپاه دشمن را همه در میان گرفتند.(۵)(قسم به اسبان این مجاهدان دین خدا) که انسان نسبت به پروردگارش کافر نعمت و ناسپاس است. (۶)مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 914, Divan e Shamsز ناسپاسی ما بسته است روزن دلخدای گفت که انسان لربه لکنودمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1132, Divan e Shamsعشق خران جو به جو تا لب دریای هوکهنه خران کو به کو اسکی ببج کيمده ورعشق خوش و تازه رو عاشق او تازه ترشکل جهان کهنه‌ یی عاشق او کهنه ترمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 560عقده‌یی که آن بر گلوی ماست سختکه بدانی که خسی یا نیک‌بختحل این اشکال کن گر آدمیخرج این کن دم اگر آدم‌ دمیحد اعیان و عرض دانسته گیرحد خود را دان که نبود زین گزیرچون بدانی حد خود زین حد گریزتا به بی‌حد در رسی ای خاک بیزمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 569می‌فزاید در وسایط فلسفیاز دلایل باز برعکسش صفیاین گریزد از دلیل و از حجاباز پی مدلول سر برده به جیبگر دخان او را دلیل آتش استبی‌دخان ما را در آن آتش خوش استخاصه این آتش که از قرب و ولااز دخان نزدیک‌تر آمد به ماقرآن کریم، سوره (۵۰) ق، آيه ۱۶Quran, Sooreh Ghaaf(#50), Line #16... وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ.... و ما از رگ گردن او، به او نزدیک تریم.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 881صد جوال زر بیاری ای غنیحق بگوید دل بیار ای منحنیمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 883ننگرم در تو در آن دل بنگرمتحفه او را آر ای جان بر درممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 885مادر و بابا و اصل خلق اوستای خنک آنکس که داند دل ز پوستتو بگویی نک دل آوردم به توگویدت پرست ازین دل ها قتوآن دلی آور که قطب عالم اوستجان جان جان جان آدم اوستاز برای آن دل پر نور و برهست آن سلطان دل ها منتظرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۹۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 890پس دل پژمردهٔ پوسیده‌ جانبر سر تخته نهی آن سو کشانکه دل آوردم تو را ای شهریاربه ازین دل نبود اندر سبزوارگویدت این گورخانه‌ست ای جریکه دل مرده بدینجا آوریرو بیاور آن دلی کو شاه‌خوستکه امان سبزوارِ کون از اوستگویی آن دل زین جهان پنهان بودزآنکه ظلمت با ضیا ضدان بوددشمنی آن دل از روزِ الستسبزوار طبع را میراثی استزآنکه او بازست و دنیا شهرِ زاغدیدن ناجنس بر ناجنس داغور کند نرمی نفاقی می‌کندز استمالت ارتفاقی می‌کندمی‌کند آری نه از بهرِ نیازتا که ناصح کم کند نصح دراززآنکه این زاغ خس مردارجوصد هزاران مکر دارد تو به توگر پذیرند آن نفاقش را رهیدشد نفاقش عین صدق مستفیدزآنکه آن صاحبدل با کر و فرهست در بازارِ ما معیوب‌خرصاحب دل جو اگر بی‌جان نه‌ایجنس دل شو گر ضد سلطان نه‌ایآنکه زرق او خوش آید مر تو راآن ولی توست نه خاص خداهر که او بر خو و بر طبع تو زیستپیش طبع تو ولی است و نبی سترو هوا بگذار تا بویت شودوآن مشام خوش عبرجویت شوداز هوا رانی دماغت فاسد استمشک و عنبر پیش مغزت کاسد است

Ganje Hozour audio Program #740

برنامه صوتی شماره ۷۴۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۳ دسامبر ۲۰۱۸ ـ ۱۳ آذرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1196, Divan e Shamsعاشقان را شد مُسَلَّم شب نشستن تا به روزخورد نی و خواب نی، اندر هوایِ دلفروزگر تو یارا، عاشقی، ماننده این شمع باشجملهٔ شب می‌گداز و جمله شب خوش می‌بسوزغیرِ عاشق دان که چون سرما بُوَد اندر خَزان(۱)در میانِ آن خَزان باشد دلِ عاشق تَموز(۲)گر تو عشقی داری ای جان از پیِ اعلام راعاشقانه نعره‌ای زن عاشقانه فوز فوز(۳)ور تو بندِ شهوتی، دَعویِّ(۴) عُشّاقی مکندر ببند اندر خَلا(۵) و شهوتِ خود را بسوزعاشق و شهوت کجا جمع آید، ای تو ساده دل؟عیسی و خر در یکی آخُر کجا دارند پوز؟گر همی‌خواهی که بویی بشنوی زین رمزهاچشم را از غیرِ شَمس الدّینِ تبریزی بدوزور نبینی کز دو عالم برتر آمد شمسِ دیندر تکِ دریایِ غفلت مُرده ریگی(۶) تو هنوزرو به کُتّابِ(۷) تَعَلُّم(۸) گِردِ علمِ فقه گردتا سرافرازی شوی اندر یَجُوز و لایَجُوز(۹)جانِ من از عشقِ شَمس الدّین ز طفلی دور شدعشقِ او زین پس نمانَد با مَویز و جوز(۱۰) و کوز(۱۱)عقلِ من از دست رفت و شعرِ من ناقص بماندزان کمانم هست عریان از لباسِ نقش و توز(۱۲)ای جمال الدین بخسپ و ترک کن املا، بگوکان تَکِ(۱۳) آن شیر را اندر نیابد هیچ یوز(۱۴)مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1663, Divan e Shamsگفت: این غم تا قیامت می کشی؟می کشم ای دوست، آری، می کشممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2543عاقبت این خانه خود ویران شودگنج از زیرش یقین عُریان شودلیک آنِ تو نباشد، زآنکه روحمزدِ ویران کردنستش آن فُتوح(۱۵)چون نکرد آن کار، مزدش هست؟ لالَیسَ لِلاِنسانِ اِلّا ما سَعی'قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۳۹Quran, Sooreh Najm(#53), Line #39وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰو اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده [هیچ نصیب و بهره ای] نیست.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221دیو چون عاجز شود در اِفتِتان(۱۶)اِستِعانَت(۱۷) جوید او زین اِنسیان(۱۸)که شما یارید با ما، یاری ایجانبِ مایید جانب داری ایمثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120نعرهٔ لا ضَیْر بشنید آسمانچرخ، گویی شد پیِ آن صَولَجان(۱۹)حتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3340ما بدانستیم ما این تن نه‌ایماز وَرایِ تن، به یزدان می‌زییممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 862, Divan e Shamsقومی که بر بُراقِ(۲۰) بصیرت سفر کنندبی ابر و بی‌غبار در آن مَه نظر کننددر دانه‌های شهوتی آتش زنند زودوز دامگاهِ صَعب(۲۱) به یک تَک(۲۲) عَبَر(۲۳) کنندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211شرع بهرِ دفعِ شَرّ رایی زنددیو را در شیشهٔ حجّت کندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2648صد هزاران فصل داند از علومجانِ خود را می‌نداند آن ظَلوم(۲۴)داند او خاصیتِ هر جوهریدر بیانِ جوهرِ خود چون خریکه همی‌دانم یَجُوز و لایَجُوزخود ندانی تو یَجُوزی یا عَجُوز(۲۵)این روا، و آن ناروا دانی، ولیکتو روا یا ناروایی؟ بین تو نیکقیمتِ هر کاله(۲۶) می‌دانی که چیستقیمتِ خود را ندانی احمقی ستسَعدها(۲۷) و نَحس ها دانسته‌ایننگری سَعدی تو یا ناشُسته‌ای(۲۸)مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 616گر بپرّانیم تیر، آن نه ز ماستما کمان و تیراندازش خداستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2035غیب را ابری و آبی دیگرستآسمان و آفتابی، دیگرستناید آن اِلّا که بر خاصان پدیدباقیان فی لَبْس مِن خَلْقٍ جَدید*جهان غیب، تنها برای خواصّ حق، ظاهر و نمایان است، و سایر مردم از این خلق جدید بی خبر و ناکامند.هست باران، از پِیِ پَروَردِگیهست باران، از پی پژمردگینفعِ بارانِ بهاران، بُوالعَجَب(۲۹)باغ را بارانِ پاییزی چو تبآن بهاری، نازپروردش کندوین خزانی، ناخوش و زردش کند* قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۱۵Quran, Sooreh Ghaaf(#50), Line #15أَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ ۚ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍمگر ما از آفرینش نخستین درمانده شدیم [ که نتوانیم خلایق را دوباره زنده کنیم؟! هرگز چنین نیست ] بلکه آنان از آفرینشی نو به شک و شبهه اندرند.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2042این دَمِ اَبدال(۳۰) باشد ز آن بهاردر دل و جان روید از وی سبزه‌زارفعلِ بارانِ بهاری با درختآید از اَنفاسِشان در نیکبختگر درختِ خشک باشد در مکانعیبِ آن از بادِ جان‌اَفزا مدانباد، کارِ خویش کرد و بر وزیدآنکه جانی داشت، بر جانش گَزیدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2501نَک(۳۱) جهان در شب بمانده میخ دوز(۳۲)منتظر، موقوفِ خورشیدست روزاینت خورشیدی نهان در ذرّه ایشیرِ نر در پوستینِ برّه ایاینت دریای نهان در زیرِ کاهپا برین کَه(۳۳) هین منه در اشتباهاشتباهی و گمانی در درونرحمتِ حق است بهرِ رهنمونمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۵۱۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2515روحِ او چون صالح و، تن ناقه(۳۴) استروح اندر وصل و تن در فاقه(۳۵) استروحِ صالح، قابلِ آفات نیستزخم بر ناقه بُوَد، بر ذات نیستکس نیابد بر دلِ ایشان ظَفَربر صدف آید ضرر، نی بر گُهَرروحِ صالح، قابلِ آزار نیست نورِ یزدان، سُغبه(۳۶) کُفّار نیستقرآن کریم، سوره صَفّ(۶۱)، آیه ۸Quran, Sooreh Saff(#61), Line #8يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ (٨)مى‌خواهند نور خدا را به دهانهايشان خاموش كنند ولى خدا كامل‌كننده نور خويش است، اگر چه كافران را ناخوش آيد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1779خاکِ غم را سُرمه سازم بهرِ چشمتا ز گوهر پُر شود دو بحرِ چشماشک، کان از بهرِ او بارند خلقگوهرست و، اشک پندارند خلقمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1192دشمن ار چه دوستانه گویدتدام دان، گر چه ز دانه گویدتگر تو را قندی دهد، آن زهر دانگر به تن لطفی کند، آن قهر دانچون قضا آید، نبینی غیرِ پوستدشمنان را باز نشناسی ز دوست**چون چنین شد، اِبتِهال(۳۷) آغاز کنناله و تسبیح و روزه ساز کن(۳۸)ناله می‌کن کای تو عَلّامُ الغُیوب(۳۹)زیر سنگِ مکرِ بَد، ما را مکوبگر سگی کردیم(۴۰) ای شیرآفرینشیر را مگمار بر ما زین کمینآبِ خوش را صورتِ آتش مدهاندر آتش، صورتِ آبی مَنِهاز شرابِ قهر، چون مستی دهینیست ها را صورتِ هستی دهیچیست مستی؟ بندِ چشم از دیدِ چشمتا نماید سنگ، گوهر پشم، یَشم(۴۱)چیست مستی؟ حِسّ ها مُبدَل(۴۲) شدنچوبِ گَز(۴۳)، اندر نظر صَندَل(۴۴) شدن** حدیثهرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خرد خردمندان را از آنان می ستاندسعدی، گلستان، در سیرت پادشاهانSa'adi Poem(Dar Sirate Padshahan), Golestanباران که در لطافتِ طبعش خلاف نیستدر باغ لاله روید و در شوره زار خَس(۴۵)مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۸۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2855گفت: من اینها ندانم، حجّتیکه بُوَد در پیشِ عامه آیتیگفت: چون قَلبیّ(۴۶) و نَقدی(۴۷) دَم زنندکه تو قَلبی، من نِکویَم، ارجمندهست آتش امتحانِ آخرینکاندر آتش در فتند این دو قَرینعام و خاص از حالشان عالِم شونداز گمان و شک، سوی ایقان(۴۸) روندآب و آتش آمد ای جان امتحاننقد و قَلبی را که آن باشد نهانتا من و تو هر دو در آتش رویمحجّتِ باقیِّ حیرانان شویمتا من و تو هر دو در بحر اوفتیمکه من و تو این گُرُه(۴۹) را آیتیمهمچنان کردند و در آتش شدندهر دو خود را بر تَفِ(۵۰) آتش زدنداز خدا گوینده مردِ مُدَّعیرَست و سوزید اندر آتش آن دَعی(۵۱)از مؤذِّن بشنو این اِعلام راکوریِ افزون‌، رَوانِ خام راکه نسوزیده ست این نام از اَجَل(۵۲)کِش مُسَمّی'(۵۳) صَدر بوده ست و اَجَل(۵۴)مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2518تا نگیرد مادران را دردِ زَه(۵۵)طفل در زادن نیابد هیچ رهاین امانت در دل و دل حامله ا‌ستاین نصیحت ها مثالِ قابله(۵۶) ا‌ستقابله گوید که زن را درد نیستدرد باید درد کودک را رهی استآنکه او بی‌درد باشد رَهزنی استز آنکه بی‌دردی اَنَا الحَق گفتنی استآن اَنا بی وقت گفتن لعنت استآن اَنا در وقت گفتن رحمت استآن اَنا منصور، رحمت شد یقینآن اَنا فرعون، لعنت شد ببینلاجرم هر مرغِ بی‌هنگام راسر بریدن واجب است اِعلام راسر بریدن چیست؟ کشتن، نفس رادر جهاد و ترک گفتن، نفس راآنچنانکه نیشِ کژدم بر کَنیتا که یابد او ز کُشتن ایمنیبر کَنی دندانِ پُر زهری ز مارتا رهد مار از بلایِ سنگسارهیچ نکشد نفس را جز ظِلِّ(۵۷) پیردامنِ آن نفس‌کُش را سخت گیرمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 736نفی، ضِدِّ هست باشد بی‌شکیتا ز ضِد، ضِد را بدانی اندکیاین زمان جز نفیِ ضِدّ، اِعلام نیستاندرین نَشأت دمی بی‌دام نیستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 932خواجه چون بیلی به دستِ بنده دادبی زبان معلوم شد او را مراددست همچون بیل اشارت های اوستآخِراندیشی، عبارت های اوستچون اشارت هاش را بر جان نهیدر وفای آن اشارت، جان دهیپس اشارتهای اسرارت دهدبار بردارد ز تو، کارت دهدحامِلی(۵۸)، مَحمول(۵۹) گردانَد تو راقابِلی، مَقبول گردانَد تو راقابِلِ امرِ وِیی، قایِل(۶۰) شویوصل جویی، بعد از آن، واصِل(۶۱) شویسعیِ شُکرِ نعمتش، قدرت بُوَدجَبرِ تو، انکارِ آن نعمت بُوَدشکرِ قدرت، قدرتت افزون کندجَبر، نعمت از کَفَت بیرون کندجبرِ تو، خُفتن بُوَد، در ره مَخُسبتا نبینی آن در و درگه(۶۲)، مَخُسبهان مَخُسب ای جبریِ بی‌اِعتِبار(۶۳)جز به زیرِ آن درختِ میوه‌دارتا که شاخ افشان(۶۴) کند هر لحظه بادبر سرِ خُفته بریزد نُقل و زاد(۶۵)جَبر، خُفتن در میانِ رَه‌زنانمرغِ بی‌هنگام، کی یابد امان؟ور اشارتهاش را بینی زنی(۶۶)مرد پنداریّ و چون بینی، زنیاین قَدَر عقلی که داری، گُم شودسَر، که عقل از وی بپَرَّد، دُم بُوَدزآنکه بی‌شُکری بُوَد شوم و شَنار(۶۷)می‌بَرَد بی‌شُکر را در قعرِ نار(۶۸)گر توکّل می‌کنی، در کار کُنکِشت کُن، پس تکیه بر جَبّار کُن(۱) خَزان: پاییز(۲) تَموز: نام ماه وسط تابستان، تابستان، گرما(۳) فوز فوز: به معنی غلبه و هجوم، ترکیبی است که در مورد بر انگیختن و اعلام به کار می رود.(۴) دَعوی: ادعا کردن(۵) خَلا: جای خالی، خلوت(۶) ‌مُرده ریگ: آنچه از مرده به جای ماند، ارث(۷) کُتّاب: مکتب، مدرسه، جمعِ کاتب(۸) تَعَلُّم: آموختن، یاد گرفتن(۹) یَجُوز و لایَجُوز: جایز است و جایز نیست(۱۰) جوز: گردو(۱۱) کوز: آلوج، زال زالک(۱۲) توز: پوست سفت درخت خدنگ که به کمان می پیچند(۱۳) تَک: حمله(۱۴) یوز: یوزپلنگ(۱۵) فُتوح: گشایش(۱۶) اِفتِتان: گمراه کردن(۱۷) اِستِعانَت: یاری خواستن(۱۸) اِنسیان: آدمیان، جمع اِنس(۱۹) صَولَجان: معرَّبِ چوگان(۲۰) بُراق: اسب تندرو، مرکب هوشیاری، مَرکَبی که پیامبر در شب معراج بر آن سوار شد(۲۱) صَعب: سخت و دشوار(۲۲) تَک: تاختن، دویدن، حمله(۲۳) عَبَر کردن: عبور کردن و گذشتن(۲۴) ظَلوم: بسیار ستمگر(۲۵) عَجُوز: پیر زن(۲۶) کاله: کالا، متاع(۲۷) سَعد: خجسته، مبارک، مقابل نحس(۲۸) ناشُسته: ناپاک(۲۹) بُوالعَجَب: شگفت انگیز(۳۰) اَبدال: در اصطلاح صوفیه و عرفا به گروهی از اولیاء گفته می شود که صفات زشت بشری خود را به اوصاف نیک الهی مبدّل کرده اند.(۳۱) نَک: اینک(۳۲) میخ دوز: دوخته به میخ، کسی که او را با میخ بر زمین می بستند.(۳۳) کَه: کاه(۳۴) ناقه: شتر ماده(۳۵) فاقه: تنگدستی و نداری(۳۶) سُغبه: فریفته و مفتون و مغلوب(۳۷) اِبتِهال: دعا از روی اخلاص و زاری(۳۸) ساز کردن: ترتیب دادن(۳۹) عَلّامُ الغُیوب: کسی که از همه امور غیبی آگاه است(۴۰) سگی کردن: کار ناپاک و پلید انجام دادن(۴۱)‌ یَشم: سنگی است به رنگ سبز تیره و متمایل به سیاه(۴۲) مُبدَل: دگرگون شده(۴۳) چوبِ گَز: درختی است وحشی که در شوره زارها و کنار رودخانه ها خاصه در مناطق گرمسیری می روید (۴۴) صَندَل: معرب چَندَن، چوب خوشبویی که آنرا در معابد می سوزانند و بهترین آن سرخ یا سفید است(۴۵) خَس: خار، خاشاک، علف خشک(۴۶) قَلبی: تقلّبی(۴۷) نَقدی: حقیقی(۴۸) ایقان: یقین کردن، باور کردن(۴۹) گُرُه: مخفّف گروه(۵۰) تَف: گرمی، حرارت(۵۱) دَعی: آنکه نَسَبِ مشکوک دارد، پسر خوانده(۵۲) اَجَل: مرگ(۵۳) مُسَمّی': نامیده شده، به نامی خوانده شده(۵۴) اَجَل: جلیل تر و بزرگتر(۵۵) زَه: زاییدن، زایش(۵۶) قابله: ماما(۵۷) ظِلّ: سایه(۵۸) حامِل: حمل‌کننده(۵۹) مَحمول: برداشته‌شده، حمل‌شده(۶۰) قایِل: صورت فارسی قائِل به معنی گوینده(۶۱) واصِل: رسنده، کسی یا چیزی که به دیگری متصل شود(۶۲) درگه: مخفّف درگاه(۶۳) جبریِ بی‌اِعتِبار: جبری کژرو، اعتبار به معنی راستی و درستی است.(۶۴) شاخ افشان: افشاننده شاخه که صفت باد است، زیرا باد شاخه ها تکان می دهد.(۶۵) نُقل و زاد: شیرینی و توشه، مراد میوه درختان است(۶۶) بینی زنی: بی اعتنایی کردن، انکار کردن(۶۷) شَنار: ننگ و عار، شوم و زشت(۶۸) قعرِ نار: ژرفای آتش************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1196, Divan e Shamsعاشقان را شد مسلم شب نشستن تا به روزخورد نی و خواب نی، اندر هوای دلفروزگر تو یارا عاشقی ماننده این شمع باشجملهٔ شب می‌گداز و جمله شب خوش می‌بسوزغیر عاشق دان که چون سرما بود اندر خزاندر میان آن خزان باشد دل عاشق تموزگر تو عشقی داری ای جان از پی اعلام راعاشقانه نعره‌ای زن عاشقانه فوز فوزور تو بند شهوتی دعوی عشاقی مکندر ببند اندر خلا و شهوت خود را بسوزعاشق و شهوت کجا جمع آید ای تو ساده دلعیسی و خر در یکی آخر کجا دارند پوزگر همی‌خواهی که بویی بشنوی زین رمزهاچشم را از غیرِ شمس الدین تبریزی بدوزور نبینی کز دو عالم برتر آمد شمس دیندر تک دریای غفلت مرده ریگی تو هنوزرو به کتاب تعلم گرد علمِ فقه گردتا سرافرازی شوی اندر یجوز و لایجوزجان من از عشق شمس الدین ز طفلی دور شدعشق او زین پس نماند با مویز و جوز و کوزعقل من از دست رفت و شعر من ناقص بماندزان کمانم هست عریان از لباس نقش و توزای جمال الدین بخسپ و ترک کن املا بگوکان تک آن شیر را اندر نیابد هیچ یوزمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1663, Divan e Shamsگفت این غم تا قیامت می کشیمی کشم ای دوست آری می کشممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2543عاقبت این خانه خود ویران شودگنج از زیرش یقین عریان شودلیک آن تو نباشد زآنکه روحمزد ویران کردنستش آن فتوحچون نکرد آن کار مزدش هست لالیس للانسان الا ما سعیقرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۳۹Quran, Sooreh Najm(#53), Line #39وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰو اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده [هیچ نصیب و بهره ای] نیست.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221دیو چون عاجز شود در افتتاناستعانت جوید او زین انسیانکه شما یارید با ما یاری ایجانب مایید جانب داری ایمثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120نعرهٔ لا ضیر بشنید آسمانچرخ گویی شد پی آن صولجانحتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3340ما بدانستیم ما این تن نه‌ایماز ورای تن به یزدان می‌زییممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 862, Divan e Shamsقومی که بر براق بصیرت سفر کنندبی ابر و بی‌غبار در آن مه نظر کننددر دانه‌های شهوتی آتش زنند زودوز دامگاه صعب به یک تک عبر کنندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211شرع بهر دفع شر رایی زنددیو را در شیشهٔ حجت کندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2648صد هزاران فصل داند از علومجان خود را می‌نداند آن ظلومداند او خاصیت هر جوهریدر بیان جوهرِ خود چون خریکه همی‌دانم یجوز و لایجوزخود ندانی تو یجوزی یا عجوزاین روا و آن ناروا دانی ولیکتو روا یا ناروایی بین تو نیکقیمت هر کاله می‌دانی که چیستقیمت خود را ندانی احمقی ستسعدها و نحس ها دانسته‌ایننگری سعدی تو یا ناشسته‌ایمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 616گر بپرانیم تیر آن نه ز ماستما کمان و تیراندازش خداستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2035غیب را ابری و آبی دیگرستآسمان و آفتابی دیگرستناید آن الا که بر خاصان پدیدباقیان فی لبس من خلق جدید*جهان غیب، تنها برای خواصّ حق، ظاهر و نمایان است، و سایر مردم از این خلق جدید بی خبر و ناکامند.هست باران از پی پروردگیهست باران از پی پژمردگینفع باران بهاران بوالعجبباغ را باران پاییزی چو تبآن بهاری نازپروردش کندوین خزانی ناخوش و زردش کند* قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۱۵Quran, Sooreh Ghaaf(#50), Line #15أَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ ۚ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍمگر ما از آفرینش نخستین درمانده شدیم [ که نتوانیم خلایق را دوباره زنده کنیم؟! هرگز چنین نیست ] بلکه آنان از آفرینشی نو به شک و شبهه اندرند.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2042این دم ابدال باشد ز آن بهاردر دل و جان روید از وی سبزه‌زارفعل باران بهاری با درختآید از انفاسشان در نیکبختگر درخت خشک باشد در مکانعیب آن از باد جان‌افزا مدانباد کارِ خویش کرد و بر وزیدآنکه جانی داشت بر جانش گزیدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2501نک جهان در شب بمانده میخ دوزمنتظر موقوف خورشیدست روزاینت خورشیدی نهان در ذره ایشیر نر در پوستین بره ایاینت دریای نهان در زیر کاهپا برین که هین منه در اشتباهاشتباهی و گمانی در درونرحمت حق است بهر رهنمونمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۵۱۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2515روح او چون صالح و تن ناقه استروح اندر وصل و تن در فاقه استروح صالح قابل آفات نیستزخم بر ناقه بود بر ذات نیستکس نیابد بر دل ایشان ظفربر صدف آید ضرر نی بر گهرروح صالح قابل آزار نیست نور یزدان سغبه کفار نیستقرآن کریم، سوره صَفّ(۶۱)، آیه ۸Quran, Sooreh Saff(#61), Line #8يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ (٨)مى‌خواهند نور خدا را به دهانهايشان خاموش كنند ولى خدا كامل‌كننده نور خويش است، اگر چه كافران را ناخوش آيد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1779خاک غم را سرمه سازم بهر چشمتا ز گوهر پر شود دو بحر چشماشک کان از بهر او بارند خلقگوهرست و اشک پندارند خلقمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1192دشمن ار چه دوستانه گویدتدام دان گر چه ز دانه گویدتگر تو را قندی دهد آن زهر دانگر به تن لطفی کند آن قهر دانچون قضا آید نبینی غیر پوستدشمنان را باز نشناسی ز دوست**چون چنین شد ابتهال آغاز کنناله و تسبیح و روزه ساز کنناله می‌کن کای تو علام الغیوبزیر سنگ مکرِ بد ما را مکوبگر سگی کردیم ای شیرآفرینشیر را مگمار بر ما زین کمینآب خوش را صورت آتش مدهاندر آتش صورت آبی منهاز شراب قهر چون مستی دهینیست ها را صورت هستی دهیچیست مستی بند چشم از دید چشمتا نماید سنگ گوهر پشم یشمچیست مستی حس ها مبدل شدنچوب گز اندر نظر صندل شدن** حدیثهرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خرد خردمندان را از آنان می ستاندسعدی، گلستان، در سیرت پادشاهانSa'adi Poem(Dar Sirate Padshahan), Golestanباران که در لطافت طبعش خلاف نیستدر باغ لاله روید و در شوره زار خسمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۸۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2855گفت من اینها ندانم حجتیکه بود در پیش عامه آیتیگفت چون قلبی و نقدی دم زنندکه تو قلبی من نکویم ارجمندهست آتش امتحان آخرینکاندر آتش در فتند این دو قرینعام و خاص از حالشان عالم شونداز گمان و شک سوی ایقان روندآب و آتش آمد ای جان امتحاننقد و قلبی را که آن باشد نهانتا من و تو هر دو در آتش رویمحجت باقی حیرانان شویمتا من و تو هر دو در بحر اوفتیمکه من و تو این گره را آیتیمهمچنان کردند و در آتش شدندهر دو خود را بر تف آتش زدنداز خدا گوینده مرد مدعیرست و سوزید اندر آتش آن دعیاز مؤذن بشنو این اعلام راکوری افزون روان خام راکه نسوزیده ست این نام از اجلکش مسمی صدر بوده ست و اجلمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2518تا نگیرد مادران را درد زهطفل در زادن نیابد هیچ رهاین امانت در دل و دل حامله ا‌ستاین نصیحت ها مثال قابله ا‌ستقابله گوید که زن را درد نیستدرد باید درد کودک را رهی استآنکه او بی‌درد باشد رهزنی استز آنکه بی‌دردی انا الحق گفتنی استآن اَنا بی وقت گفتن لعنت استآن انا در وقت گفتن رحمت استآن انا منصور رحمت شد یقینآن انا فرعون لعنت شد ببینلاجرم هر مرغ بی‌هنگام راسر بریدن واجب است اعلام راسر بریدن چیست کشتن نفس رادر جهاد و ترک گفتن نفس راآنچنانکه نیش کژدم بر کنیتا که یابد او ز کشتن ایمنیبر کنی دندان پر زهری ز مارتا رهد مار از بلای سنگسارهیچ نکشد نفس را جز ظل پیردامن آن نفس‌کش را سخت گیرمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 736نفی ضد هست باشد بی‌شکیتا ز ضد ضد را بدانی اندکیاین زمان جز نفی ضد اعلام نیستاندرین نشأت دمی بی‌دام نیستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 932خواجه چون بیلی به دست بنده دادبی زبان معلوم شد او را مراددست همچون بیل اشارت های اوستآخراندیشی عبارت های اوستچون اشارت هاش را بر جان نهیدر وفای آن اشارت جان دهیپس اشارتهای اسرارت دهدبار بردارد ز تو کارت دهدحاملی محمول گرداند تو راقابلی مقبول گرداند تو راقابل امر وِیی قایل شویوصل جویی بعد از آن واصل شویسعی شکر نعمتش قدرت بودجبر تو انکارِ آن نعمت بودشکرِ قدرت قدرتت افزون کندجبر نعمت از کفت بیرون کندجبرِ تو خفتن بود در ره مخسبتا نبینی آن در و درگه مخسبهان مخسب ای جبری بی‌اعتبارجز به زیرِ آن درخت میوه‌دارتا که شاخ افشان کند هر لحظه بادبر سر خفته بریزد نقل و زادجبر خفتن در میان ره‌زنانمرغ بی‌هنگام کی یابد امانور اشارتهاش را بینی زنیمرد پنداری و چون بینی زنیاین قدر عقلی که داری گم شودسر که عقل از وی بپرد دم بودزآنکه بی‌شکری بود شوم و شنارمی‌برد بی‌شکر را در قعر نارگر توکل می‌کنی در کار کنکشت کن پس تکیه بر جبار کن

Ganje Hozour audio Program #738

برنامه صوتی شماره ۷۳۸ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۱۹ نوامبر ۲۰۱۸ ـ ۲۹ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 862, Divan e Shamsقومی که بر بُراقِ(۱) بصیرت سفر کنندبی ابر و بی‌غبار در آن مَه نظر کننددر دانه‌های شهوتی آتش زنند زودوز دامگاهِ صَعب(۲) به یک تَک(۳) عَبَر(۴) کننداز خارخارِ(۵) این گَرِ(۶) طَبع آن طرف روندبزم و سرایِ گلشن جایِ دِگر کنندبر پایِ لولیانِ(۷) طبیعت نَهند بندشاهانِ روح زو سر از این کوی دَرکنندپایِ خِرَد بِبَسته و اوباشِ(۸) نَفس رادستی چنین گشاده که تا شور و شَر(۹) کننداجزایِ ما بِمُرده در این گورهایِ تَنکو صورِ(۱۰) عشق تا سر از این گور بَرکنند؟مِسّیست(۱۱) شهوتِ تو و اِکسیر نورِ عشقاز نورِ عشق، مِسِّ وجودِ تو زَر کنندانصاف ده که با نَفَس گرمِ عشقِ اوسَردا(۱۲) جماعتی که حدیثِ هنر کنندچون صوفیانِ گُرسَنِه در مَطبخِ خردآیند و زَلّه‌هایِ(۱۳) گرانمایه(۱۴) جَر(۱۵) کنندزاغانِ طَبع را تو ز مُردار(۱۶) روزه دهتا طوطیان شوند و شکارِ شِکَر کننددر ظِلِّ(۱۷) میرِ(۱۸) آبِ حیاتِ شِکَرمزاجشاید که آتشانِ(۱۹) طبیعت، شَرَر(۲۰) کننداز رَشکِ(۲۱) نورهاست که عقلِ کمال رااز غیرتِ مِلاحتِ(۲۲) او کور و کَر کنندجز حق اگر به دیدنِ او غَمزه ‌یی کندآن دیده را به مُهرِ اَبد بی‌خبر کنندفخرِ جهان و دیده تبریز، شمسِ دینتا روز را بدو ز حوادث سپر کننداندر فضایِ روح نیابند مثلِ اوگر صد هزار بارَش زیر و زِبَر کنندخالی مباد از سرِ خورشید سایه‌اشکاجزایِ خاک از گذرش زیب(۲۳) و فَر(۲۴) کنندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 27نَفس با نَفسِ دِگر خندان شودظلمت افزون گشت، ره، پنهان شودیار، چشمِ توست، ای مردِ شکاراز خَس(۲۵) و خاشاک او را پاک دارهین به جاروبِ(۲۶) زبان، گَردی مکنچشم را از خَس، ره‌آوردی مکنچونکه مؤمن آینهٔ مؤمن بُوَدرویِ او ز آلودگی ایمن بُوَدیار، آیینه است جان را در حَزَن(۲۷)در رخِ آیینه ای جان، دَم مَزَنتا نپوشد روی خود را از دَمَتدَم فرو خوردن بباید هر دَمَتکم ز خاکی؟ چونکه خاکی یار یافتاز بهاری صد هزار اَنوار(۲۸) یافتآن درختی کو شود با یار جُفتاز هوای خوش ز سَر تا پا شِکُفتدر خزان چون دید او یارِ خلافدر کشید او رو و سَر زیرِ لحافگفت: یارِ بَد بلا آشفتن استچونکه او آمد، طریقم خُفتن استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3172چون نکردی هیچ سودی زین حِیَل(۲۹)ترک حیلت کن که پیش آید دُوَل(۳۰)چون یکی لحظه نخوردی بَر(۳۱) ز فَنترکِ فَن گو، می‌طلب رَبُّ الْـمِنَن(۳۲)چون مبارک نیست بر تو این علومخویشتن گُولی(۳۳) کُن و، بگذر ز شومچون ملایک گو که: لا عِلْمَ لَنایا الهی، غَیْرَ ما عَلَّمْتَنامانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختیقرآن کریم، سوره بقره (۲) ، آیه ۳۲Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #32قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُگفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1128آخِرونَ السّابِقُون(۳۴) باش ای ظریف(۳۵)بر شَجَر سابق بُوَد میوهٔ طریف(۳۶)(ای زیرک و دانا در زمره پسینان پیشتاز قرار بگیر، زیرا میوه تر و تازه درخت مقدم بر درخت است.)گرچه میوه آخِر آید در وجوداول ست او، زانکه او مقصود بودچون ملایک، گوی: لا عِلْمَ لَنا'تا بگیرد دست تو عَلَّمْتَنا'(مانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست» تا «جز آنکه به ما آموختی» دست تو را بگیرد.)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2721روز روشن، هر که او جوید چراغعین جُستن، کوریش دارد بَلاغ(۳۷)ور نمی‌بینی، گمانی برده‌ایکه صباح ست و، تو اندر پرده‌ایکوری خود را مکن زین گفت، فاشخامش و در انتظار فضل باشدر میان روز گفتن: روز کو؟خویش رسوا کردن است ای روزجوصبر و خاموشی جَذوبِ(۳۸) رحمت استوین نشان جستن، نشان علّت استاَنْصِتُوا(۳۹) بپذیر، تا بر جانِ توآید از جانان، جزای اَنْصِتُوا*گر نخواهی نُکس(۴۰)، پیش این طبیببر زمین زن زرّ و سَر را ای لَبیب(۴۱)* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴Quran, Sooreh Araaf(#7), Line #204… وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ... خاموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1197مناجاتای دهندهٔ قوت و تَمکین(۴۲) و ثَباتخلق را زین بی‌ثباتی ده نجاتاندر آن کاری که ثابت بودنی ستقایمی ده نفس را، که مُنثَنی ست(۴۳)صبرشان بخش و کفهٔ میزان گرانوارَهانشان از فنِ صورتگران(۴۴)وز حسودی بازِشان خر ای کریمتا نباشند از حسد دیوِ رَجیم(۴۵)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1207در دلِ نه ‌دل، حسدها سَر کندنیست را هست این چنین مُضطَر(۴۶) کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1210گر نکردی شرع، افسونی لطیفبر دریدی هر کسی جسمِ حریفشرع بهرِ دفعِ شَرّ رایی زنددیو را در شیشهٔ حجّت کنداز گواه و از یَمین(۴۷) و از نُکول(۴۸)تا به شیشه در رود دیوِ فضول(۴۹)مثلِ میزانی که خشنودیِ دو ضِدّجمع می‌آید یقین در هَزل(۵۰) و جِدّشرع چون کَیْله(۵۱) و ترازو دان یقینکه بدو خصمان رهند از جنگ و کینگر ترازو نَبْوَد، آن خصم از جِدالکی رهد از وَهمِ حَیف(۵۲) و اِحتِیال(۵۳)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1218آن شیاطین خود حسودِ کهنه‌اندیک زمان از رَهزَنی خالی نه‌اندوآن بنی آدم که عِصیان کِشته‌انداز حسودی نیز شیطان گشته‌اندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221دیو چون عاجز شود در اِفتِتان(۵۴)اِستِعانَت(۵۵) جوید او زین اِنسیان(۵۶)که شما یارید با ما، یاری ایجانبِ مایید جانب داری ایگر کسی را ره زنند اندر جهانهر دو گون(۵۷) شیطان، برآید شادمانور کسی جان بُرد و شد در دین بلندنوحه می‌دارند آن دو رَشک‌مَند(۵۸)هر دو می‌خایند(۵۹) دندانِ حسدبر کسی که داد اَدیب(۶۰) او را خردمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1228گیرم این وحیِ نبی گَنجُور(۶۱) نیستهم کم از وحیِ دلِ زنبور نیستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1234توبه کن، بیزار شو از هر عَدوکو ندارد آبِ کوثر در کدومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1237هر که را دیدی ز کوثر خشک لبدشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تبگر چه بابای تو است و مامِ(۶۲) توکو حقیقت هست خون‌آشامِ تواز خلیلِ(۶۳) حق بیاموز این سِیَر(۶۴)که شد او بیزار اول از پدرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1241تا نخوانی لا و اِلّاَ الله رادر نيابی مَنهَجِ(۶۵) این راه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1242آن یکی عاشق به پیشِ یار خودمی‌شمرد از خدمت و از کار خودمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1255تو همه کردی، نمردی، زنده‌ایهین بمیر ار یارِ جان‌ بازنده‌ایهم در آن دم شد دراز و جان بدادهمچو گل درباخت سر، خندان و شادماند آن خنده بر او وقفِ ابدهمچو جان و عقلِ عارف بی‌کَبَد(۶۶)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1261زآن نِجاساتِ ره و آلودگینور را حاصل نگردد بَدرَگی(۶۷)اِرجِعی بشنود نورِ آفتابسوی اصلِ خویش باز آمد شتابمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1265آن یکی پرسید از مُفتی(۶۸) به رازگر کسی گرید به نوحه در نمازآن نمازِ او عجب باطل شودیا نمازش جایز و کامل بود؟گفت: آبِ دیده نامش بهرِ چیست؟بنگری تا که چه دید او و گریستآبِ دیده، تا چه دید او از نهانتا بدآن شد او ز چشمهٔ خود روان؟آن جهان گر دیده است آن پر نیازرونقی یابد ز نوحه آن نمازور ز رنجِ تن بُد آن گریه و ز سوک(۶۹)ریسمان بِسکُست(۷۰) و هم بشکست دوک(۷۱)(۱) بُراق: اسب تندرو، مرکب هوشیاری، مَرکَبی که پیامبر در شب معراج بر آن سوار شد(۲) صَعب: سخت و دشوار(۳) تَک: تاختن، دویدن، حمله(۴) عَبَر کردن: عبور کردن و گذشتن(۵) خارخار: وسوسه ، اضطراب، نگرانی(۶) گَر: بیماری گال یا کچلی، مرضی است که مویها را بریزاند و بدن خاصه انگشتان خارش کند.(۷) لولیان: جمع لولی، به معنی سرمست، سرودگو، دراینجا هر چیز برونی جذاب(۸) اوباش:  مردم پست و عامی که سبب آزار دیگران شوند(۹) شور و شَر: فتنه و فساد(۱۰) صور: شیپور، بوق(۱۱) مِسّ: نماد من ذهنی (۱۲) سَردا: چه سرد و درد آور است(۱۳) زَلّه: طعامی که مردم فرومایه از مهمانی بردارند(۱۴) گرانمایه: گرانبها، عزیز و ارجمند(۱۵) جَرّ: گرفتن، کشیدن(۱۶) مُردار: لاشۀ حیوان مرده که ذبح نشده باشد(۱۷) ظِلّ: سایه، پناه، عنایت(۱۸) میر: امیر، سَروَر(۱۹) آتشان: جمع آتش(۲۰) شَرَر: آنچه از آتش به ‌هوا می‌پرد، جرقه(۲۱) رَشک: غیرت، حسادت (۲۲) مِلاحت: خوب روی بودن، نمکین بودن(۲۳) زیب: زینت، آرایش(۲۴) فَر: شکوه و جلال(۲۵) خَس: ریزۀ کاه، علف خشک، خار، خاشاک(۲۶) جاروب: جارو(۲۷) حَزَن: اندوه، غم(۲۸) اَنوار: جمع نَور به معنی شکوفه و اگر جمع نُور باشد به معنی روشنی است(۲۹) حِیَل: حیله ها، چاره ها(۳۰) دُوَل: جمع دولت(۳۱) بَر: میوه و ثمره(۳۲) رَبُّ الْـمِنَن: پروردگار نعمت ها(۳۳)‌ گُول: ابله، نادان، احمق(۳۴) آخِرونَ السّابِقُون: پسینان پیشتاز(۳۵) ظریف: زیرک و دانا، لطیف و خوش نما، نجیب(۳۶) طریف: تر و تازه(۳۷) بَلاغ:‌ دلالت، برهان و دلیل، پیام رسانی و کفایت کردن(۳۸) جَذوب: بسیار کِشنده، بسیار جذب کننده(۳۹) اَنْصِتُوا: خاموش باشید(۴۰) نُکس: عود کردن بیماری(۴۱) لَبیب: خردمند، عاقل(۴۲) تَمکین: قبول ‌کردن، استعداد انسان برای ماندن در حالت تسلیم یا استعداد فضا گشایی مداوم(۴۳) مُنثَنی: خمیده، دوتا، در اینجا به معنی سست کار و درمانده(۴۴) صورتگر: نقاش، مجسمه ساز، تصویر ساز(۴۵) رَجیم: ملعون، مطرود(۴۶) مُضطَر: درمانده، بیچاره(۴۷) یَمین: سوگند، قسم(۴۸) نُکول: خودداری کردن، فراموش کردن(۴۹) فضول: یاوه گو(۵۰) هَزل: شوخی، مقابل جدّی، غیر جدّی(۵۱) کَیْله: پیمانه(۵۲) حَیف: ستم کردن، ستم(۵۳) اِحتِیال: حیله گری(۵۴) اِفتِتان: گمراه کردن(۵۵) اِستِعانَت: یاری خواستن(۵۶) اِنسیان: آدمیان ، جمع اِنس(۵۷) گون: گونه، نوع(۵۸) رَشک‌مَند: حسود(۵۹) خاییدن: جویدن(۶۰) اَدیب: کسی که علم ادب می‌داند، سخن‌دان، بافرهنگ(۶۱) گَنجُور: صاحب گنج، گنج دار، گنج(۶۲) مام: مادر(۶۳) خَلیل: ابراهیم خلیل الله(۶۴) سِیَر: جمع سیره به معنی سنّت و روش(۶۵) مَنهَج: راه آشکار و روشن(۶۶) کَبَد: رنج(۶۷) بَدرَگی: بد نهادی، ناسازگاری(۶۸) مُفتی: فتوی دهنده، فقیه(۶۹) سوک: سوگ(۷۰) سکُستن: گسستن، گسیختن(۷۱) دوک: آلت نخ‌ تابی، آلت چوبی که با آن نخ می‌ریسند************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 862, Divan e Shamsقومی که بر براق بصیرت سفر کنندبی ابر و بی‌غبار در آن مه نظر کننددر دانه‌های شهوتی آتش زنند زودوز دامگاه صعب به یک تک عبر کننداز خارخار این گر طبع آن طرف روندبزم و سرای گلشن جای دگر کنندبر پای لولیان طبیعت نهند بندشاهان روح زو سر از این کوی درکنندپای خرد ببسته و اوباش نفس رادستی چنین گشاده که تا شور و شر کننداجزای ما بمرده در این گورهای تنکو صورِ عشق تا سر از این گور برکنندمسیست شهوت تو و اکسیر نور عشقاز نور عشق مس وجود تو زر کنندانصاف ده که با نفس گرم عشق اوسردا جماعتی که حدیث هنر کنندچون صوفیان گرسنه در مطبخ خردآیند و زله‌های گرانمایه جر کنندزاغان طبع را تو ز مردار روزه دهتا طوطیان شوند و شکارِ شکر کننددر ظل میر آب حیات شکرمزاجشاید که آتشان طبیعت شرر کننداز رشک نورهاست که عقل کمال رااز غیرت ملاحت او کور و کر کنندجز حق اگر به دیدن او غمزه ‌یی کندآن دیده را به مهر ابد بی‌خبر کنندفخرِ جهان و دیده تبریز شمسِ دینتا روز را بدو ز حوادث سپر کننداندر فضای روح نیابند مثل اوگر صد هزار بارش زیر و زِبر کنندخالی مباد از سرِ خورشید سایه‌اشکاجزای خاک از گذرش زیب و فر کنندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 27نفس با نفس دگر خندان شودظلمت افزون گشت ره پنهان شودیار چشم توست ای مرد شکاراز خس و خاشاک او را پاک دارهین به جاروب زبان گردی مکنچشم را از خس ره‌آوردی مکنچونکه مؤمن آینهٔ مؤمن بودروی او ز آلودگی ایمن بودیار آیینه است جان را در حزندر رخ آیینه ای جان دم مزنتا نپوشد روی خود را از دمتدم فرو خوردن بباید هر دمتکم ز خاکی چونکه خاکی یار یافتاز بهاری صد هزار انوار یافتآن درختی کو شود با یار جفتاز هوای خوش ز سر تا پا شکفتدر خزان چون دید او یارِ خلافدر کشید او رو و سر زیرِ لحافگفت یارِ بد بلا آشفتن استچونکه او آمد طریقم خفتن استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3172چون نکردی هیچ سودی زین حیلترک حیلت کن که پیش آید دولچون یکی لحظه نخوردی بر ز فنترک فن گو می‌طلب رب المننچون مبارک نیست بر تو این علومخویشتن گولی کن و بگذر ز شومچون ملایک گو که لا علم لنایا الهی غیر ما علمتنامانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختیقرآن کریم، سوره بقره (۲) ، آیه ۳۲Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #32قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُگفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1128آخرون السابقون باش ای ظریفبر شجر سابق بود میوهٔ طریف(ای زیرک و دانا در زمره پسینان پیشتاز قرار بگیر، زیرا میوه تر و تازه درخت مقدم بر درخت است.)گرچه میوه آخر آید در وجوداول ست او زانکه او مقصود بودچون ملایک گوی لا علم لناتا بگیرد دست تو علمتنا(مانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست» تا «جز آنکه به ما آموختی» دست تو را بگیرد.)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2721روز روشن هر که او جوید چراغعین جستن کوریش دارد بلاغور نمی‌بینی گمانی برده‌ایکه صباح ست و تو اندر پرده‌ایکوری خود را مکن زین گفت فاشخامش و در انتظار فضل باشدر میان روز گفتن روز کوخویش رسوا کردن است ای روزجوصبر و خاموشی جذوب رحمت استوین نشان جستن نشان علت استانصتوا بپذیر تا بر جان توآید از جانان جزای انصتوا*گر نخواهی نکس پیش این طبیببر زمین زن زر و سر را ای لبیب* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴Quran, Sooreh Araaf(#7), Line #204… وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ... خاموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1197مناجاتای دهندهٔ قوت و تمکین و ثباتخلق را زین بی‌ثباتی ده نجاتاندر آن کاری که ثابت بودنی ستقایمی ده نفس را که منثنی ستصبرشان بخش و کفهٔ میزان گرانوارهانشان از فن صورتگرانوز حسودی بازِشان خر ای کریمتا نباشند از حسد دیوِ رجیممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1207در دل نه ‌دل حسدها سر کندنیست را هست این چنین مضطر کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1210گر نکردی شرع افسونی لطیفبر دریدی هر کسی جسم حریفشرع بهرِ دفع شر رایی زنددیو را در شیشهٔ حجت کنداز گواه و از یمین و از نکولتا به شیشه در رود دیوِ فضولمثلِ میزانی که خشنودی دو ضدجمع می‌آید یقین در هزل و جدشرع چون کیله و ترازو دان یقینکه بدو خصمان رهند از جنگ و کینگر ترازو نبود آن خصم از جدالکی رهد از وهم حیف و احتیالمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1218آن شیاطین خود حسود کهنه‌اندیک زمان از رهزنی خالی نه‌اندوآن بنی آدم که عصیان کشته‌انداز حسودی نیز شیطان گشته‌اندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221دیو چون عاجز شود در افتتاناستعانت جوید او زین انسیانکه شما یارید با ما یاری ایجانب مایید جانب داری ایگر کسی را ره زنند اندر جهانهر دو گون شیطان برآید شادمانور کسی جان برد و شد در دین بلندنوحه می‌دارند آن دو رشک‌مندهر دو می‌خایند دندان حسدبر کسی که داد ادیب او را خردمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1228گیرم این وحی نبی گنجور نیستهم کم از وحی دل زنبور نیستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1234توبه کن بیزار شو از هر عدوکو ندارد آب کوثر در کدومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1237هر که را دیدی ز کوثر خشک لبدشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تبگر چه بابای تو است و مام توکو حقیقت هست خون‌آشام تواز خلیل حق بیاموز این سیرکه شد او بیزار اول از پدرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1241تا نخوانی لا و الا الله رادر نيابی منهج این راه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1242آن یکی عاشق به پیش یار خودمی‌شمرد از خدمت و از کار خودمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1255تو همه کردی نمردی زنده‌ایهین بمیر ار یارِ جان‌ بازنده‌ایهم در آن دم شد دراز و جان بدادهمچو گل درباخت سر خندان و شادماند آن خنده بر او وقف ابدهمچو جان و عقل عارف بی‌کبدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1261زآن نجاسات ره و آلودگینور را حاصل نگردد بدرگیارجعی بشنود نورِ آفتابسوی اصل خویش باز آمد شتابمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1265آن یکی پرسید از مفتی به رازگر کسی گرید به نوحه در نمازآن نمازِ او عجب باطل شودیا نمازش جایز و کامل بودگفت آب دیده نامش بهرِ چیستبنگری تا که چه دید او و گریستآبِ دیده تا چه دید او از نهانتا بدآن شد او ز چشمهٔ خود روانآن جهان گر دیده است آن پر نیازرونقی یابد ز نوحه آن نمازور ز رنج تن بد آن گریه و ز سوکریسمان بسکست و هم بشکست دوک

Ganje Hozour audio Program #736

برنامه صوتی شماره ۷۳۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۵ نوامبر ۲۰۱۸ ـ ۱۵ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۴۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2439, Divan e Shamsدامن کشانم می‌کشد در بُتکده عَیّاره‌ای(۱)من همچو دامن می‌دوم اندر پیِ خون خواره‌اییک لحظه هَستم می‌کند، یک لحظه پَستم می‌کندیک لحظه مَستم می‌کند، خودکامه‌ای(۲)، خَمّاره‌ای(۳)چون مُهره‌ام در دستِ او، چون ماهِیَم در شَستِ(۴) اوبر چاهِ بابِل می‌تنم، از غَمزه سَحّاره‌ای(۵)لاهوت(۶) و ناسوتِ(۷) من او، هاروت و ماروتِ من اومرجان و یاقوتِ من او، بر رَغمِ هر بَدکاره‌ایدر صورتِ آبِ خوشی، ماهی چو برجِ آتشیدر سینه دلبر دلی، چون مرمری، چون خاره‌ایاسرارِ آن گنجِ جهان، با تو بگویم در نهانتو مهلتم ده تا که من با خویش آیم پاره‌ایروزی ز عکسِ رویِ او، بردم سبُو تا جویِ اودیدم ز عکسِ نورِ او، در آبِ جو اِستاره‌ای(۸)گفتم که: آنچ از آسمان جُستم، بدیدم در زمینناگاه فَضلِ ایزدی شد چاره بیچاره‌ایشُکر است در اوّل صفم، شمشیرِ هندی در کَفَمدر باغِ نُصرَت بشکفم، از فَرِّ(۹) گُل رُخساره‌ای(۱۰)آن رفت کز رنج و غَمان، خَم داده بودم چون کمانبود این تنم چون استخوان در دستِ هر سَگساره‌ای(۱۱)خورشید دیدم نیمشب، زُهره درآمد در طَرَبدر شهرِ خویش آمد عجب سرگشته‌ای آواره‌ایاندر خمِ طغرایِ کُن*، نو گشت این چرخ کَهُنعیسی درآمد در سَخُن، بربسته در گهواره‌ایدر دل نیفتد آتشی، در پیش ناید ناخوشیسر برنیارد سرکشی، نَفسی نمانْد اَمّاره‌ای(۱۲)خوش شد جهانِ عاشقان، آمد قِرانِ(۱۳) عاشقانوارَست جانِ عاشقان، از مکرِ هر مَکّاره‌ای(۱۴)جانِ لطیفِ بانمک، بر عرش گردد چون مَلَک(۱۵)نَبوَد دگر زیرِ فَلَک مانندِ هر سَیّاره‌ایمانندِ موران عقل و جان گشتند در طاسِ(۱۶) جهانآن رِخنِه جویان(۱۷) را نهان وا شد دَر و دَرساره‌ای(۱۸)بی‌خار گردد شاخِ گُل زیرا که ایمن شد زِ ذُلّ(۱۹)زیرا نماندش دشمنی، گُل چین و گُل اَفشاره‌ای(۲۰)خاموش، خاموش ای زبان، همچون زبانِ سوسَنانمانندِ نرگس چشم شو، در باغ کن نَظّاره‌ای(۲۱)*قرآن کریم، سوره يس (٣۶) ، آیه ۸۲Quran, Sooreh Yassin(#36), Line #82إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُچون بخواهد چیزی را بیافریند، فرمانش این است که می گوید: باش، پس مى‌شود.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2465لحظه‌ای ماهم کند یک دَم سیاهخود چه باشد غیرِ این کار اِله؟پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکانمی‌دویم اندر مکان و لامَکانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3460خویش را صافی کن از اوصافِ خودتا ببینی ذاتِ پاکِ صافِ خودفردوسی، شاهنامه، آغاز کتاب، گفتار اندر آفرینش مردمFerdowsi Poem, Shahname, Fist part, Afarineshتو را از دو گیتی برآورده‌اندبه چندین میانجی بپرورده‌اندنخستینِ فِطرَت پَسینِ شمارتویی خویشتن را به بازی مدارمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1356اوّلِ صف بر کسی مانَد به کامکو نگیرد دانه، بیند بندِ داممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۷۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4761چونکه با بی‌برگیِ غربت بساختبرگِ بی‌برگی به سوی او بتاختمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 616گر بپرّانیم تیر، آن نه ز ماستما کمان و تیراندازش خداستمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4580آفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 918گر قَضا انداخت ما را در عذابکی رود آن خو و طبع مُستَطاب(۲۲)؟گر گدا گشتم، گدارو کی شوم؟ور لباسم کهنه گردد، من نُواَممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258گر قضا پوشد سیه، همچون شَبَتهم قضا دستت بگیرد عاقبتمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 578, Divan e Shamsزِهی حاضِر، زِهی ناظِر، زِهی حافِظ، زِهی ناصِرزِهی اِلزامِ هر مُنکر، چو او بُرهانِ من باشدیکی جانیست در عالَم که ننگش آید از صورتبپوشد صورتِ انسان ولی انسانِ من باشدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3339نعرهٔ لاضَیْر(۲۳)** بر گردون رسیدهین بِبُر که جان ز جان کندن رهیدساحران با بانگی بلند که به آسمان می رسید گفتند: هیچ ضرری به ما نمی رسد. هان اینک (ای فرعون دست و پای ما را) قطع کن که جان ما از جان کندن نجات یافت.ما بدانستیم ما این تن نه‌ایماز وَرایِ تن، به یزدان می‌زییمای خُنُک(۲۴) آن را که ذاتِ خود شناختاندر اَمنِ سَرمدی قصری بساختکودکی گرید پیِ جُوز(۲۵) و مَویزپیشِ عاقل باشد آن بس سهل چیزپیشِ دل، جُوز و مَویز آمد جسدطفل کی در دانشِ مردان رسد؟هر که محجوب است، او خود کودک استمرد آن باشد که بیرون از شک استگر به ریش و خایه مردستی کسیهر بُزی را ریش و مو باشد بسیپیشوایِ بَد بُوَد آن بُز، شتابمی‌برد اصحاب را پیشِ قَصابریش شانه کرده که من سابِقَم(۲۶)سابِقی، لیکن به سوی مرگ و غمهین روش بگزین و ترکِ ریش کنترکِ این ما و من و تشویش کنتا شوی چون بوی گل با عاشقانپیشوا و رهنمای گُلسِتان(۲۷)کیست بوی گل؟ دَمِ عقل و خردخوش قَلاوُوزِ(۲۸) رَهِ مُلکِ ابد** قرآن کریم، سوره شعراء(۲۶)، آیه ۵۰Quran, Sooreh Shoaraa(#26), Line #50قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَگفتند ساحران: هیچ زیانی ما را فرو نگیرد که به سوی پروردگارمان بازگردیم.مثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120تفسیر گفتن ساحران، فرعون را در وقت سیاست که لا ضَیرَ اِنّا اِلی رَبِّنا مُنقَلِبوننعرهٔ لا ضَیْر** بشنید آسمانچرخ، گویی شد پیِ آن صَولَجان(۲۹)حتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد.ضَربتِ فرعون ما را نیست ضَیر(۳۰)لطفِ حق غالب بُوَد بر قهرِ غَیرگر بدانی سِرِّ ما را ای مُضِلّ(۳۱)می‌رهانیمان ز رنج ای کور دلهین بیا زین سو ببین کین اَرغَنون(۳۲)می‌زند یا لَیتَ قَومی یَعلَمُون***بهوش باش و بیا به این طرف ببین که اَرغَنون این نغمه را می نوازد: کاش قوم من می دانستند.داد ما را فضلِ حق فرعونیینه چو فرعونیت و مُلکَت فانییسر بر آر و مُلک بین زنده و جَلیل(۳۳)ای شده غِرّه(۳۴) به مصر و رودِ نیلگر تو تَرکِ این نَجِس خرقه کنینیل را در نیلِ جان(۳۵) غرقه کنیهین بدار از مصر ای فرعون دستدر میانِ مصرِ جان صد مصر هستتو اَنا رَبُّ**** همی ‌گویی به عامغافل از ماهیّتِ این هر دو نامتو به عوام الناس می گویی من پروردگارم. اما از حقیقت این دو نام (من و پروردگار) بی خبریرَبّ بر مَربوب(۳۶) کی لرزان بود؟کی اَنَادان(۳۷) بندِ جسم و جان بود؟نَک(۳۸) اَنَا ماییم رَسته از اَنااز اَنایِ پر بلای پر عَنا(۳۹)آن اَنایی بر تو ای سگ شوم بوددر حقِ ما دولتِ مَحتُوم(۴۰) بودگر نبودت این اَنایی کینه‌کَش(۴۱)کی زدی بر ما چنین اقبالِ خَوش؟شکرِ آن کز دارِ فانی می‌رهیمبر سرِ این دار پندت می‌دهیمدارِ قتلِ ما، بُراقِ(۴۲) رِحلَت(۴۳) استدارِ مُلکِ(۴۴) تو غرور و غفلت استاین حیاتی، خُفیه(۴۵) در نقشِ مَمات(۴۶)وان مَماتی خُفیه در قِشرِ(۴۷) حیاتمی‌نماید نور، نار و نار، نورورنه دنیا کی بُدی دارُالغُرور*****(۴۸)؟هین مکن تَعجیل(۴۹)، اول نیست شوچون غروب آری، بر آ از شرقِ ضَو(۵۰)از اَناییِ اَزَل دل دَنگ(۵۱) شداین اَنایی سرد گشت و ننگ شدزآن اَنایَ بی‌اَنا خوش گشت جانشد جهان او از اَناییِّ جهاناز اَنا چون رَست، اکنون شد اَناآفرین ها بر اَنایِ بی عَناکو گریزان و اَنایی در پی اشمی‌دود چون دید وی را بی وی اشطالبِ اویی، نگردد طالبتچون بِمُردی طالبت شد مَطلَبَتزنده‌ای، کی مرده‌شو شوید تو را؟طالبی کی مطلبت جوید تو را؟اندرین بحث ار خِرَد ره‌بین بُدیفَخرِ رازی رازدانِ دین بُدیلیک چون مَن لـَم یَذُق لَم یَدرِ بودعقل و تخییلاتِ او حیرت فزوداما چون در مَثَل گفته اند که: حلوای تَنتَنانی تا نخوری ندانی، عقل و خیالات او، حیرت و سرگشتگی او را بیشتر کرد.کی شود کشف از تفکّر این اَنا؟آن اَنا مکشوف شد بعد از فنامی‌فتد این عقل ها در اِفتِقاد(۵۲)در مَغاکیِّ(۵۳) حُلول و اِتّحادای اَیازِ گشته فانی ز اقتِراب(۵۴)هم‌چو اختر در شعاعِ آفتاببلکه چون نطفه مُبَدَّل تو به تننه از حُلول و اتّحادی مُفتَتَن(۵۵)عفو کن، ای عفو در صندوقِ توسابقِ(۵۶) لطفی، همه مَسبُوقِ(۵۷) تومن که باشم که بگویم: عفو کن؟ای تو سلطان و خلاصهٔ اَمرِ کُنمن که باشم که بُوَم من با مَنَت؟ای گرفته جمله مَن ها دامنت*** قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۶Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #26قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَآنگاه که به او گفته شد: به بهشت اندر آی، گفت: کاش قوم من (سبب آمرزش و نجاتِ مرا) می دانستند.**** قرآن کریم، سوره نازعات(۷۹)، آیه ۲۴Quran, Sooreh Nazeaat(#79), Line #24فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَىٰ و گفت: من پروردگار برتر شما هستم.***** حدیثهر گاه نور به قلب آدمی در آید، قلب گشوده و فراخ شود. سئوال شد: علامتِ آن نور چیست؟ فرمود: برکنار شدن و دوری گزیدن از سرای غرور و بازگشتن به سرای جاودان و آماده شدن برای مرگ پیش از آنکه بر آدمی فرود آید.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۶۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3606نور خواهی، مستعدِّ نور شودور خواهی، خویش‌بین و دور شوور رهی خواهی ازین سِجْنِ خَرِب(۵۸)سر مکش از دوست وَ اسْجُدْ وَاقْتَرِبْقرآن کریم، سوره علق(٩۶)، آیه ١٩Quran, Sooreh Alagh(#96), Line #19كَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْنه، هرگز، از او پيروى مكن و سجده كن و به خدا نزديك شو.(۱) عَیّاره: مؤنث عَیّار، زن فریبنده و حیله باز(۲) خودکامه: خودرأی، خودسر، لَجوج(۳) خَمّاره: مؤنث خَمّار، می‌فروش، شراب‌فروش(۴) شَست: تور یا قلاب ماهیگیری(۵) سَحّاره: مؤنث ساحر، سحر کننده(۶) لاهوت: عالم غیرمادی، عالم غیب، ملکوت، جهان معنی(۷) ناسوت: عالم طبیعت و اجسام، جهان فُرودین(۸) اِستاره: ستاره(۹) فَرّ: شکوه، برکت ایزدی(۱۰) گُل رُخساره: گُل رُخسار، آن که رویش چون گل سرخ لطیف و سرخ فام باشد(۱۱) سَگساره: سگ طبع(۱۲) اَمّاره: مؤنث اَمّار، بسیار امرکننده(۱۳) قِران: قرار گرفتن دو ستاره در یک برج و یک درجه، آگاه شدن هوشیاری از هوشیاری(۱۴) مَکّاره: مؤنث مَکّار، زن بسیار مکرکننده و حیله گر(۱۵) مَلَک: فرشته(۱۶) طاس: سوراخ کوچک قیف‌مانندی در زمین که مورچه‌خوار برای به دام انداختن مورچه می‌سازد(۱۷) رِخنِه: شکاف، منفذ، چاره(۱۸) دَرساره: سر در، درگاه(۱۹) ذُلّ: فروتنی، خواری، صفر بودن من ذهنی(۲۰) گُل اَفشاره: مؤنث گُل اَفشار، مجازاً کسی که طبع و خوی لطیف و نرم دارد(۲۱) نَظّاره کردن: تماشا کردن و ناظر بودن(۲۲) مُستَطاب:‌ پاک و پاکیزه(۲۳) ضَیْر: ضرر، ضرر رساندن(۲۴) خُنُک: خوشا (۲۵) جُوز: گردو(۲۶) سابِق: سبقت‌گیرنده، پیشتاز(۲۷) گُلسِتان: گُلِستان، گلزار، گلشن(۲۸) قَلاوُوز: پیشرو لشکر، رهبر، راهنما(۲۹) صَولَجان: معرَّبِ چوگان(۳۰) ضَیْر: ضرر، ضرر رساندن(۳۱) مُضِلّ: گمراه‌کننده، کوردل(۳۲) اَرغَنون: نوعی ساز با تعداد زیادی لوله که با دمیدن هوا در آن‌ها صدا ایجاد می‌شود، ارگ(۳۳) جَلیل: با شکوه، بزرگوار، از نام های خداوند(۳۴) غِرّه: مغرور به چیزی، فریفته(۳۵) نیلِ جان: کنایه از سلطنت الهی(۳۶) مَربوب: پروریده، آفریده، بنده(۳۷) اَنَادان: آنکه حقیقت «من» را می داند(۳۸) نَک: اینک، اکنون(۳۹) عَنا: رنج، تعب، سختی(۴۰) مَحتُوم: حتمی، ثابت و استوار(۴۱) کینه‌کَش: انتقام‌جو، انتقام‌گیرنده(۴۲) بُراق: اسب تندرو، اسب حضرت رسول در شب معراج(۴۳) رِحلَت: کوچیدن، سفر کردن(۴۴) دارِ مُلک: پایتخت، مرکز استقرار(۴۵) خُفیه: پنهان، نهفته(۴۶) مَمات: مرگ(۴۷) قِشر: پوسته، پوشش(۴۸) دارُالغُرور: سرای غرور، کنایه از دنیا(۴۹) تَعجیل: شتاب‌ کردن، شتافتن، عجله ‌کردن(۵۰) ضَو: ضَوء، نور، روشنایی(۵۱) دَنگ: احمق، ابله، گیج(۵۲) اِفتِقاد: جُستن چیز گم شده(۵۳) مَغاک: گودال(۵۴) اِقتِراب: نزدیکی جستن(۵۵) مُفتَتَن: شیفته، فریفته، مفتون(۵۶) سابقِ: سبقت‌گیرنده، پیشتاز(۵۷) مَسبُوق: آن‌که یا آنچه برآن سبقت گرفته‌اند، پیشی‌گرفته‌شده(۵۸) سِجْنِ خَرِب: زندان ویران************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۴۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2439, Divan e Shamsدامن کشانم می‌کشد در بتکده عیاره‌ایمن همچو دامن می‌دوم اندر پی خون خواره‌اییک لحظه هستم می‌کند یک لحظه پستم می‌کندیک لحظه مستم می‌کند خودکامه‌ای خماره‌ایچون مهره‌ام در دست او چون ماهیم در شست اوبر چاه بابل می‌تنم از غمزه سحاره‌ایلاهوت و ناسوت من او هاروت و ماروت من اومرجان و یاقوت من او بر رغم هر بدکاره‌ایدر صورت آب خوشی ماهی چو برج آتشیدر سینه دلبر دلی چون مرمری چون خاره‌ایاسرار آن گنج جهان با تو بگویم در نهانتو مهلتم ده تا که من با خویش آیم پاره‌ایروزی ز عکس روی او بردم سبو تا جوی اودیدم ز عکس نور او در آب جو استاره‌ایگفتم که آنچ از آسمان جستم بدیدم در زمینناگاه فضل ایزدی شد چاره بیچاره‌ایشکر است در اول صفم شمشیرِ هندی در کفمدر باغ نصرت بشکفم از فر گل رخساره‌ایآن رفت کز رنج و غمان خم داده بودم چون کمانبود این تنم چون استخوان در دست هر سگساره‌ایخورشید دیدم نیمشب زهره درآمد در طربدر شهر خویش آمد عجب سرگشته‌ای آواره‌ایاندر خم طغرای کن*نو گشت این چرخ کهنعیسی درآمد در سخن بربسته در گهواره‌ایدر دل نیفتد آتشی در پیش ناید ناخوشیسر برنیارد سرکشی نفسی نماند اماره‌ایخوش شد جهان عاشقان آمد قران عاشقانوارست جان عاشقان از مکرِ هر مکاره‌ایجان لطیف بانمک بر عرش گردد چون ملکنبود دگر زیرِ فلک مانند هر سیاره‌ایمانند موران عقل و جان گشتند در طاس جهانآن رخنه جویان را نهان وا شد در و درساره‌ایبی‌خار گردد شاخ گل زیرا که ایمن شد زِ ذلزیرا نماندش دشمنی گل چین و گل افشاره‌ایخاموش خاموش ای زبان همچون زبان سوسنانمانند نرگس چشم شو در باغ کن نظاره‌ای*قرآن کریم، سوره يس (٣۶) ، آیه ۸۲Quran, Sooreh Yassin(#36), Line #82إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُچون بخواهد چیزی را بیافریند، فرمانش این است که می گوید: باش، پس مى‌شود.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2465لحظه‌ای ماهم کند یک دم سیاهخود چه باشد غیرِ این کار الهپیش چوگانهای حکم کن فکانمی‌دویم اندر مکان و لامکانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3460خویش را صافی کن از اوصاف خودتا ببینی ذات پاک صاف خودفردوسی، شاهنامه، آغاز کتاب، گفتار اندر آفرینش مردمFerdowsi Poem, Shahname, Fist part, Afarineshتو را از دو گیتی برآورده‌اندبه چندین میانجی بپرورده‌اندنخستین فطرت پسین شمارتویی خویشتن را به بازی مدارمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1356اول صف بر کسی ماند به کامکو نگیرد دانه بیند بند داممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۷۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4761چونکه با بی‌برگی غربت بساختبرگ بی‌برگی به سوی او بتاختمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 616گر بپرانیم تیر آن نه ز ماستما کمان و تیراندازش خداستمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4580آفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 918گر قضا انداخت ما را در عذابکی رود آن خو و طبع مستطابگر گدا گشتم گدارو کی شومور لباسم کهنه گردد من نواممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258گر قضا پوشد سیه همچون شبتهم قضا دستت بگیرد عاقبتمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 578, Divan e Shamsزِهی حاضر زِهی ناظر زِهی حافظ زِهی ناصرزِهی الزامِ هر منکر چو او برهان من باشدیکی جانیست در عالم که ننگش آید از صورتبپوشد صورت انسان ولی انسان من باشدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3339نعرهٔ لاضیر** بر گردون رسیدهین ببر که جان ز جان کندن رهیدساحران با بانگی بلند که به آسمان می رسید گفتند: هیچ ضرری به ما نمی رسد. هان اینک (ای فرعون دست و پای ما را) قطع کن که جان ما از جان کندن نجات یافت.ما بدانستیم ما این تن نه‌ایماز ورای تن به یزدان می‌زییمای خنک آن را که ذات خود شناختاندر امن سرمدی قصری بساختکودکی گرید پی جوز و مویزپیشِ عاقل باشد آن بس سهل چیزپیش دل جوز و مویز آمد جسدطفل کی در دانش مردان رسدهر که محجوب است او خود کودک استمرد آن باشد که بیرون از شک استگر به ریش و خایه مردستی کسیهر بزی را ریش و مو باشد بسیپیشوای بد بود آن بز شتابمی‌برد اصحاب را پیش قصابریش شانه کرده که من سابقمسابقی لیکن به سوی مرگ و غمهین روش بگزین و ترک ریش کنترک این ما و من و تشویش کنتا شوی چون بوی گل با عاشقانپیشوا و رهنمای گلستانکیست بوی گل دم عقل و خردخوش قلاووزِ ره ملک ابد** قرآن کریم، سوره شعراء(۲۶)، آیه ۵۰Quran, Sooreh Shoaraa(#26), Line #50قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَگفتند ساحران: هیچ زیانی ما را فرو نگیرد که به سوی پروردگارمان بازگردیم.مثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120تفسیر گفتن ساحران، فرعون را در وقت سیاست که لا ضَیرَ اِنّا اِلی رَبِّنا مُنقَلِبوننعرهٔ لا ضیر** بشنید آسمانچرخ گویی شد پی آن صولجانحتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد.ضربت فرعون ما را نیست ضیرلطف حق غالب بود بر قهر غیرگر بدانی سر ما را ای مضلمی‌رهانیمان ز رنج ای کور دلهین بیا زین سو ببین کین ارغنونمی‌زند یا لیت قومی یعلمون***بهوش باش و بیا به این طرف ببین که اَرغَنون این نغمه را می نوازد: کاش قوم من می دانستند.داد ما را فضلِ حق فرعونیینه چو فرعونیت و ملکت فانییسر بر آر و ملک بین زنده و جلیلای شده غره به مصر و رود نیلگر تو ترک این نجس خرقه کنینیل را در نیل جان غرقه کنیهین بدار از مصر ای فرعون دستدر میان مصر جان صد مصر هستتو انا رب**** همی ‌گویی به عامغافل از ماهیت این هر دو نامتو به عوام الناس می گویی من پروردگارم. اما از حقیقت این دو نام (من و پروردگار) بی خبریرب بر مربوب کی لرزان بودکی انادان بند جسم و جان بودنک انا ماییم رسته از انااز انای پر بلای پر عناآن انایی بر تو ای سگ شوم بوددر حق ما دولت محتوم بودگر نبودت این انایی کینه‌کشکی زدی بر ما چنین اقبال خوششکر آن کز دارِ فانی می‌رهیمبر سر این دار پندت می‌دهیمدارِ قتل ما براق رحلت استدارِ ملک تو غرور و غفلت استاین حیاتی خفیه در نقش مماتوان مماتی خفیه در قشرِ حیاتمی‌نماید نور نار و نار نورورنه دنیا کی بدی دارالغرور*****هین مکن تعجیل اول نیست شوچون غروب آری بر آ از شرق ضواز انایی ازل دل دنگ شداین انایی سرد گشت و ننگ شدزآن انای بی‌انا خوش گشت جانشد جهان او از انایی جهاناز انا چون رست اکنون شد اناآفرین ها بر انای بی عناکو گریزان و انایی در پی اشمی‌دود چون دید وی را بی وی اشطالب اویی نگردد طالبتچون بمردی طالبت شد مطلبتزنده‌ای کی مرده‌شو شوید تو راطالبی کی مطلبت جوید تو رااندرین بحث ار خرد ره‌بین بدیفخرِ رازی رازدان دین بدیلیک چون من لم یذق لم یدرِ بودعقل و تخییلات او حیرت فزوداما چون در مَثَل گفته اند که: حلوای تَنتَنانی تا نخوری ندانی، عقل و خیالات او، حیرت و سرگشتگی او را بیشتر کرد.کی شود کشف از تفکر این اناآن انا مکشوف شد بعد از فنامی‌فتد این عقل ها در افتقاددر مغاکی حلول و اتحادای ایازِ گشته فانی ز اقترابهم‌چو اختر در شعاع آفتاببلکه چون نطفه مبدل تو به تننه از حلول و اتحادی مفتتنعفو کن ای عفو در صندوق توسابق لطفی همه مسبوق تومن که باشم که بگویم عفو کنای تو سلطان و خلاصهٔ امر کنمن که باشم که بوم من با منتای گرفته جمله من ها دامنت*** قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۶Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #26قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَآنگاه که به او گفته شد: به بهشت اندر آی، گفت: کاش قوم من (سبب آمرزش و نجاتِ مرا) می دانستند.**** قرآن کریم، سوره نازعات(۷۹)، آیه ۲۴Quran, Sooreh Nazeaat(#79), Line #24فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَىٰ و گفت: من پروردگار برتر شما هستم.***** حدیثهر گاه نور به قلب آدمی در آید، قلب گشوده و فراخ شود. سئوال شد: علامتِ آن نور چیست؟ فرمود: برکنار شدن و دوری گزیدن از سرای غرور و بازگشتن به سرای جاودان و آماده شدن برای مرگ پیش از آنکه بر آدمی فرود آید.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۶۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3606نور خواهی مستعد نور شودور خواهی خویش‌بین و دور شوور رهی خواهی ازین سجن خربسر مکش از دوست و اسجد واقترِبقرآن کریم، سوره علق(٩۶)، آیه ١٩Quran, Sooreh Alagh(#96), Line #19كَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْنه، هرگز، از او پيروى مكن و سجده كن و به خدا نزديك شو.

Ganje Hozour audio Program #734

برنامه صوتی شماره ۷۳۴ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۲۲ اکتبر ۲۰۱۸ ـ ۱ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1428, Divan e Shamsهمه بازان(۱) عجب ماندند در آهنگِ پروازمکبوتر همچو من دیدی؟ که من در جُستنِ بازمبه هر هنگام هر مرغی به هر پَرّی همی‌پَرَّدمگر من سنگِ پولادم که در پرواز آغازمدهان مَگشای بی‌هنگام و می ترس از زبانِ منزبانَت گر بُوَد زَرّین، زبان دَرکَش که من گازم(۲)به دُنبَل(۳) دُنبه می گوید مرا نیشیست در باطِنتو را بشکافم ای دُنبَل گر از آغاز بِنوازمبِمالَم بر تو من خود را به نرمی، تا شوی ایمِنبه ناگاهانت بشکافم که تا دانی چه فَن سازمدهان مَگشای این ساعت، اَزیرا دُنبلِ خامیچو وقت آید شوی پخته، به کارِ تو بپردازمکدامین شوخ(۴) بُرد از ما که دیده شوخ کَردَستیچه خوانی دیده پیهی(۵) را که پس فرداش بُگدازَم(۶)؟کمانِ نُطقِ من بِستان که تیرِ قهر می پَرَّدکه از مستی مبادا تیر سویِ خویش اندازمیکی سوزیست سازنده عِتابِ(۷) شمس تبریزیرَهَم از عالَمِ ناری(۸)، چو با این سوز دَرسازممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496کس نیابد بر دلِ ایشان ظَفَربر صدف آید ضرر، نی بر گُهَرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 364کُنتُ کَنزاً رَحْمَةً مَخْفِیَّةًفَابْتَعَثْتُ اُمَةً مَهدیَّةًمن گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم، پس امتی هدایت شده را برانگیختم.حدیث قدسیکُنتُ کَنزاً مَخفِیّاً فاحببتُ اَنْ اُعْرَف...من گنجینه رحمت نهانی بودم و می خواستم که شناخته شوم...مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258گر قضا پوشد سیه، همچون شَبَتهم قضا دستت بگیرد عاقبتمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381حق، قدم بر وی نهد از لامکانآنگه او ساکن شود از کُن فَکانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shamsدمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۹) بپذیرکارِ او کُنْ فَیَکُون ‌ست، نه موقوفِ عللمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکانمی‌دویم اندر مکان و لامکانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4123شرط تسلیم است نه کارِ درازسود نَبْوَد در ضَلالَت(۱۰) تُرک‌ْتاز(۱۱)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَماین بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 393خفته از احوال دنیا روز و شبچون قلم در پنجه تَقلیبِ(۱۲) ربمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1406آدمی دید است و باقی پوست استدید آن است آن که دیدِ دوست استچونکه دیدِ دوست نبود کور بهدوست کو باقی نباشد دور بهمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 615تو ز قرآن بازخوان تفسیرِ بیتگفت ایزد: ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْت*گر بپرّانیم تیر، آن نه ز ماستما کمان و تیراندازش خداست* قرآن کریم، سوره انفال (۸)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Anfaal(#8), Line #17… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ … … وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد …مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۶۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1668لطف های مُضمَر(۱۳) اندر قَهرِ اوجان سپردن جان فزاید بهرِ اومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۰۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1061جُنبِشم زین پیش بود از بال و پَرجُنبِشم اکنون ز دستِ دادگرجُنبِشِ فانیم بیرون شد ز پوستجُنبِشم باقی ست اکنون، چون از اوستمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 652, Divan e Shamsتَدبیر کند بنده و تَقدیر نداندتَدبیر به تَقدیرِ خداوند نماندبنده چو بیندیشد، پیداست چه بیندحیلَت(۱۴) بکند، لیک خدایی نتواندگامی دو چنان آید کاو راست نهادستوانگاه که داند که کجاهاش کشاند؟اِستیزه(۱۵) مکن، مملکتِ عشق طلب کنکاین مملکتت از مَلِکُ الْموُت(۱۶) رهاندباری، تو بِهِل(۱۷) کامِ خود و نورِ خرد گیرکاین کام تو را زود به ناکام رسانداِشکاریِ(۱۸) شَه باش و مجو هیچ شکاریکِاشکارِ تو را بازِ اَجَل بازستاندچون بازِ شَهی رو به سوی طَبله(۱۹) بازشکان طَبله تو را نوش دهد طَبل نخوانداز شاه وفادارتر امروز کسی نیستخر جانبِ او ران، که تو را هیچ نراندزندانیِ مرگند همه خلق، یقین دانمحبوس، تو را از تَکِ(۲۰) زندان نرهانددانی که در این کوی رضا بانگِ سگان چیست؟تا هر که مُخَنَّث(۲۱) بُوَد آنش بِرَمانَدحاشا ز سواری که بُوَد عاشقِ این راهکه بانگِ سگِ کوی دلش را بِطَپانَد(۲۲)مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 609, Divan e Shamsبر هر چه همی‌لرزی، می‌دان که همان ارزیزین روی دلِ عاشق از عرش فزون باشد آن را که شفا دانی، دردِ تو از آن باشدوآن را که وفا خوانی، آن مَکر و فُسون باشد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 765, Divan e Shamsهله، نومید نباشی که تو را یار براندگرت امروز براند نه که فردات بخواند؟در اگر بر تو ببندد، مرو و صبر کن آنجاز پسِ صبر تو را او به سرِ صَدر(۲۳) نشاندو اگر بر تو ببندد همه رهها و گذرهارهِ پنهان بنماید که کس آن راه نداندنه که قصّاب به خنجر چو سَرِ میش بِبُرّدنَهِلَد کُشته خود را کُشَد آن گاه کشاندچو دَمِ میش نماند، ز دَمِ خود کندش پُرتو ببینی دَمِ یزدان به کجاهات رساندبه مَثَل گفتم این را و اگر نه کرمِ اونکشد هیچ کسی را و ز کشتن برهاندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4035دادنِ شاه گوهر را میانِ دیوان و مَجمَع به دست وزیر که این چند ارزد و مبالغه کردنِ وزیر در قیمتِ او و فرمودن شاه او را که اکنون این را بشکن و گفت وزیر که این را چون بشکنم؟ اِلی آخِر القِصه.شاه روزی جانبِ دیوان شتافتجمله اَرکان(۲۴) را در آن دیوان بیافتگوهری بیرون کشید او مُسْتَنیر(۲۵)پس نهادش زود در کَفِّ وزیرگفت: چون ست و چه ارزد این گُهَر؟گفت: به ارزد ز صد خَروارِ زرگفت: بشکن، گفت: چونش بشکنم؟نیکخواهِ مخزن و مالت منمچون روا دارم که مثلِ این گُهَرکه نیاید در بَها، گردد هَدَر؟گفت شاباش(۲۶) و بدادش خِلعَتی(۲۷)گوهر از وی بِسْتَد آن شاه و فَتی(۲۸)کرد ایثارِ وزیر آن شاه جُودهر لباس و حُلّه(۲۹) کو پوشیده بودساعتیشان کرد مشغول سَخُناز قضیّه تازه و راز کَهُنبعد از آن دادش به دستِ حاجِبی(۳۰)که چه ارزد این به پیشِ طالبی؟گفت: ارزد این به نیمهٔ مملکتکِش نگهدارا خدا از مَهْلِکت(۳۱)گفت: بشکن، گفت: ای خورشیدتیغبس دریغست این شکستن را، دریغقیمتش بگذار، بین تاب و لـُمَع(۳۲)که شده ست این نورِ روز او را تَبَع(۳۳)دست کی جنبد مرا در کَسرِ(۳۴) او؟که خزینهٔ شاه را باشم عَدوشاه خِلعَت داد، اِدرارش(۳۵) فزودپس دهان در مدحِ عقلِ او گشودبعدِ یک ساعت به دستِ میرِ داد(۳۶)دُرّ را آن امتحانْ کُن(۳۷) باز داداو همین گفت و همه میران همینهر یکی را خِلعتی داد او ثَمین(۳۸)جامِگی هاشان(۳۹) همی‌افزود شاهآن خَسیسان را بِبُرد از ره به چاهاین چنین گفتند پَنْجَه شصت امیرجمله یک یک هم به تقلیدِ وزیرگرچه تقليدست اُستونِ(۴۰) جهانهست رسوا هر مُقَلِّد(۴۱) ز امتحانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4054رسیدنِ گوهر از دست به دست آخرِ دور به اَیاز، و کیاستِ اَیاز و مُقَلِّد ناشدنِ ایشان را و مغرور ناشدنِ او به گال(۴۲) و مال دادن شاه و خلعت ها و جامگی ها افزون کردن و مَدحِ عقل مخطئان کردن، که نشاید مُقَلِّد را مسلمان داشتن، مسلمان باشد اما نادر باشد که مُقَلِّد ثبات کند بر آن اعتقاد، و مُقَلِّد ازین امتحان ها به سلامت بیرون آید که ثباتِ بینایان ندارد، اِلّا مَن عَصَمَهُ اللهُ (مگر کسی که خدا او را از لغزش مصون دارد)، زیرا حق یکی است و آن را ضدّ بسیار غلط افکن و مشابه حق. مُقَلِّد چون آن ضدّ را نشناسد از آن رو حق را نشناخته باشد. اما حق با آن ناشناختِ او، چون او را به عنایت نگاه دارد، آن ناشناخت، او را زیان ندارد.ای اَیاز اکنون نگویی کین گُهَرچند می‌ارزد بدین تاب و هنر؟گفت: افزون ز آنچه تانم گفت منگفت: اکنون زود خُردش در شکنسنگ ها در آستین بودش، شتابخُرد کردش، پیشِ او بود آن صَواب(۴۳)ز اتفاقِ طالِعِ(۴۴) با دولتشدست داد آن لحظه نادر حکمتشاز قضا طالعِ فرخنده اش با او همراه شد و در آن لحظه حکمتی نادر به قلبش خطور کرد.یا به خواب این دیده بود آن پُر صفاکرده بود اندر بغل دو سنگ راهم‌چو یوسف که درونِ قَعرِ چاهکشف شد پایانِ کارش از اِلهقرآن کریم، سوره یوسف(۱۲)، آیه ۱۵Quran, Sooreh Yuosof(#12), Line #15فَلَمَّا ذَهَبُوا بِهِ وَأَجْمَعُوا أَنْ يَجْعَلُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ ۚ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِأَمْرِهِمْ هَٰذَا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَآنگاه که (برادران یوسف) او را با خود بردند و همسخن شدند که در تگِ چاهش افکنند بدو وحی کردیم که آنان را از این کارشان خبر خواهی دادن، در حالی که ندانند.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4071چون شکست او گوهرِ خاص آن زمانزآن امیران خاست(۴۵) صد بانگ و فَغانکین چه بی‌باکی است؟ والله کافر استهر که این پر نور گوهر را شکستوآن جماعت جمله از جهل و عَما(۴۶)درشکسته دُرِّ امرِ شاه راقیمتی گوهر نتیجهٔ مهر و وُد(۴۷)بر چنان خاطر چرا پوشیده شد؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4075تشنیع زدنِ اُمَرا بر اَیاز که چرا شکستش؟ و جواب دادنِ اَیاز ایشان راگفت اَیاز: ای مِهترانِ ناموراَمرِ شه بهتر به قیمت یا گهر؟اَمرِ سلطان بِه بُوَد پیشِ شمایا که این نیکو گُهَر؟ بهرِ خداای نظرتان بر گُهَر بر شاه نهقبله‌تان غول ست و جادهٔ راه نهمن ز شَه بر می‌نگردانم نظرمن چو مُشرک روی نآرم با حَجَر(۴۸)بی‌گُهَر جانی که رنگین سنگ رابرگُزیند پس نهد شاهِ مراپشت سوی لُعبتِ(۴۹) گلرنگ کنعقل در رنگ‌ آورنده دَنگ(۵۰) کُنبه بت رنگین پشت کن، عقل خود را مبهوت آفریننده رنگ کناندرآ در جو سَبو بر سنگ زنآتش اندر بو و اندر رنگ زنگرنه‌ یی در راهِ دین از ره‌زنانرنگ و بو مَپْرَست مانندِ زنانسر فرود انداختند آن مِهترانعذرجویان گشته زآن نِسیان(۵۱) به جاناز دلِ هر یک دو صد آه آن زمانهمچو دودی می‌شدی تا آسمانکرد اشارت شَه به جَلّادِ کَهُنکه ز صَدرم این خَسان(۵۲) را دور کُناین خَسان چه لایقِ صَدرِ مَن‌اند؟کز پیِ سنگ اَمرِ ما را بشکننداَمرِ ما پیشِ چنین اهلِ فَسادبهرِ رنگین سنگ شد خوار و کَساد(۵۳)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۸۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4088قصدِ شاه به کشتنِ اُمَرا و شفاعت کردن اَیاز پیشِ تختِ سلطان که ای شاه عالم اَلْعَفو اَوْلیپس اَیازِ مِهراَفزا بر جهیدپیشِ تختِ آن اُلُغ سلطان دویدسَجده‌ای کرد و گلوی خود گرفت(۵۴)کای قبادی کز تو چرخ آرَد شگفتای هُمایی(۵۵) که هُمایان فَرُّخیاز تو دارند و سَخاوت هر سَخی(۵۶)ای کریمی که کَرَم های جهانمحو گردد پیشِ ایثارت نهانای لطیفی که گلِ سُرخت بدیداز خجالت پیرهن را بر دریداز غَفوریِّ تو غُفران(۵۷)، چَشم‌سیرروبَهان بر شیر از عفوِ تو چیر(۵۸)جز که عفوِ تو که را دارد سند؟هر که با امرِ تو بی‌باکی کندغَفلت و گُستاخی این مُجرِماناز وُفورِ عفوِ توست ای عَفوْلان(۵۹)دایماً غفلت ز گستاخی دَمَدکه بَرَد تعظیم از دیده رَمَد(۶۰)غفلت و نِسیانِ بَد آموختهز آتشِ تعظیم گردد سوختههیبَتَش بیداری و فِطنَت(۶۱) دهدسَهو(۶۲) و نِسیان از دلش بیرون جهدوقتِ غارت خواب ناید خلق راتا بِنَرباید کسی زو دلق راخواب چون در می‌رمد از بیمِ دَلق(۶۳)خوابِ نِسیان کی بُوَد با بیمِ حَلْق؟لاتُؤاخِذ اِنْ نَسینا**، شد گواهکه بُوَد نِسیان به وجهی هم گناهآیه ای که می گوید: مؤاخذه مکن اگر فراموش کردیم، گواه آن است که فراموشی به اعتباری گناه است. زآنکه اِستِکمالِ(۶۴) تَعظیم او نکردورنه نِسیان در نیاوردی نبرد** قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۸۶Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #286… رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ…… پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، ما را (بدان) مگیر (و مورد مؤاخذه و پرس و جو قرار مده)…(۱) باز: پرنده ای شکاری(۲) گاز: گاز انبر، قیچی(۳) دُنبَل: دُمَل و برآمدگی کوچکی در جلد که رنگش سرخ و شکلش مخروطی است و نوعاً مرکز آن گود می گردد(۴) شوخ: گستاخ، بذله گو(۵) پیه: در اینجا قسمت چربی چشم که دیدن به وسیله آن صورت می گیرد.(۶) گُدازیدن: گداختن، ذوب شدن(۷) عِتاب: تندی، ملامت کردن(۸) نار: آتش(۹)‌ نَفَخْتُ: دمیدم(۱۰) ضَلالَت: گمراهی(۱۱) تُرک‌ْتاز: تاخت‌ و تاز، جولان(۱۲) تَقلیب: برگردانیدن، واژگون کردن(۱۳) مُضمَر: پوشیده، نهفته(۱۴) حیلَت: حیله، فکر کردن به وسیله من ذهنی بر اساس دید هم هویت شدگی ها(۱۵) اِستیزه: ستیزه، مقاومت درونی، در درون با چیزهای بیرونی مسئله داشتن و فضاگشایی نکردن(۱۶) مَلِکُ المْوُت: عزرائیل(۱۷) هِلیدن: هشتن، گذاشتن، اجازه دادن، واگذاشتن(۱۸) اِشکار: شکار(۱۹) طَبله: طبل کوچک، صندوقچه، قوطی، یا ظرفی از چوب یا شیشه که در آن عطر نگه‌داری می‌کردند(۲۰) تَک: ته، پایین، قعر(۲۱) مُخَنَّث: ترسو، انسان دو جنسیتی که نه مرد است و نه زن(۲۲) طَپیدن: لرزیدن، بی‌آرام شدن، بی‌قراری کردن(۲۳) صَدر: بالا، سینه(۲۴) اَرکان: افراد مهم، بزرگان(۲۵) مُستَنیر: نور جوینده، روشن(۲۶) شاباش: آفرین، احسنت(۲۷) خِلْعَت: جامۀ دوخته که از طرف شخص بزرگ به عنوان جایزه یا انعام به کسی داده شود.(۲۸) فَتی: جوانمرد(۲۹) حُلّه: جامه، لباس نو(۳۰) حاجِب: دربان پادشاه و امیر، پرده‌دار(۳۱) مَهْلِکت: مهلکه، جای هلاکت و نابودی(۳۲) لـُمَع: درخشندگی(۳۳) تَبَع: دنباله روی، متابعت، تبعیت(۳۴) کَسر: شکستن(۳۵) اِدرار: مُستمرّی، مقرری(۳۶) میرِ داد: مخفف امیرداد به معنی رئیس عدلیه(۳۷) امتحان کُن: امتحان کننده(۳۸) ثَمین: گرانبها، قیمتی(۳۹) جامِگی: مُستَمَرّی، مقرّری خادمان و سربازان(۴۰) اُستون: ستون(۴۱) مُقَلِّد: تقلید کننده(۴۲) گال: بازی دادن، فریب(۴۳) صَواب: راست و درست، حق(۴۴) طالِع: بخت، اقبال(۴۵) خاستن: بلند شدن، برپا شدن، برخاستن(۴۶) عَما: کوری(۴۷) وُدّ: دوستی(۴۸) حَجَر: سنگ (۴۹) لُعبت: بازیچه، بت(۵۰) دَنگ: احمق، مبهوت(۵۱) نِسیان: فراموشی(۵۲) خَسان: جمع خَس، فرومایگان(۵۳) کَساد: بی رونق، بی‌ رواج(۵۴) گلو گرفتن: در اینجا به معنی التماس و تضرع(۵۵) هُما: مظهر فَرّ و اقبال است، هُما مرغی که سایه اش بر سر هر کسی افتد به دولت و اقبال رسد.(۵۶) سَخی: بخشنده، سخاوتمند(۵۷) غُفران: آمرزش، پوشاندن و آمرزیدن گناه(۵۸) چیر: چیره، غالب(۵۹) عَفوْلان: محل عفو و بخشش، عَفو+لان، پسوندی که دلالت بر مکان دارد.(۶۰) رَمَد: درد چشم(۶۱) فِطنَت: زیرکی و هوشیاری(۶۲) سَهو: خطا، اشتباه غیرعمدی، غفلت(۶۳) دَلق: خرقه، پوستین، جامۀ درویشی(۶۴) اِستِکمال: به کمال رساندن، کامل کردن، تمام کردن************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1428, Divan e Shamsهمه بازان عجب ماندند در آهنگ پروازمکبوتر همچو من دیدی که من در جستن بازمبه هر هنگام هر مرغی به هر پری همی‌پردمگر من سنگ پولادم که در پرواز آغازمدهان مگشای بی‌هنگام و می ترس از زبانِ منزبانت گر بود زرین زبان درکش که من گازمبه دنبل دنبه می گوید مرا نیشیست در باطنتو را بشکافم ای دنبل گر از آغاز بنوازمبمالم بر تو من خود را به نرمی تا شوی ایمِنبه ناگاهانت بشکافم که تا دانی چه فن سازمدهان مگشای این ساعت ازیرا دنبل خامیچو وقت آید شوی پخته به کارِ تو بپردازمکدامین شوخ برد از ما که دیده شوخ کردستیچه خوانی دیده پیهی را که پس فرداش بگدازمکمان نطق من بستان که تیرِ قهر می پردکه از مستی مبادا تیر سوی خویش اندازمیکی سوزیست سازنده عتاب شمس تبریزیرهم از عالم ناری چو با این سوز درسازممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496کس نیابد بر دل ایشان ظفربر صدف آید ضرر نی بر گهرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 364کنت کنزا رحمة مخفیةفابتعثت امة مهدیةمن گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم، پس امتی هدایت شده را برانگیختم.حدیث قدسیکُنتُ کَنزاً مَخفِیّاً فاحببتُ اَنْ اُعْرَف...من گنجینه رحمت نهانی بودم و می خواستم که شناخته شوم...مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258گر قضا پوشد سیه همچون شبتهم قضا دستت بگیرد عاقبتمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381حق قدم بر وی نهد از لامکانآنگه او ساکن شود از کن فکانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shamsدم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیرکارِ او کن فیکون ‌ست نه موقوف عللمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466پیش چوگانهای حکم کن فکانمی‌دویم اندر مکان و لامکانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4123شرط تسلیم است نه کار درازسود نبود در ضلالت ترک‌تازمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182فعل توست این غصه‌های دم به دماین بود معنی قد جف القلممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 393خفته از احوال دنیا روز و شبچون قلم در پنجه تقلیب ربمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1406آدمی دید است و باقی پوست استدید آن است آن که دید دوست استچونکه دید دوست نبود کور بهدوست کو باقی نباشد دور بهمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 615تو ز قرآن بازخوان تفسیر بیتگفت ایزد ما رمیت اذ رمیت*گر بپرانیم تیر آن نه ز ماستما کمان و تیراندازش خداست* قرآن کریم، سوره انفال (۸)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Anfaal(#8), Line #17… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ … … وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد …مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۶۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1668لطف های مضمر اندر قهرِ اوجان سپردن جان فزاید بهرِ اومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۰۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1061جنبشم زین پیش بود از بال و پرجنبشم اکنون ز دست دادگرجنبش فانیم بیرون شد ز پوستجنبشم باقی ست اکنون چون از اوستمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 652, Divan e Shamsتدبیر کند بنده و تقدیر نداندتدبیر به تقدیرِ خداوند نماندبنده چو بیندیشد پیداست چه بیندحیلت بکند لیک خدایی نتواندگامی دو چنان آید کاو راست نهادستوانگاه که داند که کجاهاش کشانداستیزه مکن مملکت عشق طلب کنکاین مملکتت از ملک الموت رهاندباری تو بهل کام خود و نورِ خرد گیرکاین کام تو را زود به ناکام رسانداشکاری شه باش و مجو هیچ شکاریکاشکارِ تو را بازِ اجل بازستاندچون بازِ شهی رو به سوی طبله بازشکان طبله تو را نوش دهد طبل نخوانداز شاه وفادارتر امروز کسی نیستخر جانب او ران که تو را هیچ نراندزندانی مرگند همه خلق یقین دانمحبوس تو را از تک زندان نرهانددانی که در این کوی رضا بانگ سگان چیستتا هر که مخنث بود آنش برماندحاشا ز سواری که بود عاشق این راهکه بانگ سگ کوی دلش را بطپاندمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 609, Divan e Shamsبر هر چه همی‌لرزی می‌دان که همان ارزیزین روی دل عاشق از عرش فزون باشد آن را که شفا دانی درد تو از آن باشدوآن را که وفا خوانی آن مکر و فسون باشد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 765, Divan e Shamsهله نومید نباشی که تو را یار براندگرت امروز براند نه که فردات بخوانددر اگر بر تو ببندد مرو و صبر کن آنجاز پس صبر تو را او به سرِ صدر نشاندو اگر بر تو ببندد همه رهها و گذرهارهِ پنهان بنماید که کس آن راه نداندنه که قصّاب به خنجر چو سر میش ببردنهلد کشته خود را کشد آن گاه کشاندچو دم میش نماند ز دم خود کندش پرتو ببینی دم یزدان به کجاهات رساندبه مثل گفتم این را و اگر نه کرم اونکشد هیچ کسی را و ز کشتن برهاندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4035دادنِ شاه گوهر را میانِ دیوان و مَجمَع به دست وزیر که این چند ارزد و مبالغه کردنِ وزیر در قیمتِ او و فرمودن شاه او را که اکنون این را بشکن و گفت وزیر که این را چون بشکنم؟ اِلی آخِر القِصه.شاه روزی جانب دیوان شتافتجمله ارکان را در آن دیوان بیافتگوهری بیرون کشید او مستنیرپس نهادش زود در کف وزیرگفت چون ست و چه ارزد این گهرگفت به ارزد ز صد خروارِ زرگفت بشکن گفت چونش بشکنمنیکخواه مخزن و مالت منمچون روا دارم که مثل این گهرکه نیاید در بها گردد هدرگفت شاباش و بدادش خلعتیگوهر از وی بستد آن شاه و فتیکرد ایثار وزیر آن شاه جودهر لباس و حله کو پوشیده بودساعتیشان کرد مشغول سخناز قضیه تازه و راز کهنبعد از آن دادش به دست حاجبیکه چه ارزد این به پیش طالبیگفت ارزد این به نیمهٔ مملکتکش نگهدارا خدا از مهلکتگفت بشکن گفت ای خورشیدتیغبس دریغست این شکستن را دریغقیمتش بگذار بین تاب و لمعکه شده ست این نورِ روز او را تبعدست کی جنبد مرا در کسر اوکه خزینهٔ شاه را باشم عدوشاه خلعت داد ادرارش فزودپس دهان در مدح عقل او گشودبعد یک ساعت به دست میرِ داددر را آن امتحان کن باز داداو همین گفت و همه میران همینهر یکی را خلعتی داد او ثمینجامگی هاشان همی‌افزود شاهآن خسیسان را ببرد از ره به چاهاین چنین گفتند پنجه شصت امیرجمله یک یک هم به تقلید وزیرگرچه تقليدست استون جهانهست رسوا هر مقلد ز امتحانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4054رسیدنِ گوهر از دست به دست آخرِ دور به اَیاز، و کیاستِ اَیاز و مُقَلِّد ناشدنِ ایشان را و مغرور ناشدنِ او به گال(۴۲) و مال دادن شاه و خلعت ها و جامگی ها افزون کردن و مَدحِ عقل مخطئان کردن، که نشاید مُقَلِّد را مسلمان داشتن، مسلمان باشد اما نادر باشد که مُقَلِّد ثبات کند بر آن اعتقاد، و مُقَلِّد ازین امتحان ها به سلامت بیرون آید که ثباتِ بینایان ندارد، اِلّا مَن عَصَمَهُ اللهُ (مگر کسی که خدا او را از لغزش مصون دارد)، زیرا حق یکی است و آن را ضدّ بسیار غلط افکن و مشابه حق. مُقَلِّد چون آن ضدّ را نشناسد از آن رو حق را نشناخته باشد. اما حق با آن ناشناختِ او، چون او را به عنایت نگاه دارد، آن ناشناخت، او را زیان ندارد.ای ایاز اکنون نگویی کین گهرچند می‌ارزد بدین تاب و هنرگفت افزون ز آنچه تانم گفت منگفت اکنون زود خردش در شکنسنگ ها در آستین بودش شتابخرد کردش پیش او بود آن صوابز اتفاق طالع با دولتشدست داد آن لحظه نادر حکمتشاز قضا طالعِ فرخنده اش با او همراه شد و در آن لحظه حکمتی نادر به قلبش خطور کرد.یا به خواب این دیده بود آن پر صفاکرده بود اندر بغل دو سنگ راهم‌چو یوسف که درون قعرِ چاهکشف شد پایان کارش از الهقرآن کریم، سوره یوسف(۱۲)، آیه ۱۵Quran, Sooreh Yuosof(#12), Line #15فَلَمَّا ذَهَبُوا بِهِ وَأَجْمَعُوا أَنْ يَجْعَلُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ ۚ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِأَمْرِهِمْ هَٰذَا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَآنگاه که (برادران یوسف) او را با خود بردند و همسخن شدند که در تگِ چاهش افکنند بدو وحی کردیم که آنان را از این کارشان خبر خواهی دادن، در حالی که ندانند.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4071چون شکست او گوهرِ خاص آن زمانزآن امیران خاست صد بانگ و فغانکین چه بی‌باکی است والله کافر استهر که این پر نور گوهر را شکستوآن جماعت جمله از جهل و عمادرشکسته در امرِ شاه راقیمتی گوهر نتیجهٔ مهر و ودبر چنان خاطر چرا پوشیده شدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4075تشنیع زدنِ اُمَرا بر اَیاز که چرا شکستش؟ و جواب دادنِ اَیاز ایشان راگفت ایاز ای مهتران نامورامر شه بهتر به قیمت یا گهرامر سلطان به بود پیشِ شمایا که این نیکو گهر بهرِ خداای نظرتان بر گهر بر شاه نهقبله‌تان غول ست و جادهٔ راه نهمن ز شه بر می‌نگردانم نظرمن چو مشرک روی نآرم با حجربی‌گهر جانی که رنگین سنگ رابرگزیند پس نهد شاه مراپشت سوی لعبت گلرنگ کنعقل در رنگ‌ آورنده دنگ کنبه بت رنگین پشت کن، عقل خود را مبهوت آفریننده رنگ کناندرآ در جو سبو بر سنگ زنآتش اندر بو و اندر رنگ زنگرنه‌ یی در راه دین از ره‌زنانرنگ و بو مپرست مانند زنانسر فرود انداختند آن مهترانعذرجویان گشته زآن نسیان به جاناز دل هر یک دو صد آه آن زمانهمچو دودی می‌شدی تا آسمانکرد اشارت شه به جلاد کهنکه ز صدرم این خسان را دور کناین خسان چه لایق صدر من‌اندکز پی سنگ امر ما را بشکننداَمرِ ما پیش چنین اهل فسادبهر رنگین سنگ شد خوار و کسادمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۸۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4088قصدِ شاه به کشتنِ اُمَرا و شفاعت کردن اَیاز پیشِ تختِ سلطان که ای شاه عالم اَلْعَفو اَوْلیپس ایاز مهرافزا بر جهیدپیش تخت آن الغ سلطان دویدسجده‌ای کرد و گلوی خود گرفتکای قبادی کز تو چرخ آرد شگفتای همایی که همایان فرخیاز تو دارند و سخاوت هر سخیای کریمی که کرم های جهانمحو گردد پیش ایثارت نهانای لطیفی که گل سرخت بدیداز خجالت پیرهن را بر دریداز غفوری تو غفران چشم‌سیرروبهان بر شیر از عفوِ تو چیرجز که عفو تو که را دارد سندهر که با امر تو بی‌باکی کندغفلت و گستاخی این مجرِماناز وفور عفو توست ای عفولاندایما غفلت ز گستاخی دمدکه برد تعظیم از دیده رمدغفلت و نسیان بد آموختهز آتش تعظیم گردد سوختههیبتش بیداری و فطنت دهدسهو و نسیان از دلش بیرون جهدوقت غارت خواب ناید خلق راتا بنرباید کسی زو دلق راخواب چون در می‌رمد از بیم دلقخواب نسیان کی بود با بیم حلقلاتؤاخذ ان نسینا** شد گواهکه بود نسیان به وجهی هم گناهآیه ای که می گوید: مؤاخذه مکن اگر فراموش کردیم، گواه آن است که فراموشی به اعتباری گناه است. زآنکه استکمال تعظیم او نکردورنه نسیان در نیاوردی نبرد** قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۸۶Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #286… رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ…… پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، ما را (بدان) مگیر (و مورد مؤاخذه و پرس و جو قرار مده)…

Ganje Hozour audio Program #732

برنامه صوتی شماره ۷۳۲ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۸ اکتبر ۲۰۱۸ ـ ۱۷ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1258, Divan e Shamsآنِ مایی، همچو ما دلشاد باشدر گلستان همچو سرو آزاد باشچون ز شاگردانِ عشقی ای ظریفدر گشادِ دل چو عشق استاد باشگر غمی آید، گلوی او بگیرداد(۱) ازو بستان، امیرِ داد باشجانِ تو مستست در بَزمِ اَحَد(۲)تن میانِ خلق گو آحاد(۳) باشگاه با شیرینِ خسرو خوش بخندگه ز هجرش کوه کن، فرهاد باشگه نشاط انگیز همچون گلشنشگه چو بلبل نال(۴) و خوش فریاد باشپیشِ سَروَش چون خرامد، خاک باشچون گلش عَنبَر(۵) فشاند، باد باشحاصل اینست ای برادر، چون فلکدر جهانِ کهنه نوبنیاد باشدر میانِ خارها چون خارپشتسر درون و شادمان و راد(۶) باشمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۸۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shamsهر کسی در عجبی و عجبِ من اینستکو نگنجد به میان چون به میان می‌آیدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4579ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتی*، فتنه‌ایصد هزاران خرمن اندر حَفْنه‌ای(۷)آفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانذره ذره گردد افلاک و زمینپیشِ آن خورشید، چون جَست از کَمین(۸)این چنین جانی چه درخوردِ تن است؟هین بشو ای تن از این جان هر دو دستای تنِ گشته وِثاقِ(۹) جان، بس استچند تانَد(۱۰) بحر در مَشکی نشست؟* قرآن کریم، سوره انفال (۸)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Anfaal(#8), Line #17… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ … … وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد …مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4586سَجده‌گاهِ لامکانی در مکانمر بِلیسان را ز تو ویران دکانکه چرا من خدمتِ این طین(۱۱) کنم؟صورتی را من لقب چون دین کنم؟نیست صورت، چشم را نیکو بمالتا ببینی شَعشَعهٔ(۱۲) نورِ جلالمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836چونکه غم ‌بینی تو، استغفار کنغم به امر خالق آمد، کار کنمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329پیشِ چشمت داشتی شیشهٔ کبودزان سبب، عالم کبودت می‌نمودگر نه کوری، این کبودی دان ز خویشخویش را بد گو، مگو کس را تو بیشمؤمن ار یَنْظُر بِنُورِ الله نبودغیب، مؤمن را برهنه چون نمود؟چونکه تو یَنْظُر به نارُالله(۱۳) بُدینیکوی را وا ندیدی از بدیقرآن کریم، سوره الهمزة(۱۰۴)، آیه ۶Quran, Sooreh Alhomaza(#104), Line #6نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُآتش افروخته خداستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3734چونکه قَبضی(۱۴) آیدت ای راهروآن صَلاحِ توست، آتش دل(۱۵) مشوزآنکه در خَرجی در آن بَسط(۱۶) و گشادخرج را دَخلی بباید زاعتِداد(۱۷)گر هَماره فصلِ تابستان بُدیسوزشِ خورشید در بُستان شدیمَنبِتَش(۱۸) را سوختی از بیخ و بُنکه دگر تازه نگشتی آن کهنگر تُرُش‌روی(۱۹) است آن دی، مُشفِق(۲۰) استصَیف(۲۱) خندان است، اما مُحرِق(۲۲) استچونکه قَبض آید، تو در وی بَسط بینتازه باش و چین میفکن در جَبین(۲۳)کودکان خندان و دانایان تُرُشغم جگر را باشد و شادی ز شُشچشمِ کودک، همچو خر در آخُر استچشمِ عاقل، در حسابِ آخِر استمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۴۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3747این دهان بستی، دهانی باز شدکو خورندهٔ لقمه‌های راز شدگر ز شیر دیو، تن را وابُریدر فِطام(۲۴) او، بسی نعمت خوریمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3752قندِ شادی میوهٔ باغ غم استاین فَرَح(۲۵) زخم ست وآن غم مرهم ستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3755جنگ می‌کردند حمّالان پَریر(۲۶)تو مَکَش، تا من کَشَم حملش چو شیرزآنکه زان رَنجِش همی‌دیدند سودحمل را هر یک ز دیگر می‌ربودمزدِ حق کو؟ مزدِ آن بی‌مایه کو؟این دهد گنجیت مزد و آن تَسُو(۲۷)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3760بهرِ روزِ مرگ، این دَم مُرده باشتا شوی با عشقِ سَرمَد، خواجه‌تاش(۲۸)مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۵۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2562, Divan e Shamsیکی فرهنگ دیگر نو برآر ای اصل داناییببین تو چاره‌یی از نو که الحق سخت بیناییمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2029, Divan e Shamsای مرغ آسمانی آمد گه پریدنوی آهوی معانی آمد گه چریدنای عاشق جریده بر عاشقان گزیدهبگذر ز آفریده بنگر در آفریدنمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1241تا نخوانی لا و اِلّاَ الله رادر نيابی مَنهَجِ(۲۹) این راه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1242داستان آن عاشق که با معشوق خود برمی‌شمرد خدمت ها و وفاهای خود را و شب های دراز تَتَجافی' جُنوبُهُم عَنِ الـْمَضاجِع را و بی‌نوایی و جگر تشنگی روزهای دراز را و می‌گفت که من جز این خدمت نمی‌دانم اگر خدمت دیگر هست مرا ارشاد کن که هر چه فرمایی مُنقادم، اگر در آتش رفتن است چون خلیل، و اگر در دهان نهنگ دریا فتادن است چون یونس، و اگر هفتاد بار کشته شدن است چون جرجیس، و اگر از گریه نابینا شدن است چون شُعیب، و وفا و جان بازی انبیا را شمار نیست، و جواب گفتن معشوق او راقرآن کریم، سوره سجده(۳۲)، آیه ۱۶Quran, Sooreh Sajdeh(#32), Line #16تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَپهلوهاشان از بسترها (در دل شب) دور شود (از خواب بیدار شوند و به عبادت پردازند) پروردگار خود را با بیم و امید خوانند و از آنچه بدانان روزی داده ایم انفاق کنند.آن یکی عاشق به پیشِ یار خودمی‌شمرد از خدمت و از کار خودکز برای تو چنین کردم، چنانتیرها خوردم درین رزم و سِنان(۳۰)مال رفت و زور رفت و نام رفتبر من از عشقت بسی ناکام رفتهیچ صبحم خفته یا خندان نیافتهیچ شامم با سر و سامان نیافتآنچه او نوشیده بود از تلخ و درداو به تفصیلش یکایک می‌شمردنه از برای منّتی، بل می‌نمودبر درستیِّ محبّت صد شهودعاقلان را یک اشارت بس بودعاشقان را تشنگی زان کی رود؟می‌کند تکرار گفتن بی‌ملالکی ز اشارت بس کند حُوت(۳۱) از زلال؟صد سخن می‌گفت زان درد کَهُندر شکایت که نگفتم یک سَخُنآتشی بودش، نمی‌دانست چیستلیک چون شمع از تَفِ(۳۲) آن می‌گریستگفت معشوق: این همه کردی، ولیکگوش بگشا پهن و اندر یاب نیککانچه اصلِ اصلِ عشقست و وَلاست(۳۳)آن نکردی، اینچه کردی، فرع هاستگفتش آن عاشق: بگو کآن اصل چیست؟گفت: اصلش مردن است و نیستی ستتو همه کردی، نمردی، زنده‌ایهین بمیر ار یارِ جان‌ بازنده‌ایهم در آن دم شد دراز و جان بدادهمچو گل درباخت سر، خندان و شادماند آن خنده بر او وقفِ ابدهمچو جان و عقلِ عارف بی‌کَبَد(۳۴)نورِ مَه‌ آلوده کی گردد ابد؟گر زند آن نور بر هر نیک و بداو ز جمله پاک، وا گردد به ماههمچو نورِ عقل و جان سویِ اِلهوصفِ پاکی وقف بر نورِ مَه ‌استتابِشَش گر بر نِجاساتِ(۳۵) رَه ‌استزآن نِجاساتِ ره و آلودگینور را حاصل نگردد بَدرَگی(۳۶)اِرجِعی بشنود نورِ آفتابسوی اصلِ خویش باز آمد شتابنه ز گُلخَن ها(۳۷) بر او ننگی بماندنه ز گُلشن ها بر او رنگی بماندنورِ دیده و نورْدیده بازگشتماند در سودای او صحرا و دشتمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 17هر که جز ماهی ز آبَش سیر شدهرکه بی روزیست روزَش دیر شدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۰۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 502نیست یکرنگی(۳۸) کزو خیزد مَلالبل مثالِ ماهی و آبِ زلالگرچه در خشکی هزاران رنگهاستماهیان را با یُبوست(۳۹) جنگهاستکیست ماهی؟ چیست دریا در مَثَل؟که بدان مانَد مَلِک(۴۰) عَزَّ وَ جَل(۴۱)صد هزاران بحر و ماهی در وجودسجده آرَد پیشَ آن اِکرام(۴۲) و جُود(۴۳)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۸۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3833تو مکن تهدید از کُشتن که منتشنهٔ زارم به خونِ خویشتنعاشقان را هر زمانی مُردنی ستمردنِ عشّاق، خود یک نوع نیستاو دو صد جان دارد از جانِ هُدی(۴۴)وآن دوصد را می‌کند هر دم فِدیهر یکی جان را ستاند دَه بهااز نُبی(۴۵) خوان: عَشرَةُ اَمثالِها**عاشق در برابر هر جانی که فدای حضرت معشوق می کند، ده برابر عوض می گیرد. از قرآن کریم این مطلب را بخوان که: هر عمل نیکی، ده برابر پاداش دارد.گر بریزد خونِ من آن دوست‌رُو(۴۶)پای‌کوبان جان برافشانم بر اوآزمودم مرگِ من در زندگی ستچون رَهَم زین زندگی، پایندگی ست**‌ قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۱۶۰Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #160مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَهر كس كار نيكى انجام دهد ده برابر به او پاداش دهند، و هر كه كار بدى انجام دهد تنها همانند آن كيفر بيند، تا ستمى بر آنها نرفته باشد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3050گفت: چون دیدِ مَنَت از خود نَبُرداین چنین جان را بباید زار مُردمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2669پنج وقت آمد نماز و رهنمونعاشقان را فی صَلاةٍ دائِمون***نه به پنج، آرام گیرد آن خُمارکه در آن سَرهاست نی پانصد هزارنیست زُرْغِبّاً**** وظیفهٔ عاشقانسخت مَسْتَسْقِی ست(۴۷) جانِ صادقاننیست زُرْغِبّاً وظیفهٔ ماهیانزانکه بی‌دریا ندارند اُنسِ جان*** قرآن کریم، سوره معارج (۷۰) ، آیه ۲۳Quran, Sooreh Ma'arej(#70), Line #23الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَنمازگزاران [حقیقی] دائماً در حال نماز هستند.****حدیثدوستان خود را گاه گاه دیدار کنید تا علاقه تان نسبت به ایشان افزایش یابد.( نه هر روز و هر ساعت که از آنها دلزده شوید)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1265یکی پرسید از عالـِمی عارفی که اگر در نماز کسی بگرید به آواز و آه کند و نوحه کند نمازش باطل شود؟ جواب گفت که نام آن آبِ دیده است، تا آن گرینده چه دیده است؟ اگر شوق خدا دیده است و می‌گرید، یا پشیمانی گناهی، نمازش تباه نشود، بلکه کمال گیرد که لا صَلوةَ اِلّا بِحُضُورِ القَلْب و اگر او رنجوری تن یا فراق فرزند دیده است، نمازش تباه شود که اصل نماز، ترک تن است و ترک فرزند ابراهیم وار که فرزند را قربان می کرد از بهر تکمیل نماز، و تن را به آتش نمرود می سپرد، و امر آمد مصطفی را بدین خصال که: فَاتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ، لقَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَحدیثلا صَلوةَ اِلّا بِحُضُورِ القَلْبنماز مقبول درگاه حق نیفتد مگر به شرط حضور قلب.قرآن کریم، سوره نحل (۱۶)، آیه ۱۲۳Quran, Sooreh Nahl(#16), Line #123ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۖ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَپس به سوی تو وحی کردیم که از آیین حنیف ابراهیم پیروی کن و او (ابراهیم) از مشرکان نبود.قرآن کریم، سوره ممتحنه (۶۰)، آیه ۴Quran, Sooreh Momtaheneh(#60), Line #4قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۖ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُبراستی که برای شما سرمشقی نکو در زندگی ابراهیم و پیروان او وجود دارد، آنگاه که به قوم کافر خود گفتند: ما از شما و آنچه جز خدا می پرستید، بیرازیم. ما نسبت به آیین (شرک آلود) شما کافریم. میان ما دشمنی و عداوت همیشگی آشکار شده است. و اینگونه رابطه ادامه دارد تا آنکه به خدای یگانه ایمان آورید. مگر آن سخن ابراهیم که به پدرش وعده داده بود که برای تو آمرزش درخواست کنم. و این در حالی است که نمی توانم عذاب الهی را از تو دفع کنم. پروردگارا بر تو توکل کنیم و به تو روی آوریم و بازگشت همه به سوی توست.آن یکی پرسید از مُفتی(۴۸) به رازگر کسی گرید به نوحه در نمازآن نمازِ او عجب باطل شودیا نمازش جایز و کامل بود؟گفت: آبِ دیده نامش بهرِ چیست؟بنگری تا که چه دید او و گریستآبِ دیده، تا چه دید او از نهانتا بدآن شد او ز چشمهٔ خود روان؟آن جهان گر دیده است آن پر نیازرونقی یابد ز نوحه آن نمازور ز رنجِ تن بُد آن گریه و ز سوک(۴۹)ریسمان بِسکُست(۵۰) و هم بشکست دوک(۵۱)مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 812آدمی دید است باقی گوشت و پوستهرچه چشمش دیده است آن چیز اوست(۱) داد: عدل، انصاف(۲) اَحَد: یک، یگانه، از نام‌های خداوند(۳) آحاد: تک تک مردم(۴) نال: بنال(۵) عَنبَر: ماده‌ای خوش‌بو و خاکستری‌رنگ که در معده یا رودۀ عنبرماهی تولید و روی آب دریا جمع می‌شود(۶) راد: جوانمرد، آزاده، بخشنده(۷) حَفْنه: مشتی از گندم و جو و نظیر آن(۸) کَمین: نهانگاه، کَمینگاه(۹) وِثاق: اتاق، خرگاه(۱۰) تانَد: می تواند(۱۱) طین: گِل(۱۲) شَعشَعه: پراکنده شدن نور و روشنایی آفتاب(۱۳) نارُالله: آتش خدا، منظور هوشیاری دردناک جسمی من ذهنی(۱۴) قَبض: گرفتگی، دلتنگی و رنج(۱۵) آتش دل: دلسوخته، ناراحت و پریشان حال(۱۶) بَسط: گستردن، فراخی، وسعت(۱۷) اِعتِداد: بشمار آمدن، به حساب آمدن(۱۸) مَنبِت: محل روییدن(۱۹) تُرُش‌رو: اخمو، بد اخم(۲۰) مُشفِق: مهربان(۲۱) صَیف: تابستان(۲۲) مُحرِق: سوزاننده(۲۳) جَبین: پیشانی(۲۴) فِطام: در لغت به معنی از شیر بازگرفتن است ، در مصطلحات صوفیه، کنایه است از انقطاع از عادات و اخلاق زشت و شهوات جسمانی و تجدید حیات روحانی.(۲۵) فَرَح: شادی، شادمانی، سرور(۲۶) پَریر: پَریروز، دوروز پیش(۲۷) تَسُو: ناچیز و حقیر و پشیز(۲۸) خواجه‌تاش: دو غلام را گویند که یک صاحب و مولی دارند(۲۹) مَنهَج: راه آشکار و روشن(۳۰) سِنان: سر نیزه(۳۱) حُوت: ماهی(۳۲) تَف: گرمی، حرارت، روشنی، پرتو(۳۳) وَلا: مخفف وَلاء به معنی دوستی(۳۴) کَبَد: رنج(۳۵) نِجاسات: جمع نجاسَت به معنی پلیدی و ناپاکی(۳۶) بَدرَگی: بد نهادی، ناسازگاری(۳۷) گُلخَن: تون، آتش خانه حمام های قدیمی(۳۸) یکرنگی: مجازاً به معنی دوستی بی غرض و نفاق است(۳۹) یُبوست: خشکی(۴۰) مَلِک: پادشاه، صفت خداوند به اعتبار آنکه قادر بر ایجاد است و جهان و جهانیان زیر فرمان او هستند.(۴۱) عَزَّ وَ جَل: گرامی و بزرگ است، صفت خداوند(۴۲) اِکرام: بزرگ داشتن، گرامی داشتن(۴۳) جُود: کرم، بخشش، عطا(۴۴) هُدی: هدایت، در اینجا اسم فاعل به معنی هدایت کننده(۴۵) نُبی: قرآن(۴۶) دوست‌رُو: آشنا، دوست، یار مهربان(۴۷) مُسْتَسْقِی:‌ آب خواهنده، بسیار تشنه(۴۸) مُفتی: فتوی دهنده، فقیه(۴۹) سوک: سوگ(۵۰) سکُستن: گسستن، گسیختن(۵۱) دوک: آلت نخ‌ تابی، آلت چوبی که با آن نخ می‌ریسند************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1258, Divan e Shamsآن مایی همچو ما دلشاد باشدر گلستان همچو سرو آزاد باشچون ز شاگردان عشقی ای ظریفدر گشاد دل چو عشق استاد باشگر غمی آید گلوی او بگیرداد ازو بستان امیرِ داد باشجان تو مستست در بزم احدتن میان خلق گو آحاد باشگاه با شیرینِ خسرو خوش بخندگه ز هجرش کوه کن، فرهاد باشگه نشاط انگیز همچون گلشنشگه چو بلبل نال و خوش فریاد باشپیش سروش چون خرامد خاک باشچون گلش عنبر فشاند باد باشحاصل اینست ای برادر چون فلکدر جهان کهنه نوبنیاد باشدر میان خارها چون خارپشتسر درون و شادمان و راد باشمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۸۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shamsهر کسی در عجبی و عجب من اینستکو نگنجد به میان چون به میان می‌آیدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4579ما رمیت اذ رمیتی* فتنه‌ایصد هزاران خرمن اندر حفنه‌ایآفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانذره ذره گردد افلاک و زمینپیش آن خورشید چون جست از کمیناین چنین جانی چه درخورد تن استهین بشو ای تن از این جان هر دو دستای تن گشته وِثاق جان بس استچند تاند بحر در مشکی نشست* قرآن کریم، سوره انفال (۸)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Anfaal(#8), Line #17… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ … … وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد …مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۵۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4553سجده‌گاه لامکانی در مکانمر بلیسان را ز تو ویران دکانکه چرا من خدمت این طین کنمصورتی را من لقب چون دین کنمنیست صورت چشم را نیکو بمالتا ببینی شعشعهٔ نور جلالمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836چونکه غم ‌بینی تو استغفار کنغم به امر خالق آمد کار کنمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329پیشِ چشمت داشتی شیشهٔ کبودزان سبب عالم کبودت می‌نمودگر نه کوری این کبودی دان ز خویشخویش را بد گو مگو کس را تو بیشمؤمن ار ینظر بنورِ الله نبودغیب مؤمن را برهنه چون نمودچونکه تو ینظر به نارالله بدینیکوی را وا ندیدی از بدیقرآن کریم، سوره الهمزة(۱۰۴)، آیه ۶Quran, Sooreh Alhomaza(#104), Line #6نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُآتش افروخته خداستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3734چونکه قبضی آیدت ای راهروآن صلاح توست آتش دل مشوزآنکه در خرجی در آن بسط و گشادخرج را دخلی بباید زاعتدادگر هماره فصل تابستان بدیسوزش خورشید در بستان شدیمنبتش را سوختی از بیخ و بنکه دگر تازه نگشتی آن کهنگر ترش‌روی است آن دی مشفق استصیف خندان است اما محرق استچونکه قبض آید تو در وی بسط بینتازه باش و چین میفکن در جبینکودکان خندان و دانایان ترشغم جگر را باشد و شادی ز ششچشم کودک همچو خر در آخر استچشم عاقل در حساب آخر استمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۴۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3747این دهان بستی دهانی باز شدکو خورندهٔ لقمه‌های راز شدگر ز شیر دیو تن را وابریدر فطام او بسی نعمت خوریمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3752قند شادی میوهٔ باغ غم استاین فرح زخم ست وآن غم مرهم ستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3755جنگ می‌کردند حمالان پریرتو مکش تا من کشم حملش چو شیرزآنکه زان رنجش همی‌دیدند سودحمل را هر یک ز دیگر می‌ربودمزد حق کو مزد آن بی‌مایه کواین دهد گنجیت مزد و آن تسومولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3760بهر روز مرگ این دم مرده باشتا شوی با عشق سرمد خواجه‌تاشمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۵۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2562, Divan e Shamsیکی فرهنگ دیگر نو برآر ای اصل داناییببین تو چاره‌یی از نو که الحق سخت بیناییمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2029, Divan e Shamsای مرغ آسمانی آمد گه پریدنوی آهوی معانی آمد گه چریدنای عاشق جریده بر عاشقان گزیدهبگذر ز آفریده بنگر در آفریدنمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1241تا نخوانی لا و الا الله رادر نيابی منهج این راه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1242داستان آن عاشق که با معشوق خود برمی‌شمرد خدمت ها و وفاهای خود را و شب های دراز تَتَجافی' جُنوبُهُم عَنِ الـْمَضاجِع را و بی‌نوایی و جگر تشنگی روزهای دراز را و می‌گفت که من جز این خدمت نمی‌دانم اگر خدمت دیگر هست مرا ارشاد کن که هر چه فرمایی مُنقادم، اگر در آتش رفتن است چون خلیل، و اگر در دهان نهنگ دریا فتادن است چون یونس، و اگر هفتاد بار کشته شدن است چون جرجیس، و اگر از گریه نابینا شدن است چون شُعیب، و وفا و جان بازی انبیا را شمار نیست، و جواب گفتن معشوق او راقرآن کریم، سوره سجده(۳۲)، آیه ۱۶Quran, Sooreh Sajdeh(#32), Line #16تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَپهلوهاشان از بسترها (در دل شب) دور شود (از خواب بیدار شوند و به عبادت پردازند) پروردگار خود را با بیم و امید خوانند و از آنچه بدانان روزی داده ایم انفاق کنند.آن یکی عاشق به پیش یار خودمی‌شمرد از خدمت و از کار خودکز برای تو چنین کردم چنانتیرها خوردم درین رزم و سنانمال رفت و زور رفت و نام رفتبر من از عشقت بسی ناکام رفتهیچ صبحم خفته یا خندان نیافتهیچ شامم با سر و سامان نیافتآنچه او نوشیده بود از تلخ و درداو به تفصیلش یکایک می‌شمردنه از برای منتی بل می‌نمودبر درستی محبت صد شهودعاقلان را یک اشارت بس بودعاشقان را تشنگی زان کی رودمی‌کند تکرار گفتن بی‌ملالکی ز اشارت بس کند حوت از زلالصد سخن می‌گفت زان درد کهندر شکایت که نگفتم یک سخنآتشی بودش نمی‌دانست چیستلیک چون شمع از تف آن می‌گریستگفت معشوق این همه کردی ولیکگوش بگشا پهن و اندر یاب نیککانچه اصل اصل عشقست و ولاستآن نکردی اینچه کردی فرع هاستگفتش آن عاشق بگو کآن اصل چیستگفت اصلش مردن است و نیستی ستتو همه کردی نمردی زنده‌ایهین بمیر ار یار جان‌ بازنده‌ایهم در آن دم شد دراز و جان بدادهمچو گل درباخت سر خندان و شادماند آن خنده بر او وقف ابدهمچو جان و عقل عارف بی‌کبدنورِ مه‌ آلوده کی گردد ابدگر زند آن نور بر هر نیک و بداو ز جمله پاک وا گردد به ماههمچو نور عقل و جان سوی الهوصف پاکی وقف بر نورِ مه ‌استتابشش گر بر نجاسات ره ‌استزآن نجاسات ره و آلودگینور را حاصل نگردد بدرگیارجعی بشنود نورِ آفتابسوی اصل خویش باز آمد شتابنه ز گلخن ها بر او ننگی بماندنه ز گلشن ها بر او رنگی بماندنورِ دیده و نوردیده بازگشتماند در سودای او صحرا و دشتمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 17هر که جز ماهی ز آبش سیر شدهرکه بی روزیست روزش دیر شدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۰۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 502نیست یکرنگی کزو خیزد ملالبل مثال ماهی و آب زلالگرچه در خشکی هزاران رنگهاستماهیان را با یبوست جنگهاستکیست ماهی چیست دریا در مثلکه بدان ماند ملک عز و جلصد هزاران بحر و ماهی در وجودسجده آرد پیش آن اکرام و جودمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۸۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3833تو مکن تهدید از کشتن که منتشنهٔ زارم به خون خویشتنعاشقان را هر زمانی مردنی ستمردن عشاق خود یک نوع نیستاو دو صد جان دارد از جان هدیوآن دوصد را می‌کند هر دم فدیهر یکی جان را ستاند ده بهااز نبی خوان عشرة امثالها**عاشق در برابر هر جانی که فدای حضرت معشوق می کند، ده برابر عوض می گیرد. از قرآن کریم این مطلب را بخوان که: هر عمل نیکی، ده برابر پاداش دارد.گر بریزد خون من آن دوست‌روپای‌کوبان جان برافشانم بر اوآزمودم مرگ من در زندگی ستچون رهم زین زندگی پایندگی ست**‌ قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۱۶۰Quran, Sooreh Anaam(#6), Line #160مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَهر كس كار نيكى انجام دهد ده برابر به او پاداش دهند، و هر كه كار بدى انجام دهد تنها همانند آن كيفر بيند، تا ستمى بر آنها نرفته باشد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3050گفت چون دید منت از خود نبرداین چنین جان را بباید زار مردمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2669پنج وقت آمد نماز و رهنمونعاشقان را فی صلاة دائمون***نه به پنج آرام گیرد آن خمارکه در آن سرهاست نی پانصد هزارنیست زرغبا**** وظیفهٔ عاشقانسخت مستسقی ست جان صادقاننیست زرغبا وظیفهٔ ماهیانزانکه بی‌دریا ندارند انس جان*** قرآن کریم، سوره معارج (۷۰) ، آیه ۲۳Quran, Sooreh Ma'arej(#70), Line #23الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَنمازگزاران [حقیقی] دائماً در حال نماز هستند.****حدیثدوستان خود را گاه گاه دیدار کنید تا علاقه تان نسبت به ایشان افزایش یابد.( نه هر روز و هر ساعت که از آنها دلزده شوید)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1265یکی پرسید از عالـِمی عارفی که اگر در نماز کسی بگرید به آواز و آه کند و نوحه کند نمازش باطل شود؟ جواب گفت که نام آن آبِ دیده است، تا آن گرینده چه دیده است؟ اگر شوق خدا دیده است و می‌گرید، یا پشیمانی گناهی، نمازش تباه نشود، بلکه کمال گیرد که لا صَلوةَ اِلّا بِحُضُورِ القَلْب و اگر او رنجوری تن یا فراق فرزند دیده است، نمازش تباه شود که اصل نماز، ترک تن است و ترک فرزند ابراهیم وار که فرزند را قربان می کرد از بهر تکمیل نماز، و تن را به آتش نمرود می سپرد، و امر آمد مصطفی را بدین خصال که: فَاتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ، لقَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَحدیثلا صَلوةَ اِلّا بِحُضُورِ القَلْبنماز مقبول درگاه حق نیفتد مگر به شرط حضور قلب.قرآن کریم، سوره نحل (۱۶)، آیه ۱۲۳Quran, Sooreh Nahl(#16), Line #123ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۖ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَپس به سوی تو وحی کردیم که از آیین حنیف ابراهیم پیروی کن و او (ابراهیم) از مشرکان نبود.قرآن کریم، سوره ممتحنه (۶۰)، آیه ۴Quran, Sooreh Momtaheneh(#60), Line #4قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۖ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُبراستی که برای شما سرمشقی نکو در زندگی ابراهیم و پیروان او وجود دارد، آنگاه که به قوم کافر خود گفتند: ما از شما و آنچه جز خدا می پرستید، بیرازیم. ما نسبت به آیین (شرک آلود) شما کافریم. میان ما دشمنی و عداوت همیشگی آشکار شده است. و اینگونه رابطه ادامه دارد تا آنکه به خدای یگانه ایمان آورید. مگر آن سخن ابراهیم که به پدرش وعده داده بود که برای تو آمرزش درخواست کنم. و این در حالی است که نمی توانم عذاب الهی را از تو دفع کنم. پروردگارا بر تو توکل کنیم و به تو روی آوریم و بازگشت همه به سوی توست.آن یکی پرسید از مفتی به رازگر کسی گرید به نوحه در نمازآن نمازِ او عجب باطل شودیا نمازش جایز و کامل بودگفت آب دیده نامش بهر چیستبنگری تا که چه دید او و گریستآب دیده تا چه دید او از نهانتا بدآن شد او ز چشمهٔ خود روانآن جهان گر دیده است آن پر نیازرونقی یابد ز نوحه آن نمازور ز رنجِ تن بد آن گریه و ز سوکریسمان بسکست و هم بشکست دوکمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 812آدمی دید است باقی گوشت و پوستهرچه چشمش دیده است آن چیز اوست

Ganje Hozour audio Program #730

برنامه صوتی شماره ۷۳۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸ ـ ۳ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2099, Divan e Shamsچند نَظّاره(۱) جهان کردن؟آب را زیرِ کَه نهان کردن؟رنج گوید که: گنج آوردمرنج را باید امتحان کردنآنکه از شیر خون روان کرد‌ستشیر داند(۲) ز خون روان کردنآسمان را چو کرد همچون خاکخاک را داند آسمان کردنبعد ازین شیوهٔ دگر گیرمچند بیگارِ(۳) دیگران کردن؟تیز برداشتی(۴) تو ای مطرباین به آهستگی توان کردناین گران زخمه‌یی است، نتوانیمرقص بر پردهٔ گران(۵) کردنیک دو ابریشمک(۶) فروتر گیرتا توانیم فهمِ آن کردناندک اندک ز کوه سنگ کشندنتوان کوه را کشان کردن(۷)تا نبینند جانِ جان‌ها راکی توان سَهل ترکِ جان کردنبنما(۸) ای ستاره کاندر ریگ(۹)نتوان راه بی‌نشان کردنمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۵۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1524, Divan e Shamsچو آب آهسته زیرِ کَه(۱۰) درآیمبه ناگه کوه را چون کَه رُبایم(چو آب آهسته زیرِ کَه درآیمبه ناگه خرمنِ کَه دررُبایم)چِکَم از ناودان من قطره قطرهچو طوفان من خرابِ(۱۱) صد سَرایمسَرا چه بْوَد؟ فلک را برشکافمز بی‌صبری قیامت را نپایم(۱۲)مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4580آفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانذره ذره گردد افلاک و زمینپیش آن خورشید چون جست از کَمین(۱۳)این چنین جانی چه درخوردِ تن است؟هین بشو ای تن از این جان هر دو دستای تنِ گشته وِثاقِ(۱۴) جان، بس استچند تانَد(۱۵) بحر در مَشکی نشست؟مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۲۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1227, Divan e Shamsهر لحظه و هر ساعت یک شیوه(۱۶) نو آردشیرین تر و نادرتر زان شیوه پیشینشمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 838چشم ها و گوش ها را بسته‌اندجز مر آنها را که از خود رَسته‌اندجز عنایت که گشاید چشم را؟جز محبّت که نشاند خشم را؟جهدِ بی توفیق خود کس را مباددر جهان، وَاللهُ اَعلَم بِالسَّداد(۱۷)الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1272ما چو کشتیها بهم بر می‌زنیمتیره‌ چشمیم و در آب روشنیمای تو در کشتی تن رفته به خوابآب را دیدی نگر در آبِ آبآب را آبی ست کو می‌رانَدَشروح را روحی ست کو می‌خواندشحافظ، دیوان اشعار، غزل شماره ۱۴۴Hafez Poem(Qazal)# 144, Divan e Ashaarبیا که چاره ذوقِ حضور و نظمِ اموربه فیض بخشیِ اهلِ نظر توانی کردولی تو تا لبِ معشوق و جام می خواهیطمع مدار که کارِ دگر توانی کرددلا ز نورِ هدایت گر آگهی یابیچو شمع خنده زنان ترکِ سَر توانی کردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1663, Divan e Shamsنو به نو هر روز باری می کشموین بلا از بهرِ کاری می کشمزحمتِ سرما و برفِ ماهِ دیبر امیدِ نوبهاری می کشمپیش آن فربه کنِ هر لاغریاین چنین جسمِ نزاری(۱۸) می کشماز دو صد شهرم اگر بیرون کنندبهرِ عشقِ شهریاری می کشمگر دُکان و خانه‌ام ویران شودبر وفایِ لاله زاری می کشمعشقِ یزدان بس حصاری محکمسترختِ جان اندر حصاری می کشمنازِ هر بیگانه سنگین دلیبهرِ یاری، بردباری می کشمبهرِ لعلش(۱۹) کوه و کانی(۲۰) می کَنَمبهر آن گل بارِ خاری می کشمبهرِ آن دو نرگسِ مخمورِ(۲۱) اوهمچو مخموران خُماری(۲۲) می کشمبهرِ صیدی کاو نمی‌گنجد به دامدام و داهولِ(۲۳) شکاری می کشمگفت: این غم تا قیامت می کشی؟می کشم ای دوست، آری، می کشمسینه غار و شمسِ تبریزیست یارسُخره(۲۴) بهرِ یارِ غاری(۲۵) می کشممولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۲۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 322, Divan e Shamsزخم پذیر و پیش رو، چون سپرِ شجاعتیگوش به غیرِ زه مده تا چو کمان خَمانَمَتاز حدِ خاک تا بشر چند هزار منزلستشهر به شهر بردمت، بر سرِ ره نَمانَمَت(۲۶)هیچ مگو و کف مکن، سر مگشای دیگ رانیک بجوش و صبر کن زانکه همی‌ پزانمتمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2550پاره‌دوزی می‌کنی اندر دکانزیرِ این دُکّانِ تو، مدفون دو کانهست این دکّان کِرایی، زود باشتیشه بستان و تَکَش(۲۷) را می‌تراشتا که تیشه ناگهان بر کان نهیاز دکان و پاره‌دوزی وا رهیپاره‌دوزی چیست؟ خوردِ آب و نانمی‌زنی این پاره بر دَلقِ(۲۸) گرانهر زمان می‌دَرَّد این دَلقِ تنتپاره بر وی می‌زنی زین خوردنتای ز نسلِ پادشاهِ کامیاربا خود آ، زین پاره‌دوزی ننگ دارپاره‌ای بر کَن ازین قعرِ دکانتا برآرد سر به پیشِ تو دو کانپیش از آن کین مهلتِ خانهٔ کِری(۲۹)آخر آید، تو نخورده زو بَریپس تو را بیرون کند صاحب دکانوین دکان را بر کَنَد از روی کانتو ز حسرت، گاه بر سر می‌زنیگاه ریشِ خامِ خود بر می‌کنیکای دریغا آنِ من بود این دکانکور بودم، بر نخوردم زین مکانای دریغا بودِ ما را برد بادتا ابد یا حَسْرَتا شد لِلْعِباددریغا که دار و ندار ما را باد فنا با خود برد. و در این حال است که بندگان عاصی باید تا ابد حسرت بخورندقرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ٣٠Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #30يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ.اى دريغ بر اين بندگان. هيچ پيامبرى بر آنها مبعوث نشد مگر آنكه مسخره‌اش كردند.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2543عاقبت این خانه خود ویران شودگنج از زیرش یقین عُریان شودلیک آنِ تو نباشد، زآنکه روحمزدِ ویران کردنستش آن فُتوح(۳۰)چون نکرد آن کار، مزدش هست؟ لالَیسَ لِلاِنسانِ اِلّا ما سَعی'قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۳۹Quran, Sooreh Najm(#53), Line #39وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰو اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده [هیچ نصیب و بهره ای] نیستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۲۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4226عقل، لرزان از اجل و آن عشق، شوخسنگ کی ترسد ز باران چون کلوخ؟از صِحافِ(۳۱) مثنوی این پنجم استبر بُروجِ(۳۲) چرخِ جان، چون اَنجُم(۳۳) استره نیابد از ستاره هر حواسجز که کشتیبانِ اِستاره‌شناسجز نظاره نیست قِسمِ دیگراناز سُعودش غافلند و از قِرانآشنایی گیر شب ها تا به روزبا چنین اِستارهای دیوسوزهر یکی در دفعِ دیوِ بدگُمانهست نفت‌انداز(۳۴) قلعهٔ آسماناختران با دیو همچون عقرب استمشتری را او وَلیُّ الاَقرَبست(۳۵)مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۵۹۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 590گر گریزی بر امیدِ راحتیز آن طرف هم پیشت آید آفتیهیچ کُنجی بی دَد و بی دام نیستجز به خلوت گاهِ حق، آرام نیستکنجِ زندانِ جهانِ ناگُزیرنیست بی پامُزد(۳۶) و بی دَقُّ الحَصیر(۳۷)والله ار سوراخِ موشی در رویمبتلای گربه چنگالی شویآدمی را فَرْبِهی هست از خیالگر خیالاتش بود صاحب‌جمالور خیالاتش نماید ناخوشیمی‌گدازد همچو موم از آتشیمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1406آدمی دید است و باقی پوست استدید آن است آن که دیدِ دوست استچونکه دیدِ دوست نبود کور بهدوست کو باقی نباشد دور بهمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 812آدمی دید است باقی گوشت و پوستهرچه چشمش دیده است آن چیز اوستمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 826دیده‌ای کو از عدم آمد پدیدذاتِ هستی را همه مَعدوم دیدحافظ، دیوان اشعار، غزل شماره ۷Hafez Poem(Qazal)# 7, Divan e Ashaarعَنقا(۳۸) شکارِ کس نشود دام بازچینکانجا همیشه باد به دست است دام رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3135یونس ات در بَطنِ(۳۹) ماهی پخته شدمَخلَصَش(۴۰) را نیست از تسبیح، بُد(۴۱)گر نبودی او مُسَبِّح(۴۲)، بَطنِ نُون(۴۳)حبس و زندانش بُدی تا يُبْعَثُون*او به تسبیح از تنِ ماهی بجَستچیست تسبیح؟ آیتِ روزِ اَلَستگر فراموشت شد آن تسبیحِ جانبشنو این تسبیح های ماهیانهر که دید الله را، اللهی استهر که دید آن بحر را، آن ماهی استاین جهان دریاست و تن، ماهیّ و روحیونسِ مَحجوب از نورِ صَبوح(۴۴)* قرآن کریم، سوره صافّات(۳۷)، آیه ۱۴۳،۱۴۴Quran, Sooreh Saffat(#37), Line #143,144فَلَوْلَا أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَپس اگر نه از تسبيح‌گويان مى‌بودلَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَتا روز قيامت در شكم ماهى مى‌ماند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3466سَروری چون شد دِماغت(۴۵) را نَدیمهر که بشکستت، شود خَصمِ قدیمچون خِلافِ خویِ تو گوید کسیکینه‌ها خیزد تو را با او بسیکه مرا از خوی من بر می‌کَنَدمر مرا شاگرد و تابع می کندچون نباشد خویِ بد محکم شدهکی فروزد از خِلاف، آتشکده؟با مخالف او مدارایی کنددر دلِ او، خویش را جایی کندزآن که خویِ بَد بگشتست استوارمورِ شهوت شد ز عادت همچو مارمارِ شهوت را بکش در ابتداوَر نه اینک گشت مارت اژدهالیک هر کس مور بیند مارِ خویشتو ز صاحبدل کن اِستِفسارِ(۴۶) خویشتا نشد زر مس، نداند من مِسَمتا نشد شه دل، نداند مُفلسمخدمتِ اِکسیر(۴۷) کن مِس‌وار توجور می‌کش ای دل از دلدارِ توکیست دلدار؟ اهلِ دل نیکو بدانکه چو روز و شب، جَهانند از جهانعیب کم گو بندهٔ الله رامُتَّهم کم کن به دزدی شاه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۸۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 786هر که سازد زین جهان، آبِ حیاتزُوتَرَش از دیگران آید مَمات(۴۸)**دیدهٔ دل کو به گَردون بنگریستدید کاینجا هر دَمی میناگری(۴۹) ستقلبِ اَعیان(۵۰) ست و اِکسیری(۵۱) مُحیطاِئتِلافِ(۵۲) خرقهٔ تن بی مَخیط(۵۳)تو از آن روزی که در هست آمدیآتشی، یا باد،  یا خاکی بُدیگر بر آن حالت تو را بودی بقاکَی رسیدی مر تو را این ارتقا؟از مُبدِّل(۵۴)، هستیِ اول نماندهستیِ بهتر به جایِ آن نشاند** حدیثاِياكُمْ وَ مُجالَسَةَ الـْمَوتی. قیلَ وَ مَن هُم؟ قالَ الـْاَغْنِياءُبپرهیزید از نشست و برخاست با مردگان. پرسیدند: مردگان کیانند؟ فرمود: توانگرانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۸۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 842زین بدن اندر عذابی ای بشرمرغِ رُوحت بسته با جنسی دگرروح، بازست و طَبایِع(۵۵) زاغ هادارد از زاغان و جُغدان داغ هامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 931گاو باشی، شیر گَردی نزدِ اوگر تو با گاوی خوشی، شیری مَجُومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۶۰    Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1160دل مَدُزد از دلربایِ روح بخشکه سوارت می کند بر پشتِ رَخش(۵۶)سر مَدُزد از سرفرازِ تاج دِهکو ز پایِ دل گشاید صد گرهبا که گویم؟ در همه دِه زنده کو؟سویِ آبِ زندگی پُوینده(۵۷) کو؟تو به یک خواری گریزانی ز عشقتو بجز نامی چه می دانی ز عشق؟عشق را صد ناز و اِستِکبار(۵۸) هستعشق با صد ناز می آید به دستعشق چون وافی(۵۹) ست ، وافی می خرددر حریفِ(۶۰) بی وفا می ننگردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 954, Divan e Shams  هزار گونه کجا خَستتان(۶۱) به زیرِ سجودکجا نظر که بدانید تیغ یا سپرید؟هزار حرف به بیگار گفتم و مقصودبه هر دمی ز شما خُفیِه تر(۶۲)، چه بی‌هنرید؟هنر چو بی‌هنری آمد اندرین درگاههنروران، ز چه شادیت؟ چون نه زین نفریدهمه حیات در اینست کِاذْبَحُوا بَقَره(۶۳)***چو عاشقانِ حیاتید، چون پَسِ بَقَرید؟هزار شیر تو را بنده‌اند چه بوَد گاو؟هزار تاجِ زر آمد چه در غمِ کمرید؟چو شب خَطیبِ تو ماهست بر چنین منبراگر نه فهم تباهست از چه در سَمَرید(۶۴)؟*** قرآن کریم، سوره (۲)بقره، آیه ۶۷Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #67«…إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً…»« ... خدا به شما فرمان می دهد گاوی را ذبح کنید ... »(۱) نَظّاره کردن: تماشا کردن، نگاه کردن(۲) دانستن: توانستن(۳) بیگار: کار بی مزد و اُجرت(۴) تیز رفتن: تند و با شتاب رفتن(۵) گران: عمیق، سنگین(۶) ابریشم: تارهای ساز، سیمِ ساز، یک دو ابریشمک یعنی یکی دو پرده(۷) کشان کردن: کشیدن، حمل کردن(۸) نمایاندن: نشان دادن، آشکار ساختن(۹) ریگ: شن زار، ریگستان(۱۰) کَه‌: مخفف کاه(۱۱) خراب: مایه خرابی(۱۲) پاییدن: منتظر شدن، چشم به راه بودن(۱۳) کَمین: نهانگاه، کَمینگاه(۱۴) وِثاق: اتاق، خرگاه(۱۵) تانَد: می تواند(۱۶) شیوه: راه و روش(۱۷) سَداد: راستی و درستی(۱۸) نَزار: بیجان، ضعیف  (۱۹) لَعل: لب معشوق، سخن معشوق، هوشیاری یا گنج حضور(۲۰) کان: معدن، سرچشمه(۲۱) مَخمور: مست، خمارآلوده(۲۲) خُمار: سر درد و کسالتی که از کم خوردن شراب به وجود می آید، دردهای من ذهنی(۲۳) دامِ داهول: علامتی که صیّادان در صحرا نزدیک دام نصب می کنند تا جانوران برمند و در دام افتند.(۲۴) سُخره کردن: ریشخند زدن، مسخره کردن(۲۵) یارِ غار: کنایه از دوست نزدیک و صمیمی(۲۶) نَمانَمَت: نگذارم تو را، اشاره به تکامل انسان است، از جمادی به نبات، از نبات به حیوانی و…(۲۷) تَک: ته، قعر، عمق(۲۸) دلق: خرقه، پوستین، جامۀ درویشی، لباس ژنده و مرقع که درویشان به تن می‌کنند(۲۹) کِری: کِری'، کرایه ای(۳۰) فُتوح: گشایش(۳۱) صِحاف: جمع صحیفه، دفترها، کتاب ها(۳۲) بُروج: برج ها(۳۳) اَنجُم: ستارگان، اختران، جمع نَجم(۳۴) نفت‌انداز: کسی که آتش می بارد(۳۵) وَلیُّ الاَقرَب: نزدیک ترین دوست(۳۶) پامُزد: مزدی که از زحمت پا به دست آید، اجرت قاصد(۳۷) دَقُّ الحَصیر: بوریا کوبی، نوعی مهمانی برای خانه نو، در اینجا کنایه از تکلیف و زحمت(۳۸) عَنقا: سیمرغ(۳۹) بَطن: شکم(۴۰) مَخلَص: محل خلاصی، راه خلاص و گریزگاه(۴۱) بُد: چاره(۴۲) مُسَبِّح: تسبیح‌ کننده(۴۳) نُون: ماهی(۴۴) صَبوح: سپیده دم، بامداد(۴۵) دِماغ: مغز(۴۶) اِستِفسار: پرسش، سئوال کردن(۴۷) اِکسیر: کیمیا، جوهری که تصور می‌شد می‌تواند ماهیت جسمی را تغییر دهد(۴۸) مَمات: زمان مرگ(۴۹)‌ میناگری: نقاشی و تزئین فلزاتی چون طلا و نقره، در اینجا به معنی ظرافت در آفرینش(۵۰) اَعیان: جمع عَین به معنی ذات و نفس(۵۱) اِکسیر: جوهری گدازنده که ماهیت اجسام را تغییر می دهد. دراصلاحِ صوفیان، حضرت حق تعالی است که ماهیت آدمیان را تغییر میدهد.(۵۲) اِئتِلاف: پیوستگی، وحدت(۵۳) مَخیط: جامه دوخته شده(۵۴) مُبدِّل: تبدیل کننده(۵۵) طَبایِع: جمع طَبع، چهار عنصر آب، آتش، باد و خاک(۵۶) رَخش: اسب اصیل، اسب رستم(۵۷) پُوییدن: حرکت کردن، دویدن(۵۸) اِستِکبار: تکبر کردن(۵۹) وافی: وفادار(۶۰) حریف: در اینجا به معنی رفیق و همراه است.(۶۱) خَستن: آزرده ‌کردن، زخمی ‌کردن(۶۲) خُفیِه: پنهان، نهفته(۶۳) کِاذْبَحُوا بَقَره: گاوی قربانی کنید(۶۴) سَمَر: قصه و افسانه که در شب بگویند، در اینجا به معنی توهم من ذهنی************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2099, Divan e Shamsچند نظاره جهان کردنآب را زیرِ که نهان کردنرنج گوید که گنج آوردمرنج را باید امتحان کردنآنکه از شیر خون روان کرد‌ستشیر داند ز خون روان کردنآسمان را چو کرد همچون خاکخاک را داند آسمان کردنبعد ازین شیوهٔ دگر گیرمچند بیگارِ دیگران کردنتیز برداشتی تو ای مطرباین به آهستگی توان کردناین گران زخمه‌یی است نتوانیمرقص بر پردهٔ گران کردنیک دو ابریشمک فروتر گیرتا توانیم فهم آن کردناندک اندک ز کوه سنگ کشندنتوان کوه را کشان کردنتا نبینند جان جان‌ها راکی توان سهل ترک جان کردنبنما ای ستاره کاندر ریگنتوان راه بی‌نشان کردنمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۵۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1524, Divan e Shamsچو آب آهسته زیرِ که درآیمبه ناگه کوه را چون که ربایم(چو آب آهسته زیرِ که درآیمبه ناگه خرمن که درربایم)چکم از ناودان من قطره قطرهچو طوفان من خراب صد سرایمسرا چه بود فلک را برشکافمز بی‌صبری قیامت را نپایممولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4580آفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانذره ذره گردد افلاک و زمینپیش آن خورشید چون جست از کمیناین چنین جانی چه درخورد تن استهین بشو ای تن از این جان هر دو دستای تن گشته وِثاق جان بس استچند تاند بحر در مشکی نشستمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۲۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1227, Divan e Shamsهر لحظه و هر ساعت یک شیوه نو آردشیرین تر و نادرتر زان شیوه پیشینشمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 838چشم ها و گوش ها را بسته‌اندجز مر آنها را که از خود رسته‌اندجز عنایت که گشاید چشم راجز محبت که نشاند خشم راجهد بی توفیق خود کس را مباددر جهان والله اعلم بالسدادالهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1272ما چو کشتیها بهم بر می‌زنیمتیره‌ چشمیم و در آب روشنیمای تو در کشتی تن رفته به خوابآب را دیدی نگر در آب آبآب را آبی ست کو می‌راندشروح را روحی ست کو می‌خواندشحافظ، دیوان اشعار، غزل شماره ۱۴۴Hafez Poem(Qazal)# 144, Divan e Ashaarبیا که چاره ذوق حضور و نظمِ اموربه فیض بخشی اهل نظر توانی کردولی تو تا لب معشوق و جام می خواهیطمع مدار که کارِ دگر توانی کرددلا ز نورِ هدایت گر آگهی یابیچو شمع خنده زنان ترک سر توانی کردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1663, Divan e Shamsنو به نو هر روز باری می کشموین بلا از بهر کاری می کشمزحمت سرما و برف ماه دیبر امید نوبهاری می کشمپیش آن فربه کن هر لاغریاین چنین جسم نزاری می کشماز دو صد شهرم اگر بیرون کنندبهر عشق شهریاری می کشمگر دکان و خانه‌ام ویران شودبر وفای لاله زاری می کشمعشق یزدان بس حصاری محکمسترخت جان اندر حصاری می کشمنازِ هر بیگانه سنگین دلیبهر یاری بردباری می کشمبهر لعلش کوه و کانی می کنمبهر آن گل بارِ خاری می کشمبهر آن دو نرگس مخمورِ اوهمچو مخموران خماری می کشمبهر صیدی کاو نمی‌گنجد به دامدام و داهول شکاری می کشمگفت این غم تا قیامت می کشیمی کشم ای دوست آری می کشمسینه غار و شمس تبریزیست یارسخره بهر یار غاری می کشممولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۲۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 322, Divan e Shamsزخم پذیر و پیش رو چون سپرِ شجاعتیگوش به غیرِ زه مده تا چو کمان خمانمتاز حد خاک تا بشر چند هزار منزلستشهر به شهر بردمت بر سرِ ره نمانمتهیچ مگو و کف مکن سر مگشای دیگ رانیک بجوش و صبر کن زانکه همی‌ پزانمتمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2550پاره‌دوزی می‌کنی اندر دکانزیرِ این دکان تو مدفون دو کانهست این دکان کرایی زود باشتیشه بستان و تکش را می‌تراشتا که تیشه ناگهان بر کان نهیاز دکان و پاره‌دوزی وا رهیپاره‌دوزی چیست خورد آب و نانمی‌زنی این پاره بر دلق گرانهر زمان می‌درد این دلق تنتپاره بر وی می‌زنی زین خوردنتای ز نسل پادشاه کامیاربا خود آ زین پاره‌دوزی ننگ دارپاره‌ای بر کن ازین قعر دکانتا برآرد سر به پیش تو دو کانپیش از آن کین مهلت خانهٔ کریآخر آید تو نخورده زو بریپس تو را بیرون کند صاحب دکانوین دکان را بر کند از روی کانتو ز حسرت گاه بر سر می‌زنیگاه ریش خام خود بر می‌کنیکای دریغا آن من بود این دکانکور بودم بر نخوردم زین مکانای دریغا بود ما را برد بادتا ابد یا حسرتا شد للعباددریغا که دار و ندار ما را باد فنا با خود برد. و در این حال است که بندگان عاصی باید تا ابد حسرت بخورندقرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ٣٠Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #30يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ.اى دريغ بر اين بندگان. هيچ پيامبرى بر آنها مبعوث نشد مگر آنكه مسخره‌اش كردند.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2543عاقبت این خانه خود ویران شودگنج از زیرش یقین عریان شودلیک آن تو نباشد زآنکه روحمزد ویران کردنستش آن فتوحچون نکرد آن کار مزدش هست لالیس للانسان الا ما سعیقرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۳۹Quran, Sooreh Najm(#53), Line #39وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰو اینکه برای انسان جز آنچه تلاش کرده [هیچ نصیب و بهره ای] نیستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۲۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4226عقل لرزان از اجل و آن عشق شوخسنگ کی ترسد ز باران چون کلوخاز صحاف مثنوی این پنجم استبر بروج چرخ جان چون انجم استره نیابد از ستاره هر حواسجز که کشتیبان استاره‌شناسجز نظاره نیست قسم دیگراناز سعودش غافلند و از قرانآشنایی گیر شب ها تا به روزبا چنین استارهای دیوسوزهر یکی در دفع دیوِ بدگمانهست نفت‌انداز قلعهٔ آسماناختران با دیو همچون عقرب استمشتری را او ولی الاقربستمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۵۹۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 590گر گریزی بر امید راحتیز آن طرف هم پیشت آید آفتیهیچ کنجی بی دد و بی دام نیستجز به خلوت گاه حق آرام نیستکنج زندان جهان ناگزیرنیست بی پامزد و بی دق الحصیروالله ار سوراخ موشی در رویمبتلای گربه چنگالی شویآدمی را فربهی هست از خیالگر خیالاتش بود صاحب‌جمالور خیالاتش نماید ناخوشیمی‌گدازد همچو موم از آتشیمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1406آدمی دید است و باقی پوست استدید آن است آن که دید دوست استچونکه دید دوست نبود کور بهدوست کو باقی نباشد دور بهمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 812آدمی دید است باقی گوشت و پوستهرچه چشمش دیده است آن چیز اوستمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 826دیده‌ای کو از عدم آمد پدیدذات هستی را همه معدوم دیدحافظ، دیوان اشعار، غزل شماره ۷Hafez Poem(Qazal)# 7, Divan e Ashaarعنقا شکارِ کس نشود دام بازچینکانجا همیشه باد به دست است دام رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3135یونس ات در بطن ماهی پخته شدمخلصش را نیست از تسبیح بدگر نبودی او مسبح بطن نونحبس و زندانش بدی تا يبعثون*او به تسبیح از تن ماهی بجستچیست تسبیح آیت روزِ الستگر فراموشت شد آن تسبیح جانبشنو این تسبیح های ماهیانهر که دید الله را اللهی استهر که دید آن بحر را آن ماهی استاین جهان دریاست و تن ماهی و روحیونس محجوب از نورِ صبوح(۴۴)* قرآن کریم، سوره صافّات(۳۷)، آیه ۱۴۳،۱۴۴Quran, Sooreh Saffat(#37), Line #143,144فَلَوْلَا أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَپس اگر نه از تسبيح‌گويان مى‌بودلَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَتا روز قيامت در شكم ماهى مى‌ماند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3466سروری چون شد دماغت را ندیمهر که بشکستت، شود خصم قدیمچون خلاف خوی تو گوید کسیکینه‌ها خیزد تو را با او بسیکه مرا از خوی من بر می‌کندمر مرا شاگرد و تابع می کندچون نباشد خوی بد محکم شدهکی فروزد از خلاف آتشکدهبا مخالف او مدارایی کنددر دل او خویش را جایی کندزآن که خوی بد بگشتست استوارمور شهوت شد ز عادت همچو مارمار شهوت را بکش در ابتداور نه اینک گشت مارت اژدهالیک هر کس مور بیند مارِ خویشتو ز صاحبدل کن استفسارِ خویشتا نشد زر مس نداند من مسمتا نشد شه دل نداند مفلسمخدمت اکسیر کن مس‌وار توجور می‌کش ای دل از دلدارِ توکیست دلدار اهل دل نیکو بدانکه چو روز و شب جهانند از جهانعیب کم گو بندهٔ الله رامتهم کم کن به دزدی شاه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۸۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 786هر که سازد زین جهان، آبِ حیاتزوترش از دیگران آید ممات**دیدهٔ دل کو به گَردون بنگریستدید کاینجا هر دمی میناگری ستقلب اعیان ست و اکسیری محیطائتلاف خرقهٔ تن بی مخیطتو از آن روزی که در هست آمدیآتشی یا باد  یا خاکی بدیگر بر آن حالت تو را بودی بقاکی رسیدی مر تو را این ارتقااز مبدل هستی اول نماندهستی بهتر به جای آن نشاند** حدیثاِياكُمْ وَ مُجالَسَةَ الـْمَوتی. قیلَ وَ مَن هُم؟ قالَ الـْاَغْنِياءُبپرهیزید از نشست و برخاست با مردگان. پرسیدند: مردگان کیانند؟ فرمود: توانگرانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۸۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 842زین بدن اندر عذابی ای بشرمرغ روحت بسته با جنسی دگرروح بازست و طبایع زاغ هادارد از زاغان و جغدان داغ هامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 931گاو باشی شیر گردی نزد اوگر تو با گاوی خوشی شیری مجومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۶۰    Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1160دل مدزد از دلربای روح بخشکه سوارت می کند بر پشت رخشسر مدزد از سرفرازِ تاج دهکو ز پای دل گشاید صد گرهبا که گویم در همه ده زنده کوسوی آب زندگی پوینده کوتو به یک خواری گریزانی ز عشقتو بجز نامی چه می دانی ز عشقعشق را صد ناز و استکبار هستعشق با صد ناز می آید به دستعشق چون وافی ست وافی می خرددر حریف بی وفا می ننگردمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 954, Divan e Shams  هزار گونه کجا خستتان به زیرِ سجودکجا نظر که بدانید تیغ یا سپریدهزار حرف به بیگار گفتم و مقصودبه هر دمی ز شما خفیه تر چه بی‌هنریدهنر چو بی‌هنری آمد اندرین درگاههنروران ز چه شادیت چون نه زین نفریدهمه حیات در اینست کاذبحوا بقره***چو عاشقان حیاتید چون پس بقریدهزار شیر تو را بنده‌اند چه بود گاوهزار تاج زر آمد چه در غم کمریدچو شب خطیب تو ماهست بر چنین منبراگر نه فهم تباهست از چه در سمرید*** قرآن کریم، سوره (۲)بقره، آیه ۶۷Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #67«…إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً…»« ... خدا به شما فرمان می دهد گاوی را ذبح کنید ... »

Ganje Hozour audio Program #728

برنامه صوتی شماره ۷۲۸ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا: ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸ ـ ۲۰ شهریورPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1255, Divan e Shamsاندک اندک راه زد سیم و زرشمرگ و جَسکِ(۱) نو فتاد اندر سرشعشق گردانید با او پوستین(۲)می‌گریزد خواجه از شور و شرشاندک اندک روی سرخش زرد شداندک اندک خشک شد چشمِ تَرَشوسوسه و اندیشه بر وی در گشادراند عشقِ لااُبالی(۳) از درشاندک اندک شاخ و برگش خشک گشتچون بریده شد رگِ بیخ آورش(۴)اندک اندک دیو شد لاحَول گو(۵)سست شد در عاشقی بال و پرشاندک اندک گشت صوفی خرقه دوزرفت وجد و حالتِ خرقه درشعشق داد و دل برین عالم نهاددر برش زین پس نیاید دلبرشزان همی‌ جنباند سر او سست سستکآمد اندر پا و افتاد اکثرشبهرِ او پُر می‌کنم من ساغریگر بنوشد برجهاند ساغرشدستها زان سان برآرد کآسمانبشنود آوازِ الله اکبرشمیر(۶) ما سیرست زین نکته و ملولدرکشان اندر حدیثِ دیگرشکشتۀ عشقم، نترسم از امیرهر که شد کشته چه خوف از خنجرش؟بتّرینِ مرگها بی‌عشقی استبر چه می‌لرزد صدف؟ بر گوهرشبرگها لرزان ز بیمِ خشکی اندتا نگردد خشک شاخِ اَخضَرش(۷)در تکِ دریا گریزد هر صدفتا بِنرُبایند گوهر از بَرَشچون ربودند از صدف دانۀ گهربعد از آن چه آبِ خوش، چه آذرش(۸)آن صدف بی‌چشم و بی‌گوش است شاددُر به باطن درگشاده منظرشگر بمانَد عاشقی از کاروانبر سرِ ره خِضر آید رهبرشخواجه می‌گرید که ماند از قافلهلیک می‌خندد خر اندر آخُرشعشق را بگذاشت و دُمِّ خر گرفتلاجرم سِرگینِ(۹) خر شد عنبرشملک را بگذاشت و بر سِرگین نشستلاجرم شد خرمگس سرلشکرشخرمگس آن وسوسه‌ست و آن خیالکه همی خارش دهد همچون گَرَش(۱۰)گر ندارد شرم و واناید(۱۱)ازینوانمایم شاخ هایِ دیگرشتو مَکَن شاخش چو مُرد اندر خریگاو خیزد با سه شاخ از محشرشحافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارهٔ ۲۸۴Hafez, Poem(Qazal)# 284, Divan e Ghazaliatگر چه وصالش نه به کوشش دهندهر قدر ای دل که توانی بکوشمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکانمی‌دویم اندر مکان و لامکانمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 839جهدِ بی توفیق خود کس را مباددر جهان، وَاللهُ اَعلَم بِالسَّداد(۱۲)الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۵۸۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1585کین همه کردیم و ما زندانییمبَد بنایی بود ما بَد بانییممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2907گر شوم مشغول اشکال و جوابتشنگان را کی توانم داد آب؟گر تو اشکالی بکلی و حَرَج(۱۳)صبر کن، الصّبرُ مِفتاحُ الْفَرَج(۱۴)اِحْتِما(۱۵) کُن اِحْتِما ز اندیشه‌هافکر شیر و گور و دلها بیشه‌هااِحْتِماها بر دواها سرور استزانکه خاریدن فزونی گر استاِحْتِما اصل دوا آمد یقیناِحْتِما کن قوت جان را ببینمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2184اندک اندک خوی کن با نورِ روزورنه خفاشی بمانی بی فروزعاشقِ هر جا شِکال(۱۶) و مشکلی ستدشمنِ هر جا، چراغِ مُقبِلی(۱۷) ستظلمتِ اِشکال زان جوید دلشتا که افزون‌تر نماید حاصلشتا تو را مشغولِ آن مشکل کندوز نهادِ زشتِ خود غافل کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 557روی نفس مطمئنّه در جسدزخم ناخن های فکرت(۱۸) می‌کشدفکرتِ بَد ناخنِ پُر زهر دانمی‌خراشد در تَعَمُّق(۱۹) روی جانتا گشاید عقدهٔ اِشکال رادر حَدَث(۲۰) کرده ست زرین بیل راعقده را بگشاده گیر ای مُنْتَهی(۲۱)عقده یی سخت ست بر کیسهٔ تهیدر گشادِ عقده‌ها گشتی تو پیرعقدهٔ چندی دگر بگشاده گیرعقده‌یی که آن بر گلوی ماست سختکه بدانی که خَسی(۲۲) یا نیک‌بخت؟حَلِّ این اِشکال کُن، گر آدمیخرج این کُن دَم، اگر آدم‌ دمیحدِّ اَعیان(۲۳) و عَرَض(۲۴) دانسته گیرحدِّ خود را دان، که نبود زین گزیرچون بدانی حدِّ خود زین حد گُریزتا به بی‌حد در رسی ای خاکْ‌بیز(۲۵)مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3739تا سلیمانِ لَسینِ(۲۶) معنویدر نیاید، بر نخیزد این دُویجمله مرغانِ مُنازِع(۲۷)، بازواربشنوید این طبلِ بازِ شهریارز اختلاف خویش، سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شادحَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُم*نَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است.کور مرغانیم و، بس ناساختیمکان سلیمان را دمی نشناختیم* قرآن کریم، سوره بقره (۲)، آیه ۱۴۴Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #144قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَنگريستنت را به اطراف آسمان مى‌بينيم. تو را به سوى قبله‌اى كه مى‌پسندى مى‌گردانيم. پس روى به جانب مسجدالحرام كن. و هر جا كه باشيد روى بدان جانب كنيد. اهل كتاب مى‌دانند كه اين دگرگونى به حق و از جانب پروردگارشان بوده است. و خدا از آنچه مى‌كنيد غافل نيست.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 568بی‌حس و بی‌گوش و بی‌فِکرَت شویدتا خِطابِ اِرْجِعی** را بشنوید** قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۷-۳۰Quran, Sooreh Fajr(#89), Line #27-30يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ(۲۷)ای جان آرام گرفته و اطمینان یافته!ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً(۲۸)به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد.فَادْخُلِي فِي عِبَادِي(۲۹)پس در میان بندگانم درآیوَادْخُلِي جَنَّتِي(۳۰)و در بهشتم وارد شو.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1331مؤمن ار یَنْظُر بِنُورِ الله نبود***غیب، مؤمن را برهنه چون نمود؟چونکه تو یَنْظُر به نارُالله(۲۸) بُدینیکوی را وا ندیدی از بدیاندک اندک آب، بر آتش بزنتا شود نار تو نور، ای بُوالْحَزَن(۲۹)تو بزن یا رَبَّنا آبِ طَهور(۳۰)تا شود این نارِ عالَم، جمله نور***حديثاِتَّقُوا فَراسَةَ الْـمُؤمِنِ فَاِنّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللهِبترسيد از زيركساری مؤمن که او با نور خدا می بیند.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 186چادرِ خود را بر او افکند زودمرد را زن ساخت و در را برگشودزیرِ چادر مرد، رسوا و عیانسخت پیدا چون شتر بر نردبانگفت: خاتونی ست از اَعیانِ(۳۱)شهرمر ورا از مال و اِقبال است بَهرمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 194یک پسر دارد که اندر شهر نیستخوب و زیرک، چابک و مَکسَب(۳۲) کُنی ستگفت صوفی: ما فقیر و زار و کمقومِ خاتون، مال‌دار و مُحتَشَم(۳۳)مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 199ما ز مال و زَر مَلول و تُخمه‌ایم(۳۴)ما به حرص و جمع، نه چون عامه‌ایمقصدِ ما سِترست(۳۵) و پاکیّ و صَلاح(۳۶)در دو عالَم خود بدان باشد فَلاح(۳۷)مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 203اعتقادِ اوست راسِخ(۳۸) تر ز کوهکه ز صد فقرش نمی‌آید شِکُوه(۳۹)او همی‌گوید: مُرادم عِفَت استاز شما مقصود، صِدق و هِمَّت استگفت صوفی: خود جِهاز(۴۰) و مالِ مادید و می‌بیند هویدا و خَفا(۴۱)مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 207باز سِتر و پاکی و زُهد و صَلاحاو ز ما به داند اندر اِنتِصاح(۴۲)به ز ما می‌داند او احوالِ سَتر(۴۳)وز پس و پیش و سَر و دنبال سَترمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 211این حکایت را بدان گفتم که تالاف کم بافی، چو رسوا شد خطامولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 179از شما پنهان کَشَد کینه، مُحِقّ(۴۴)اندک اندک هم‌چو بیماریِّ دِق(۴۵)مردِ دِق باشد چو یخ هر لحظه کملیک پندارد بهر دم بهترمهمچو کَفتاری که می‌گیرندش و اوغِرِّهٔ(۴۶) آن گفت کین کَفتار کو؟هیچ پنهان‌خانه آن زن را نبودسُمج(۴۷) و دِهلیز(۴۸) و رَهِ بالا نبودنه تنوری که در آن پنهان شودنه جوالی که حجابِ آن شودهمچو عرصهٔ پهنِ روزِ رستخیزنه گَو(۴۹) و نه پشته، نه جایِ گُریزگفت یزدان، وصفِ این جایِ حَرَج(۵۰)بَهرِ مَحشَر لا تَری(۵۱) فیها عِوَج(۵۲)****خداوند در توصیف تنگنای این عرصه می فرماید: تو در آنجا هیچ کجی و گودی ای نخواهی دید.**** قرآن کریم، سوره طه(۲۰)، آیه ۱۰۵-۱۰۷Quran, Sooreh Taahaa(#20), Line #105-107وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْجِبَالِ فَقُلْ يَنْسِفُهَا رَبِّي نَسْفًا(۱۰۵)و از تو درباره کوه ها می پرسند، بگو: پروردگارم آنان را ریشه کن می کند و از هم می پاشد.فَيَذَرُهَا قَاعًا صَفْصَفًا(۱۰۶)پس آنها را به صورت دشتی هموار و صاف وامی گذارد.لَا تَرَىٰ فِيهَا عِوَجًا وَلَا أَمْتًا(۱۰۷)که در آن هیچ کژی و پستی و بلندی نمی بینی.(۱) جَسک: محنت، رنج، بلا(۲) پوستین گردانیدن: حالت و وضع را تغییر دادن(۳) لااُبالی: عربی (= باک ندارم)، بی‌قید و بی‌بندوبار(۴) بیخ آور: ریشه دار، ثابت و پایدار(۵) لاحَول: مخففِ لاحَوْلَ‌ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاالله (نیست نیرو و توانایی مگر خداوند بزرگ را)(۶) میر: پیشوا، امیر(۷) اَخضَر: سبزرنگ(۸) آذر: آتش(۹) سِرگین: فضلۀ چهارپایان از قبیل اسب و الاغ(۱۰) گَر: نوعی بیماری پوستی واگیردار که باعث سوزش و خارش پوست بدن می‌شود (۱۱) واناید: بازنگردد(۱۲) سَداد: راستی و درستی(۱۳) حَرَج: تنگی و فشار(۱۴) الصّبرُ مِفتاحُ الْفَرَج: صبر کلید در رستگاری و نجات است(۱۵) اِحْتِما: خود را از چیزی نگاه داشتن، پرهیز کردن(۱۶) شِکال: مخفف اِشکال(۱۷) مُقبِل: نیک بخت(۱۸) فِکرَت: فکر، اندیشه(۱۹) تَعَمُّق: دور اندیشی و کنجکاوی و دقت در امری(۲۰) حَدَث: سرگین، مدفوع(۲۱) مُنْتَهی: به پایان رسیده، کمال یافته(۲۲) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه(۲۳) اَعیان: جمع عَین، در اینجا مراد جوهر است.(۲۴) عَرَض: ماهیتی است که اگر موجود شود وجودش قائم به جوهر است، مانند رنگ و شکل و کمیت جسم که به جسم قائم است، [مقابل جوهر] آنچه قائم به غیر باشد.(۲۵) خاکْ‌بیز: خاک بیزنده، (بیختن: الک کردن، غربال کردن)، کسی که خاک را غربال می کند.(۲۶) لَسین: زبان آور، سخنور(۲۷) مُنازِع: نزاع کننده، ستیزه گر(۲۸) نارُالله: آتش خدا، منظور قهر خداست.(۲۹) بُوالْحَزَن:‌ اندوهگین(۳۰) طَهور: پاک و پاکیزه(۳۱) اَعیان: بزرگان، جمع عَین(۳۲) مَکسَب: کسب‌ و پیشه، مَکسَب کُن به معنی اهل کسب و کار(۳۳) مُحتَشَم: باحشمت، دارای شکوه، ثروتمند(۳۴) تُخمه: هضم نشدن غذا در معده توأم با اسهال و استفراغ(۳۵) سِتر: پوشش، پرده(۳۶) صَلاح: مصلحت، نیکوکار شدن، [مقابلِ فساد] خیر، نیکی(۳۷) فَلاح: رستگاری، پیروزی، نجات(۳۸) راسِخ: ثابت، برقرار، پابرجا، استوار(۳۹) شِکُوه: ترس، بیم(۴۰) جِهاز: اسباب و لوازم(۴۱) خَفا: پنهان(۴۲) اِنتِصاح: نصیحت پذیرفتن(۴۳) سَتر: پوشاندن(۴۴) مُحِقّ: کسی که حق با اوست، حق‌دار، صاحب حق(۴۵) دِق: سل، ناتوانی شدید که بر اثر افسردگی و اندوه پدید می‌آید.(۴۶) غِرِّه: مغرور به چیزی، پشتگرم، فریفته(۴۷) سُمج: نقیب و سرداب، مجرای زیر زمینی(۴۸) دِهلیز: راهرو تنگ و دراز، دالان(۴۹) گَو: گودال، چاله(۵۰) حَرَج: تنگی(۵۱) لا تَری: نمی بینی(۵۲) عِوَج: کژی، یا کجی در معیشت و رای و دین و زمین و مانند آن************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1255, Divan e Shamsاندک اندک راه زد سیم و زرشمرگ و جسک نو فتاد اندر سرشعشق گردانید با او پوستینمی‌گریزد خواجه از شور و شرشاندک اندک روی سرخش زرد شداندک اندک خشک شد چشم ترشوسوسه و اندیشه بر وی در گشادراند عشقِ لاابالی از درشاندک اندک شاخ و برگش خشک گشتچون بریده شد رگ بیخ آورشاندک اندک دیو شد لاحول گوسست شد در عاشقی بال و پرشاندک اندک گشت صوفی خرقه دوزرفت وجد و حالت خرقه درشعشق داد و دل برین عالم نهاددر برش زین پس نیاید دلبرشزان همی‌ جنباند سر او سست سستکآمد اندر پا و افتاد اکثرشبهرِ او پر می‌کنم من ساغریگر بنوشد برجهاند ساغرشدستها زان سان برآرد کآسمانبشنود آوازِ الله اکبرشمیر ما سیرست زین نکته و ملولدرکشان اندر حدیث دیگرشکشتۀ عشقم نترسم از امیرهر که شد کشته چه خوف از خنجرشبترین مرگها بی‌عشقی استبر چه می‌لرزد صدف بر گوهرشبرگها لرزان ز بیم خشکی اندتا نگردد خشک شاخ اخضرشدر تک دریا گریزد هر صدفتا بنربایند گوهر از برشچون ربودند از صدف دانۀ گهربعد از آن چه آب خوش چه آذرشآن صدف بی‌چشم و بی‌گوش است شاددر به باطن درگشاده منظرشگر بماند عاشقی از کاروانبر سرِ ره خضر آید رهبرشخواجه می‌گرید که ماند از قافلهلیک می‌خندد خر اندر آخرشعشق را بگذاشت و دم خر گرفتلاجرم سرگین خر شد عنبرشملک را بگذاشت و بر سرگین نشستلاجرم شد خرمگس سرلشکرشخرمگس آن وسوسه‌ست و آن خیالکه همی خارش دهد همچون گرشگر ندارد شرم و واناید ازینوانمایم شاخ های دیگرشتو مکن شاخش چو مرد اندر خریگاو خیزد با سه شاخ از محشرشحافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارهٔ ۲۸۴Hafez, Poem(Qazal)# 284, Divan e Ghazaliatگر چه وصالش نه به کوشش دهندهر قدر ای دل که توانی بکوشمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466پیش چوگانهای حکم کن فکانمی‌دویم اندر مکان و لامکانمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 839جهد بی توفیق خود کس را مباددر جهان والله اعلم بالسدادالهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۵۸۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1585کین همه کردیم و ما زندانییمبد بنایی بود ما بد بانییممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2907گر شوم مشغول اشکال و جوابتشنگان را کی توانم داد آبگر تو اشکالی بکلی و حرجصبر کن الصبر مفتاح الفرجاحتما کن احتما ز اندیشه‌هافکر شیر و گور و دلها بیشه‌هااحتماها بر دواها سرور استزانکه خاریدن فزونی گر استاحتما اصل دوا آمد یقیناحتما کن قوت جان را ببینمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2184اندک اندک خوی کن با نورِ روزورنه خفاشی بمانی بی فروزعاشق هر جا شکال و مشکلی ستدشمن هر جا چراغ مقبلی ستظلمت اشکال زان جوید دلشتا که افزون‌تر نماید حاصلشتا تو را مشغول آن مشکل کندوز نهاد زشت خود غافل کندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 557روی نفس مطمئنه در جسدزخم ناخن های فکرت می‌کشدفکرت بد ناخنِ پر زهر دانمی‌خراشد در تعمق روی جانتا گشاید عقدهٔ اشکال رادر حدث کرده ست زرین بیل راعقده را بگشاده گیر ای منتهیعقده یی سخت ست بر کیسهٔ تهیدر گشاد عقده‌ها گشتی تو پیرعقدهٔ چندی دگر بگشاده گیرعقده‌یی که آن بر گلوی ماست سختکه بدانی که خسی یا نیک‌بختحل این اشکال کن گر آدمیخرج این کن دم اگر آدم‌ دمیحد اعیان و عرض دانسته گیرحد خود را دان که نبود زین گزیرچون بدانی حد خود زین حد گریزتا به بی‌حد در رسی ای خاک بیزمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3739تا سلیمان لسین معنویدر نیاید بر نخیزد این دویجمله مرغان منازِع بازواربشنوید این طبل بازِ شهریارز اختلاف خویش سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شادحیث ما کنتم فولوا وجهکم*نحوه هذا الذی لم ینهکمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است.کور مرغانیم و بس ناساختیمکان سلیمان را دمی نشناختیم* قرآن کریم، سوره بقره (۲)، آیه ۱۴۴Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #144قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَنگريستنت را به اطراف آسمان مى‌بينيم. تو را به سوى قبله‌اى كه مى‌پسندى مى‌گردانيم. پس روى به جانب مسجدالحرام كن. و هر جا كه باشيد روى بدان جانب كنيد. اهل كتاب مى‌دانند كه اين دگرگونى به حق و از جانب پروردگارشان بوده است. و خدا از آنچه مى‌كنيد غافل نيست.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 568بی‌حس و بی‌گوش و بی‌فکرت شویدتا خطاب ارجعی** را بشنوید** قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۷-۳۰Quran, Sooreh Fajr(#89), Line #27-30يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ(۲۷)ای جان آرام گرفته و اطمینان یافته!ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً(۲۸)به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد.فَادْخُلِي فِي عِبَادِي(۲۹)پس در میان بندگانم درآیوَادْخُلِي جَنَّتِي(۳۰)و در بهشتم وارد شو.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1331مؤمن ار ینظر بنورِ الله نبود***غیب مؤمن را برهنه چون نمودچونکه تو ینظر به نارالله بدینیکوی را وا ندیدی از بدیاندک اندک آب بر آتش بزنتا شود نار تو نور ای بوالحزنتو بزن یا ربنا آب طهورتا شود این نارِ عالم جمله نور***حديثاِتَّقُوا فَراسَةَ الْـمُؤمِنِ فَاِنّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللهِبترسيد از زيركساری مؤمن که او با نور خدا می بیند.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 186چادر خود را بر او افکند زودمرد را زن ساخت و در را برگشودزیرِ چادر مرد رسوا و عیانسخت پیدا چون شتر بر نردبانگفت خاتونی ست از اعیان شهرمر ورا از مال و اقبال است بهرمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 194یک پسر دارد که اندر شهر نیستخوب و زیرک چابک و مکسب کنی ستگفت صوفی ما فقیر و زار و کمقوم خاتون مال‌دار و محتشممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 199ما ز مال و زر ملول و تخمه‌ایمما به حرص و جمع نه چون عامه‌ایمقصد ما سترست و پاکی و صلاحدر دو عالم خود بدان باشد فلاحمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 203اعتقاد اوست راسخ تر ز کوهکه ز صد فقرش نمی‌آید شکوهاو همی‌گوید مرادم عفت استاز شما مقصود صدق و همت استگفت صوفی خود جهاز و مال مادید و می‌بیند هویدا و خفامولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 207باز ستر و پاکی و زهد و صلاحاو ز ما به داند اندر انتصاحبه ز ما می‌داند او احوال ستروز پس و پیش و سر و دنبال سترمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 211این حکایت را بدان گفتم که تالاف کم بافی چو رسوا شد خطامولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 179از شما پنهان کشد کینه محقاندک اندک هم‌چو بیماری دقمرد دق باشد چو یخ هر لحظه کملیک پندارد بهر دم بهترمهمچو کفتاری که می‌گیرندش و اوغرهٔ آن گفت کین کفتار کوهیچ پنهان‌خانه آن زن را نبودسمج و دهلیز و ره بالا نبودنه تنوری که در آن پنهان شودنه جوالی که حجاب آن شودهمچو عرصهٔ پهن روزِ رستخیزنه گو و نه پشته نه جای گریزگفت یزدان وصف این جای حرجبهر محشر لا تری فیها عوج****خداوند در توصیف تنگنای این عرصه می فرماید: تو در آنجا هیچ کجی و گودی ای نخواهی دید.**** قرآن کریم، سوره طه(۲۰)، آیه ۱۰۵-۱۰۷Quran, Sooreh Taahaa(#20), Line #105-107وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْجِبَالِ فَقُلْ يَنْسِفُهَا رَبِّي نَسْفًا(۱۰۵)و از تو درباره کوه ها می پرسند، بگو: پروردگارم آنان را ریشه کن می کند و از هم می پاشد.فَيَذَرُهَا قَاعًا صَفْصَفًا(۱۰۶)پس آنها را به صورت دشتی هموار و صاف وامی گذارد.لَا تَرَىٰ فِيهَا عِوَجًا وَلَا أَمْتًا(۱۰۷)که در آن هیچ کژی و پستی و بلندی نمی بینی.

Ganje Hozour audio Program #726

برنامه صوتی شماره ۷۲۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا:  ۲۷ اوت ۲۰۱۸ ـ ۶ شهریورPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۵۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2570, Divan e Shamsپنهان به میانِ ما می‌گردد سلطانیو اندر حَشَرِ(۱) موران، افتاده سلیمانیمی‌بیند و می‌داند، یک یک سِرِ یاران راامروز در این مجمع شاهنشهِ سِردانیاسرار بر او ظاهر، همچون طَبَقِ حلواگر مکر کند دزدی، ور راست رود جانینیک و بدِ هر کس را، از تخته پیشانی(۲)می‌بیند و می‌خواند، با تجربه خط خوانیدر مَطبَخِ ما آمد، یک بی‌من و بی‌ماییتا شور دراندازد، بر ما و نمکدانیامروز سَماعِ ما، چون دل سبکی داردیا رب تو نگهدارش ز آسیبِ گران جانیآن شیشه دلی(۳) کز دی، بگریخت چو نامردانامروز همی‌آید پر شرم و پشیمانیصد سال اگر جایی، بگریزد و بستیزدپرگریه و غم باشد بی‌ دولتِ خندانیخورشید چه غم دارد، ار خشم کند گازُر(۴)؟خاموش، که بازآید بلبل به گلستانیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3781با سلیمان، پای در دریا بنهتا چو داود، آب سازد صد زرهآن سلیمان، پیشِ جمله حاضرستلیک غیرت چشم‌بند و ساحرستتا ز جهل و خوابناکیّ و فضولاو به پیشِ ما و ما از وی مَلول(۵)تشنه را دردِ سر آرد بانگِ رعدچون نداند کو کشاند ابرِ سَعد(۶)چشمِ او مانده ست در جوی روانبی ‌خبر از ذوقِ آبِ آسمانمَرکبِ همّت سوی اسباب رانداز مُسَبِّب لاجَرَم محروم ماندآنکه بیند او مُسَبِّب را عَیانکی نهد دل بر سبب های جهان؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَماین بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم*که نگردد سنّتِ ما از رَشَد(۷)نیک را نیکی بود، بد راست بَدکار کن هین که سلیمان زنده استتا تو دیوی، تیغِ او بُرَّنده استچون فرشته گشت، از تیغ ایمنی ستاز سلیمان هیچ او را خوف نیستحکمِ او بر دیو باشد نه مَلَکرنج در خاک ست، نه فوقِ فلکترک کن این جبر را که بس تهی ستتا بدانی سِرِّ سِرِّ جبر چیستترک کن این جبرِ جمعِ مَنبَلان(۸)تا خبر یابی از آن جبرِ چو جانترکِ معشوقی کن و کن عاشقیای گمان برده که خوب و فایقی(۹)ای که در معنی ز شب خامُش‌تریگفتِ خود را چند جویی مشتری؟سَر بجنبانند پیشت بهرِ تورفت در سودای ایشان دَهرِ(۱۰) تو* حديثجَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍخشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 998مارگیر از بهر حیرانیِّ خلقمار گیرد، اینت(۱۱) نادانیِّ خلقآدمی کوهی ست، چون مفتون شود؟کوه اندر مار، حیران چون شود؟خویشتن نشناخت مسکین آدمیاز فزونی آمد و شد در کمیخویشتن را آدمی ارزان فروختبود اطلس، خویش بر دلقی بدوختصد هزاران مار و کُه(۱۲)، حیرانِ اوستاو چرا حیران شدست و ماردوست؟مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 412بقیهٔ داستان رفتن خواجه به دعوت روستایی سوی دهشد ز حد، هین باز گرد ای یارِ گُرد(۱۳)روستایی، خواجه را بین خانه بُردقصهٔ اهل سَبا یک گوشه نِهآن بگو کان خواجه چون آمد به ده؟روستایی در تملّق شیوه کرد(۱۴)تا که حَزمِ(۱۵) خواجه را کالیوه(۱۶) کرداز پیام اندر پیام، او خیره شدتا زلالِ حزمِ خواجه تیره شدهم از اینجا کودکانش در پسندنَرتَع و نَلعَب به شادی می‌زدنداز این طرف نیز بچه های خواجه با شادی و خرسندی می گفتند: می رویم گردش و بازی می کنیم.همچو یوسف، کِش ز تقدیرِ عجبنَرتَع و نَلعَب** ببُرد از ظِلِّ(۱۷) اَبمانند یوسف که بر اثر تقدیر و سرنوشت شگفت انگیز، جمله گردش کنیم و بازی کنیم او را از سایه پدر بیرون برد.آن نه بازی، بلکه جان بازی است آنحیله و مکر و دَغاسازی(۱۸) است آنآن، بازی نیست بلکه جان بازی است. و حیله و فریب و نیرنگبازی است. (لهو و لعبی که من ذهنی به آن می پردازد هلاکت است).هرچه از یارت جدا اندازد آنمشنو آن را، کان زیان دارد، زیانگر بُوَد آن سودِ صد در صد، مگیربهر زر، مَسکُل(۱۹) ز گَنجور(۲۰) ای فقیراین شنو که چند یزدان زَجر(۲۱) کردگفت اصحابِ نَبی را گرم و سردز آنکه بر بانگِ دهل در سالِ تنگجمعه را کردند باطل بی درنگ***تا نباید دیگران ارزان خرندز آن جَلَب(۲۲) صرفه ز ما ایشان برندماند پیغمبر به خلوت در نمازبا دو سه درویشِ ثابت، پُر نیازگفت: طبل و لَهو و بازرگانییچونتان ببرید از رَبّانیی؟قَد فَضَضتُم نَحوَ قَمحٍ هائِماًثُمَ خَلَّیتُم نَبیّاً قائِماًبراستی که شما به حالتی سرگشته به سوی گندم شتافتید وآنگاه پیغمبر خود را در حالی که ایستاده بود، تنها گذاشتید.بهرِ گندم، تخمِ باطل کاشتیدو آن رسولِ حق را بگذاشتیدصحبت او خَیرِ مِن لَهوست و مالبین که را بگذاشتی؟ چشمی بمالدر حالی که همنشینی با رسول خدا از سرگرمی و دارایی بهتر است. چشمانت را بمال و سپس نگاه کن ببین چه کسی را رها کرده ای؟خود نشد حرص شما را این یقینکه منم رَزّاق(۲۳) و خَیرُ الرّازقین(۲۴)آنکه گندم را ز خود روزی دهدکی توکّل هات را ضایع نهد؟از پی گندم، جدا گشتی از آنکه فرستادست گندم ز آسمان** قرآن کریم، سوره يوسف(۱۲)، آیه ۱۲Quran, Sooreh Yousof(#12), Line #12أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يَرْتَعْ وَيَلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَفردا او را با ما بفرست تا بگردد و بازى كند و ما نگهدارش هستيم.*** قرآن کریم، سوره جمعه(۶۲)، آیه ۱۱Quran, Sooreh Jome(#62), Line #11وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا ۚ قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ ۚ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَو چون تجارتى يا بازيچه‌اى بينند پراكنده مى‌شوند و به جانب آن مى‌روند و تو را همچنان ايستاده رها مى‌كنند. بگو: آنچه در نزد خداست از بازيچه و تجارت بهتر است. و خدا بهترين روزى‌دهندگان است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 818رُستم ارچه با سَر و سِبلَت(۲۵) بُوَددامِ پاگیرش یقین شهوت بُوَدهمچو من از مستیِ شهوت بِبُرمستیِ شهوت ببین اندر شترباز این مستیِّ شهوت در جهانپیش مستیِّ مَلَک(۲۶) دان مُستَهان(۲۷)مستیِ آن مستیِ این بشکنداو به شهوت التفاتی کی کند؟آبِ شیرین تا نخوردی، آبِ شورخوش بُوَد، خوش چون درون دیده نورقطره‌ای از باده‌های آسمانبرکَنَد جان را ز می وز ساقیانتا چه مستی ها بُوَد اَملاک راوز جَلالَت روح های پاک راکه به بویی دل در آن می بسته‌اندخُمِّ بادهٔ این جهان بشکسته‌اندجز مگر آنها که نومیدند و دورهمچو کُفّاری نهفته در قُبور(۲۸)ناامید از هر دو عالَم گشته‌اندخارهای بی‌نهایت کِشته‌اندپس ز مستی ها بگفتند ای دریغبر زمین باران بدادیمی، چو میغ(۲۹)گستریدیمی درین بیدادجا(۳۰)عدل و انصاف و عبادات و وفااین بگفتند و قضا می‌گفت: بیست(۳۱)پیشِ پاتان دامِ ناپیدا بسی استهین مدو گستاخ در دشتِ بلاهین مران کورانه اندر کربلا(۳۲)که ز موی و استخوانِ هالِکان(۳۳)می‌نیابد راه پای سالکانجملهٔ راه، استخوان و موی و پیبس که تیغِ قهر لاشَی(۳۴) کرد شَیگفت حق که بندگانِ جفتِ عَونبر زمین آهسته می‌رانند و هَون(۳۵)****حق تعالی فرموده است: بندگانی که مشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند، در روی زمین به آهستگی و فروتنی، (تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند. پا برهنه چون رود در خارزار؟جز به وقفه و فِکرَت(۳۶) و پرهیزگاراین قضا می‌گفت، لیکن گوششانبسته بود اندر حجابِ جوششانچشم ها و گوش ها را بسته‌اندجز مر آنها را که از خود رَسته‌اندجز عنایت که گشاید چشم را؟جز محبّت که نشاند خشم را؟جهدِ بی توفیق خود کس را مباددر جهان، وَاللهُ اَعلَم بِالسَّداد(۳۷)الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.**** قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳Quran, Sooreh Forghan(#25), Line #63وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًاو بندگان خاصّ خدا آنان اند که می روند بر زمین، نرم و آهسته، و چون به ایشان خطاب کنند: نادان. بگویند سخنی خوب و بایسته.و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند: «نادان»، ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند و سخنی خوب و بایسته می گویند.(۱) حَشَر: جمعیت، گروه(۲) تخته پیشانی: لوح سرنوشت(۳) شیشه دل: نازک دل، زود رنج(۴) گازُر: رختشوی، جامه شوی(۵) مَلول: افسرده، اندوهگین(۶) سَعد: خجسته، مبارک(۷) رَشَد: هدايت، به راه راست رفتن، از گمراهی درآمدن(۸) مَنبَل: تنبل، کاهل، بیکار(۹) فایق: چیره، مسلط، برتر(۱۰) دَهر: زمانه، زندگی این لحظه که بی پایان است و اول و آخر ندارد(۱۱) اینت: این تو را، هم برای تحسین و هم تعجب به کار میرود(۱۲) کُه: کوه(۱۳) گُرد: دلیر، دلاور، پهلوان(۱۴) شیوه کردن: نکو کردن کاری، در اینجا به معنی فریب دادن و غدر کردن(۱۵) حَزم: هوشیاری و آگاهی، دوراندیشی در امری(۱۶) کالیوه: حیران و سرگردان، پریشان(۱۷) ظِلّ: سایه(۱۸) دَغا: مکر، نیرنگ، فریب(۱۹) سِکُلیدن: گسلیدن، جدا کردن، گسستن(۲۰) گَنجور: صاحب گنج(۲۱) زَجر: بازداشتن، آزار دادن، اذیت کردن، سرزنش نمودن(۲۲) جَلَب: آنچه از شهری به شهر دیگر صادر کنند.(۲۳) رَزّاق: روزی دهنده(۲۴) خَیرُ الرّازقین: بهترین روزی دهنده(۲۵) سِبلَت: سبیل(۲۶)‌ مَلَک: فرشته(۲۷) مُستَهان: خوار و بیمقدار(۲۸) قُبور: جمع قبر، گورها(۲۹) میغ: ابر(۳۰) بیدادجا: جای ستمکاری(۳۱) بیست: مخفف بایست، از ایستادن(۳۲) کربلا: منظور جایگاه رنج و ابتلا(۳۳) هالِکان: کشته شدگان(۳۴) لاشَی: لاشَیء: نیست، معدوم(۳۵) هَون: نرمی و آسانی(۳۶) فِکرَت: اندیشه(۳۷) سَداد: راستی و درستی************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۵۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2570, Divan e Shamsپنهان به میان ما می‌گردد سلطانیو اندر حشرِ موران افتاده سلیمانیمی‌بیند و می‌داند یک یک سرِ یاران راامروز در این مجمع شاهنشه سردانیاسرار بر او ظاهر همچون طبق حلواگر مکر کند دزدی ور راست رود جانینیک و بد هر کس را از تخته پیشانیمی‌بیند و می‌خواند با تجربه خط خوانیدر مطبخ ما آمد یک بی‌من و بی‌ماییتا شور دراندازد بر ما و نمکدانیامروز سماع ما چون دل سبکی داردیا رب تو نگهدارش ز آسیب گران جانیآن شیشه دلی کز دی بگریخت چو نامردانامروز همی‌آید پر شرم و پشیمانیصد سال اگر جایی بگریزد و بستیزدپرگریه و غم باشد بی‌ دولت خندانیخورشید چه غم دارد ار خشم کند گازرخاموش که بازآید بلبل به گلستانیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3781با سلیمان پای در دریا بنهتا چو داود آب سازد صد زرهآن سلیمان پیش جمله حاضرستلیک غیرت چشم‌بند و ساحرستتا ز جهل و خوابناکی و فضولاو به پیش ما و ما از وی ملولتشنه را درد سر آرد بانگ رعدچون نداند کو کشاند ابرِ سعدچشم او مانده ست در جوی روانبی ‌خبر از ذوق آب آسمانمرکب همت سوی اسباب رانداز مسبب لاجرم محروم ماندآنکه بیند او مسبب را عیانکی نهد دل بر سبب های جهانمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182فعلِ توست این غصه‌های دم به دماین بود معنی قد جف القلم*که نگردد سنت ما از رشدنیک را نیکی بود بد راست بدکار کن هین که سلیمان زنده استتا تو دیوی تیغ او برنده استچون فرشته گشت از تیغ ایمنی ستاز سلیمان هیچ او را خوف نیستحکم او بر دیو باشد نه ملکرنج در خاک ست نه فوق فلکترک کن این جبر را که بس تهی ستتا بدانی سر سر جبر چیستترک کن این جبرِ جمع منبلانتا خبر یابی از آن جبرِ چو جانترک معشوقی کن و کن عاشقیای گمان برده که خوب و فایقیای که در معنی ز شب خامش‌تریگفت خود را چند جویی مشتریسر بجنبانند پیشت بهرِ تورفت در سودای ایشان دهرِ تو* حديثجَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍخشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 998مارگیر از بهر حیرانی خلقمار گیرد اینت نادانی خلقآدمی کوهی ست چون مفتون شودکوه اندر مار حیران چون شودخویشتن نشناخت مسکین آدمیاز فزونی آمد و شد در کمیخویشتن را آدمی ارزان فروختبود اطلس خویش بر دلقی بدوختصد هزاران مار و که حیران اوستاو چرا حیران شدست و ماردوستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 412بقیهٔ داستان رفتن خواجه به دعوت روستایی سوی دهشد ز حد هین باز گرد ای یارِ گردروستایی خواجه را بین خانه بردقصهٔ اهل سبا یک گوشه نهآن بگو کان خواجه چون آمد به دهروستایی در تملّق شیوه کردتا که حزم خواجه را کالیوه کرداز پیام اندر پیام او خیره شدتا زلال حزم خواجه تیره شدهم از اینجا کودکانش در پسندنرتع و نلعب به شادی می‌زدنداز این طرف نیز بچه های خواجه با شادی و خرسندی می گفتند: می رویم گردش و بازی می کنیم.همچو یوسف کش ز تقدیرِ عجبنرتع و نلعب** ببرد از ظل ابمانند یوسف که بر اثر تقدیر و سرنوشت شگفت انگیز، جمله گردش کنیم و بازی کنیم او را از سایه پدر بیرون برد.آن نه بازی بلکه جان بازی است آنحیله و مکر و دغاسازی است آنآن، بازی نیست بلکه جان بازی است. و حیله و فریب و نیرنگبازی است. (لهو و لعبی که من ذهنی به آن می پردازد هلاکت است).هرچه از یارت جدا اندازد آنمشنو آن را کان زیان دارد زیانگر بود آن سود صد در صد مگیربهر زر مسکل ز گنجور ای فقیراین شنو که چند یزدان زجر کردگفت اصحاب نبی را گرم و سردز آنکه بر بانگ دهل در سال تنگجمعه را کردند باطل بی درنگ***تا نباید دیگران ارزان خرندز آن جلب صرفه ز ما ایشان برندماند پیغمبر به خلوت در نمازبا دو سه درویشِ ثابت پر نیازگفت طبل و لهو و بازرگانییچونتان ببرید از ربانییقد فضضتم نحو قمح هائماثم خلیتم نبیا قائمابراستی که شما به حالتی سرگشته به سوی گندم شتافتید وآنگاه پیغمبر خود را در حالی که ایستاده بود، تنها گذاشتید.بهر گندم تخم باطل کاشتیدو آن رسول حق را بگذاشتیدصحبت او خیرِ من لهوست و مالبین که را بگذاشتی چشمی بمالدر حالی که همنشینی با رسول خدا از سرگرمی و دارایی بهتر است. چشمانت را بمال و سپس نگاه کن ببین چه کسی را رها کرده ای؟خود نشد حرص شما را این یقینکه منم رزاق و خیر الرازقینآنکه گندم را ز خود روزی دهدکی توکل هات را ضایع نهداز پی گندم جدا گشتی از آنکه فرستادست گندم ز آسمان** قرآن کریم، سوره يوسف(۱۲)، آیه ۱۲Quran, Sooreh Yousof(#12), Line #12أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يَرْتَعْ وَيَلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَفردا او را با ما بفرست تا بگردد و بازى كند و ما نگهدارش هستيم.*** قرآن کریم، سوره جمعه(۶۲)، آیه ۱۱Quran, Sooreh Jome(#62), Line #11وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا ۚ قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ ۚ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَو چون تجارتى يا بازيچه‌اى بينند پراكنده مى‌شوند و به جانب آن مى‌روند و تو را همچنان ايستاده رها مى‌كنند. بگو: آنچه در نزد خداست از بازيچه و تجارت بهتر است. و خدا بهترين روزى‌دهندگان است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 818رستم ارچه با سر و سبلت بوددام پاگیرش یقین شهوت بودهمچو من از مستی شهوت ببرمستی شهوت ببین اندر شترباز این مستی شهوت در جهانپیش مستی ملک دان مستهانمستی آن مستی این بشکنداو به شهوت التفاتی کی کندآبِ شیرین تا نخوردی آب شورخوش بود خوش چون درون دیده نورقطره‌ای از باده‌های آسمانبرکند جان را ز می وز ساقیانتا چه مستی ها بود املاک راوز جلالت روح های پاک راکه به بویی دل در آن می بسته‌اندخم بادهٔ این جهان بشکسته‌اندجز مگر آنها که نومیدند و دورهمچو کفاری نهفته در قبورناامید از هر دو عالم گشته‌اندخارهای بی‌نهایت کشته‌اندپس ز مستی ها بگفتند ای دریغبر زمین باران بدادیمی چو میغگستریدیمی درین بیدادجاعدل و انصاف و عبادات و وفااین بگفتند و قضا می‌گفت بیستپیش پاتان دام ناپیدا بسی استهین مدو گستاخ در دشت بلاهین مران کورانه اندر کربلاکه ز موی و استخوان هالکانمی‌نیابد راه پای سالکانجملهٔ راه استخوان و موی و پیبس که تیغ قهر لاشی کرد شیگفت حق که بندگان جفت عونبر زمین آهسته می‌رانند و هون****حق تعالی فرموده است: بندگانی که مشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند، در روی زمین به آهستگی و فروتنی، (تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند. پا برهنه چون رود در خارزارجز به وقفه و فکرت و پرهیزگاراین قضا می‌گفت لیکن گوششانبسته بود اندر حجاب جوششانچشم ها و گوش ها را بسته‌اندجز مر آنها را که از خود رسته‌اندجز عنایت که گشاید چشم راجز محبت که نشاند خشم راجهد بی توفیق خود کس را مباددر جهان والله اعلم بالسدادالهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.**** قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳Quran, Sooreh Forghan(#25), Line #63وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًاو بندگان خاصّ خدا آنان اند که می روند بر زمین، نرم و آهسته، و چون به ایشان خطاب کنند: نادان. بگویند سخنی خوب و بایسته.و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند: «نادان»، ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند و سخنی خوب و بایسته می گویند.

Ganje Hozour audio Program #724

برنامه صوتی شماره ۷۲۴ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا:  ۱۳ اوت ۲۰۱۸ ـ ۲۳ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۵۷۵  Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2575, Divan e Shamsهر لحظه یکی صورت، می‌بینی و زادن نیجز دیده فزودن(۱) نی، جز چشم گشودن نیاز نعمتِ روحانی، در مجلسِ پنهانیچندانکه خوری می خور، دستوریِ(۲) دادن نیآن میوه که از لطفش، می آب شود در کفو آن میوه نورش را، بر کف بنهادن نیاین بوی که از زلفِ آن ترکِ خَطا(۳) آمددر مُشکِ تَتاری نی، در عَنبر و لادن نیمی‌کوبد تقدیرش، در هاونِ تن جان راوین سُرمه عشقِ او اندر خورِ هاوَن نیدیدی تو چنین سرمه، کو هاون‌ها ساید؟تا بازرود آنجا، آنجا که تو و من نیآنجا روش و دین نی، جز باغِ نوآیین نیجز گُلبُن(۴) و نسرین نی، جز لاله و سوسن نیبگذار تَنی‌ها(۵) را، بشنو اَرِنی‌ها* راچون سوخت منی‌ها را، پس طعنه گهِ(۶) لَن(۷) نیتن را تو مبر سویِ شمس الحقِ تبریزیکز غلبه جان آنجا، جای سرِ سوزن نی* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳Quran, Sooreh Araaf(#7), Line #143وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَٰكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي ۚ فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ چون موسى به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، گفت: اى پروردگار من، بنماى، تا در تو نظر كنم. گفت: هرگز مرا نخواهى ديد. به آن كوه بنگر، اگر بر جاى خود قرار يافت، تو نيز مرا خواهى ديد. چون پروردگارش بر كوه تجلى كرد، كوه را خرد كرد و موسى بيهوش بيفتاد. چون به هوش آمد گفت: تو منزهى، به تو بازگشتم و من نخستين مؤمنانم.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۸۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 897پس مثالِ تو چو آن حلقه‌زنی ستکز درونش خواجه گوید: خواجه نیستحلقه‌زن زین نیست، دریابد که هستپس ز حلقه بر ندارد هیچ دست***هر لحظه یکی صورت، می‌بینی و زادن نیجز دیده فزودن نی، جز چشم گشودن نیمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4510ذوقِ آزادی ندیده جانِ اوهست صندوقِ صُوَر(۸) میدانِ اودایماً محبوسِ عقلش در صُوَراز قفس اندر قفس دارد گذرمَنفَذَش نه از قفس سوی عُلا(۹)در قفس‌ها می‌رود از جا به جادر نُبی(۱۰) اِنْ اِسْتَطَعْتُم فَانْفُذُوا**این سخن با جِنّ و اِنس آمد ز هُودر قرآن آمده است که اگر می توانید از کرانه های آسمان و زمین در گذرید. خداوند این سخن را به جنّ و انسان گفته است.گفت: مَنفَذ نیست از گردونتانجز به سلطان و به وحیِ آسمانگر ز صندوقی به صندوقی روداو سَمایی(۱۱) نیست، صندوقی بودفُرجه(۱۲) صندوق نو نو مُسکِر(۱۳) استدر نیابد کو به صندوق اندر استگر نشد غِرّه(۱۴) بدین صندوق‌هاهم‌چو قاضی جوید اِطلاق(۱۵) و رهاآنکه داند این نشانش آن شناسکو نباشد بی‌فغان و بی‌هراسهمچو قاضی باشد او در اِرتِعاد(۱۶)کی برآید یک دمی از جانْش شاد؟** قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۳۳Quran, Sooreh Alrahman(#55), Line #33يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا ۚ لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍای گروه جن و انس! اگر می توانید از کرانه ها و نواحی آسمان ها و زمین بیرون روید، پس بیرون روید؛ نمی توانید بیرون روید مگر با نوعی توانایی و قدرت.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3218جهد کن، در بی‌خودی خود را بیابزودتر، واللهُ اَعلَم بِالصَّوابدر راه  خدا چنان بکوش که به مرتبه بی خویشی رسی، و در مرتبه بی خویشی، منِ حقیقی خود را هر چه سریعتر بیابی. و خدا به راستی و درستی داناتر است.هر زمانی، هین مشو با خویش جفتهر زمان چون خر در آب و گِل مَیُفتاز قُصورِ چشم باشد آن عِثار(۱۷)که نبیند شیب و بالا کورواربوی پیراهانِ یوسف کن سَنَد(۱۸)زآنکه بویش چشم، روشن می‌کند***صورتِ پنهان و آن نورِ جَبینکرده چشمِ انبیا را دوربیننورِ آن رخسار، برهاند ز نارهین مشو قانع به نورِ مُستَعار(۱۹)چشم را این نور، حالی‌بین کندجسم و عقل و روح را گَرگین(۲۰) کندصورتش نورست و در تحقیق، نارگر ضیا خواهی دو دست از وی بدار*** قرآن کریم، سوره یوسف(۱۲)، آیه ۹۶Quran, Sooreh Yousof(#12), Line #96فَلَمَّا أَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَىٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا ۖ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَوقتی که آن مژده ور بیامد، پیراهن یوسف را بر رخساره یعقوب افکند و ناگهان بینایی او بازآمد. یعقوب گفت: آیا نگفتم شما را که من چیزی از خدا دانم که شما ندانید؟مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3612دانکه هر شهوت چو خَمرست و چو بَنگ(۲۱)پردهٔ هوشست وعاقل زوست دَنگ(۲۲)خَمر، تنها نیست سرمستیِّ هوشهر چه شهوانیست بندد چشم و گوش آن بِلیس از خَمر خوردن دور بودمست بود او از تکبر وز جُحود(۲۳)مست آن باشد که آن بیند که نیستزر نماید آنچه مسّ و آهنی ستمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2184اندک اندک خوی کن با نورِ روزورنه خفاشی بمانی بی فروزعاشقِ هر جا شِکال(۲۴) و مشکلی ستدشمنِ هر جا، چراغِ مُقبِلی(۲۵) ستظلمتِ اِشکال زان جوید دلشتا که افزون‌تر نماید حاصلشتا تو را مشغولِ آن مشکل کندوز نهادِ زشتِ خود غافل کندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 356او همی‌گوید: عجب این قَبض(۲۶) چیست؟قَبضِ آن مظلوم کز شرّت گریستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 361چونکه بیخ بَد بُوَد، زودش بزنتا نروید زشت‌خاری در چمنقَبض دیدی، چارهٔ آن قَبض کنز آنکه سرها جمله می‌روید ز بُن(۲۷)بَسط(۲۸) دیدی، بَسطِ خود را آب دهچون بر آید میوه، با اصحاب دهمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 367لطف کن، این نیکوی را دور کنمن نخواهم چشم، زودم کور کنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 370شهرها نزدیکِ همدیگر، بَد استآن بیابان است خوش، کانجا دَد(۲۹) استمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 372فَهْوَ لا یَرْضی' بِحالٍ اَبَداًلا بِضیقٍ لا بَعَیْشٍ رَغَداًبنابراین، انسان طبعاً به حالی ثابت خرسند نمی شود، نه به زندگی سخت عادت می کند و نه به زندگی مرفّه.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 375خارِ سه سویست، هر چون کِش نهیدر خَلَد(۳۰) وز زخمِ او تو کی جهی؟آتشِ ترکِ هوا در خار زندست اندر یارِ نیکوکار زنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 382چشم، بسته می‌شود وقتِ قضاتا نبیند چشم، کُحلِ(۳۱) چشم رامکرِ آن فارِس(۳۲) چو انگیزید گَردآن غبارت ز استِغاثَت(۳۳) دور کردسوی فارِس رو، مرو سوی غبارورنه بر تو کوبد آن مکرِ سوارگفت حق: آن را که این گرگش بِخَورددید گردِ گرگ، چون زاری نکرد؟او نمی‌دانست گردِ گرگ را؟با چنین دانش چرا کرد او چرا؟مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 392چند چوپانْشان بخواند و نامدندخاکِ غم در چشمِ چوپان می‌زدندکه برو، ما از تو خود چوپان‌تریمچون تَبَع(۳۴) گردیم هر یک سَروَریم؟طعمهٔ گرگیم و آنِ یار نیهیزمِ ناریم و آنِ عار نیحَمیَتی(۳۵) بُد جاهلیت در دِماغ(۳۶)بانگِ شومی بر دمَن(۳۷) شان کرد زاغمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۹۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2948مکرر کردن قوم، اعتراض ترجیه بر انبیا علیهم‌السلامقوم گفتند: ار شما سَعدِ(۳۸) خودیدنحسِ مایید و ضِدید و مُرتَدید(۳۹)جانِ ما، فارغ بُد از اندیشه‌هادر غم افکندید ما را و عَنا(۴۰)ذوقِ جمعیت که بود و اتفاقشد ز فالِ زشتتان صد اِفتِراق(۴۱)طوطی نُقلِ شِکَر بودیم مامرغِ مرگ‌اندیش گشتیم از شماپیش از آنکه شما ظهور کنید ما طوطیان شیرین کلام بودیم، اما اکنون به سبب وجود شوم شما، به پرندگانی مرگ اندیش تبدیل شده ایم.هر کجا افسانهٔ غم‌گستری ستهر کجا آوازهٔ مُستَنکَری ست(۴۲)در هر جا که ماجرای غم انگیزی است، و در هر جا که نغمه شومی بر می خیزد.هر کجا اندر جهان، فالِ بدی ستهر کجا مَسخی(۴۳)، نَکالی(۴۴) مأخذی ستدر هر جای این جهان که فال بدی زده می شود، و در هر جا که تغییرات زشت و ناهنجاری رخ می دهد، و در هر جا که عذاب و وبالی در کار است. در مثالِ قصّه و فالِ شماستدر غم‌انگیزی، شما را مُشتَهاست(۴۵)همه این زشتی ها و گرفتاری ها و ناگواری ها در اَمثالِ حکایات و سخنان و تعابیر شما وجود دارد و شما علاقه زیادی دارید که مطالب ناراحت کننده و تشویش آور بر زبان خود برانید.قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۱۸و ۱۹Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #18,19قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ ۖ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ (١٨)گفتند: ما شما را به فال بد گرفته‌ايم. اگر بس نكنيد سنگسارتان خواهيم كرد و شما را از ما شكنجه‌اى سخت خواهد رسيد.قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ ۚ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ ۚ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ (١٩)گفتند: شومى شما، با خود شماست. آيا اگر اندرزتان دهند چنين مى‌گوييد؟ نه، مردمى گزافكار ( پر هوا و هوس) هستيد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۹۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2955باز جوابِ انبیا علیهم السلامانبیا گفتند: فالِ زشت و بداز میانِ جانتان دارد مددگر تو جایی خفته باشی با خطراژدها در قصدِ تو از سوی سرمهربانی مر تو را آگاه کردکه بِجِه زود، ار نه، اژدرهات خَوردتو بگویی: فالِ بَد چون می‌زنی؟فالِ چه؟ بَر جِه، ببین در روشنیاز میانِ فالِ بد من خود تو رامی‌رهانم، می‌برم سوی سَراچون نَبی آگه کننده‌ست از نهانکو بدید آنچه ندید اهلِ جهانگر طبیبی گویدت: غوره مَخَورکه چنین رنجی بر آرد شور و شرتو بگویی: فالِ بد چون می‌زنی؟پس تو ناصح را مُؤَثَّم(۴۶) می‌کنیور مُنَجِّم(۴۷) گویدت: کامروز هیچآنچنان کاری مکن اندر پَسیچ(۴۸)صد ره ار بینی دروغِ اخترییک دوباره راست آید، می‌خریاین نجومِ ما نشد هرگز خِلافصِحتش چون ماند از تو در غِلاف؟آن طبیب و آن مُنَجِّم از گُمانمی‌کنند آگاه و ما خود از عِیاندود می‌بینیم و آتش از کَرانحمله می‌آرد به سوی منکرانتو همی‌گویی: خمُش کن زین مَقال(۴۹)که زیانِ ماست، قالِ شوم‌ فال؟ای که نُصحِ(۵۰) ناصِحان(۵۱) را نشنویفالِ بد با توست هر جا می‌رویافعیی بر پشتِ تو بر می‌روداو ز بامی بیندش، آگه کندگوییش: خاموش، غمگینم مکنگوید او: خوش باش خود رفت آن سخنچون زند افعی دهان بر گردنتتلخ گردد جمله شادی جُستنتپس بدو گویی: همین بود ای فلان؟چون بندریدی گریبان در فغان؟یا ز بالایم تو سنگی می‌زدیتا مرا آن جِد، نمودی و بدیاو بگوید: ز آنکه می‌آزرده‌ایتو بگویی: نیک شادم کرده‌ایگفت: من کردم جوانمردی به پندتا رهانم من تو را زین خُشک بند(۵۲)از لَئیمی(۵۳)، حقِّ آن نشناختیمایهٔ ایذا(۵۴) و طغیان ساختیاین بود خوی لَئیمانِ دَنی(۵۵)بد کند با تو، چو نیکویی کنینفس را زین صبر می‌کن منحنیشکه لَئیم ست و نسازد نیکویشبا کریمی، گر کنی احسان، سزدمر یکی را او عوض هفصد دهدبا لَئیمی چون کنی قهر و جفابنده‌ای گردد تو را بس با وفاکافران کارند در نعمت جفاباز در دوزخ نداشان: رَبَّناقرآن کریم، سوره مؤمنون(۲۳)، آیه ۱۰۷Quran, Sooreh Momenoon(#23), Line #107رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَپروردگارا، ما را از جهنم بیرون آر، که اگر دیگر بار عصیان تو کردیم همانا بسیار ستمکار (و محکوم به هر گونه کیفر و عذاب سخت) خواهیم بود.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۹۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2983حکمت آفریدن دوزخ آن جهان و زندان این جهان تا معبد متکبران باشد که اِئتِیا طَوعاً اَو کَرهاًقرآن کریم، سوره فصلت(۴۱)، آیه ۱۱Quran, Sooreh Fosselat(#41), Line #11ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَچون خداوند به آسمان پرداخت و آن دودی بود. به آسمان و زمین گفت: خواه یا ناخواه بیایید. گفتند: فرمانبردار آمدیم.که لَئیمان در جَفا صافی شوندچون وفا بینند، خود جافی(۵۶) شوندمسجدِ طاعاتشان پس دوزخ استپای‌بندِ مرغِ بیگانه، فَخ(۵۷) استهست زندان صومعهٔ دزد و لَئیمکاندرو ذاکر شود حق را مقیمچون عبادت بود مقصود از بشرشد عبادتگاهِ گردن‌کَش سَقَر(۵۸)آدمی را هست در هر کار دستلیک او مقصود این خدمت بُده ستما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْس****، این بخوانجز عبادت نیست مقصود از جهاناين آيه را بخوان كه: نيافريدم پری و آدمی را مگر برای عبادت. و اصلاً مقصود اصلی خلقت جهان، عبادت است.گرچه مقصود از کتاب، آن فن بُوَدگر تواَش بالش کنی، هم می‌شودلیک ازو مقصود، این بالش نبودعلم بود و دانش و ارشاد و سودگر تو میخی ساختی شمشیر رابرگزیدی بر ظفر اِدبار(۵۹) راگرچه مقصود از بشر علم و هُدی ستلیک هر یک آدمی را معبدی ستمعبدِ مَردِ کریم اَکرَمْتَهُ(۶۰)معبدِ مَردِ لَئیم اَسْقَمْتَهُ(۶۱)سبب عبادت شخص بزرگوار، اینست که تو او را گرامی بداری. و سبب عبادت شخص فرومایه اینست که او را بیمار کنی.مر لَئیمان را بزن، تا سر نهندمر کریمان را بده تا بر دهندلاجَرَم حق هر دو مسجد آفریددوزخ آنها را و اینها را مَزید(۶۲)ساخت موسی قدس در، بابِ صَغیرتا فرود آرند سر قومِ زَحیر(۶۳)زآنکه جَبّاران(۶۴) بُدند و سرفرازدوزخ آن بابِ صغیر است و نیاز**** قرآن کریم، سوره ذاریات(۵۱)، آیه ۵۶Quran, Sooreh Zariat(#51), Line #56وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِنیافریدیم پریان و انسیان را جز آنکه پرستشم کنند.(۱) دیده فزودن: وسعت بخشیدن به دید، زیادتر کردن دید حضور(۲) دستوری: رخصت، اجازه(۳) خَطا: خطا(ختا)، نام شهریست از ترکستان . زمین مشکخیز منسوب به خوبرویان و شاهدان(۴) گُلبُن: درخت‌ گل، بوتۀ ‌گل(۵) تَنی‌: احکام و اوصاف تن، آنچه به تن متعلق است(۶) طعنه گه: طعنه گاه، محل سرزنش کردن(۷) لَن: حرف نفی، مخفف: لَن ترانی یعنی مرا نخواهی دید(۸) صُوَر: صورت ها، نقش ها، ظواهر(۹) عُلا: بلندی و بزرگی، جهان برین(۱۰) نُبی: قرآن(۱۱) سَمایی: آسمانی(۱۲) فُرجه: شکاف و گشادگی میان دو چیز، جمع: فُرَج(۱۳) مُسکِر: مستی آور(۱۴) غِرّه: فریفته، مغرور به چیزی(۱۵) اِطلاق: رها کردن، آزاد کردن(۱۶) اِرتِعاد: لرزیدن، مضطرب شدن(۱۷) عِثار: لغزش(۱۸) سَنَد: تکیه گاه(۱۹) مُستَعار: عاریه گرفته شده، غیر اصیل(۲۰) گَرگین: کچل، گر، معیوب(۲۱) بَنگ: حشیش(۲۲) دَنگ: احمق، بی هوش(۲۳) جُحود: ستیزه، انکار(۲۴) شِکال: مخفف اِشکال(۲۵) مُقبِل: نیک بخت(۲۶) قَبض: گرفتگی، دلتنگی و رنج(۲۷) بُن: ریشه، اصل(۲۸) بَسط: گستردن، فراخی، وسعت(۲۹) دَد: جانور درنده مانند شیر، پلنگ و گرگ(۳۰) خَلیدن: آزرده کردن، مجروح شدن(۳۱) کُحل: سُرمه، داروی چشم، کُحلِ چشم کنایه از قدرت و مشیّت الهی(۳۲) فارِس: سوار بر اسب(۳۳) اِستِغاثه: کمک خواستن(۳۴) تَبَع: تابع(۳۵) حَمیَت: مخفف حَمیَّت به معنی غیرت و ننگ و عار(۳۶) دِماغ: مغز سر(۳۷) دمَن: جمع دِمنَه به معنی آثار خانه و منازل ویران شده(۳۸) سَعد: خجسته، مبارک(۳۹) مُرتَد: کسی که از دین برگشته باشد(۴۰) عَنا: رنج، سختی(۴۱) اِفتِراق: از یکدیگر جدا شدن، جدایی(۴۲) مُستَنکَر: زشت، ناپسند(۴۳) مَسخ: تبدیل کردن یا تبدیل شدن صورت زیبا به زشت، انتقال روح انسان به کالبد حیوان(۴۴) نَکال: عذاب، عقوبت، سزا(۴۵) مُشتَها: مُشتَهی'، آنچه بدان میل و رغبت نشان داده شود(۴۶) مُؤَثَّم: کسی که گناهکار و مجرم شناخته شود(۴۷) مُنَجِّم: ستاره شناس(۴۸) پَسیچ: همان بسیج به معنی سامان است(۴۹) مَقال: گفتگو، گفتار(۵۰) نُصح: پند دادن، پند و اندرز(۵۱) ناصِح: نصیحت کننده(۵۲) خُشک بند: بند محکم(۵۳) لَئیم: بخیل، ناکس، فرومایه(۵۴) ایذا: اذیت کردن، آزار رساندن(۵۵) دَنی: ناکس، پست و حقیر، ضعیف(۵۶) جافی: جفا کار، ستمگر(۵۷) فَخ: دام(۵۸) سَقَر: جهنم، دوزخ(۵۹) اِدبار: تیره‌ بختی، تیره‌ روزی(۶۰) اَکرَمْتَهُ: گرامی داشتی او را- گرامی داشتن تو او را(۶۱) اَسْقَمْتَهُ: بیمار کردی او را- بیمار کردن تو او را(۶۲) مَزید: افزودنی، بسیاری(۶۳) قومِ زَحیر: مردم بیمار و آزار دهنده(۶۴) جَبّار: ستمگر، ظالم************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۵۷۵  Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2575, Divan e Shamsهر لحظه یکی صورت می‌بینی و زادن نیجز دیده فزودن نی جز چشم گشودن نیاز نعمت روحانی در مجلس پنهانیچندانکه خوری می خور دستوری دادن نیآن میوه که از لطفش می آب شود در کفو آن میوه نورش را بر کف بنهادن نیاین بوی که از زلف آن ترک خطا آمددر مشک تتاری نی در عنبر و لادن نیمی‌کوبد تقدیرش در هاون تن جان راوین سرمه عشق او اندر خورِ هاون نیدیدی تو چنین سرمه کو هاون‌ها سایدتا بازرود آنجا آنجا که تو و من نیآنجا روش و دین نی جز باغ نوآیین نیجز گلبن و نسرین نی جز لاله و سوسن نیبگذار تنی‌ها را بشنو ارنی‌ها* راچون سوخت منی‌ها را پس طعنه گه لن نیتن را تو مبر سوی شمس الحق تبریزیکز غلبه جان آنجا جای سر سوزن نی* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳Quran, Sooreh Araaf(#7), Line #143وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَٰكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي ۚ فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ چون موسى به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، گفت: اى پروردگار من، بنماى، تا در تو نظر كنم. گفت: هرگز مرا نخواهى ديد. به آن كوه بنگر، اگر بر جاى خود قرار يافت، تو نيز مرا خواهى ديد. چون پروردگارش بر كوه تجلى كرد، كوه را خرد كرد و موسى بيهوش بيفتاد. چون به هوش آمد گفت: تو منزهى، به تو بازگشتم و من نخستين مؤمنانم.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۸۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 897پس مثال تو چو آن حلقه‌زنی ستکز درونش خواجه گوید خواجه نیستحلقه‌زن زین نیست دریابد که هستپس ز حلقه بر ندارد هیچ دست***هر لحظه یکی صورت می‌بینی و زادن نیجز دیده فزودن نی جز چشم گشودن نیمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4510ذوق آزادی ندیده جان اوهست صندوق صور میدان اودایما محبوس عقلش در صوراز قفس اندر قفس دارد گذرمنفذش نه از قفس سوی علادر قفس‌ها می‌رود از جا به جادر نبی ان استطعتم فانفذوا**این سخن با جن و انس آمد ز هودر قرآن آمده است که اگر می توانید از کرانه های آسمان و زمین در گذرید. خداوند این سخن را به جنّ و انسان گفته است.گفت منفذ نیست از گردونتانجز به سلطان و به وحی آسمانگر ز صندوقی به صندوقی روداو سمایی نیست صندوقی بودفرجه صندوق نو نو مسکر استدر نیابد کو به صندوق اندر استگر نشد غره بدین صندوق‌هاهم‌چو قاضی جوید اطلاق و رهاآنکه داند این نشانش آن شناسکو نباشد بی‌فغان و بی‌هراسهمچو قاضی باشد او در ارتعادکی برآید یک دمی از جانش شاد** قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۳۳Quran, Sooreh Alrahman(#55), Line #33يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا ۚ لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍای گروه جن و انس! اگر می توانید از کرانه ها و نواحی آسمان ها و زمین بیرون روید، پس بیرون روید؛ نمی توانید بیرون روید مگر با نوعی توانایی و قدرت.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3218جهد کن در بی‌خودی خود را بیابزودتر والله اعلم بالصوابدر راه  خدا چنان بکوش که به مرتبه بی خویشی رسی، و در مرتبه بی خویشی، منِ حقیقی خود را هر چه سریعتر بیابی. و خدا به راستی و درستی داناتر است.هر زمانی هین مشو با خویش جفتهر زمان چون خر در آب و گل میفتاز قصورِ چشم باشد آن عثارکه نبیند شیب و بالا کورواربوی پیراهان یوسف کن سندزآنکه بویش چشم روشن می‌کند***صورت پنهان و آن نورِ جبینکرده چشم انبیا را دوربیننورِ آن رخسار برهاند ز نارهین مشو قانع به نورِ مستعارچشم را این نور حالی‌بین کندجسم و عقل و روح را گرگین کندصورتش نورست و در تحقیق نارگر ضیا خواهی دو دست از وی بدار*** قرآن کریم، سوره یوسف(۱۲)، آیه ۹۶Quran, Sooreh Yousof(#12), Line #96فَلَمَّا أَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَىٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا ۖ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَوقتی که آن مژده ور بیامد، پیراهن یوسف را بر رخساره یعقوب افکند و ناگهان بینایی او بازآمد. یعقوب گفت: آیا نگفتم شما را که من چیزی از خدا دانم که شما ندانید؟مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3612دانکه هر شهوت چو خمرست و چو بنگپردهٔ هوشست وعاقل زوست دنگخمر تنها نیست سرمستی هوشهر چه شهوانیست بندد چشم و گوش آن بلیس از خمر خوردن دور بودمست بود او از تکبر وز جحودمست آن باشد که آن بیند که نیستزر نماید آنچه مس و آهنی ستمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2184اندک اندک خوی کن با نورِ روزورنه خفاشی بمانی بی فروزعاشق هر جا شکال و مشکلی ستدشمن هر جا چراغ مقبلی ستظلمت اشکال زان جوید دلشتا که افزون‌تر نماید حاصلشتا تو را مشغول آن مشکل کندوز نهاد زشت خود غافل کندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 356او همی‌گوید عجب این قبض چیستقبض آن مظلوم کز شرت گریستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 361چونکه بیخ بد بود زودش بزنتا نروید زشت‌خاری در چمنقبض دیدی چارهٔ آن قبض کنز آنکه سرها جمله می‌روید ز بنبسط دیدی بسط خود را آب دهچون بر آید میوه با اصحاب دهمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 367لطف کن این نیکوی را دور کنمن نخواهم چشم زودم کور کنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 370شهرها نزدیک همدیگر بد استآن بیابان است خوش کانجا دد استمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 372فهو لا یرضی بحال ابدالا بضیق لا بعیش رغدابنابراین، انسان طبعاً به حالی ثابت خرسند نمی شود، نه به زندگی سخت عادت می کند و نه به زندگی مرفّه.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 375خارِ سه سویست هر چون کش نهیدر خلد وز زخمِ او تو کی جهیآتش ترک هوا در خار زندست اندر یار نیکوکار زنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 382چشم بسته می‌شود وقت قضاتا نبیند چشم کحل چشم رامکر آن فارس چو انگیزید گردآن غبارت ز استغاثت دور کردسوی فارِس رو مرو سوی غبارورنه بر تو کوبد آن مکرِ سوارگفت حق آن را که این گرگش بخورددید گرد گرگ چون زاری نکرداو نمی‌دانست گرد گرگ رابا چنین دانش چرا کرد او چرامولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 392چند چوپانشان بخواند و نامدندخاک غم در چشم چوپان می‌زدندکه برو ما از تو خود چوپان‌تریمچون تبع گردیم هر یک سروریمطعمهٔ گرگیم و آن یار نیهیزمِ ناریم و آن عار نیحمیتی بد جاهلیت در دماغبانگ شومی بر دمن شان کرد زاغمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۹۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2948مکرر کردن قوم، اعتراض ترجیه بر انبیا علیهم‌السلامقوم گفتند ار شما سعد خودیدنحس مایید و ضدید و مرتدیدجان ما فارغ بد از اندیشه‌هادر غم افکندید ما را و عناذوق جمعیت که بود و اتفاقشد ز فال زشتتان صد افتراقطوطی نقل شکر بودیم مامرغ مرگ‌اندیش گشتیم از شماپیش از آنکه شما ظهور کنید ما طوطیان شیرین کلام بودیم، اما اکنون به سبب وجود شوم شما، به پرندگانی مرگ اندیش تبدیل شده ایم.هر کجا افسانهٔ غم‌گستری ستهر کجا آوازهٔ مستنکری ستدر هر جا که ماجرای غم انگیزی است، و در هر جا که نغمه شومی بر می خیزد.هر کجا اندر جهان فال بدی ستهر کجا مسخی نکالی مأخذی ستدر هر جای این جهان که فال بدی زده می شود، و در هر جا که تغییرات زشت و ناهنجاری رخ می دهد، و در هر جا که عذاب و وبالی در کار است. در مثال قصه و فال شماستدر غم‌انگیزی شما را مشتهاستهمه این زشتی ها و گرفتاری ها و ناگواری ها در اَمثالِ حکایات و سخنان و تعابیر شما وجود دارد و شما علاقه زیادی دارید که مطالب ناراحت کننده و تشویش آور بر زبان خود برانید.قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۱۸و ۱۹Quran, Sooreh Yasin(#36), Line #18,19قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ ۖ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ (١٨)گفتند: ما شما را به فال بد گرفته‌ايم. اگر بس نكنيد سنگسارتان خواهيم كرد و شما را از ما شكنجه‌اى سخت خواهد رسيد.قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ ۚ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ ۚ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ (١٩)گفتند: شومى شما، با خود شماست. آيا اگر اندرزتان دهند چنين مى‌گوييد؟ نه، مردمى گزافكار ( پر هوا و هوس) هستيد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۹۵۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2955باز جوابِ انبیا علیهم السلامانبیا گفتند فال زشت و بداز میان جانتان دارد مددگر تو جایی خفته باشی با خطراژدها در قصد تو از سوی سرمهربانی مر تو را آگاه کردکه بجه زود ار نه اژدرهات خوردتو بگویی فال بد چون می‌زنیفال چه بر جه ببین در روشنیاز میان فال بد من خود تو رامی‌رهانم می‌برم سوی سراچون نبی آگه کننده‌ست از نهانکو بدید آنچه ندید اهل جهانگر طبیبی گویدت غوره مخورکه چنین رنجی بر آرد شور و شرتو بگویی فال بد چون می‌زنیپس تو ناصح را مؤثم می‌کنیور منجم گویدت کامروز هیچآنچنان کاری مکن اندر پسیچصد ره ار بینی دروغ اخترییک دوباره راست آید می‌خریاین نجوم ما نشد هرگز خلافصِحتش چون ماند از تو در غلافآن طبیب و آن منجم از گمانمی‌کنند آگاه و ما خود از عیاندود می‌بینیم و آتش از کرانحمله می‌آرد به سوی منکرانتو همی‌گویی خمش کن زین مقالکه زیان ماست قال شوم‌ فالای که نصح ناصحان را نشنویفال بد با توست هر جا می‌رویافعیی بر پشت تو بر می‌روداو ز بامی بیندش آگه کندگوییش خاموش غمگینم مکنگوید او خوش باش خود رفت آن سخنچون زند افعی دهان بر گردنتتلخ گردد جمله شادی جستنتپس بدو گویی همین بود ای فلانچون بندریدی گریبان در فغانیا ز بالایم تو سنگی می‌زدیتا مرا آن جِد نمودی و بدیاو بگوید ز آنکه می‌آزرده‌ایتو بگویی نیک شادم کرده‌ایگفت من کردم جوانمردی به پندتا رهانم من تو را زین خشک بنداز لئیمی حق آن نشناختیمایهٔ ایذا و طغیان ساختیاین بود خوی لئیمان دنیبد کند با تو چو نیکویی کنینفس را زین صبر می‌کن منحنیشکه لئیم ست و نسازد نیکویشبا کریمی گر کنی احسان سزدمر یکی را او عوض هفصد دهدبا لئیمی چون کنی قهر و جفابنده‌ای گردد تو را بس با وفاکافران کارند در نعمت جفاباز در دوزخ نداشان ربناقرآن کریم، سوره مؤمنون(۲۳)، آیه ۱۰۷Quran, Sooreh Momenoon(#23), Line #107رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَپروردگارا، ما را از جهنم بیرون آر، که اگر دیگر بار عصیان تو کردیم همانا بسیار ستمکار (و محکوم به هر گونه کیفر و عذاب سخت) خواهیم بود.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۹۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2983حکمت آفریدن دوزخ آن جهان و زندان این جهان تا معبد متکبران باشد که اِئتِیا طَوعاً اَو کَرهاًقرآن کریم، سوره فصلت(۴۱)، آیه ۱۱Quran, Sooreh Fosselat(#41), Line #11ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَچون خداوند به آسمان پرداخت و آن دودی بود. به آسمان و زمین گفت: خواه یا ناخواه بیایید. گفتند: فرمانبردار آمدیم.که لئیمان در جفا صافی شوندچون وفا بینند خود جافی شوندمسجد طاعاتشان پس دوزخ استپای‌بند مرغ بیگانه فخ استهست زندان صومعهٔ دزد و لئیمکاندرو ذاکر شود حق را مقیمچون عبادت بود مقصود از بشرشد عبادتگاه گردن‌کش سقرآدمی را هست در هر کار دستلیک او مقصود این خدمت بده ستما خلقت الجن و الانس**** این بخوانجز عبادت نیست مقصود از جهاناين آيه را بخوان كه: نيافريدم پری و آدمی را مگر برای عبادت. و اصلاً مقصود اصلی خلقت جهان، عبادت است.گرچه مقصود از کتاب آن فن بودگر تواش بالش کنی هم می‌شودلیک ازو مقصود این بالش نبودعلم بود و دانش و ارشاد و سودگر تو میخی ساختی شمشیر رابرگزیدی بر ظفر ادبار راگرچه مقصود از بشر علم و هدی ستلیک هر یک آدمی را معبدی ستمعبد مرد کریم اکرمتهمعبد مرد لئیم اسقمتهسبب عبادت شخص بزرگوار، اینست که تو او را گرامی بداری. و سبب عبادت شخص فرومایه اینست که او را بیمار کنی.مر لئیمان را بزن تا سر نهندمر کریمان را بده تا بر دهندلاجرم حق هر دو مسجد آفریددوزخ آنها را و اینها را مزیدساخت موسی قدس در باب صغیرتا فرود آرند سر قوم زحیرزآنکه جباران بدند و سرفرازدوزخ آن باب صغیر است و نیاز**** قرآن کریم، سوره ذاریات(۵۱)، آیه ۵۶Quran, Sooreh Zariat(#51), Line #56وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِنیافریدیم پریان و انسیان را جز آنکه پرستشم کنند.

Ganje Hozour audio Program #722

برنامه صوتی شماره ۷۲۲ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۷ تاریخ اجرا:  ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۸ ـ ۹ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۰۴۳  Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2043, Divan e Shamsدیدی چه گفت بهمن؟ هیزم بنه چو خرمنگر دی نکرد سرما، سرمای هر دو بر منسرما چو گشت سرکش، هیزم بنه در آتشهیزم دریغت آید؟ هیزم بِه است یا تن؟نقشِ فناست هیزم، عشقِ خداست آتشدرسوز نقش‌ها را، ای جانِ پاکدامن(۱)تا نقش را نسوزی، جانت فِسُرده(۲) باشدمانندِ بت پرستان دور از بهار و مَأمَن(۳)در عشقِ همچو آتش چون نقره باش دلخوشچون زاده خلیلی، آتش تو راست مسکنآتش به امرِ یزدان گردد به پیشِ مردانلاله و گل و شکوفه ریحان و بید و سوسنمؤمن فُسون(۴) بداند، بر آتشش بخواندسوزش در او نماند، مانَد چو ماهِ روشنشاباش ای فسونی کافتد ازو سکونیدر آتشی که آهن گردد ازو چو سوزنپروانه زان زند خود، بر آتشِ مُوَقَّد(۵)کو را همی‌ نماید، آتش به شکلِ روزنتیر و سِنان(۶) به حَمزه(۷) چون گلفشان نمایددر گلفشان نپوشد کس خویش را به جوشَن(۸)فرعون همچو دوغی در آب غرقه گشتهبر فرقِ آب موسی بنشسته همچو روغن(۹)اسپانِ اختیاری(۱۰) حمّالِ شهریاریپالان کشند و سرگین اسبانِ کند و کودنچو لِک لِک(۱۱) است منطق بر آسیای معنیطاحون(۱۲) ز آب گردد نه از لِک لِکِ مُقَنَّن(۱۳)زان لِک لِک ای برادر گندم ز دَلو(۱۴) بِجهَددر آسیا درافتد، گردد خوش و مُطَحَّن(۱۵)وز لِک لِکِ بیان تو از دَلوِ حرص و غفلتدر آسیا درافتی یعنی رهی مُبَیَّن(۱۶)من گرم می‌شوم جان، اما ز گفت و گو نیاز شمسِ دینِ زرّین، تبریزِ همچو معدنمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2208شد ازو فارغ، بیامد کی فقیهچه فقیهی؟ ای تو ننگِ هر سَفیه(۱۷)مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3132 گور، خوشتر از چنین دل، مر تو راآخر از گورِ دلِ خود، برتر آزنده‌ای و زنده‌زاد ای شوخ و شَنگ(۱۸)دم نمی‌گیرد تو را زین گورِ تنگ؟یوسفِ وقتیّ و خورشیدِ سَما(۱۹)زین چَه و زندان بر آ و رو نمامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3174چون مبارک نیست بر تو این علومخویشتن گولی(۲۰) کن و بگذر ز شومچون ملایک گو که: لا عِلْمَ لَنایا الهی، غَیْرَ ما عَلَّمْتَنامانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی.قرآن كريم، سوره بقره(٢)، آيه ٣٢Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #32قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُفرشتگان گفتند: پاکی تو، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی، تویی دانای بر کمال.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3195مر مرا زین حکمت و فضل و هنرنیست حاصل جز خیال و درد سرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۲۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3200احمقی‌ام بس مبارک احمقی استکه دلم با برگ و جانم مَتَّقی(۲۱) استگر تو خواهی که شقاوت کم شودجهد کن تا از تو حکمت کم شودحکمتی کز طبع زاید وز خیالحکمتی بی فیضِ نورِ ذُوالجَلال(۲۲)حکمتِ دنیا فزاید ظَنّ و شکحکمتِ دینی پَرَد فوقِ فلکمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۲۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3223چون نداری فِطنَت(۲۳) و نورِ هُدیبهرِ کوران، روی را می‌زن جَلاپیشِ بینایان، حَدَث(۲۴) در روی مالناز می‌کن با چنین گندیده حالمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۲۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3264عقلِ موسی چون شود در غیب بندعقلِ موشی خود کی است ای ارجمند؟مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2029, Divan e Shamsای عاشق جَریده(۲۵)، بر عاشقان گُزیدهبگذر ز آفریده، بنگر در آفریدنمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۹۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3935هست پنهان حاکمی بر هر خردهرکه را خواهد به فن از سر بَرَدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۸۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2885این قضا بر نیک و بد حاکم بُوَدبر قضا شاهد نه حاکم می‌شود؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۰۹۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3093آن دُروگَر(۲۶) حاکمِ چوبی بودو آن مُصَوِّر(۲۷) حاکمِ خوبی بودهست آهنگر بر آهن قَیِّمی(۲۸)هست بنّا هم بر آلت حاکمینادر این باشد که چندین اختیارساجِد(۲۹) اندر اختیارش بنده ‌وارمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1619حاکم است و یَفْعَلُ الله ما یَشااو ز عینِ درد انگیزد دوازیرا حق تعالی حاکم و فرمانروای جهان است و او هر چه خواهدهمان کند. چنانکه از ذات درد و مرض، دوا و درمان می آفریند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۵۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3558حاکمِ اندیشه‌ام محکوم نیز آنکه بَنّا حاکم آمد بر بنامولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shamsدمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۳۰) بپذیرکارِ او کُنْ فَیَکُون ‌ست، نه موقوفِ عللمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکانمی‌دویم اندر مکان و لامکانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381حق، قدم بر وی نهد از لامکانآنگه او ساکن شود از کُن فَکانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۵۲۴  Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2524, Divan e Shamsروید ای عاشقانِ حق به اِقبالِ ابد مُلحَقروان باشید همچون مه به سوی برجِ مسعودی(۳۱)به برجِ عاشقانِ شه، میانِ صادقانِ رهکه از سردان و مردودان شود جوینده مردودیبپر ای دل، به پنهانی به پرّ و بالِ روحانیگرت طالب نبودی شه، چنین پرهات نگشودیدر احسان سابِق(۳۲) است آن شه، به وعده صادق است آن شهاگر نه خالق است آن شه، تو را از خلق نربودیبرون از نور و دود است او، که افروزید این آتشاز این آتش خرد نوری، از این آذر هوا دودیدلا اندر چه وسواسی که دود از نور نشناسی؟بسوز از عشقِ نورِ او، درونِ نار چون عودینه از اولادِ نمرودی، که بسته آتش و دودیچو فرزندِ خلیلی تو، مترس از دودِ نمرودیدر آتش باش جانِ من، یکی چندی چو نرم آهنکه گر آتش نبودی خود رخِ آیینه که زدودی(۳۳)؟چه آسان می‌شود مشکل، به نورِ پاکِ اهلِ دلچنانک آهن شود مومی ز کَفِّ شمعِ داوودیقرآن کریم، سوره سبا(۳۴)، آیه ۱۰Quran, Sooreh Sabaa(#34), Line #10… وَأَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ… آهن را بر او نرم کردیم.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۸۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1897ای مبارک ساعتی که دیدیَممرده بودم، جانِ نو بخشیدیَمتو مرا جویان، مثالِ مادرانمن گریزان از تو مانندِ خرانخر گریزد از خداوند از خریصاحبش در پی ز نیکو گوهرینه از پی سود و زیان می جویدشبلکه تا گرگش ندَرَّد یا دَدَش(۳۴)ای خُنُک آن را که بیند رویِ تویا درافتد ناگهان در کویِ توای روانِ پاک، بستوده تو راچند گفتم ژاژ(۳۵) و بیهوده تو راای خداوند و شهنشاه و امیرمن نگفتم، جهلِ من گفت، آن مگیرشَمّه‌ای(۳۶) زین حال اگر دانستمیگفتنِ بیهوده کی تانستمی(۳۷)؟بس ثَنایت(۳۸) گفتمی ای خوش خِصالگر مرا یک رمز می‌گفتی ز حاللیک خامُش کرده می‌آشوفتیخامُشانه بر سرم می‌کوفتیشد سرم کالیوه(۳۹)، عقل از سر بجستخاصه این سر را که مغزش کمترستعفو کن ای خوب روی و خوب کارآنچه گفتم از جنون اندر گُذارگفت: اگر من گفتمی رمزی از آنزَهرهٔ تو آب گشتی آن زمانگر تو را من گفتمی اوصافِ مارترس از جانت بر آوردی دمارمصطفی فرمود: گر گویم به راستشرحِ آن دشمن که در جانِ شماستزَهره‌های پُردلان(۴۰) هم بَردَرَدنه رود ره، نه غمِ کاری خَورَدنه دلش را تاب ماند در نیازنه تنش را قوّتِ روزه و نماز*۱همچو موشی پیشِ گربه، لا شودهمچو برّه پیشِ گرگ از جا روداندرو نه حیله ماند، نه روشپس کنم ناگفته‌تان من پرورشهمچو بوبکرِ رَبابی تَن زنم(۴۱)دست، چون داود در آهن زنمتا مُحال(۴۲) از دستِ من حالی شودمرغِ پَر بَرکنده را بالی شودچون یَدُالله فَوْقَ اَیدیهم بُوَد*۲دست ما را دستِ خود فرمود اَحَدچون دست خداوند بالاتر از همه دست هاست، خداوند یکتا دست ما را دست خود خوانده است.پس مرا دستِ دراز آمد یقینبر گذشته ز آسمانِ هفتمیندستِ من بنمود بر گردون هنرمُقریا(۴۳) بر خوان که اِنْشَقَّ القَمَر*۳دست و قدرت من بر فراز آسمان فضل و هنری نشان داد. ای قاری قرآن، آیه مربوط به شکافته شدن ماه را بخوان.این صفت هم بهرِ ضعفِ عقل هاستبا ضعیفان شرحِ قدرت کی رواست؟خود بدانی چون بر آری سر زخوابختم شد وَاللهُ اَعْلَم بِالصَّوابآنگاه که سر از خواب غفلت برداری و بیدار شوی، این اسرار و حقایق را در خواهی یافت. بنابراین بحث و گفتار پیرامون این موضوعات پایان یافت و خداوند به راستی و درستی داناتر است.مر تو را نه قوّتِ خوردن بُدینه ره و پروای قِی کردن(۴۴) بُدیمی‌شنیدم فُحش و خر می‌راندمرَبِّ یَسِّرْ*۴ زیرِ لب می‌خواندمناسزاهای تو را می شنیدم ولی خر خود را می راندم، یعنی کار خود را می کردم و زیر لب می خواندم: پروردگارا کارم را آسان فرما.از سبب گفتن مرا دستور نهترکِ تو گفتن مرا مقدور نههر زمان می‌گفتم از دردِ دروناِهْدِ قَوْمی اِنَّهُمْ لا یَعْلَمُون*۵هر لحظه از روی دردمندی می گفتم: خداوندا قوم مرا به راه راست هدایت فرما که نمی دانند.سجده‌ها می‌کرد آن رَسته ز رنجکای سعادت، ای مرا اقبال و گنجاز خدا، یابی جزاها ای شریفقوّتِ شکرت ندارد این ضعیفشکر حق گوید تو را ای پیشواآن لب و چانه ندارم آن نوادشمنیِّ عاقلان زین سان بُوَدزَهرِ ایشان اِبتِهاجِ(۴۵) جان بُوَددوستی ابله بُوَد رنج و ضَلال(۴۶)این حکایت بشنو از بهرِ مثال*۱ حدیثاگر بدانید آنچه دانم، بی گمان فراوان بگریید و اندک خندید و سر به بیابان های خشک و بی علف نهید و به درگاه خدا بنالید و ندانید که آیا رستگار شوید یا نشوید.*۲ قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه ۱۰Quran, Sooreh Fath(#48), Line #10إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ۚ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًاآنان که با تو بیعت کنند در حقیقت با خدا بیعت کنند، قدرت و نصرت خدا، برتر از قدرت و نصرت آنان است. هر که پیمان را گسلد، زیان آن بر او باشد، و هر که زنهارِ خود با خدا نگه دارد، خدا پاداشی بیکران بدو ارزانی دارد.*۳ قرآن کریم، سوره قمر(۵۴)، آیه ۱Quran, Sooreh Ghamar(#54), Line #1اِقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُآن ساعت نزدیک شد و ماه بر خود شکافت*۴ قرآن کریم، سوره طه(۲۰)، آیه ۲۵، ۲۶، ۲۷Quran, Sooreh Tahaa(#20), Line #25, 26, 27قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِی(۲۵)گفت: پروردگارا گشاده گردان دلم راوَيَسِّرْ لِي أَمْرِی(۲۶) و آسان گردان کارم را وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي (٢٧)و گره از زبان من بگشاى*۵ حدیثاَللّهُمَّ اهْدِ قَوْمی فَاِنَّهُمْ لا یَعْلَمُونخداوندا، قوم مرا هدایت کن که نمی دانند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3340پس تو ای ناشُسته‌رو(۴۷) در چیستی؟در نزاع و در حسد با کیستی؟با دُم شیری تو بازی می‌کنیبر ملایک تُرکتازی(۴۸) می‌کنیبد چه می‌گویی تو خیرِ محض را؟هین تَرَفُّع(۴۹) کم شُمَر آن خَفض(۵۰) رابد چه باشد؟ مِسِّ محتاجِ مُهان(۵۱)شیخ که بوَد؟ کیمیای(۵۲) بی‌کرانمس اگر از کیمیا قابل نَبُدکیمیا از مسّ، هرگز مس نشدبد چه باشد؟ سرکشی آتش‌عملشیخ که بوَد؟ عین دریای ازلدایم آتش را بترسانند ز آبآب کی ترسید هرگز ز التهاب؟در رخِ مَه، عیب‌بینی می‌کنیدر بهشتی، خارچینی می‌کنیگر بهشت اندر روی تو خارجوهیچ خار آنجا نیابی غیرِ تومی‌بپوشی آفتابی در گِلیرِخنه می‌جویی ز بَدرِ کاملیآفتابی که بتابد در جهانبهرِ خفّاشی کجا گردد نهان؟عیب ها از رَدِّ پیران عیب شدغیب ها از رَشکِ پیران غیب شدباری ار دوری ز خدمت یار باشدر ندامت چابک و بر کار باشتا از آن راهت نسیمی می‌رسدآبِ رحمت را چه بندی از حسد؟گرچه دوری، دور می‌جنبان تو دُمحَیثُ ما کُنتُم فَوَلُّوا وَجهَکُم*۶اگر از آنان دوری از همان جای دور اظهار دوستی و مودت کن. هرجا که هستید روی به سوی آنان کنید.چون خری در گِل فتد از گامِ تیزدم به دم جنبد برای عزمِ خیزجای را هموار نکند بهرِ باشداند او که نیست آن جای مَعاشحسِّ تو از حسِّ خر کمتر بُده ستکه دلِ تو زین وَحَل ها(۵۳) بَر نَجَستدر وَحَل تأویلِ رُخصَت(۵۴) می‌کنیچون نمی‌خواهی کز آن دل بَر کَنیکین روا باشد مرا، من مُضطَرم(۵۵)حق نگیرد عاجزی را، از کرمخود گرفتستت، تو چون کفتارِ کوراین گرفتن را نبینی از غرورمی‌گُوَند: این جایگه کفتار نیستاز برون جویید، کاندر غار نیستاین همی‌گویند و بندش می‌نهنداو همی‌گوید: ز من بی آگهند*۶ قرآن کریم، سوره بقره (۲)، آیه ۱۴۴Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #144قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَنگريستنت را به اطراف آسمان مى‌بينيم. تو را به سوى قبله‌اى كه مى‌پسندى مى‌گردانيم. پس روى به جانب مسجدالحرام كن. و هر جا كه باشيد روى بدان جانب كنيد. اهل كتاب مى‌دانند كه اين دگرگونى به حق و از جانب پروردگارشان بوده است. و خدا از آنچه مى‌كنيد غافل نيست.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3739صد هزاران مرغ، پرهاشان شکستو آن کمین‌گاهِ عوارض را نبستحالِ ایشان از نُبی(۵۶) خوان ای حریصنَقَّبُوا فیها ببین، هَل مِن مَحیص؟*۷از نزاعِ تُرک و رومی و عربحل نشد اشکال انگور و عِنَب(۵۷)تا سلیمانِ لَسینِ(۵۸) معنویدر نیاید، بر نخیزد این دُویجمله مرغانِ مُنازِع(۵۹)، بازواربشنوید این طبلِ بازِ شهریارز اختلاف خویش، سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شادحَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است.کور مرغانیم و، بس ناساختیمکان سلیمان را دمی نشناختیمهمچو جغدان، دشمنِ بازان شدیملاجَرَم واماندهٔ ویران شدیم*۷ قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۳۶Quran, Sooreh Ghaaf(#50), Line #36وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلَادِ هَلْ مِنْ مَحِيصٍو بسا کسان که پیش از ایشان نابود کردیم در حالی که نیرومندتر از ایشان بودند. در شهرها گشتند ولی آیا راه نجاتی یافتند؟(۱) پاکدامن: نجیب، عفیف، پارسا(۲) فِسُرده: افسرده، منجمد، غمگین(۳) مَأمَن: جای امن، پناهگاه(۴) فُسون: ورد، سِحر، دمدمه، حیله(۵) مُوَقَّد: فروزان، افروخته(۶) سِنان: سرنیزه(۷) حَمزه: عموی پیامبر که در جنگ و دلاوری شهره بود(۸) جوشَن: نوعی زره با حلقه‌های فلزی به ‌هم ‌چسبیده(۹) بر فرقِ آب موسی بنشسته همچو روغن: اشاره به آن است که روغن بالاتر از آب می ایستد(۱۰) اختیاری: برگزیده، مختار(۱۱) لِک لِک: چوبکی که بر دلو ظرفی مربع و مخروطی که تهِ آن سوراخ است و آن را پر از غله کنند، می بندند، چون آسیا بگردد، آن چوب حرکت کند و گندم از سوراخ در آسیا ریزد. (۱۲) طاحون: آسیا(۱۳) مُقَنَّن: قانون گذاری شده، حساب شده(۱۴) دَلو: سطل، ظرف آب‌کشی(۱۵) مُطَحَّن: آسیاب شده(۱۶) مُبَیَّن: بیان‌ شده، آشکار ‌شده(۱۷) سَفیه: نادان، بی ‌خرد(۱۸) شوخ و شَنگ: لطیف و زیبا، شیرین رفتار(۱۹) سَما: آسمان(۲۰) گول: نادان، ابله(۲۱) مَتَّقی: باتقوا، پرهیزگار، پارسا(۲۲) ذُوالجَلال: صاحب جلال و بزرگواری، از صفات خداوند(۲۳) فِطنَت: زیرکی، با هوشی(۲۴) حَدَث: ادرار، مدفوع(۲۵) جَریده: تنها(۲۶) دُروگَر: نجّار، دُرود گَر(۲۷) مُصَوِّر: نقاش، صورتگر(۲۸) قَیِّم: سرپرست، برپادارنده کاری، رئیس(۲۹) ساجِد: سجده‌کننده(۳۰)‌ نَفَخْتُ: دمیدم(۳۱) برجِ مسعودی: برج خوشبختی(۳۲) سابِق: سبقت ‌گیرنده، پیشی‌ گیرنده(۳۳) زُدودن: پاک کردن(۳۴) دَد: جانور درنده(۳۵) ژاژ: سخن بیهوده و بی‌معنی، یاوه(۳۶) شَمّه: یک بار بوییدن، چیز اندک از هر چیز(۳۷) تانستن: توانستن(۳۸) ثَنا: مدح، ستایش(۳۹) کالیوه: نادان، احمق، سرگشته، پریشان(۴۰) پُردل: شجاع، دلیر، دلاور، باجرئت(۴۱) تَن زدن: ساکت شدن(۴۲) مُحال: ناشدنی، غیرممکن(۴۳) مُقری: خواننده و تعلیم دهنده قرآن کریم (۴۴) قِی کردن: استفراغ کردن(۴۵) اِبتِهاج: شادمانی(۴۶) ضَلال: گمراهی(۴۷) ناشُسته‌رو: ناپاک، ناتمیز، ناخالص، انسان پر از من و درد و هم هویت شده با این جهان(۴۸) تُرکتازی: تاختن، حمله و هجوم ناگهانی برای غارت(۴۹) تَرَفُّع: بلندی جستن، کنایه از غرور و تکبّر(۵۰) خَفض: پستی، پست کردن(۵۱) مُهان: خوار کرده شده، ذلیل(۵۲) کیمیا: ماده ای که مس را به طلا تبدیل می کند، اکسیر(۵۳) وَحَل: گل و لای که چهارپا در آن بماند(۵۴) رُخصَت: فرصت، تأخیر(۵۵) مُضطَر: بیچاره، درمانده(۵۶) نُبی: قرآن(۵۷) عِنَب: انگور(۵۸) لَسین: زبان آور، سخنور(۵۹) مُنازِع: نزاع کننده، ستیزه گر************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۰۴۳  Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2043, Divan e Shamsدیدی چه گفت بهمن هیزم بنه چو خرمنگر دی نکرد سرما سرمای هر دو بر منسرما چو گشت سرکش هیزم بنه در آتشهیزم دریغت آید هیزم به است یا تننقش فناست هیزم عشق خداست آتشدرسوز نقش‌ها را ای جان پاکدامنتا نقش را نس