Haynayan at Agham

Marami na tayong napanood at napakinggang mga balita tungkol sa pagkamatay ng mga tao na dulot ng kuryente o di kaya ay ng kidlat. Ngunit paano nga ba ito nangyayari at maaaring makapahamak sa buhay ng mga tao.

Sa ating discussion sa araw na ito, alamin natin ang science behind Electricity, Lightning, at ang idea ng Electrocution.

Halika mga ka-Bio, sa ating 5th installment ng Death by Series at sa ating golden episode, halika ating pag-usapan ang Pagkamatay dahil sa Dagitab.

Shownotes:

News regarding electrocution and lightning strike in the Philippines:

https://youtu.be/1bMbHTYC-wk

https://youtu.be/UOAsrqyyBnM

https://youtu.be/7WbimZL30QM

History of electrocution:

https://youtu.be/UgyD-bWh0sU

https://deathpenaltyinfo.org/executions/methods-of-execution/description-of-each-method

Lahat tayo at tatanda. Wala tayong ligtas mula rito. Isa ito sa maraming bagay na hindi natin mapipigilan. Ngunit kung may pagkakataon kang pigilan ito, gugustuhin mo ba? Sa ating discussion sa araw na ito, alamin natin ang science behind Aging at ang mga pag-aaral ng mga siyentipiko tungkol sa mga paraan na kung paano posibleng mapahaba ang buhay ng mga tao. Halika mga ka-Bio, hanapin natin ang Fountain of Youth at alamin kung maaari nga bang hindi na lang tumanda! Shownotes:

Why do we age?

https://youtu.be/GASaqPv0t0g

How to cure aging?

https://youtu.be/MjdpR-TY6QU

Hindi pa man natin tuluyang napupuksa ang mga banta ng CoVid-19 Pandemic, at panibagong banta na dulot ng Monkey pox. Mayroon tayong nabalitaang panibagong sakit na tinatawag na Langya. Iba-iba man ang mga sakit na ito, mayroon naman silang pinagkapare-pareho - silang lahat ay galing sa mga hayop - Zoonotic diseases kung tawagin.

Sa ating episode 48, ating alamin kung bakit nga ba nagkakaroon ng host jump o nakakahawa ang mga sakit na nagmumula sa mga hayop papunta sa mga tao.

Halika, atin itong pag-usapan sa episode na ito. Shownotes:

Zoonotic Diseases, RRL:

https://youtu.be/XeoG6xuXdV4

https://youtu.be/5qh7ynC9F7Y

Virus Host Jump

https://youtu.be/xjcsrU-ZmgY

Nito lamang July 25, 2022 nagulat ang marami noong nag-lapse at tuluyan nang naging batas ang controversial na Vaporized Nicotine and Non-Nicotine Products Regulation Act of 2022 (RA 11900).

Marami ang natuwa, at mas marami ang nabahala dahil sa mga probisyon sa batas na ito.

Sa ating episode 47, ating pagtuunang pansin kung ano nga ba ang implikasyon ng paggamit ng vape at kung ito nga ba ang 'best alternative' para sa mga taong nais tumigil sa panigarilyo.

Halika, atin itong pag-usapan sa episode na ito.

Shownotes:

Vape Bill

https://www.pna.gov.ph/articles/1179761

History of Vaping

https://blog.oup.com/2014/11/e-cigarette-vape-timeline/

Vaping and Threats

https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/5-truths-you-need-to-know-about-vaping?amp=true

Erection is the enlargement and stiffening of the penis, or in layman's terms boner, paglaki, pagtayo, at pagtigas ng ari ng mga lalaki.

Ito ay physical response na dulot ng mga stimulus na maaaring magdulot ng arousal. Ito ay napakahalaga para magawa ang reproductive function ng mga kalalakihan.

Ngunit habang tumatagal ang panahon dumarami ang nagkakaroon ng problema pagdating dito.

Halika mga ka-Bio! Ating pag-usapan kung bakit at paano nangyayari ang Erection. Pati na rin kung ano ang mga dahilan kung bakit dumarami ang mga nagkakaroon ng Erectile Dysfunction.

This is the 5th installment ng ating Let's Talk About Sex series, kaya sit back, relax, at ating pag-usapan ang bagay na ito.

SHOWNOTES:

Erectile Tissues:

https://www.researchgate.net/figure/Cross-section-of-the-penile-stump-showing-corpora-cavernosa-corpus-spongiosum-with_fig2_302923126

Anatomy of Erection:

https://youtu.be/3kIncgW_-vI

HaA: Let's Talk About Sex Playlist:

https://open.spotify.com/playlist/52kd5e3glLDOL5aQQDP8DY?si=oHhOYBe4Q62I7K1GDitGXg&utm_source=copy-link

Ating pinagdiriwang tuwing buwan ng Hulyo ang National Disaster Resilience Month, ating napag-usapan sa mga nakalipas na episodes ang dahilan kung bakit may mga banta ng bagyo, pagbaha, at paglindol sa ating bansa. Sa episode na ito, atin namang alamin ang mga sinkholes, ano ang mga banta na maaari nitong dalhin sa atin? Paano ito nabubuo? At maaari ba tayong makaiwas dito? Atin yang alamin sa ating episode ngayong araw na ito. Shownotes:

Sinkholes

https://www.nationalgeographic.com/environment/article/sinkhole

Bito Cave

https://youtu.be/IKEFBEqUkvQ

HaA: Earth Science Playlist

https://open.spotify.com/playlist/3fqVx8r52DbZFczjVVudSj?si=ydPjvNmlRH6Tj12M7ua9IQ&utm_source=copy-link

Ecdysis, molting, shedding, sloughing, pagbabalat, ilan lang ito sa mga tawag natin sa paghuhunos ng balat. Maraming mga organismo ang nakagagawa nito, nandyan ang mga ahas, insekto, alimango, at marami pang organismo. Pero bakit nga ba ito nangyayari sa kanila? Gaano ito kahalaga? At paano na lang kung tulad ng mga ahas, kaya rin nating mga taong maghunos ng ating balat. Halika, atin yang pag-usapan sa ating episode ngayong araw na ito! Shownotes:

Ecdysis

https://wpvet.com/exotic-pets-care-guides/reptile-shedding-ecdysis/

Insect Ecdysis (video)

https://youtu.be/QfeEZl0VGs0

What if you shed your skin like a snake? (video)

https://youtu.be/KZd4KbV0Gg8

Family Guy - Peter shedding (video)

https://youtu.be/UGqrdm8Ni58

Tayong mga tao ay may iba't ibang paraan para tayo ay maunawaan at maintindihan ng ating mga kausap. Tayo ay kumikilos at nagsasalita para maintindihan ang nais nating ipahiwatig sa ating kausap. Ito ay laganap sa Animal Kingdom, pero kung ating tutuusin, paano naman sa mga halaman? Ito ang ating pag-uusapan sa ating episode ngayong araw na ito. How do plants communicate? Paano sila nagkakaintindihan at nagkakausap? Halika! Ating alamin ang sagot sa katanunang yan! Shownotes: Paano nagkakausap ang mga halaman? https://www.wired.com/2013/12/secret-language-of-plants/amp | Plant Communication https://www.mcgilltribune.com/sci-tech/plant-communication-250220/

Nasa humigit kumulang 108Billion katao na ang isinilang, namuhay, at namalagi sa mundong ito. Ngunit nasa halos kalahati ng populasyon na ito ay namatay dahil sa kagagawan ng isang hayop lamang. Hindi ito ang kinatatakutan ng iba na pating o di kaya ay buwaya, hindi kasing nakakadiri tulad ng uod, daga, gagamba o ipis man. Ito ay dahil sa lamok. At sa ating episode sa araw na ito, ating alamin kung bakit nga ba nasa 20% ng ating populasyon, ang mas lapitin ng mga insektong ito, at ano nga ba ang pwede nating gawin para maiwasan ito? Halika mga ka-Bio! Atin itong alamin! Shownotes:

Mosquito facts

https://www.rti.org/insights/mosquito-facts

Why mosquitoes bite some people more than others? https://www.smithsonianmag.com/science-nature/why-do-mosquitoes-bite-some-people-more-than-others-10255934/

Study in 2021 about mosquitoes and blood type

https://www.nature.com/articles/s41598-021-03765-z

Happy Pride mga ka-Bio! At nararapat lang siguro na sa pagkakataon na ito, ating alamin kung paano nga ba nabubuo ang isang bahaghari. Atin ring mapag-uusapan ang iba't ibang simbolismo at pakahulugan ng bahaghari sa mga kultura sa iba't ibang panig ng mundo. At syempre, alamin natin kung paano nga ba nagsimulang magamit ang kulay ng bahaghari sa Pride! Long overdue pero malaman na discussion ang hatid natin ngayong araw na ito! Shownotes: How are rainbows formed? https://education.nationalgeographic.org/resource/rainbow | Mother of Pearl Clouds https://ownyourweather.com/mother-of-pearl-clouds/ | Rainbow in Pride https://youtu.be/ge3pQyo7PDk