به شما دو جعبه داده می شود که یکی را بعنوان جایزه انتخاب کنید. در جعبه انتخابی شما یک سکه طلا است. بطور طبیعی خوشحال می شوید. اما هنگامی که در جعبه دیگر را می گشایند و متوجه می شوید که درون آن پنج سکه طلا بوده است از شادکامی شما کاسته می شوند. جالب است بدانید برخی افراد حتی دچار حس بد می شوند و نسبت به زمانیکه اصلاً جعبه ایی در کار نبود، احساس منفی تری پیدا می کنند. این پدیده را حسرت یا پشیمانی گویند. حسرت و پشیمانی زمانی شکل می گیرد که متوجه می شویم گزینه غیر انتخابی ما، بهتر از گزینه انتخابی ما بوده است.

برای شکل گیری آن داشتن و توان حق انتخاب ضروری است. مطالعات نشان داده اند که اگر انتخاب بین گزینه ها توسط شخص دیگر یا بواسطه قرعه کشی صورت گیرد حس حسرت شکل نمی گیرد. جالب است بدانیم کودکان از پنج سالگی پشیمانی از انتخاب های خود را تجربه می کنند و می توانند حسرت گزینه یا فرصت های از دست داده را بخورند. جالب تر اینکه افرادی که دچار آسیب به نواحی قدامی مغز یعنی کانون های اوربیتوفرونتال هستند، حسرت بسیار کمتری را تجربه می کنند. داشتن مغز سالم برای تجربه آن ضروری است.

احساس حسرت بسیار شایع است. در پژوهشی در آمریکا مشخص شد که تنها یک درصد مردم مدعی هستند که هرگز حسرت نمی خورند. بیش از هشتاد درصد بیشتر یا اکثر اوقات آنرا تجربه می کنند. در مطالعه دیگر مشخص شد که حسرت شایع ترین حس منفی است که افراد طی هفته تجریه می کنند.

احساس حسرت با تفکر درباره رخ دادهای "خلاف واقع" مرتبط است. وقتی سانحه ایی برای ما رخ می دهد ممکن است به آن فکر کنیم که "ای کاش" رخ نداده بود یا برعکس "خوب شد بدتر از این نشد" به ذهن ما خطور کند. حالت اول به حسرت منجر می شود و تفکر دوم با نوعی "رهایی" همراه است.

بطور فراگیر تبلیغ می شود که حسرت و تفکر "ای کاش" مخل سلامت و شادکامی است و هیچگاه نباید حسرت فرصت های از دست رفته را خورد. اما پینک در کتاب خود به جنبه های هنجار و مفید حسرت و پشیمانی می پردازد و وجود آنرا برای رشد و سلامت ضروری می داند. کجا باید حسرت بخوریم؟ چه نوع حسرتی سازنده است؟ در چه زمانی مشکل آفرین می شود؟

اخیراً کتاب دانیل پینک توسط خانم مهرسا شرع الاسلام و آقای خسرو فرزاد به فارسی ترجمه شده است. نشر مون ناشر آن است.

--------------------