Ζούμε σε μια εποχή που η Ρωσία έχει απομακρυνθεί από την Ευρώπη, η Τουρκία έχει έρθει κοντά με τη Ρωσία, αλλά η Ευρώπη βλέπει την Τουρκία ως σύμμαχο για να αντιμετωπίσει τη Ρωσία. Πώς ήταν όμως οι σχέσεις αυτές τα τελευταία 200 χρόνια;

Ο Θάνος Βερέμης, ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας με πλούσιο συγγραφικό έργο πάνω στη νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία και την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, μας μιλά για τις ελληνορωσικές σχέσεις από την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης και του Ιωάννη Καποδίστρια μέχρι την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου και τη σημερινή. 

Ο κ. Βερέμης μας εξηγεί ποια ήταν η σχέση της Ρωσίας με την Τουρκία στις αρχές του 20ού αιώνα και τους λόγους που συνήφθη η συμμαχία του Βλαντίμιρ Λένιν με τον Μουσταφά Κεμάλ το 1921. Μας μιλά για τις σχέσεις της Ρωσίας με τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Συζητάμε επίσης για τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856) ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ της Ρωσίας και των ευρωπαϊκών μεγάλων δυνάμεων, όταν αυτές τη χτύπησαν στην Κριμαία για να περιορίσουν την παρουσία της στον Νότο, ένα ιστορικό γεγονός που φαίνεται να αποτελεί τραυματική μνήμη για τη Ρωσία. Τελικά, πόσο επηρεάζει το ιστορικό βάθος των σχέσεων της Ρωσίας με τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης τις εξελίξεις της σημερινής εποχής; 

Η κ. Ρόζα Βασιλάκη μιλάει στο Lifo Politics για την αριστερά του 20ού αιώνα, λέγοντας πως ήταν διεκδικητική στη λογική της εμβάθυνσης της ισότητας και πέτυχε πολλά τότε, είτε ως κυβερνώσα είτε ως αντιπολίτευση πιέζοντας, ενώ τα τελευταία χρόνια είναι μια ηττημένη αριστερά που προσπαθεί να μπει στο παιχνίδι με όρους ρεαλισμού, κάτι που παραπέμπει στις λογικές της δεξιάς και όχι της αριστεράς. «Έχει χαθεί η αριστερά των οραμάτων» λέει και περιγράφει πώς απώλεσε τα βασικά της χαρακτηριστικά. 

Επίσης, αναφέρει πως η σημερινή αριστερά δεν θέτει πια την πολιτική ατζέντα· στη Δύση, και όχι μόνο, τη θέτει η άκρα δεξιά. Επισημαίνει πως «πολύ συχνά οι νέοι δεν αντιλαμβάνονται την άκρα δεξιά ως συντηρητικοποίηση αλλά ως κάτι επαναστατικό που χτυπάει το κατεστημένο». Πρόκειται για τη λογική του αντισυστημισμού, όπως εξηγεί, που όμως δεν είναι στην πραγματικότητα αντισυστημισμός γιατί η άκρα δεξιά δεν επιδιώκει να αλλάξει το σύστημα.

Η ακροδεξιά γίνεται αντιληπτή ως αντισυστημική, σύμφωνα με την κ. Βασιλάκη, επειδή «όλος ο υπόλοιπος πολιτικός λόγος αποκλείει τις ανησυχίες των ανθρώπων που τους πετάει έξω η Ιστορία».

Εκτιμά ότι η ακροδεξιά είναι «ένα αντικίνημα που ανεβαίνει», ενώ η αριστερά σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει περιέλθει στην εντελώς αντίθετη κατάσταση. Όπως λέει, σήμερα «είναι μια lifestyle αριστερά».

Ο Βάιος Γκανής, ένας από τους πιο γνωστούς προέδρους αγροτικών συλλόγων της χώρας, με πλούσια συνδικαλιστική δράση εδώ και πολλά χρόνια, πρωταγωνίστησε στην προσπάθεια αποκάλυψης του σκανδάλου των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ και είναι ένας από τους μάρτυρες που έχουν καταθέσει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. 
 

Στο σημερινό επεισόδιο του πόντκαστ εξηγεί πώς στήθηκαν οι απάτες με τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Μιλά για το πελατειακό σύστημα και τα ρουσφέτια των υπουργών που παραμένουν ως είχαν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους και τους ανύπαρκτους ελέγχους ακόμα και στα βιολογικά προϊόντα.
 

Περιγράφει πώς το ελληνικό βαμβάκι πηγαίνει στην Τουρκία με φορτηγά για τα γερμανικά εργοστάσια που βρίσκονται εκεί, λόγω φθηνού εργατικού δυναμικού και κόστους, και στα οποία φτιάχνονται ρούχα γνωστών brands. Αποκαλύπτει ότι πολλοί αγρότες δεν έχουν αποζημιωθεί ακόμα για τις καταστροφές που προκάλεσε η κακοκαιρία «Ντάνιελ» και λέει επίσης ότι «τα αγροτικά πόρσε Καγιέν είναι στο Κολωνάκι» και αγοράζονται από επιδοτήσεις που λαμβάνουν εικονικοί αγρότες.

Ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Σπύρος Βλαχόπουλος, δηλώνει υπέρ της αναθεώρησης του Συντάγματος και υποστηρίζει ότι όλη η διαδικασία της ποινικής εξέτασης για τους υπουργούς πρέπει να πάει στους κανονικούς δικαστές. «Όσο υπάρχει όμως η συγκεκριμένη ρύθμιση του άρθρου 86 του Συντάγματος, πρέπει να τηρείται», λέει. 

«Όταν υπάρχει μια κακή συνταγματική διάταξη, υπάρχει η δυνατότητα αναθεώρησης του Συντάγματος για να την αλλάξουμε» εξηγεί. «Στο άρθρο 110 του Συντάγματος υπάρχει συντεταγμένη η αναθεωρητική διαδικασία. Όσο υπάρχει αυτό το άρθρο 86, το τηρούμε». 

Από τη στιγμή που η Βουλή αποφάσισε τη σύσταση της Προανακριτικής Επιτροπής (Επιτροπής Προανακριτικής Εξέτασης), η γνώμη του είναι ότι θα έπρεπε να συνεδριάσει, να καλέσει μάρτυρες και να καταλήξει σε ένα πόρισμα. «Χωρίς μάρτυρες, με την αποστολή ενός υπομνήματος από τον εξεταζόμενο, δεν έχεις ουσιαστική εξέταση και δεν έχεις κανονικό πόρισμα». 

Εξηγεί ότι, σύμφωνα με την έννομη τάξη που έχουμε, το πού θα πάει μια ποινική διαδικασία δεν είναι στην ευχέρεια του υπόπτου ή του κατηγορούμενου και επισημαίνει ότι, όταν γίνεται σωστά η διαδικασία της Προανακριτικής και καλούνται μάρτυρες, μπορεί να προκύψουν νέα στοιχεία για άλλα πρόσωπα ή άλλα αδικήματα. «Βγάζουμε έξω μια διαδικασία η οποία θα μπορούσε να είναι πολύ χρήσιμη», λέει.

Ο Σπύρος Βλαχόπουλος θεωρεί σημαντικό πρόβλημα την απουσία θεσμικών αντίβαρων. «Η εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία, που ουσιαστικά υπακούει στην κυβέρνηση και στον εκάστοτε πανίσχυρο πρωθυπουργό, κάνει ό,τι θέλει. Πρέπει να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα. Δεν μπορεί και δεν πρέπει η εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία να κάνει ό,τι θέλει».

Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στη Δικαιοσύνη, την οποία θεωρεί επικίνδυνη για τη δημοκρατία, όπως λέει. «Αν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη, που είναι το ultimum refugium, τότε δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Αν ο πολίτης αισθανθεί ότι δεν μπορεί να βρει το δίκιο του ούτε στη Δικαιοσύνη, τότε δεν έχει πλέον καμία ελπίδα. Ακόμα χειρότερη για την εμπιστοσύνη του πολίτη είναι η αίσθηση ότι εδώ εμείς δεν καταφέρνουμε τίποτα και πρέπει να μας έρθουν απ’ έξω οι Ευρωπαίοι Εισαγγελείς. Εξαιρετικά επικίνδυνο για τη δημοκρατία, σε μια εποχή που αυξάνονται οι αντισυστημικές ψήφοι και η λαϊκιστική προσέγγιση».

Ο Σπύρος Βλαχόπουλος είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει επίσης στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και έχει γράψει πολλά βιβλία και άρθρα, κυρίως για θέματα Συνταγματικής Ιστορίας και ερμηνείας του Συντάγματος. Είναι επίσης μέλος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και πρόεδρος της Κεντρικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής.

Παρότι η ισχύς τους μειώνεται, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι η ισχυρότερη δύναμη στο διεθνές σύστημα, αναφέρει στο Lifo Politics o καθηγητής Στρατηγικής, Αθανάσιος Πλατιάς. «Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έλεγχε το 50% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ τώρα ελέγχει το 25%». Η πτώση αυτή είναι πιο έντονη, εξηγεί, γιατί για πρώτη φορά, λόγω της ανόδου της Κίνας, έχει συστημικό ανταγωνιστή. Καθώς αυξάνεται η ισχύς της Κίνας, το διεθνές σύστημα, από μονοπολικό που ήταν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, «μπορούμε τώρα να πούμε ότι είναι διπολικό, με την έννοια ότι υπάρχουν δύο μεγάλες δυνάμεις». Στην ερώτηση αν μπορούμε να μιλάμε για έναν νέο ψυχρό πόλεμο, απαντά ότι μπορούμε να μιλήσουμε για έναν δεύτερο ψυχρό πόλεμο, ο οποίος όμως διαφέρει κατά πολύ από τον πρώτο.

Ο κύριος ωφελημένος από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον κ. Πλατιά, είναι η Κίνα και ο κύριος χαμένος είναι η Ευρώπη. Θεωρεί ότι μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου υπήρξε μια χρυσή ευκαιρία να έρθει η Ρωσία πιο κοντά στην Ευρώπη.

Eπίσης, ότι τα χρόνια που είναι ο Ερντογάν στην εξουσία, η Τουρκία παρουσιάζει μέσο όρο οικονομικής ανάπτυξης 5,4%. «Που σημαίνει ότι η ισχύς της έχει πάει 250% πιο πάνω. Ταυτόχρονα, το ίδιο διάστημα η Ελλάδα έχασε το 30% της ισχύος της στα δέκα χρόνια της οικονομικής κρίσης. […] Αυτό άλλαξε την οικονομική ισορροπία δυνάμεων, με ό,τι σημαίνει αυτό και για τη στρατιωτική ισορροπία δυνάμεων, γιατί όταν δεν έχεις ισχυρή οικονομία, δεν μπορείς να έχεις ισχυρή άμυνα».

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου; «Έχουμε κατάρρευση του Διεθνούς Δικαίου και της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων, οι ΗΠΑ στρέφονται προς την ανατολή, η Ε.Ε. δεν έχει βρει τον βηματισμό της ή προσπαθεί να τον βρει με λάθος τρόπο και δημιουργεί μια ευκαιρία στην Τουρκία να εισέλθει ως δούρειος ίππος στα ευρωπαϊκά μέσω της αμυντικής συνεργασίας» αναφέρει.

Δεν συμφωνεί με όσους θεωρούν την Ευρώπη ανίσχυρη.

«Η Ελλάδα μπορούσε να έχει μια πιο ισόρροπη στρατηγική, διάλεξε να ακολουθήσει μια τυφλή φιλοδυτική και αντιρωσική στρατηγική, οπότε δεν μπορούσε να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο. Η Τουρκία διαφοροποιήθηκε. Έπαιξε αυτόν τον ρόλο και τον έπαιξε επιτυχημένα». εκτιμά ο κ. Πλατιάς. Το ίδιο, όπως λέει, ισχύει και για τη σχέση μας με τη Μέση Ανατολή.

Το κεντρικό ζήτημα της χώρας αυτήν τη στιγμή είναι να δημιουργήσει ισχύ και να μην περιμένει από τρίτους να της λύσουν τα προβλήματα, αναφέρει, υποστηρίζοντας ότι όλα πρέπει να ξεκινήσουν από την οικονομική ανάκαμψη.
 

Αν υπάρχει ένα πρόβλημα αυτήν τη στιγμή στην εξωτερική πολιτική, όπως τονίζει, δεν είναι οι αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας, αλλά η ισχύς της χώρας, η οποία έχει απομειωθεί, ειδικά σε σχέση με τον στρατηγικό της αντίπαλο. Οπότε το κύριο ζήτημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι να χτιστεί ισχύς, οικονομική, στρατιωτική και αναζήτηση συμμάχων.

«Τα κοινοτικά χρήματα θα μπορούσαν να στηρίξουν την πραγματική κτηνοτροφία, αλλά αντί για αυτό, όπως αποκαλύπτεται, υπάρχει ένα οργανωμένο δίκτυο που αφαιμάζει κοινοτικούς πόρους με πολιτική κάλυψη», αναφέρει στο Lifo Politics ο πρώην υπουργός Οικονομικών και καθηγητής, Νίκος Χριστοδουλάκης, επικεφαλής του ινστιτούτου InSocial και μέλος του Πολιτικού Κέντρου του ΠΑΣΟΚ. 
 

Ο Ν.Χριστοδουλάκης επισημαίνει πως «πολλοί νόμιζαν ότι η κρίση θα φέρει έναν εξαγνισμό της ελληνικής κοινωνίας, οι κρίσεις όμως φτωχαίνουν τις κοινωνίες και τις κάνουν πιο εχθροπαθείς. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Ελλάδας». «Η κρίση μας έκανε χειρότερους» λέει.

Υποστηρίζει πως καθήκον της κυβέρνησης που εξελέγη το 2019, και ξανά το 2023, θα ήταν, «αντί να κομπάζει με διάφορες αερολογίες περί επιτελικού κράτους, να δει τι μπορεί να συμμαζέψει θεσμικά γι’ αυτήν τη χώρα, να κάνει τους θεσμούς να λειτουργούν καλύτερα».

«Βλέπω επαναλαμβανόμενα μοτίβα πελατειακών συμπεριφορών»

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών αναφέρει ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δίνει τη δυνατότητα στη χώρα να ανασυνταχθεί επενδυτικά, «αλλά μέχρι τώρα, μόνο αυτό δεν γίνεται. […] Αντ’ αυτού, βλέπουμε μια διαδικασία αναθέσεων και κατανομής των κονδυλίων που κανείς δεν γνωρίζει, και αντί να αυξηθούν οι επενδύσεις, ήρθε ο ΟΟΣΑ πριν από έναν μήνα και προειδοποίησε ότι υπάρχει σοβαρή κάμψη». 

«Να δημοσιευτούν τα ονόματα των επιχειρήσεων που ενισχύονται από το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης»

Αρκετές επιχειρήσεις επωφελούνται από την αδιαφάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, λέει, και προτείνει, αν η κυβέρνηση θέλει να αποδείξει ότι πραγματικά υπηρετεί έναν εθνικό στόχο με αυτήν τη μεγάλη επενδυτική ενίσχυση που είχε από την Ε.Ε. «να δημοσιεύσει τα ονόματα των επιχειρήσεων που ενισχύονται από αυτό το πρόγραμμα».

«Η golden visa εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για τη χώρα»

Για το καθεστώς της golden visa υποστηρίζει ότι πρέπει να καταργηθεί ολοσχερώς, όπως έκαναν άλλες χώρες της Ε.Ε. οι οποίες είδαν τους μέγιστους κινδύνους που αυτή εγκυμονεί.

«Επιδοματοκρατία» 

Υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση διατηρεί έναν μηχανισμό επιδομάτων ο οποίος παρεμβαίνει μόλις εκδηλώνεται μια κρίση, για να αμβλύνει τις αντιδράσεις.

«Υπέρ του ReArm, αλλά με όρους»

Δηλώνει υπέρ του επανεξοπλισμού της Ε.Ε., αλλά θεωρεί ότι πρέπει να τεθούν τρεις όροι: α) να μην περικοπούν κοινωνικά κονδύλια, β) να ελεγχθεί από την Ε.Ε. η όρεξη της Γερμανίας να αποκτήσει τον ισχυρότερο στρατό της Ευρώπης σε λίγα χρόνια και γ) να αποκλειστεί η Τουρκία. 

Έχουν αλλάξει κάποια πράγματα μετά την κρίση, η χώρα πατάει πολύ καλύτερα στα πόδια της απ’ ό,τι πριν και τα δημοσιονομικά έχουν μπει σε μια τάξη, λέει στο LiFO Politics ο δημοσιογράφος και διευθυντής του BusinessDaily.gr Γιάννης Παπαδογιάννης. Οι προσδοκίες μας, όμως, ότι τα πράγματα θα άλλαζαν πολύ μετά την κρίση ήταν υπερβολικές, εκτιμά.

«Αν δούμε την ιστορία της νεότερης Ελλάδας, θα διαπιστώσουμε ότι έχουμε περάσει πολλές κρίσεις χωρίς να έχουμε αντλήσει μαθήματα, ώστε να αλλάξει το κράτος. Πολλοί πιστεύουν ότι το πολιτικό σύστημα είναι εικόνα των πολιτών. Δεν συμφωνώ με αυτό. Όπου μπαίνουν κανόνες, ο κόσμος προσαρμόζεται και σέβεται».  

Η νοοτροπία του «άσ’ το και βλέπουμε» που κυριαρχεί στη διαχείριση του ελληνικού κράτους δεν υπάρχει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αναφέρει, αλλά «υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα τα οποία επωφελούνται από τα προβλήματα της λειτουργίας του ελληνικού κράτους». 

«Η χώρα είναι προσανατολισμένη στο πώς να απορροφά επιδοτήσεις, αλλά όχι παραγωγικά. Όταν μπήκαμε στην Ε.Ε. ήμασταν πάνω από την Ισπανία και την Πορτογαλία εισοδηματικά. Τώρα δεν υπάρχει καμία σύγκριση».

Κίνδυνος χρεοκοπίας εκτιμά ότι δεν υπάρχει σήμερα. Όπως αναφέρει: «Ο κίνδυνος σήμερα δεν είναι η χρεοκοπία αλλά μια στασιμοκατάσταση στην οποία η χώρα δεν θα αναπτύσσεται, και ένα μέρος της κοινωνίας τη βιώνει ήδη». 

Βιώνουμε έναν «υβριδικό τρίτο παγκόσμιο πόλεμο»; Ο δημοσιογράφος διεθνών θεμάτων, Κώστας Ράπτης, υποστηρίζει πως ναι. Για το Ιράν αναφέρει πως είναι καταδικασμένο από την ιστορία και τη γεωγραφία να παίζει έναν πρωτεύοντα ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις, ενώ για το Παλαιστινιακό λέει ότι: «Μπορεί να επιλυθεί, μπορεί και όχι. Μπορεί να διαιωνίζεται αιματηρά, αλλά δεν μπορεί να ενταφιαστεί». Εκτιμά πως ακόμα και αν εξαρθρωθεί η Χαμάς, στην Παλαιστίνη θα υπάρχει πάντα ένας φορέας αντίστασης «γιατί υπάρχει το υλικό». Στη Δυτική Όχθη, άλλωστε, δημιουργούνται καθημερινά αντιστασιακές οργανώσεις βάσης που δημιουργούνται από νέους σε διάφορες πόλεις.

Στο σημερινό podcast των LiFO Politics μιλάει και ο ευρωβουλευτής Νικόλας Φαραντούρης από τις Βρυξέλλες για την πρόσφατη επίσκεψή του στη Συρία. Ο Ν. Φαραντούρης αναφέρεται στη δύσκολη κατάσταση που συνάντησε εκεί και στους κινδύνους που βιώνουν καθημερινά οι χριστιανικοί πληθυσμοί και οι μειονότητες.

Η εμπόλεμη κατάσταση στη Μέση Ανατολή επηρεάζει άμεσα την ελληνική ναυτιλία, η οποία διαθέτει περίπου 5.800 πλοία στην ποντοπόρο ναυτιλία, εκ των οποίων 120-140 περνούν καθημερινά από τα στενά του Ορμούζ», αναφέρει ο υπουργός Ναυτιλίας, Βασίλης Κικίλιας.

«Από τη στιγμή που παρατηρείται κλιμάκωση στην περιοχή, η πρώτη μας έγνοια είναι η ασφάλεια των ναυτικών.», σημειώνει.

Στο ερώτημα σχετικά με την ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών, ο υπουργός τονίζει ότι αυτή αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα. Επισημαίνει ότι, παρότι είχαν προγραμματιστεί 17-20 έλεγχοι σε πλοία της ακτοπλοΐας, πραγματοποιήθηκαν σχεδόν 180, ενώ προσθέτει πως πολλοί λιμενικοί που εργάζονταν σε γραφεία, έχουν πλέον μετακινηθεί στα λιμάνια. «Μόνο στον Πειραιά, έχουν προστεθεί 90 λιμενικοί», λέει.

Αναφερόμενος στους πρόσφυγες και μετανάστες που εισέρχονται από τις θαλάσσιες οδούς, επιμένει στον διαχωρισμό μεταξύ των δύο. «Πρόσφυγες υπάρχουν και χρήζουν προστασίας. Οι παράνομοι μετανάστες, όμως, δεν μπορούν να εισέρχονται στη χώρα. Αν αυτό δεν το διασφαλίσει η Ε.Ε., τότε θα στραφεί κατά των ίδιων των λαών της», υποστηρίζει. Παράλληλα, επισημαίνει πως τυχόν στοιχεία για παράνομες επαναπροωθήσεις θα πρέπει να αποστέλλονται στη Δικαιοσύνη, ενώ σημειώνει ότι όσοι λιμενικοί δεν τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες αποτελούν ελάχιστες εξαιρέσεις.

Σε ό,τι αφορά το ναυάγιο της Πύλου, δηλώνει ότι θα αναμείνει τα αποτελέσματα της δικαστικής διερεύνησης, υπογραμμίζοντας πως συμφωνεί με την ανάγκη να βιντεοσκοπούνται όλες οι επιχειρήσεις του Λιμενικού για λόγους διαφάνειας.

«Το Λιμενικό Σώμα φυλάσσει τα σύνορα, αλλά ταυτόχρονα σώζει ζωές — η διάσωση είναι μέρος των υποχρεώσεών του», επισημαίνει. Καταλήγει, λέγοντας πως το Λιμενικό έχει δεχτεί υπερβολικά και άδικα πυρά από ορισμένους πολιτικούς και οργανώσεις, την ώρα που θα έπρεπε να αναδεικνύεται ο ρόλος των διακινητών, οι οποίοι είναι εκείνοι που «βάζουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές».

Το 2025 έχει ορισμένες ομοιότητες με το 2012, όταν το πολιτικό σύστημα κατακερματίστηκε, καθώς ούτε σήμερα έχουμε δύο μεγάλα κόμματα κοντά στο 40%, όπως συνέβαινε στα χρόνια πριν από την κρίση. Ακόμα και η Νέα Δημοκρατία, που άγγιξε αυτά τα ποσοστά στις τελευταίες εκλογές, σήμερα απέχει πολύ και αδυνατεί και αυτή να τα προσεγγίσει ξανά, ενώ το ΠΑΣΟΚ παραμένει μικρομεσαίο κόμμα και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επιστρέψει στα πολύ χαμηλά ποσοστά που είχε πριν από την κρίση.

Σε αυτήν τη συνθήκη, οι δύο πολιτικοί πρωταγωνιστές του 2012 επιδιώκουν να επιστρέψουν ξανά στο προσκήνιο, καθώς θεωρούν ότι δεν έχουν κλείσει τους λογαριασμούς τους με την ιστορία και επιθυμούν να έχουν άλλη μία ευκαιρία. Όλες οι υπόλοιπες συνθήκες όμως, πλην του κατακερματισμού, της ρευστότητας και της απογοήτευσης, διαφέρουν σημαντικά.  

Το κυριότερο είναι ότι δεν υπάρχει καμία προσδοκία, καθώς δεν είναι ορατή μια εναλλακτική πρόταση που να στηρίζεται σε ρεαλιστική βάση. Όσο για την οργή, αυτή δεν έχει τα χαρακτηριστικά του 2012 και εκφράζεται από τα λεγόμενα αντισυστημικά κόμματα. Τόσο ο Αντώνης Σαμαράς, όμως, όσο και ο Αλέξης Τσίπρας είναι δύο συστημικοί παίκτες.

Άλλο ένα κοινό σημείο τους είναι ότι και οι δύο αναφέρονται στον «πατριωτισμό» ως πολιτικό στίγμα, δίνοντάς του ωστόσο αρκετά διαφορετικό περιεχόμενο. Για τον Αντώνη Σαμαρά αυτό είναι ένα σταθερό και διαχρονικό πλαίσιο, για τον Αλέξη Τσίπρα ωστόσο είναι ένα καινούργιο στοιχείο η επίκληση στον πατριωτισμό, την ασφάλεια και τη φύλαξη των συνόρων.

«Ο Αντώνης Σαμαράς δεν έχει στον νου του να φτιάξει ένα μεγάλο κόμμα», εκτιμά ο πολιτικός αναλυτής και διευθυντής ερευνών της OpinionPoll, Ζαχαρίας Ζούπης. «Πιθανόν να θέλει να φτιάξει ένα κόμμα για να πιέσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη». «Ο Αλέξης Τσίπρας θεωρεί ότι μπορεί να φτιάξει ένα νέο κεντροαριστερό κόμμα για να αντιμετωπίσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά στην τελευταία ομιλία του μίλησε με ορίζοντα το 2030». Ο κ. Ζούπης αναφέρει ότι στις μετρήσεις της OpinionPoll το 75% απαντά ότι δεν θα στήριζε μια κίνηση του Τσίπρα. «Εχει μια τεράστια αντισυσπείρωση, που θυμίζει τις εποχές που το αντισύριζα μέτωπο ήταν πολύ ψηλά».