رسیدن به انگلستان و پَرسه‌زدن در نخستین شهر انگلیسی که به آن رسیدند، آنان را با دنیایی متفاوت آشنا کرد. اولین برخورد آنان با دنیایی متفاوت از آنچه دیده بودند در شکل‌گیریِ برداشتِ آنان از دنیای غرب، بسیار مهم و تعیین‌کننده بود. در این قسمت به شرحِ دیده‌ها و تجربیات آنان در دو شهر انگلیسی می‌پردازیم

دسته‌ی دوم محصلین از طریق روسیه سفر خود را آغاز کردند. مسیر سه‌هزار کیلومتری بین تبریز تا مسکو، فرصت مناسبی برای آنان بود تا با مظاهر تجدد از نوعِ روسیِ آن آشنا شوند. اما سختی و مشکلات سفر باعث بروز اختلافات عمیقی با سرپرست انگلیسی‌شان کلنل دارسی شد و به‌تدریج بر شدت آن افزوده گردید

سفرنامه‌ی میرزا صالح -در شروع دوره‌ی قاجاریه- یکی از مهمترین و غنی‌ترین منابع برای شناخت افکار ترقی‌خواهانه در ایران است. این سفرنامه نشان می دهد تا چه حد میرزا توانسته جادوی فرنگ را بشناسد و چیستیِ تجددِ غربی را دریابد. سفرنامه میرزا صالح دریچه‌ای‌ست نو به‌سوی افکار نو. قسمت سوم از فصل دوم به‌طور کامل به این سفرنامه‌ی اختصاص داده شده است

میرزا صالح شیرازی یکی از سرشناس‌ترین و برجسته‌ترین محصلینی‌ست که به انگلستان اعزام گردید. حوادث هیجان‌انگیزِ دوران جوانی او و پیشینه‌ی خانوادگی‌یش از میرزا صالح شخصیتی منحصر به فرد ساخته است که در این قسمت به بررسی آن خواهیم پرداخت

پس از چهار سال که محمدکاظم و حاجی‌بابا به لندن رسیدند، عباس میرزا تصمیم گرفت دسته‌ی دوم متشکل از پنج محصل دیگر را به انگلستان اعزام کند. این‌بار یک افسر انگلیسی به‌نام کلنل جوزف دارسی این محصلین را به لندن برد. در این قسمت با چهار محصلِ اعزامی (به‌جز میرزا صالح) و سرپرستِ انگلیسی‌شان آشنا می‌شویم

در این قسمت، به‌صورت کوتاه فصل دوم از دفتر اول را معرفی می‌نماییم که اختصاص به اعزام دسته‌ی محصلین دارد

پس از یکسال و نیم اقامت در لندن، محمدکاظم به‌دلیل بیماری سل فوت می‌کند. حاجی‌بابا پس از فوت تنها دوست و هم‌نشینش، لندن را ترک و به‌صورت جدی تحصیلات پزشکی‌ را آغاز می کند. در این قسمت داستان فوت و خاکسپاری محمدکاظم و برنامه تحصیلی حاجی‌بابا را بررسی می‌کنیم

دراین قسمت به‌صورت مفصل، گزارش مهم و مشهوری را که سرگرد سِر جیمز سادرلند (سرپرست دو محصل) خطاب به وزارت خارجه‌ی انگلیس نوشته را مورد مطالعه قرار می‌دهیم و سپس علتِ انتخاب رشته‌ی تحصیلی نقاشی برای محمدکاظم و پزشکی برای حاجی‌بابا را بررسی می کنیم

سرپرستِ انگلیسی این دو جوان ایرانی از بدو ورودشان به لندن به‌دلایلی با این دو محصل سَرناسازگاری گذاشت و باعث بروز مشکلاتی شد. سرگرد سادرلند در نامه‌ای ادعا نمود که محمدکاظم و حاجی‌بابا ‌سواد خواندن و نوشتن فارسی ندارند و به‌‌همین دلیل نمی‌توانند به‌راحتی انگلیسی بیاموزند. در این قسمت، این ادعای مورد بررسی قرار می‌گیرد

دو محصل ایرانی به انگلستان رسیدند و زندگی اشرافانه خود را در یکی از مناطقِ اعیان‌نشین لندن آغاز کردند. اما این زندگی تجملی و صورت‌سازی‌هایی صاحبخانه‌شان، تاریخ‌ساز و برای ایشان و دولت انگلستان گران تمام شد. رازگشایی از این صورت‌حساب‌ها می‌تواند به درکِ وضعیتِ زندگی این محصل در لندن کمک کند