بسم الله الرحمن الرحیم / در این بخش ادامه حکایت بقال و طوطی و گفتار مولانا در باب قیاس شرح داده خواهد شد 

بسم الله الرحمن الرحیم - این حکایت در ادامه شرح مولانا درباره ی قیاس بسط می یابد

بسم الله الرحمن الرحيم / دیدیم که پیر با ریختن زهر به غذای زرگر او را به تدریج کشت این رفتار به ظاهر ناروا به قول مولانا رحمتی بود از جانب خدا و مولانا سعی در توضیح این ماجرا و حقیقت عمل پیر دارد 

 ...

کشتن آن مرد بر دست حکیم

نه پی اومید بود و نه ز بیم

او نکشتش از برای طبع شاه

تا نیامد امر و الهام اله

...

بسم االله الرحمن الرحیم / به بهانه ی آن که مولانا درباره ی عشق حکایتی را بیان کرد ودر نتیجه ی آن سخنانی گرانبار را بر زبان راند ما به یکی از بنیانی ترین متون فلسفی درباره عشق پرداختیم تا پس از این اپیزود به مثنوی برگشتی آگاهانه تر داشته باشیم ...

بسم الله الرحمن الرحیم / پایان داستان در این قسمت رقم می خورد که خواهیم دید مولانا چگونه عشق شخصیت ها را داوری می کند 

کاشکی کان ننگ بودی یکسری 

تا نرفتی بر وی این بد داوری 

بسم الله الرحمن الرحیم / در این اپیزود خواهیم دید که چگونه حکیم به بیماری کنیزک پی برده معشوق او را می یابد 

بسم الله الرحمن الرحیم / در این اپیزود کشاکش میان گفتن و نگفتن از شمس تبریزی محور ماجراست 

 واجب آید چون که آمد نام او

شرح  رمزی گفتن از انعام او

این نفس جان دامنم بر تافتست

بوی پیراهان یوسف یافتست

کز برای حق صحبت سالها

بازگو حالی از آن خوش حالها

تا زمین و آسمان خندان شود

عقل و روح و دیده صد چندان شود

لاتکلفنی فانی فی الفنا

کلت افهامی فلا احصی ثنا

کل شیء قاله غیرالمفیق

ان تکلف او تصلف لا یلیق

من چه گویم یک رگم هشیار نیست

شرح آن یاری که او را یار نیست

شرح این هجران و این خون جگر

این زمان بگذار تا وقت دگر

قال اطعمنی فانی جائع

واعتجل فالوقت سیف قاطع

صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق

نیست فردا گفتن از شرط طریق

تو مگر خود مرد صوفی نیستی

هست را از نسیه خیزد نیستی

گفتمش پوشیده خوشتر سر یار

خود تو در ضمن حکایت گوش‌دار

خوشتر آن باشد که سر دلبران

گفته آید در حدیث دیگران

گفت مکشوف و برهنه بی‌غلول

بازگو دفعم مده ای بوالفضول

پرده بردار و برهنه گو که من

می‌نخسپم با صنم با پیرهن

گفتم ار عریان شود او در عیان

نه تو مانی نه کنارت نه میان

آرزو می‌خواه لیک اندازه خواه

بر نتابد کوه را یک برگ کاه

آفتابی کز وی این عالم فروخت

اندکی گر پیش آید جمله سوخت

فتنه و آشوب و خون‌ریزی مجوی

بیش ازین از شمس تبریزی مگوی

این ندارد آخر از آغاز گوی

رو تمام این حکایت بازگوی

بسم الله الرحمن الرحیم / پس از توضیحات مولانا درباره ادب و شرح دیدار پادشاه و حکیم... او توضیح می دهد که پادشاه مهمان خود را بر بالین بیمار برده و حکیم به بررسی حال کنیز می پردازد... ماجرا به گونه ای ادامه می یابد که یاد شمس تبریزی معشوق دیرینه مولانا در خاطر او زنده می شود 

قصهٔ رنجور و رنجوری بخواند

بعد از آن در پیش رنجورش نشاند

رنگ و رو نبض و قاروره بدید

هم علاماتش هم اسبابش شنید

گفت هر دارو که ایشان کرده‌اند

آن عمارت نیست ویران کرده‌اند

بی‌خبر بودند از حال درون

استعیذ الله مما یفترون

دید رنج و کشف شد بروی نهفت

لیک پنهان کرد وبا سلطان نگفت

رنجش از صفرا و از سودا نبود

بوی هر هیزم پدید آید ز دود

دید از زاریش کو زار دلست

تن خوش است و او گرفتار دلست

عاشقی پیداست از زاری دل

نیست بیماری چو بیماری دل

علت عاشق ز علتها جداست

عشق اصطرلاب اسرار خداست

عاشقی گر زین سر و گر زان سرست

عاقبت ما را بدان سر رهبرست

هرچه گویم عشق را شرح و بیان

چون به عشق آیم خجل باشم از آن

گرچه تفسیر زبان روشنگرست

لیک عشق بی‌زبان روشنترست

چون قلم اندر نوشتن می‌شتافت

چون به عشق آمد قلم بر خود شکافت

عقل در شرحش چو خر در گل بخفت

شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت

آفتاب آمد دلیل آفتاب

گر دلیلت باید از وی رو متاب

از وی ار سایه نشانی می‌دهد

شمس هر دم نور جانی می‌دهد

سایه خواب آرد ترا همچون سمر

چون برآید شمس انشق القمر

خود غریبی در جهان چون شمس نیست

شمس جان باقیست او را امس نیست

شمس در خارج اگر چه هست فرد

می‌توان هم مثل او تصویر کرد

شمس جان کو خارج آمد از اثیر

نبودش در ذهن و در خارج نظیر

در تصور ذات او را گنج کو

تا در آید در تصور مثل او

چون حدیث روی شمس الدین رسید

شمس چارم آسمان سر در کشید

واجب آید چونک آمد نام او

شرح  رمزی گفتن از انعام او

بسم الله الرحمن الرحیم / این اپیزود در بر دارنده ی دو عنوان :  " از خداوند ولی التوفیق در خواستن توفیق رعایت ادب در همه حال ها و بیان کردن وخامت ضررهای بی ادبی" و همچنین " ملاقات پادشاه با آن طبیب الهی که در خوابش بشارت داده بودند به ملاقات او " می باشد 

در این اپیزود مفهوم ادب و نوع پرداخت مولانا به این موضوع و نحوه ی برخورد پادشاه با حکیم الهی توضیح داده می شود

... 

از خدا جوییم توفیق ادب

بی‌ادب محروم شد از لطف رب

بی‌ادب تنها نه خود را داشت بد

بلک آتش در همه آفاق زد

مایده از آسمان در می‌رسید

بی‌شری و بیع و بی‌گفت و شنید

درمیان قوم موسی چند کس

بی‌ادب گفتند کو سیر و عدس

منقطع شد نان و خوان آسمان

ماند رنج زرع و بیل و داس‌مان

باز عیسی چون شفاعت کرد حق

خوان فرستاد و غنیمت بر طبق

باز گستاخان ادب بگذاشتند

چون گدایان زله‌ها برداشتند

لابه کرده عیسی ایشان را که این

دایمست و کم نگردد از زمین

بدگمانی کردن و حرص‌آوری

کفر باشد پیش خوان مهتری

زان گدارویان نادیده ز آز

آن در رحمت بریشان شد فراز

ابر بر ناید پی منع زکات

وز زنا افتد وبا اندر جهات

هر چه بر تو آید از ظلمات و غم

آن ز بی‌باکی و گستاخیست هم

هر که بی‌باکی کند در راه دوست

ره‌زن مردان شد و نامرد اوست

از ادب پرنور گشته‌ست این فلک

وز ادب معصوم و پاک آمد ملک

بد ز گستاخی کسوف آفتاب

شد عزازیلی ز جرات رد باب 

...

بسم الله الرحمن الرحیم /ظاهر شدن عجز حکیمان از معالجه کنیزک بر پادشاه و روی آوردن پادشاه به درگاه خدا و در خواب دیدن شاه ولی را-- پادشاه تا ناتوانی طبیبان را می بیند پابرهنه به سوی مسجد می دود و در ناله و زاری از خدا می خواهد تا حاجتش را روا کند... در این میان و در گریه خواب او را فرا گرفته پیری مژده برطرف شدن حاجتش را داده و خبر می دهد که اگر فردا کسی به دیدارت آمد از ماست.... در این ماجرا و هنگام دیدار شاه با پیر از زبان مولانا بیتی گفته می شود که نیازمند شرحی بیش از ابیات دیگر است که تفصیلا به شرح این بیت مذکور در این اپیزود پرداخته می شود : آن خیالاتی که دام اولیاست عکس مهرویان بستان خداست