بسم الله الرحمن الرحیم / آغاز داستان سرایی مولانا با این حکایت است و در این حکایت  پادشاه بر کنیزی عاشق شده و در آن هنگام کنیز بیمار می شود ، طبیبان مغرور سودای درمان کنیز را دارند که چون انشاء الله نمی گویند خدا آن ها را مجازات می کند و رابطه ی علیت میان چیز ها گسسته می شود ، به این بهانه در بخش دوم این اپیزود توضیح مختصری درباره این نظریه ی غزالی-هیوم در باب علیت آمده است

بشنوید ای دوستان این داستان

خود حقیقت نقد حال ماست آن

بود شاهی در زمانی پیش از این 

ملک دنیا بودش و هم ملک دین

اتفاقا شاه روزی شد سوار 

با خواص خویش از بهر شکار 

یک کنیزک دید شه بر شاهراه

شد غلام آن کنیزک پادشاه

مرغ جانش در قفس چون می‌طپید

داد مال و آن کنیزک را خرید

چون خرید او را و برخوردار شد

آن کنیزک از قضا بیمار شد

آن یکی خر داشت و پالانش نبود

یافت پالان گرگ خر را در ربود

کوزه بودش آب می‌نامد به دست

آب را چون یافت خود کوزه شکست

شه طبیبان جمع کرد از چپ و راست

گفت جان هر دو در دست شماست

جان من سهلست جان جانم اوست

دردمند و خسته‌ام درمانم اوست

هر که درمان کرد مر جان مرا

برد گنج و در و مرجان مرا

جمله گفتندش که جانبازی کنیم

فهم گرد آریم و انبازی کنیم

هر یکی از ما مسیح عالمیست

هر الم را در کف ما مرهمیست

گر خدا خواهد نگفتند از بطر

پس خدا بنمودشان عجز بشر

ترک استثنا مرادم قسوتیست

نه همین گفتن که عارض حالتیست

ای بسا ناورده استثنا بگفت

جان او با جان استثناست جفت

هرچه کردند از علاج و از دوا

گشت رنج افزون و حاجت ناروا

آن کنیزک از مرض چون موی شد

چشم شه از اشک خون چون جوی شد

از قضا سرکنگبین صفرا فزود

روغن بادام خشکی می‌نمود

از هلیله قبض شد اطلاق رفت

آب آتش را مدد شد همچو نفت

بسم الله الرحمن الرحیم/ در این اپیزود  بیت هایی را از نظر می گذرانیم که پلی است میان نی نامه و آغاز داستان های مولانا ... در این ابیات مولانا به نکوهش حرص می پردازد و راه رهایی از رنج و خواست را به ما معرفی می کند ...

بند بگسل باش آزاد ای پسر

چند باشی بند سیم وبند زر 

گر بریزی بحر را در کوزه ای 

چند گنجد ؟ قسمت یک روزه ای 

....  

بسم الله الرحمن الرحیم / هستند کسانی که معتقدند تمامی مثنوی شرحی بر این 18 بیت است/ گویا مولانا پیش از آن که حسام الدین چلپی درخواست سرودن مثنوی را به او دهد این ابیات را سروده بوده است...

بسم الله الرحمن الرحیم / در اکثر قریب به اتفاق شرح های مثنوی معنوی، مقدمه این کتاب نادیده گرفته می شود در حالی که در این مقدمه است که مولانا می گوید کتابش درباره ی چیست برای کیست و به پیشنهاد چه کسی نوشته شده، در نتیجه شاید مهم ترین قدم برای فهم مثنوی معنوی مقدمه مثنوی است ...