Bu bölümde en acı verici ama aynı zamanda en öğretici duygulardan birini, pişmanlığı ele alıyoruz. 

Bu bölümde yanıtlarını aradığımız bazı sorular:

• Pişmanlığı hayal kırıklığı ve suçluluktan ayıran temel fark nedir?
• Beynimiz nasıl aktif olarak çalışıp pişmanlığı üretiyor
• Yaptıklarımızdan mı yapmadıklarımızdan mı daha çok pişman oluruz?
• Pişmanlığı nasıl geviş getirme (ruminasyon) döngüsü olmaktan çıkarıp, hayatımıza yön veren bir pusulaya nasıl dönüştürebiliriz?

İçerik

(00:00) Giriş
(01:22) Pişmanlık, hayal kırıklığı ve suçluluk
(02:39) "Keşke" düşüncesi
(03:28) Beynimiz pişmanlığı neden ve nasıl üretir?
(06:37) Yaptıklarımız mı, yapmadıklarımız mı?
(08:35) Ruminasyon: Zihinsel geviş getirme 
(09:43) Kimler daha yatkın? 
(10:58) Öneriler 
(13:18) Özet ve kapanış

Kaynaklar

Decisions and revisions: The affective forecasting of changeable outcomes 

Revisiting the temporal pattern of regret in action versus inaction. 

The road not taken: Common and distinct neural correlates of regret and relief. 

Impact of abstract vs. concrete processing on state rumination. 

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Neden bazen karar verirken kilitleniriz? Seçeneklerin artması neden bizi özgürleştirmek yerine felç eder?

Bu bölümde kararsızlığın psikolojisini, sonuçlarını ve çözüm yollarını ele alıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş, reçel deneyi ve seçenek bolluğu
(01:39) Kararsızlık türleri 
(02:24) Tek yönlü ve çift yönlü kararlar
(03:39) Karar yorgunluğu
(06:12) Seçim felci: Fazla düşünmenin kilitlediği anlar
(07:39) Kayıp korkusu, FOMO ve riskten kaçınma
(09:26) Mükemmeliyetçilik ve “iyi olanla yetinmek”
(10:04) Kararsızlık nelere yol açıyor?
(11:22) Kararsızlığı azaltmanın yolları
(15:18) Özet ve kapanış

Kaynaklar

When Choice Is Demotivating: Can One Desire Too Much of a Good Thing?

Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness (Richard H. Thaler, Cass R. Sunstein)

Thinking Fast and Slow (Daniel Kahneman)

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Hayat kritik anlarla dolu ve bazen saniyeler içinde karar vermemiz gerekiyor. Peki baskı altındayken beynimiz nasıl çalışır? Hızlı sezgilerimize mi güvenmeliyiz, yoksa yavaş ve analitik düşünceye mi?

Bu bölümde Acil Tıp uzmanı Doç. Dr. Yusuf Ali Altuncı konuğumuz. Acil servisin yüksek temposunda hem hızlı hem de doğru kararların nasıl verildiğini ve bu zorlu ortamda kazanılan becerilerin günlük hayata nasıl uyarlanabileceğini konuşuyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş
(04:10) Bir acil hekiminin beyni nasıl çalışır?
(06:16) Nasıl karar verilmeli? Sezgisel mi, analitik mi?
(10:27) Yanılgılar ve kararsızlık
(14:47) Acil hekimliğinin hayata etkileri
(17:19) Pişmanlık ve meslek seçimi
(21:25) İş - yaşam dengesi
(23:50) Kapanış

Kaynak

Thinking Fast and Slow (Daniel Kahneman)

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde hemen herkesin hayatının bir döneminde kapıldığı bir histen, tükenmişlikten bahsediyoruz. 

Tükenmişlik tam olarak nedir? Gündelik bir yorgunluktan veya depresyondan farkı ne? Neden olur? Bizi tüketen şey başarı hırsı mı, geçim kaygısı mı? Ve son olarak, bu bir kader mi? Bu döngüyü kırmak için bireysel olarak ne yapabiliriz?

İçerik

(00:00) Giriş
(01:44) Tükenmişlik nedir, depresyondan farkı ne?
(05:39) Ne zaman doktora başvurulmalı?
(06:38) Neden tükeniyoruz: Felsefi kökenler ve ekonomik sebepler.
(08:55) Tükenmişliğin psikolojisi: Üç temel ihtiyaç
(11:55) Çözüm önerileri: Ne yapmalı?
(14:29) Kapanış

Kaynaklar

Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry

The Relationship Between Burnout, Depression, and Anxiety: A Systematic Review and Meta-Analysis. 

Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu (Max Weber)

Yorgunluk Toplumu (Byung-Chul Han)

The Oxford Handbook of Work Engagement, Motivation, and Self-Determination Theory

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde güzelliğin biyolojik kökenlerinden kültürler arası farklılıklara, tarihsel dönüşümlerden sosyal medyanın “Instagram yüzü”ne kadar uzanan geniş bir yolculuk yapıyoruz. Evrensel işaretler, dönemsel trendler ve algoritmaların yarattığı tek tip güzellik anlayışı üzerine konuşuyoruz.

İçerik

 (00:00) Giriş: Güzellik algısına dair temel sorular
 (00:48) Beynimiz için bir ödül olarak güzellik
 (02:32) Evrensel işaretler: simetri, orantı ve ortalama yüzler
 (06:35) Cinsiyet farkları ve çekicilik kriterleri
 (08:24) Kültürden kültüre değişen güzellik anlayışları
 (10:45) Antik Yunan’dan Rönesans’a güzellik ve erdem
 (12:56) Sanayi devrimi ve 19. yüzyılın kısıtlayıcı idealleri
 (13:46) 20. yüzyılda medya, pazar dinamikleri ve değişen kadın figürleri
 (15:14) Sosyal medya dönemi: filtreler, algoritmalar ve “Instagram yüzü”
 (16:40) Kapanış: Günümüzde güzelliğin temsil ettiği değerler 

Kaynaklar

The nature of beauty: behavior, cognition, and neurobiology

Predictors of facial attractiveness and health in humans. 

Beauty: who sets the standards?

Perceptions of beauty in Renaissance art.

Güzelliğin Tarihi (Umberto Eco)

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde  konuğum İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı öğretim üyesi  Irmak Polat'la birlikte yakın ilişkilerin önemini ele alıyoruz.

Neden ilişkilere ihtiyaç duyarız? İlişkilere ihtiyaç duymamızın evrimsel nedenleri nelerdir? Yalnızlık ve sosyal acının beyindeki karşılığı nedir?  Bebeklik dönemindeki bağlanma stilleri, yetişkinlikteki ilişkilerimizi nasıl şekillendirir? Kaçıngan, kaygılı veya güvenli bağlanma stilleri ne anlama gelir ve değiştirilebilir mi? Bu ve benzeri soruların cevaplarını bölümde bulabilirsiniz.

İçerik

(00:00) Giriş ve kişisel deneyim
(02:07) İlişkilerin biyolojik ve evrimsel kökenleri
(04:12) Sosyal acı, ödül sistemleri ve hormonlar
(05:15) Grant çalışması ve ilişkilerin sağlık üzerindeki etkisi
(06:44) Irmak Polat'la giriş ve KİPT’in odağı
(10:16) Ruhsal iyilik halinde ilişkilerin rolü
(11:04) Dayanıklılık, destek ve Spitz’in bebek çalışması
(12:52) Erken dönem ilişkiler ve bağlanma stillerinin kökeni
(14:58) Ainsworth’un yabancı durum deneyi
(18:07) Güvenli, kaçıngan, kaygılı ve dezorganize bağlanma stilleri
(20:40) Bağlanma stillerinin yetişkin ilişkilerine etkileri
(23:39) Terapiyle daha güvenli bağlanmaya yaklaşmak
(27:50) İlişkilerin biricikliği, kişisel ihtiyaçlar ve pandemi deneyimi
(33:25) Kapanış

Kaynaklar

The neural mechanisms and circuitry of the pair bond

Triumphs of Experience: The Men of the Harvard Grant Study (George E. Vaillant)

Patterns of Attachment

Konuk

* Irmak Polat'ın Instagram hesabı

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde başarısızlığın psikolojisini ve süreçten öğrenerek çıkmak için bu psikolojinin nasıl yönetilebileceğini ele alıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: "Demek ki hedefini hep küçük tutmuşsun"
(01:24) Başarı nedir?
(02:17) Sosyal acı ve beyin
(03:32) Kendini kıyaslama
(07:33) Başarısızlık sonrası analiz
(09:36) Bilişsel çarpıtmalar
(11:14) Süreç analizi: “Ne planladım, ne oldu?”
(11:50) Kök nedeni bulmak
(13:14) Şans faktörü

Kaynaklar

Resilience to emotional distress in response to failure, error or mistakes: A systematic review.

Social pain and the brain: controversies, questions, and where to go from here.

On the Effects of Social, Temporal, and Dimensional Comparisons on Academic Self-Concept

Besim Tibuk: Yarını Yaşayan Adam (Fatih Vural)

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde açıkça yanlış şeyleri savunan kişilerin bile neden hep kendilerini haklı sandığından ve kendi yanlışını fark etmenin neden bu kadar zor olduğundan bahsediyoruz.

İçerik

 (00:00) Giriş, herkesin kendisini haklı sanması
 (01:00) Sistem 1 ve Sistem 2
 (02:27) Wason kart deneyi ve Sistem 1'in hataları
 (04:44) Onaylama yanlılığı
 (06:22) Bilgi yeterliliği ve açıklama derinliği yanılsamaları
 (08:31) Dunning–Kruger etkisi
 (09:07) Fikir birliği yanlılığı (Consensus bias)
 (09:54) İnançların kimliğe dönüşmesi
 (11:45) Haksız çıkmanın bir tehdit olarak algılanması
 (13:42) Özet ve öneriler

Kaynaklar

Matching bias on the selection task: It's fast and feels good

Confirmation Bias

The illusion of information adequacy

Bryan Stevenson: We need to talk about an injustice | TED (Video)

Neural correlates of maintaining one’s political beliefs in the face of counterevidence 

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde, suç işleyen ya da ahlaki açıdan sorunlu davranışlar sergileyen kişilerin nasıl olup da kendilerini hâlâ “iyi insan” olarak gördüklerini konuşuyoruz. Rüşvet, torpil, kopya çekmek gibi örnekler üzerinden insanların vicdanlarını nasıl ikna ettiğini ve ahlaki çelişkilerle başa çıkmak için hangi psikolojik mekanizmaları kullandığını ele alıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: “Haram yemem, rüşvet yerim"
(01:17) Suç işleyenlerin tuhaf mazeretleri
(02:11) Piaget ve ahlaki gelişim
(03:00) “Makul istisna mı düşüncesizlik mi?” anketi
(04:33) Robin Hood ve mafya babaları: Kime göre ahlaklı?
(05:26) Bilişsel çelişki nedir? (Leon Festinger)
(06:34) Festinger & Carlsmith deneyi
(08:38) Seçim piramidi metaforu.
(09:44) Ahlaki çelişki ve Bandura’nın kuramı
(10:36) Ahlaki kopuşun 8 mekanizması
(13:52) Özet, bu bilgiler ne işimize yarayacak?

Kaynaklar

• Cognitive consequences of forced compliance.
• Moral disengagement
• Why We Believe-Long After We Shouldn't

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde, ChatGPT gibi yapay zeka sohbet botlarının bir tür “ilişki danışmanı” olarak kullanılmasının mantıklı olup olmadığını tartışıyoruz. Önce LLM’lerin (geniş dil modellerinin) nasıl çalıştığını, daha sonra gerçek terapistlerle benzerlik ve farklılıklarını ele alıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: “ChatGPT’ye sordum, ayrıl dedi”
(01:27 ) LLM’ler nasıl çalışır?
(02:19) Çin Odası ve yapay anlama
(04:12) Sistem 1 – Sistem 2 ve LLM benzerliği
(06:38) Akıl yürüten modeller: o3 gibi örnekler
(O7:22) Neyi hâlâ yapamıyorlar?
(09:00) İlişki sorunları için LLM kullanılır mı?
(10:17) LLM’ler terapistin yerini alır mı?
(11:54) Dikkat edilmesi gereken 5 şey
(14:25) Gerçek terapötik ilişki neden farklıdır?

Kaynaklar

• AI in relationship counselling: Evaluating ChatGPT's therapeutic capabilities in providing relationship advice
• The usefulness of ChatGPT for psychotherapists and patients
• From System 1 to System 2: A Survey of Reasoning Large Language Models
• Podcast: Akıl Yürüten Yapay Zekalar (Fularsız Entellik) 

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠