Bu bölümde, suç işleyen ya da ahlaki açıdan sorunlu davranışlar sergileyen kişilerin nasıl olup da kendilerini hâlâ “iyi insan” olarak gördüklerini konuşuyoruz. Rüşvet, torpil, kopya çekmek gibi örnekler üzerinden insanların vicdanlarını nasıl ikna ettiğini ve ahlaki çelişkilerle başa çıkmak için hangi psikolojik mekanizmaları kullandığını ele alıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: “Haram yemem, rüşvet yerim"
(01:17) Suç işleyenlerin tuhaf mazeretleri
(02:11) Piaget ve ahlaki gelişim
(03:00) “Makul istisna mı düşüncesizlik mi?” anketi
(04:33) Robin Hood ve mafya babaları: Kime göre ahlaklı?
(05:26) Bilişsel çelişki nedir? (Leon Festinger)
(06:34) Festinger & Carlsmith deneyi
(08:38) Seçim piramidi metaforu.
(09:44) Ahlaki çelişki ve Bandura’nın kuramı
(10:36) Ahlaki kopuşun 8 mekanizması
(13:52) Özet, bu bilgiler ne işimize yarayacak?

Kaynaklar

• Cognitive consequences of forced compliance.
• Moral disengagement
• Why We Believe-Long After We Shouldn't

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde, ChatGPT gibi yapay zeka sohbet botlarının bir tür “ilişki danışmanı” olarak kullanılmasının mantıklı olup olmadığını tartışıyoruz. Önce LLM’lerin (geniş dil modellerinin) nasıl çalıştığını, daha sonra gerçek terapistlerle benzerlik ve farklılıklarını ele alıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: “ChatGPT’ye sordum, ayrıl dedi”
(01:27 ) LLM’ler nasıl çalışır?
(02:19) Çin Odası ve yapay anlama
(04:12) Sistem 1 – Sistem 2 ve LLM benzerliği
(06:38) Akıl yürüten modeller: o3 gibi örnekler
(O7:22) Neyi hâlâ yapamıyorlar?
(09:00) İlişki sorunları için LLM kullanılır mı?
(10:17) LLM’ler terapistin yerini alır mı?
(11:54) Dikkat edilmesi gereken 5 şey
(14:25) Gerçek terapötik ilişki neden farklıdır?

Kaynaklar

• AI in relationship counselling: Evaluating ChatGPT's therapeutic capabilities in providing relationship advice
• The usefulness of ChatGPT for psychotherapists and patients
• From System 1 to System 2: A Survey of Reasoning Large Language Models
• Podcast: Akıl Yürüten Yapay Zekalar (Fularsız Entellik) 

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde, psikiyatrik hastalıklar arasında en ölümcüllerden biri olan anoreksiya nervoza üzerine konuşuyoruz. Güzellik ve zayıflık kavramlarının modern kültürde nasıl iç içe geçtiğini, sosyal medyanın beden algısı üzerindeki etkisini ve neden bazı insanların zayıflık uğruna hayatlarını riske attığını inceliyoruz. Genetik yatkınlık, duygularla başa çıkma becerileri, kültürel değerler ve sosyal kıyaslamanın bu hastalığın gelişimindeki rolünü tartışıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş
(01:20) Kültürel çevre ve genetik etkileşimi
(02:10) Güzellik idealleri ve sağlık
(02:50) Beğenilme, özsaygı ve anoreksi
(04:33) Duygu düzenleme sisteminde bozukluklar
(05:39) Aleksitimi, bedene odaklanma
(06:20) Stresle baş etme stratejileri
(07:05) Tetikleyici faktörlerin etkisi
(08:50) Biyolojik, psikolojik ve sosyal yatkınlıklar
(10:25) Anoreksiya nervoza tedavi edilebilir mi?
(12:10) Neler yapılabilir?

Kaynaklar

• Anorexia nervosa: aetiology, assessment, and treatment
• An Integrative Bio-Psycho-Social Theory of Anorexia Nervosa
• Recent advances in understanding anorexia nervosa
• Genetics and neurobiology of eating disorders

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde yaşadığımız coğrafyanın kişiliğimiz ve psikolojik yapımız üzerindeki etkilerini ele alıyoruz. İklim, kültür, ekonomik koşullar, sosyal normlar ve göç dinamikleri bireyi nasıl şekillendiriyor?

Kültürel farkların ruh sağlığına etkisinden, halk danslarıyla birey-toplum ilişkisine; dikkat eksikliği olan kişilerin Amerika'ya göç eğiliminden büyük şehirde büyümenin psikolojik bedeline kadar birçok farklı örnek üzerinden çevre ve insan arasındaki etkileşimi tartışıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: Edip Cansever ve “insan yaşadığı yere benzer”
(00:57) “Nerelisin?” sorusunun psikolojide karşılığı
(02:19) Psikiyatrik değerlendirmede coğrafya ve kültürün yeri
(05:43) Göç, kişilik özellikleri ve psikolojik kaynaklar
(09:32) İklimin etkisi ve kültüre yansıması
(10:30) Ege kültürü, bireycilik ve özgürlük anlayışı
(12:02) Yaşanan yerin getirdiği sorunlarla baş etme
(13:16) Özet

Kaynaklar

Geographical psychology

Intelligence of Refugees in Germany: Levels, Differences and Possible Determinants

Incidence, prevalence, and global burden of ADHD from 1990 to 2019 across 204 countries

Regional ambient temperature is associated with human personality

Does Twitter Data Mirror the European North–South Family Ties Divide? A Comparative Analysis of Tweets About Family.

Effects of urban living environments on mental health in adults

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde psikiyatri perspektifinden burçlara bakıyoruz. Doğduğumuz ayın - ya da en azından mevsimin - kişiliğimize etkisi olabilir mi, yoksa burç yorumları tamamen rastgele mi? Burçlara olan inanç nereden geliyor ve neden bu kadar yaygın?

İçerik

(00:00) Giriş: Psikiyatri kitaplarında burç var mı?
(01:17) Astrolojinin tarihçesi ve kültürel mirası
(04:45) Astrolojiye kimler neden inanır?
(07:19) Barnum etkisi ve kişisel analiz illüzyonu
(09:50) Neden hep olumlu şeyler söyleniyor?
(12:38) Doğum zamanının önemi var mı?
(14:42) Kapanış: burçlar önemli mi?

Kaynaklar

A History of Western Astrology - Nicholas Campion

Fixating on the future: An overview of increased astrology use

What Makes Some People Think Astrology Is Scientific?

Is personality linked to season of birth?

The associations of birth order with personality and intelligence

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde rüyaların  anlamlı olup olmadığını, Freud’un yorumlarından günümüz nörobilim bulgularına kadar ele alıyoruz. Rüyalar gerçekten bilinçdışına açılan bir kapı mı, yoksa zihnin rastgele üretimleri mi? Fizyolojik etkilerden psikolojik strese, sembollerden yaratıcı ilhamlara kadar rüyaları şekillendiren faktörleri konuşuyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş ve Freud'un Rüya Yorumu
(01:53) Rüyalardaki mantıksız şeyler
(02:30) Nörobilim Freud'u ne kadar doğruluyor?
(04:07) Rüyaların içeriğinde fiziksel ve psikolojik etkenler
(05:46) Sembolleri yorumlamanın anlamı
(07:51) Zihni meşgul eden şeyi rüyada görmek
(09:02) REM uykusu ve rüyaların hatırlanması
(10:11) Herkes rüya görür mü?
(11:55) Rüyaların eksik parçaları tamamlaması ve kapanış

Kaynaklar

Rüyaların Yorumu - Sigmund Freud

Dreaming and the brain: from phenomenology to neurophysiology

Dreams of Teeth Falling Out: An Empirical Investigation of Physiological and Psychological Correlates

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Önceki bölümde, psikiyatrik tanıların geçerliliğini ve güvenilirliğini sorgulayan Rosenhan deneyini ele almıştık. Bu bölümde ise tanıların pratikte ne işe yaradığını ve nerede yetersiz kaldığını konuşuyor, bir psikiyatristin hastayı bütünüyle anlamaya çalışırken tanı dışında nelere dikkat ettiğini inceliyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: Herkese tanı mı koyuyoruz?
(02:06) Tolstoy depresyonda mıydı?
(03:50) Tanıda muğlak sınırlar
(05:35) Geçerlilik ve güvenilirlik ne demek?
(06:25) Psikiyatrik tanı nasıl konur?
(07:37) Psikiyatrik görüşmenin doğası
(10:55) Hastalık yoktur hasta vardır
(12:19) Özet

Kaynaklar

Fractures in the framework: limitations of classification systems in psychiatry 

İtiraflarım - Lev Tolstoy

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde psikiyatride tanı koyma sürecinin bilimsel dayanaklarını ve sınırlılıklarını ele alıyoruz. 1973’te yapılan ünlü  Rosenhan deneyinden yola çıkarak, psikiyatrik tanıların güvenilirliği ve geçerliliği üzerine yürütülen tartışmaları inceliyoruz.

Tanılar gerçekten bilimsel mi, yoksa uydurma mı? Psikiyatristler tanı kılavuzlarını ne ölçüde kullanıyor? Hastaların söylediklerine ne kadar güveniyoruz?

İçerik

(00:00) Giriş
(01:50) Rosenhan deneyi ve psikiyatriye yöneltilen eleştiriler
(03:47) Deneyin bilimsel zayıflıkları
(04:27) Hasta yakınlarından bilgi almanın önemi
(07:03) Hastalık taklidi yapanlar ve risk yönetimi
(08:13) DSM ve ICD gibi tanı sınıflamaları
(09:18) Tanı sistemlerinin eksiklikleri
(10:50) Sonuç

Kaynak

Rereading Rosenhan, Ian Cummins (2020)

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde çocukların neşesinin arkasındaki biyolojik, psikolojik ve sosyal etkenleri konuşuyoruz. Neden çocuklar daha çok güler? Anda kalmak neden onlar için kolaydır.  Prefrontal korteks, dopamin, nöroplastisite ve mindfulness kavramlarıyla çocukların mutluluğuna bir pencere açıyoruz.

İçerik

(00:00) Giriş: Çocuk olmak neden güzel?
(01:30) Üst beyin ve alt beyin
(02:56) Dopamin ve keşfetmenin heyecanı
(03:46) Uyum sağlama ve nöroplastisite
(04:16) Ortam gürültüsü (Default mode network)
(05:19) Mindfulness (bilinçli / bilinçsiz farkındalık)
(05:57) Sosyal kıyaslama
(06:45) Duyguların sınırlanmaması ve ifade özgürlüğü
(07:39) Ebeveynlerin katkısı ve bağlanma
(09:06) Özet

Kaynaklar

Temperament and Happiness in Children

The role of positive emotions in child development: A developmental treatment of the broaden and build theory

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠

Bu bölümde sade yaşam arayışını antik felsefeler ve modern nörobilim ışığında ele alıyoruz. Antik Yunan’da Kinikler, Epikürcüler ve Stoacılar nasıl bir sadelik anlayışı geliştirdi? Günümüzde dopamin çağında yaşayan beyin bu sadeliği neden zor buluyor?   Felsefi yaklaşımlar ve psikolojik gerçeklikler arasında sadeleşmenin sınırlarını tartışıyoruz.

İçerik
(00:00) Giriş
(01:11) Antik Atina’da günlük yaşam nasıldı?
(03:09) Diyojen ve Kiniklerin radikal sadeliği
(04:47) Epikürcülük: Azla huzur mümkün mü?
(07:12) Stoacılık: Hazdan değil, dengeden beslenmek
(09:18) Felsefi öğretiler günümüzde uygulanabilir mi?
(11:35) Beyin, dopamin ve edinsel dikkat eksikliği
(12:14) Sade yaşamak isteyen biri neyle mücadele eder?
(12:59) Sonuç: İlkelere sadakat mi, biyolojiye teslimiyet mi?

Kaynaklar

A History of Western Philosophy - Bertrand Russel

Daily Life of the Ancient Greeks - Robert Garland

İletişim

[email protected]

https://www.instagram.com/cenanhep⁠⁠⁠