Ileż się działo na terenie dzisiejszego Rzeszowa, zanim jeszcze jakikolwiek człowiek był w stanie cokolwiek o tym miejscu napisać! A jednak wiemy o tym całkiem niemało – dzięki pracy archeologów. Dr hab. Marta Połtowicz-Bobak, prof. UR, zatrudniona w Katedrze Archeologii Pradziejowej Uniwersytetu Rzeszowskiego, kontynuuje swoją opowieść o tym, jaka jest historia tej części Polski. Znów będzie mowa o wytworach pracy ludzkich rąk, ale również ...o życiu pozagrobowym.

Ten odcinek podcastu powstał w ramach projektu Fundacji Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego i został dofinansowany z Budżetu Gminy Miasto Rzeszów. To kolejna część fascynujących archeologicznych opowieści o Rzeszowie!

Kiedy na tereny dzisiejszego Rzeszowa trafili ludzie i co o nich wiemy? Czy z nielicznych zachowanych po nich materialnych śladów możemy się dowiedzieć czegoś konkretnego? Dr hab. Marta Połtowicz-Bobak,

Kontynuacja spaceru śladami wielkiego poszerzenia Rzeszowa w 1902 roku. Tym razem dr hab. inż. Maciej Piekarski, profesor Politechniki

Na początku XXI wieku Rzeszów był najmniejszym miastem wojewódzkim w Polsce, stąd liczne poszerzenia, jakich byliśmy świadkami w ostatnich latach.

Rzeszów doczekał się pokaźnej liczby książek i artykułów na swój temat, a jeśli dodać do tego dokumenty życia społecznego, przewodniki oraz mapy to zbiór resovianów okazuje się naprawdę imponujący. Gdzie najwygodniej się z nimi zapoznawać? Zdecydowanie w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej. O najciekawszych pozycjach dostępnych w bibliotecznych magazynach oraz o coraz łatwiejszych sposobach wyszukiwania informacji online opowiadają: Elżbieta Szeliga z Działu Informacyjno-Bibliograficznego oraz Justyna Mucha-Szylar, kierownik Czytelni Głównej przy ul. Sokoła.

Rajsze to nazwa miasta Rzeszów w języku jidysz. 100 lat temu tym językiem posługiwała się duża część mieszkańców miasta, społeczność żydowska stanowiła wtedy nawet 40% ogółu rzeszowian. Rajsze to także tytuł wyjątkowego poematu w języku jidysz, w całości poświęconego miastu Rzeszów na początku XX wieku. Napisał go w okresie II wojny światowej mieszkający wtedy w USA Berish Weinstein, przywołując w poetyckich wersach wspomnienia rodzinnego miasta. Poemat nigdy nie został przetłumaczony na język polski.
W podcaście usłyszymy fragmenty oryginalnego poematu, ale zabrzmi tu przede wszystkim tłumaczenie hebrajskie, bo o "Rajsze" opowiada i przybliża jego treść nieżyjący już Jacov Blasbalg - spokrewniony z poetą potomek żydowskiej rzeszowskiej rodziny, który sam języka jidysz nie znał.
W podcaście wypowiada się także wnuczka literata - Elicia Weinstein. Nagrania audio w języku jidysz pochodzą ze zbiorów Montreal's Jewish Public Library.
Ten odcinek podcastu powstał w ramach projektu Stowarzyszenia Rajsze i został zaprezentowany publicznie w rzeszowskich Piwnicach w dniu 13 kwietnia 2023 roku. Po prezentacji podcastu odbyło się spotkanie z autorką podcastu dr Grażyną Bochenek oraz z drem Markiem Tuszewickim, historykiem i jidyszystą z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, spotkanie poprowadził poeta Dariusz Pado.
Realizację podcastu oraz wydarzenie dofinansowano z budżetu Gminy Miasto Rzeszów.

To druga, zapowiadana część opowieści o rozrywkach rzeszowianek i rzeszowian w okresie dwudziestolecia międzywojennego - tym razem prof. Jadwiga Szymczak Hoff, historyczka i wieloletnia wykładowczyni Uniwersytetu Rzeszowskiego, przedstawia aktywności wiosenne oraz letnie.

Dowiemy się przede wszystkim o spędzaniu czasu na wolnym powietrzu, czyli o miejscach spacerowych i parkach, o koncepcji podmiejskich letnisk oraz o Babicy jako miejscowości pełnej letników. Trochę dłużej pobędziemy na Lisiej Górze oraz Olszynce – uwaga, kiedyś rzeszowianie używali na określenie terenów nad Wisłokiem liczby pojedynczej, a nie liczby mnogiej, jak to jest obecnie!

Wisienką na torcie będzie ...krowa. Tak, to wcale nie jest pomyłka :)

Gdy biegniemy na ważne spotkanie nie będziemy mieć na to czasu, ale podczas spokojnego spaceru albo gdy przyjdzie nam czekać na spóźnialskich znajomych - już tak. Warto podnieść wzrok wyżej i skupić go na architektonicznych detalach najbliższych kamienic, przede wszystkim na balkonach. Inspiracją może być album wydawnictwa Libra z 2017 roku "Balkony dawnego Rzeszowa" Małgorzaty Jarosińskiej i Jacka Stankiewicza. W tym podcaście autorzy albumu dzielą się swoją wiedzą nie tylko na temat balkonów, ale także historii rzemiosła związanego z obróbką metali oraz rzemieślnika i działacza niepodległościowego Marcina Borelowskiego. 

Piwnice pod płytą rzeszowskiego  Rynku mają długą i niezwykle ciekawą historię. Ich powstawaniu sprzyjał  miękki lessowy grunt, pomieszczenia przez długie lata pełniły funkcję  magazynów oraz „sklepów ziemnych” a ich bogactwo świadczy o zamożności  mieszkańców miasta.

W czasie II wojny światowej dla mieszkających w Rzeszowie Żydów  podziemia dawały jedną z niewielu szans na uchronienie się przed  niemieckimi wywózkami i uratowanie życia. Dobrze udokumentowaną historię  ukrywania się w bunkrze pod kamienicą Rynek 15 kilkudziesięcioosobowej  grupy Żydów oraz opiekującej się nimi rodziny Stasiuków opowiadają  historycy: Kamil Kopera z instytutu Pileckiego oraz Jakub Pawłowski –  przewodnik i animator z Rzeszowskich Piwnic.

Jak ważne są balustrady, okna, drzewa czy drzwi gdy opowiadamy o historii? Otóż, gdy chcemy zidentyfikować miejsca lub budynki, to właśnie takie elementy mogą okazać się kluczowe. W archiwum filmowca Freda Zinnemanna, laureata 4 Oskarów, zachowało się kilka nieopisanych zdjęć z jego dzieciństwa. Ile z nich zostało wykonanych w mieście urodzenia, czyli w Rzeszowie? Mini-śledztwa dotyczące sfotografowanych miejsc to bardzo wciągająca sprawa, w tym przypadku potrwały one kilka miesięcy! Ten odcinek jest dźwiękowym suplementem do książki „Fredek, Rzeszów, Hollywood. Opowieści o Fredzie Zinnemannie”.