Mechanika kwantowa jest naprawdę dziwna. Sam Richard Feynman miał powiedzieć, że „jeśli myślisz, że rozumiesz mechanikę kwantową, to znaczy, że jej nie rozumiesz”. Jednym z najbardziej nieintuicyjnych zjawisk w tej teorii jest tzw. splątanie kwantowe, to właśnie je Einstein nazwał „upiornym oddziaływaniem na odległość”. Okazuje się jednak, że problemów jest znacznie więcej i żeby w pełni docenić, jak bardzo nieintuicyjne może być myślenie o rzeczywistości, potrzebujemy takich pojęć jak realizm, nielokalność czy niezależność pomiarowa.

Jeżeli chcesz wesprzeć podcast można to zrobić na platformie Patronite.

Zostań Patronem: https://patronite.pl/tobardziejskomplikowane

Myślę, że ludzi od zawsze fascynowało, z czego jesteśmy zbudowani. Dziś większość z nas wie, że podstawowym budulcem naszego organizmu są komórki. Okazuje się jednak, że komórki są niesamowicie złożone, a zrozumienie procesu, w którym z jednej komórki powstaje cały ludzki organizm, wciąż stanowi ogromne wyzwanie naukowe. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Martą Miączyńską, właśnie o biologii komórki, o tym, jak zmienia się nasze rozumienie procesów w niej zachodzących, a także o rozwoju organizmów, nowotworach i o tym, czy komórki możemy nazywać „inteligentnymi”.

Czarne dziury to niewątpliwie jedne z najbardziej tajemniczych i fascynujących obiektów w naszym Wszechświecie. Okazuje się, że nie tylko istnieją, w co początkowo wątpił nawet Einstein, ale odgrywają kluczową rolę w formowaniu się galaktyk i wpływają na ich losy. Dziś wiemy już z dużą pewnością, że czarne dziury istnieją, a w 2019 roku udało się uzyskać pierwszy obraz jednej z nich. Jednak mimo rosnącej wiedzy wciąż pozostają jedną z największych zagadek kosmosu. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr. Maciejem Wielgusem zarówno o teoretycznych próbach zrozumienia czarnych dziur, jak i o eksperymentach, które pomagają weryfikować różne hipotezy.

Sztuczna inteligencja to obecnie bardzo gorący temat i to z wielu różnych perspektyw. Jedną z nich jest psychologia obcowania z tymi systemami, bo okazuje się, że obserwujemy rosnącą liczbę ludzi, którzy nie tylko używają ich do pomocy w wykonywaniu zadań, ale angażują się w głębsze i bardziej intymne konwersacje. Pojawia się tutaj oczywiście pytanie: jaki to może mieć wpływ na naszą psychikę? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr Konradem Majem zarówno o relacjach z systemami sztucznej inteligencji, ale także o tym, jak może to wpłynąć na społeczeństwo, edukację czy problem „alignmentu”.

Matematyka jest niewątpliwie jedną z najważniejszych dziedzin ludzkiej aktywności intelektualnej i myślę, że każdy zdaje sobie sprawę, jak niezbędna jest jej rola w fizyce. Pojawia się jednak pytanie: dlaczego w ogóle możemy używać matematyki w fizyce i jakie są związki między tymi dwiema dziedzinami nauki?

Mindfulness i medytacja, choć coraz popularniejsze w dzisiejszym świecie, często kojarzą się z kimś siedzącym i właściwie nicnierobiącym. To jednak bardzo mylne wyobrażenie, bo taka praktyka wcale nie jest bezczynnością, potrafi realnie wpływać na nasz mózg, a także ujawnić coś co może nie być oczywiste na temat samej natury naszego świadomego doświadczenia. Tutaj jednak pojawiają się pytania: jak dokładnie wpływa na mózg? Co może w nas zmienić? I co właściwie ujawnia o naszym doświadczeniu?

Otaczająca nas rzeczywistość jest skomplikowana, jednak dzięki nauce udało nam się przynajmniej częściowo poznać mechanizmy działania naszego Wszechświata. Okazuje się, że są one dużo dziwniejsze, niż ktokolwiek mógłby się spodziewać, ale ujawniają pewną strukturę rządzoną prawami fizyki. Powstaje więc naturalne pytanie: co możemy powiedzieć o tej strukturze i jej ewolucji w czasie? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Markiem Kusiem właśnie o różnych aspektach naszego rozumienia świata. Rozmawiamy o związkach matematyki z fizyką, emergencji, chaosie, zarówno klasycznym, jak i kwantowym, o informacji, mechanice kwantowej, determinizmie, a nawet zahaczamy o temat wolnej woli.

Niewątpliwie nasze zachowania są jednymi z najbardziej skomplikowanych, jakie możemy zaobserwować w naturze. Myślę tutaj zarówno o tych indywidualnych, jak i grupowych, które pozwoliły nam sięgnąć znacznie dalej niż mogłaby pojedyncza jednostka. Naturalnie nasuwa się pytanie, jakie procesy sprawiły, że nasz gatunek osiągnął ten niespotykany wcześniej poziom rozwoju i złożoności zachowań. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Bogusławem Pawłowskim właśnie o tych mechanizmach, o selekcji ewolucyjnej, roli genów oraz o tym, jak badania nad historią naszego i innych gatunków mogą pomóc w lepszym zrozumieniu naszej natury.

Myślę, że wszyscy dobrze, a czasami może nawet za dobrze, znamy uczucie strachu i lęku. Zaburzenia lękowe nie tylko stanowią bardzo duży problem społeczny, ale zwiększają także ryzyko depresji, która jest obecnie jedną z najpowszechniejszych i najpoważniejszych chorób. Dlatego pojawiają się tutaj dwa duże pytania. Po pierwsze: jakie mechanizmy neurobiologiczne odpowiadają za pojawianie się strachu czy stanów lękowych. Po drugie: jak ta wiedza może pomóc nam w leczeniu zaburzeń związanych właśnie z lękiem. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Eweliną Knapską zarówno o neurobiologii strachu i lęku, jak i o możliwych sposobach leczenia.

Inteligencja to z jednej strony pojęcie bardzo trudne do zdefiniowania, ale z drugiej, większość z nas ma pewną intuicję, czym ona jest. Obecnie to temat szczególnie ważny ze względu na rozwój systemów, którym coraz trudniej odmówić właśnie inteligencji. Dlatego w dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z neurobiologiem dr. Pawłem Boguszewskim, nie tylko o samej inteligencji i sztucznej inteligencji, ale także o tym, jak neurobiologia może pomóc w zrozumieniu takich zjawisk jak świadomość czy koncepcja wolnej woli.