Ez hain aspaldi, zientzia egin nahi zuten emakumeek gizonezkoen itxura eta izena hartu behar izan zuten. Haien adibide dira Jeanne Baret eta Sophie Germain Frantziarrak.Baret botanikari aitzindaria, munduari bira eman zion lehen emakumea bilakatu zen 1774an, eta garaitsu berean, Sophie Germainek gizonezko matematikari ospetsuenen pareko ekarpenak egin zituen matematiketan eta filosofian. Baina, balentria horiek egiteko, beren izenari uko egin eta galtzak jantzi behar izan zituzten. Izan ere, garai hartan, emakumeek ez zuten zientzia egiteko aukerarik, gizonen espazioa zen, eta Ana Galarragak eta Alaitz Ochoa de Eribek atal honetan aipatu nahi izan dituzte.Alaitz Ochoa de Eribe Agirre eta Ana Galarraga Aiestaran Elhuyarreko zientzia-dibulgatzaileek "Uhin Ultramoreak" erabili dituzte, zientzia eta teknologia munduko gai interesgarrienak aztertzeko.

Historia ezagutzea beharrezkoa da aurrez egin izan diren akatsak ez errepikatzeko. Bistakoa da egin diren esperimentu batzuk inoiz ez zirela egin behar.The Lancet aldizkari medikoak txostena atera du, esanaz, gaurko medikuntza eta ikerketarako funtsezkoa dela Nazien medikuntza ezagutzea; berriro ez gertatzeko sekula gertatu behar ez zirenak. "Uhin Ultramoreak" podcastaren atal honetan, esperimentu haien adibide batzuk ekarri dituzte gogora, Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek. Baita beste garai eta leku batzuetan egindakoak ere.Horrez gain, albiste zientifiko-teknologikoen berri eman dute, "Egunero ikasten da zerbait" osatu dute, eta zalantzan jarri dute zenbait baieztapenen egiazkotasuna.

Adimen artifizialaren bidezko programak gai dira gure emozioetan eragiteko. Haietaz maitemintzera ere irits gaitezke? Zer ondorio ditu horrek? Spike Jonzeren "Her" filman gizon bat adimen artifizialeko programa batez maitemintzen da. 2013an, filma estreinatu zenean, zientzia-fikzioa zen. Gaur egun, ordea, errealitatea da.Horren atzean zer dagoen eta zer arrisku dituen aztertu dute Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek "Uhin Ultramoreak" podcastaren atal honetan. Adimen artifizialaren beste ertz batzuei ere erreparatu diete.Ohi bezala, albiste albiste zientifiko-teknologikoek eta "Egunero ikasten da zerbait" tarteak osatzen dute hogeita hirugaren atala.

Fentaniloa, opioide sintetikoa da, oinazearen kontra eraginkorra dosi txikietan, baina arrisku handikoa oker erabilita utzi ditzakeen albo-kalteengatik. Dagoeneko krisia eragin du AEBn eta Kanadan, eta milaka pertsona hiltzen ditu urtero, gaindosiz eta beste droga batzuekin nahasteagatik.Europan ere piztu da alarma dagoeneko. British Medical Journal aldizkariak 2023ko urrian ohartarazi zuenez, fentaniloa Erresuma Batura iristen hasi da. Artikulugileen ustez ezin dugu pentsatu arriskua zero denik. Arrisku horri aurre egiteko proposamenak egin dituzte."Uhin Ultramoreak" podcastaren atal honetan aztertu dute gaia Elhuyarreko Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek, morbotik eta estigmatik ihes eginda.

Hilekoa munduko biztanleen erdiek beren bizitzaren herenean izaten du eta hala ere gai ezezaguna da, zientzialari askorentzat ere. Zenbait ikerketa argitaratu dira azkenaldian. Harrigarrienak ez dira emaitzak, orain arte ikerketu ez izana baizik. Adibidez, zergatik ditugun apetak edo kapritxoak janari jakin batzuekiko, justu hilekoa jaitsi aurretik. Edo zein den hilekorako produktuen eraginkortasuna.Horrek agerian jartzen du hilekoarekiko negazionismoa, eta horri buruz aritu dira "Uhin Ultramoreak" podcastaren atal honetan Elhuyarreko Alaitz Ochoa de Eribe Agirre eta Ana Galarraga Aiestaran.

Alternatibotzat jotzen dira IgNobel sariak, Nobel sarien beste aldea erakusten dutenak. Nobel Sarien aldean, IgNobel Sariei umorea eta zorroztasun zientifikoa aitortzen zaizkie; aurrena barrea eragin eta gero pentsarazi egiten omen dutelako eta haiei eskeinitakoa da "Uhin Ultramoreak" podcastaren hogeigarren atala. Saritutako ikerketak aztertuta ordea, zenbaitek zer pertsatua eragin bai, baina grazia izpirik ez diete sortu Ana Galarraga Aiestaran eta Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek, izan ere berdintasun ikuspegirik ez dute kasu askotan."Egunero ikasten da zerbait" atala ari da gorpuzten entzuleen ekarpenekin eta azkenaldiko albiste zientifiko-teknologikoei ere erreparatu diete Elhuyarreko dibulgatzaileek.

Sare sozialetan bolo-bolo dabiltza argaltzeko botika miragarriak. Hainbesteko eskaerarekin, diabetikoek, benetan farmakoak behar dituztenek zailtasunak izan dituzte hauek eskuratzeko. Eta ez da hori sortzen duten arazo bakarra, ezta gutxiagorik ere. "Uhin Ultramoreak" baliatu dituzte farmako horiek aztertzeko Elhuyarreko Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek, umorea eta zorroztasun zientifikoa uztartuz. Atala osatzeko, albiste zientifiko-teknologikoen berri eman dute, eta zalantzan jarri dute zenbait baieztapenen egiazkotasuna.Atal berria estreinatu dugu denboraldi berrian: "Egunero ikasten da zerbait" Aldizkari zientifikoetatik kanpotik ere iristen baita ezagutza zientifiko-teknologikoa; adibidez, podcastaren entzuleen aldetik. Zuk ere jakinarazi sare sozialen bitartez ekarpenen bat baduzu.

Nolatan daude hain agerian gizonen genitalak horren zaurgarriak izanda? Zergatik dira hain mingarriak erditzeak emakumeontzat? Eboluzioak funtzio jakinetarako diseinurik egokiena lortu du. Batzuetan, baina, diseinu horrek albo-ondorioak ditu, ez hain egokiak. Diseinu-akatsak dira, nolabait. Hala, giza espeziearen diseinu-akatsak aztertu dituzte "Uhin Ultramoreak" podcastaren 18. atalean Elhuyarreko Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek, umorea eta zorroztasun zientifikoa uztartuz.Lan-urteko azken atala osatzeko, albiste zientifiko-teknologikoen berri eman dute, soinu misteriotsua asmatzea proposatu dute. Eta ohi bezala, zalantzan jarri dute zenbait baieztapenen egiazkotasuna.

Argal egotea eta osasuntsu egotea sinonimotzat jotzen dira, beti ez da horrela izaten, ordea. Uda atarian ohikoa da bikini operazioa egitea. Haren helburua pisua galtzea eta itxura aldatzea izaten delarik. Argal egoteak, ez du esan nahi, ezinbestean, osasuntsu egotea. Eta gainpisua izatea ere ez da beti osasunerako txarra. Kirolariak dira horren adibide garbia.Dieta egitearen atzean dauden uste okerrak eta mitoak aztertu dituzte "Uhin Ultramoreak" podcastaren atal honetan Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek.

Plazeboaren kontrakoa da nozeboa, alegia, eragin ahalmenik ez duen zerbaitek kalte egitea. Bi efektuei buruzkoa da "Uhin Ultramoreak" podcastaren 16. atala.Denok ezagutzen dugu plazebo-efektua zer den. Tratamendu edo substantzia batek gugan eragiten duen eragin baikorra. Zerbaitek on egingo digula jakiteak, garestia izateak, fisikoki sentitzeak... sortzen duten onura, tratamendu edo substantzia horrek, berez, eraginik ez badu ere. Kontrakoa ere gertatzen da: berez eraginik ez duen zerbaitek kalte egitea. Nozebo-efektua esaten zaio horri.Plazebo eta nozebo zer diren, zer mekanismoren bidez gertatzen diren, eta etikoki nola erabili aztertu dute Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek.Atala osatzeko, albiste zientifiko-teknologikoen berri eman dute, eta entzuleak gonbidatu dituzte asmatzera zer den soinu misteriotsua, eta zuzenak ala okerrak diren zenbait baieztapen.