⭐️ Госці эпізода - даследчыкі ветраных млыноў Андрэй Баранаў і Павел Каняеў.

Дзесьці у верасні мне трапіўся адзін здымак з Гродзеншчыны пачатка ХХ стагоддзя. Мо гэта была нават нямецкая паштоўка. Там была ўскрайка ці то вёскі, ці то горада - і ўсё было ўсыпана ветраныя млынам.

Шчыра кажучы, я бы ўражаны эстэтыкаю. Для мяне такі вобраз заўсёды асацыяваўся з заходняй еўропаю, а тут у Беларусі.

Ствараючы раней ілюстрацыі да скрэтч-карты, памятаю, што ветракоў было ано некалькі. Ну і адсюль адпаведнае пытанне, а куды яны зніклі? Ці іх раней было не шмат і мне наўпрост трапілася такая рэдкая прыгожая выява?

Так я трапіў да Андрэй і Паўла, якія даследуюць ветракі як тэарытычна, так і практычна. Павел нават прымаў удзел у аднаўленне аднаго млына ў Брэсцкай вобласці і пра гэта ён таксама распавядзе. Ну а яшчэ гаворка пойдзе пра ўспрыманне млынара ў грамадстве, пра тое, якія ветракі бываюць ды як яны варочаюцца, колькі зараз ветракоў захавалася і ў чым праблема іх захаваць і аднавіць.

📝 ⁠Артыкул 34travel: 8 ветраных млыноў у Беларусі

📝 Артыкул Планета.Беларусь: Якімі былі беларускія млыны? 

📝 Артыкул Сяргея Сергачова: Народнае дойлідцтва Беларусі: млын і вятрак 

🧩  ⁠Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"⁠

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:
Buymeacoffee - ⁠⁠https://buymeacoffee.com/vandraby⁠⁠

• Patreon - ⁠⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• ⁠⁠⁠Boosty - ⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠
• PayPal - ⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU⁠
• Revolut - https://revolut.me/ramanng0t

25-27 верасня 2025 года ў Берліне праходзіў міжнародны кангрэс даследчыкаў Беларусі. Кангрэс праходзіў ва ўніверсітэце Гумбальта, і на адной з панэляў гаворка была пра ўзаемадзеяння чалавека і прыроды на Палессі. Панель праходзіла ў межах секцыі "Гісторыя Беларусі ў 19-20 стагоддзі".

Менавіта на гэтай секцыі адным з выступам быў "Лес у жыцці жыхароў Чучавіцкага краю".

У гэтым эпізодзе я дзялюся сваім досвед удзелам у кангрэсе, як праходзіла падрыхтоўка, пра што казалася і якая неспадзянка чакала мяне пасля выступу.

Сам эпізод падзелены на дзве часткі: першая - пра кангрэс і панель, другая - пра Чучавіцкі лес, падрыхтоўку і выступ. Першая частка прысутнічае толькі ў поўнай версіі эпізода, якую можна паслухаць, падтрымаўшы праект на Patreon ці Buymeacoffee.

📝 Даведайцеся больш пра Чучавіцкі лес

🧩 Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Buymeacoffee - ⁠https://buymeacoffee.com/vandraby⁠
• Patreon - ⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠⁠⁠
• Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby
• ⁠⁠⁠⁠PayPal - ⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠

⭐️ Госця эпізода - Алеся Гурская, кіраўніца турыстычнага напрамку праекта па аднаўленню палаца ў Жамыслаўлі, а таксама стваральніца праекта "Авантурысты".  

У Беларусі не так шмат кейсаў па аднаўленні палацаў і сядзіб. Адзін з такіх на сённяшні дзень - гэта Жамыслаўль і палацавы комплекс рода Умястоўскіх.

Пасля пажару ў 2012 годзе і некалькі спроб яго аднавіць палац усё ж паступова ажывае. У 2025 годзе да каманды праекта далучылася Алеся Гурская. З ёй мы і размаўляем пра палац і кафлю, пра мерч, лакальны фэст і глэмпінг.

🙌 Дарэчы, гэта ўжо другі эпізод з Алесяй. Першы, пра прыгоды ў вандроўках, дагэтуль застаецца самым праслухоўваемым!

🔗 ⁠⁠Instagram-старонка палаца Умястоўскіх

🔗 Instagram-старонка Алесі Гурскай

📝 Артыкул пра Жамыслаўль на 34travel

🧩 Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Buymeacoffee - ⁠https://buymeacoffee.com/vandraby⁠
• Patreon - ⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠⁠⁠
• Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby
• ⁠⁠⁠⁠PayPal - ⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠

⭐️ Госць эпізода - Міхаіл Міхно, краязнаўца і гід-экскурсавод па Стоўбцах і ваколіцах.

Неяк ужо даўно выношваюцца думкі адносна спадчыны малых гарадоў каля больш буйных. Для жыхароў вялікага горада малое мястэчка можа быць прывабным, калі ўсё добра з інфарструктурай, асабліва з камунікацыямі. Калі ж даехаць можна без праблем і месца мае за сабою гістарычную спадчыну, то фактычна ёсць уся база для таго, каб развіваўся турыстычны патэнцыял.

Менавіта з такімі думкамі я глядзеў на Стоўбцы. З думкамі і пытаннем, “ці рэалізаваны гэты патэнцыял у Стоўбцах”.

З Міхаілам мы будзем размаўляць не толькі пра патэнцыял, а яшчэ пра музейный пакой, ролю Нёмана, блізкасць да Свержня і інфраструктуру, якой не хапае.

❗️ ⁠⁠Instagram-старонка Міхаіла Міхно

❗️ ⁠Артыкул Змітра Юркевіча "Дзе пачыналіся Стоўбцы"

❗️ Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Buymeacoffee - ⁠https://buymeacoffee.com/vandraby⁠
• Patreon - ⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠⁠⁠
• Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby
• ⁠⁠⁠⁠PayPal - ⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠

⭐️ Госця эпізода - Наталля Зданевіч, даследчыца і кіраўніца праектаў былога Фонда развіцця Брэсцкай крэпасці.

1941 год - гэта толькі адзін год з жыцця крэпасці і старога горада Брэста, які быў на тым месцы. Але ўвагі надаецца так, быццам крэпасць паўстала 22 чэрвеня 1941 года. Таму з Наталляй мы пагаворым пра больш даўнія часы крэпасці і горада, а таксама пра перспектывы: ад пазнавальных прыкмет былога горада да канцэпцыі аўстрыйскага дзеяча Дзітара Богнара, асветы і новага пакалення.

❗️ ⁠Facebook-старонка сяброў Фонда развіцця Брэсцкай спадчыны

❗️ База-дадзеных "Спадчыны Брэсцкай крэпасці"⁠

❗️ ⁠⁠Канцэпцыя захавання і развіцця тэрыторыі Брэсцкай крэпасці

❗️ Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Buymeacoffee - ⁠https://buymeacoffee.com/vandraby⁠
• Patreon - ⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠⁠⁠
• Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby
• ⁠⁠⁠⁠PayPal - ⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠

___

Брестская крепость и ее жизнь вне Великой Отчественной войны | Наталья Зданевич

⭐️ Госць эпізода - Ігар Сурмачэўскі, калекцыянер і рэстаўратар.

Спадар Ігар збірае калекцыю беларускіх абразоў, у прыватнасці палескіх абразоў. У эпізодзе мы гаворым пра тое, як збіраецца калекцыя абразоў і як увогуле працуе рынак калекцыянавання спадчыны: ад 90-ых і італьянцаў да дылераў, сабекоштаў і лёса прадметаў збора.❗️ Facebook-старонка ⁠⁠Ігара Сурмачэўскага

❗️ Выпуск Радыё Марыя з Ігарам Сурмачэўскім

❗️ ⁠Ігар Сурмачэўскі пра абраз⁠⁠ з касцёла ў Дуброва (частка 1⁠⁠)⁠

❗️ ⁠Ігар Сурмачэўскі пра абраз з касцёла ў Дуброва (частка ⁠⁠2)⁠

❗️ ⁠Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"⁠

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Buymeacoffee - https://buymeacoffee.com/vandraby
• Patreon - ⁠⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate
• ⁠⁠⁠⁠⁠Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• PayPal - ⁠⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠⁠

⭐️ Госць эпізода - Дзмітрый Скварчэўскі, гісторык і даследчык.

На пачатку чэрвеня Аляксандр з праекта Родны край апублікаваў сторыз і пасля відэа, што на могліцах у вёсцы Тэйкі быў знойдзены камень-ахвярнік. Пабачыўшы гэтую навіну, задумаўся, што не так часта бачыцца ў стужцы, каб нехта дзяліўся сваім інтарэсам да спадчыны камяннёў. Адпаведна і прыйшла думка, а наколькі цікава гэтая знаходка грамадству і што мы ўвогуле мусім ведаь пра камяні.

❗️ ⁠Facebook-старонка Дзмітрыя Скварчэўскага

❗️ ⁠Відэа пра камень-ахвярнік у вёсцы Тэйкі

❗️ ⁠Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"⁠

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Patreon - ⁠⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate
• ⁠⁠⁠⁠⁠Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• PayPal - ⁠⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠⁠

⭐️ Госць эпізода - Аляксандр Лычаўка, краязнаўца і журналіст.

Гадоў восем таму Аляксандр працаваў над буйным праектам пра былыя вёскі ў межах сучаснага Мінска. Дык вось пра гэтыя вёскі мы і пагаворым: што ад іх засталося, колькі назваў вёсак ды фальваркаў яшчэ захоўвае Мінск, наколькі гэтакае развіццё горада натуральнае і што далей ахопіць Мінск.

❗️ ⁠Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Patreon - ⁠⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate
• ⁠⁠⁠⁠⁠Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby⁠⁠⁠⁠⁠
• PayPal - ⁠⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠⁠

⭐️ Госць эпізода - Сцяпан Нефідовіч, краязнаўца і былы настаўнік беларускай мовы і літаратуры.

Спадар Сцяпан нарадзіўся ў вёсцы Лахаўка, а гэта літаральна пад самой Лахваю. Таму гісторыя мястэчка яму вядома не толькі праз дакументы, але і наўпрост праз уласны досвед і праз мясцовых людзей.

Са спадаром Сцяпанам мы паразмаўляем пра Лахвенскія вуліцы, пра палац Радзівілаў, пра габрэйскую забудову і як гэта ўсё паступова знікала. А напрыканцы эпізода падзялюся, чаму ўвогуле з’явілася тэма Лахвы і што мы мусім вынесці з гэтага.

❗️ Артыкул Сцяпана Нефідовча "Радзівілы ў Лахве"❗️ ⁠Артыкул пра гісторыю Лахву на сайце "Тутэйшы"⁠❗️ ⁠⁠Дакументальны фільм пра гета ў Лахве

❗️ Складанка "Дзень з жыцця спадчыны"

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Patreon - ⁠⁠⁠⁠https://patreon.com/vandraby⁠⁠⁠⁠
• Boosty - ⁠⁠⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠⁠⁠
• Ko-fi - ⁠⁠⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby
• ⁠⁠⁠⁠PayPal - ⁠⁠⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU
• ⁠⁠⁠Revolut - ⁠⁠https://revolut.me/ramanng0t⁠

⭐️ Госці эпізода — Аляксей Крукоўскі і Андрэй Бароўскі, музыкі на акардыёне і гармоніку і стваральнікі праекта пра традыцыйную музычную спадчыны і вясковых музыкантаў Беларусі — graj.by

У эпізодзе мы будзем размаўляць пра вясковых музыкантаў, адкуль яны бралі інструменты і веды каб граць, якая роля ў музыкантаў была ў вёсцы, пра арганістаў і пра тое, што нам кажуць здымкі праекта.

Сайт праекта мае назву “Вясковы музыканты Беларусі”. Ці не ўзнікла ў вас думка, чаму менавіта вясковыя? Няўжо гарадскіх не было? З гэтага пытання мы і пачынаем гаворку.

Тэма важная не толькі ў музычным полі, але і ў кразнаўчым. Калі ў вас ёсць здымкі ці некія ўспаміны і згадкі пра вясковых музыкантаў, то напішыце, калі ласка, Аляксею альбо Андрэю.

❗️ Праект "Вясковыя музыканты Беларусі": https://graj.by/

❗️ Facebook-старонка Аляксея Крукоўскага: https://www.facebook.com/profile.php?id=100004979325617

❗️ Facebook-старонка Андрэя Бароўскага: https://www.facebook.com/andrej.borovskij.7

❗️ Музей народных музычных інструментаў у Шыдлоўцы (Польшча): https://muzeuminstrumentow.pl/en/museum/

❗️ Складанка "Дзень з жыцця спадчыны": https://www.vandra.by/skladanka

Шануйце спадчыну, ратуйце спадчыну і распавядайце аб ёй іншым!

🖐️ Калі вам адгукаецца дзейнасць, падтрымайце ў меры сваёй магчымасці. Гэта можна зрабіць праз:

• Patreon - ⁠⁠https://patreon.com/vandraby
• ⁠⁠Boosty - ⁠⁠https://boosty.to/vandraby/donate⁠⁠
• Ko-fi - ⁠⁠https://ko-fi.com/vandraby⁠⁠
• PayPal - ⁠⁠https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=YHL5Q8TYCV8CU⁠
• Revolut - https://revolut.me/ramanng0t