Temessül, Arapça bir kelime olup, bir şeyin belli şekil ve surete bürünmesi mânâsına gelir. Meleklerin temessülü ise, onların cismanî bir şekil alarak bizlere görünmesi demektir. İşte bu mânâda meleklerin temessül ettiğine dair pek çok misal vardır.

Bismillahirrahmanirrahim

“Bir topluluk Allah evlerinden bir evde (ki biz onlara ışık evler diyoruz) oturur ve orada mârifet-i ilâhiye adına dersler yaparsa, kesinlikle orayı melekler kuşatır, üzerlerine sekîne iner ve Cenâb-ı Hak orada bulunanları kendi yanında bulunanlara anlatır ha anlatır.”

Müslim, zikr 38; Ebû Dâvûd, vitr 14; İbn Mâce, mukaddime 17.

Müheyyemûn melekleri var. Sessiz, tamamen lâhut ve vücub âleminde müstağrak bu melekler, kendilerinden geçmiş bir vaziyette kendilerinden bile haberleri olmayacak şekilde sadece Cenâb-ı Hakk’ı düşünürler. Aşk derdiyle dertlidirler. Yeryüzündeki bütün aşk ve şevkleri, Vedûd isminin bir cilvesi olarak bu melekler temsil ederler. Bildikleri tek şey Allah’tır. Veli, seyr u sülûkunda o âleme ulaştığı zaman, o âlemin atmosferinin tesiriyle vahdet-i vücud sırrını vicdanında hisseder. “Sadece Allah var, başka şey yok.” der.

Meleklere, Kur’ân ve Sünnet’te anlatılan vasıflarıyla inanmalı ve bu vasıflarla onlar tavsif edilmelidir. Aksi hâlde cahiliye devrinde olduğu gibi, bir kısım çarpıklıklara, aşırılıklara girilebilir. Nitekim bazıları onlara -hâşâ- “Allah’ın kızları” demişti.. Kur’ân, bu itikat inhirafını tashih ederek meleklerin gerçek hüviyetlerini ortaya koymuştur. Sünnet’te de meleklere ait birçok hususiyet ve keyfiyet zikredilmiştir. Melekler arasında bir kısım müşterekler olduğu gibi bir kısım mertebe farkları da vardır. Şimdi biz, en büyüklerinden bazılarına kısaca temas edelim:

Havf (korku) çeşit çeşittir. Havf bazen günahtan olur. Mü’min, günahları karşısında irkilir, ürperir ve titrer. Nasıl olmasın ki, günah ebed yolunda insanın önünü kesmiş en büyük düşmanıdır. Ve her zaman onun varlık gayesini tehdit etmektedir. Allah’a kul olmak için yaratılmış olan insan, kendine bir vedîa ve emanet olarak verilen uzuvları, günah ve inhiraflarla Hakk’ın istemediği istikamette ve kendi hevesine göre kullanmakla emanete hıyanet ve kendine de zulmetmiş sayılır.

İnsanların havasları, yani nebiler, meleklerin havaslarından; yine insanların avam kısmı da meleklerin avam kısmından üstündür. Ancak bu üstünlük, Cenâb-ı Hakk’ı bilme açısından değil, O’na ayna olma cihetiyledir.

Melekler Cenâb-ı Hakk’ın isim ve sıfatlarını anlama hususunda bizden çok ileridirler. Bize gelince, biz hem maddemiz hem de ruhumuzla O’na âyinedarlık ettiğimiz cihetle.. evet sadece bu yönümüzle belki onlardan ileri sayılabiliriz. Ama bu, hiçbir zaman mutlak üstünlük demek değildir. Hele irfanları yönüyle meleklere ulaşmak âdeta imkânsızdır. Efendimiz’in miraçta gördükleri ve gördüklerinden aktardıkları bize bu hakikati apaçık gösterir.

Eskiler bunu şöyle ifade ederlerdi: “Kıllet-i taam, kıllet-i menâm, kıllet-i kelâm, sükût-u müdâm, uzlet ani’l-enâm, zikr-i müdâm, teveccüh-ü tâm.”

Mü’minin her ameli, Arş-ı A’zam’a yükselir. İmam Ahmed, Numan b. Beşir’den naklediyor: Allah Resûlü buyurdular ki: “Arş-ı A’zam’ın etrafında daima arı sesi gibi sesler duyulur. Sizin tesbih, tehlil, tekbir ve tahmidleriniz, vızıltılar hâlinde Allah’ın Arş’ının etrafında tıpkı oğul veren arı şeklinde vızıltılar çıkartır. Ve bunların tek dilekleri de sahiplerinin affedilmesidir.” Resûl-i Ekrem bu ifadelerinden sonra soruyor: “Rabbinizin yanında böyle şefaatçilerinizin bulunmasını istemez misiniz?”

İlim adamları, üniversite mahfilleri de artık madde ve fizik ötesi güç ve kuvvetlerin olabileceğini kabul etmekte... Eskiden ise bu tür meseleleri dinlemeye dahi tahammülleri yoktu. Hele dindar insanların ağzında dolaşan bazı kerametvari hâdiseleri hemen peşin hükümlerle “hurafe” deyip geçiyorlardı. Hâlbuki aynı cins hâdiseler, bir kısım keyfiyet farkı olmakla beraber, Batılı ilim adamları tarafından nakledilince, bizimkiler “kabul” deyip teslim oluyorlar. Bu da elbette onlar adına bir terakki sayılır. Ancak henüz bu kabullenişler, istenen seviyeye ulaşmış değil.

Gönül isterdi ki artık onlar da bizim üzerinde durduğumuz meselelere sahip çıksın ve düşünce sistemlerine ayrı bir buud kazandırsınlar! Evet, her şeyin maddeden ibaret olmadığını onlar da görsün ve ilim diliyle bunu cihana ilan etsinler!