Aanleiding voor de aflevering van vandaag is een boek van Aitmatov, een Kirgizische schrijver. Het verhaal voert je mee naar de steppen in het noorden van Kirgizië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Kirgizië maakt onderdeel uit van Sovjet-Unie. Alle volwassen mannen zijn naar het front gestuurd. De overgebleven vrouwen werken in de kolchoz - een landbouwcoöperatie - en wat er aan graan wordt geproduceerd gaat rechtstreeks naar Moskou en het front. Daar op die steppe krijgen we het verhaal te horen van Djamilja, een liefdesverhaal.

In NRC stond onlangs een interview met Jibek Akimbaeva, een jonge vrouw afkomstig uit Kirgizië. Ze is als student naar Nederland gekomen en door werk en de liefde gebleven. Nu is ze al vijf jaar hier. Wat weten we over Kirgizië? Volgens Akimbaeva mogen meisjes in Nederland veel meer dan in haar thuisland. De roman van Aitmatov laat zien dat er in Kirgizië vrouwen zijn die hun eigen weg gaan, vrouwen die doen wat ze willen. Akimbaeva zegt over haar eigen leven: “Ik heb geleerd: je kunt plannen wat je wilt, het kan anders lopen.”

In deze aflevering spreken we over verre landen, de pracht van sterrenhemels en de kracht van de liefde. Maar vooral over de vormende werking van boeken. Lezen geeft een bijzondere ervaring. In alle verhalen waar je binnentreedt en voor kortere of langere tijd vertoeft, neem je iets mee dat van jou wordt, waardoor je wordt gevormd wie je bent. Het boek van Aitmatov is lang geleden al in het Duits vertaald. De DDR had destijds een boekencentrum waar boeken uit alle windstreken van het Sovjet-rijk werden vertaald. Door dat boekencentrum ontstond er een groot aanbod aan boeken en een heuse leescultuur. Kunnen wij daar nog wat van leren?

www.huisvanvredealmere.nl

interview met Jibek Akimbaeva in NRC

Tschingis Aitmatow: Dshamilja (Duits)

Chingiz Aitmatov: Jamilia (Engels)

Vandaag is Anne van Muijen te gast, een evangelist voor het basisinkomen. Na een jarenlange carrière als accountant en consultant, bouwde hij tien jaar mee aan de Zorggroep in Almere. Nu noemt hij zich bedrijfsinternist en is gericht op de ‘gezondheid’ van organisaties. We kennen al het fenomeen ‘sick buildings’, maar gezonde organisaties hebben meer nodig dan goede gebouwen. De wijze waarop het werk is ingericht, daar valt veel aan te verbeteren. Wat heeft het voor zin om gezondheid voor mensen na te streven om ze vervolgens in ongezonde organisaties te laten werken?

Anne heeft een verhaal meegebracht uit de wijsheidstraditie van de Cherokees. Een oude man vertelt het aan zijn kleinkind. Twee wolven wonen in elk mens, een vriendelijke, empathische en vredelievende wolf, en een agressieve, zelfzuchtige en oorlogszuchtige wolf. Welke wolf voed jij? Het verhaal biedt een mooie opstap naar een boeiend gesprek over vertrouwen versus wantrouwen, eerlijk delen versus ongelijkheid vergroten. Het idee van het basisinkomen is niet nieuw, maar er verschijnen steeds meer boeken hierover. Ook Anne is zich ervan bewust dat zijn missie nog vele jaren zal vergen.

Onze samenleving heeft allerlei voorzieningen waar mensen een beroep op kunnen doen. Ze zijn met de beste bedoelingen tot stand gebracht. Toch raken daardoor juist veel mensen in de knel. De ongelijkheid wordt op alle fronten groter. Wie vermogen heeft ziet het in de regel groeien. Wie vanuit thuis weinig meekrijgt, heeft het een stuk lastiger. Een huis kopen is niet voor iedereen weggelegd. Een basisinkomen schept rust en vertrouwen, verhoogt het welzijn en de gezondheid van iedereen en vermindert de ongelijkheid. Om het basisinkomen dichterbij te brengen kun je een Europees Burgerinitiatief steunen.

www.huisvanvredealmere.nl

www.basisinkomen.nl

https://www.atlascontact.nl/boek/fantoomgroei/

https://uitgeverijprometheus.nl/catalogus/samen-rijk.html

https://decorrespondent.nl/demeestemensendeugen

https://www.debezigebij.nl/boek/de-fundamenten/

Wederom vanuit het WTC Almere, de luxe van een heuse podcast-studio went snel.  Marc heeft twee verhalen meegebracht die allebei komen uit ‘Confucius voor elke dag’ een boek van Yu Dan. Yu Dan is professor aan een universiteit in Peking. Ze wordt ook wel de Oprah van China genoemd vanwege haar vele TV-optredens. Het eerste verhaal is een soort van sprookje. Er was eens een koning die zich elke dag drie vragen stelde… Het tweede verhaal vond Yu Dan ergens op het internet en laat zich aanhoren als een waargebeurd verhaal over hoe een ouder tracht een kind een beetje beheersing bij te brengen.

De drie vragen die de koning zich elke dag stelt: Wie is de belangrijkste mens op aarde? Wat is de belangrijkste kwestie? Wat is het beste moment om te handelen? Zoals dat in sprookjes vaak gaat, vindt de koning geen bevredigende antwoorden. En dat ondanks de vele raadgevers die hem omringen. Uit wanhoop vermomt hij zich en gaat op weg. Hij vindt onderdak bij een oude man. In de eerste nacht gebeurt er iets in dat huis waardoor de koning dicht bij de antwoorden komt op z’n vragen.

We verbinden beide verhalen met de huidige tijd. Angela Merkel sprak op bevrijdingsdag de Nederlandse bevolking toe. Haar besluit destijds om de grenzen te openen voor de honderdduizenden vluchtelingen past bij het verhaal van de koning. Het was een beslissing ingegeven vanuit het hart. Opvoeden vraagt ook om een ruim hart. Dat komt terug in het tweede verhaal. Een vader gaat in dialoog met zijn kind over diens koppigheid en ongecontroleerde woede. Er ontvouwt zich een mooi leerproces rond deugden als spijt betuigen, anderen niet onnodig kwetsen en zich kunnen beheersen.

www.huisvanvredealmere.nl

www.easyfm.nl

https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/biografieen/d/yu-dan.html

Vanuit het WTC Almere beginnen Marc & Alaeddine aan een nieuw seizoen. Voorzien van professionele podcast technologie bij Radio EasyFM, gaan we onze Verhalen & perspectieven voor een breder publiek aanbieden. Maar we blijven trouw aan onze formule: we praten aan de hand van een ingebracht verhaal of perspectief en proberen de wijsheid die erin besloten ligt naar onze tijd te vertalen en praktisch te maken. We verwelkomen graag gasten, mits met een verhaal. Deze keer vertelt Alaeddine een verhaal over de nobel mens die op slinkse wijze zijn paard afhandig wordt gemaakt.

Spam, phishing mail, nepnieuws, wie heeft er niet mee te maken? Er zijn lieden die misbruik maken van het goede vertrouwen van waaruit veel mensen hun leven vormgeven. Daar heeft ook de man in het verhaal mee te maken. Deze man staat in de wijde omgeving bekend als een wijze man, een nobel mens. Hij ziet onderweg een man die nauwelijks kan lopen. Als blijkt dat ze naar dezelfde stad op weg zijn, nodigt hij de manke uit om mee te rijden op zijn paard. Na een korte tijd wordt de wijze van zijn eigen paard geduwd. De manke man blijkt een ordinaire paardendief. Het verhaal neemt dan echter een verrassende wending.

In het gesprek proberen we de betekenis van dit verhaal te ontrafelen. Zelfs een wijze kan bestolen worden zoals elk ander mens. Maar hoe reageer je op onrecht dat je wordt aangedaan? De wijze man reageert niet uit eigenbelang, maar tracht het vertrouwen niet verder te beschadigen. Het is niet zo dat iedereen elke dief zijn gang moet laten gaan. Integendeel, onrecht mag niet onbestraft blijven. De ethische mens reageert echter niet vanuit ‘ik’ maar vanuit ‘wij’. Het onderlinge vertrouwen wordt soms geschaad, maar blijft de basis voor het leven op aarde. Er zijn zelfs paarden die daarbij helpen door patiënten in een ziekenhuis te bezoeken.

www.huisvanvredealmere.nl

www.easyfm.nl

https://nl.wikipedia.org/wiki/Hannah_Arendt

Paard dat patiënten in een ziekenhuis bezoekt: https://www.youtube.com/watch?v=fHBwWJ5Ozk4

In de zevende aflevering starten we vanuit een droom waarin Marc de opdracht krijgt om studie te maken van de leringen van Confucius (551-479 v. Chr.). Op tafel ligt ‘De gesprekken’ van Confucius in de vertaling van Kristofer Schipper.

Niet boos worden als je miskend wordt, is dat niet tonen dat je een hoogstaand mens bent?’ (hoofdstuk 1)

De inleiding van Kristofer Schipper op ‘De Gesprekken’ geven een waarderende kijk op het werk van Confucius dat vaak wordt geassocieerd met bureaucratie en vormelijkheid. De Gesprekken is een boekwerk dat enkele eeuwen na het overlijden van Confucius tot stand komt en nadien vaak is becommentarieerd. Schipper (p.75) “In 1190 publiceerde Zhu Xi een uitgave met een, uiteraard voor een Chinees publiek, zeer leesbaar commentaar van De gesprekken. De boekdrukkunst, die in de negende eeuw in China was begonnen, had ten tijde van Zhu Xi al een grote ontwikkeling doorgemaakt.” Meer dan vijf eeuwen nadien werd dit werk overal in het Verre oosten door alle kinderen en ook ouderen gelezen. Met andere woorden de doorwerking van de leringen van Confucius was en is enorm.

In het gesprek gaan we in op een drietal uitspraken uit het vierde hoofdstuk waarin medemenselijkheid aan de orde komt. Medemenselijkheid is het mooiste wat er is; adeldom van de hemel en het huis van vrede voor de mensheid. Eigenlijk spreken de teksten voor zichzelf. Het principe medemenselijkheid, de gulden regel, is universeel en vinden we terug in alle wijsheidstradities. De integrale vertaling van Schipper maakt het voor de geïnteresseerde Nederlandse lezer mogelijk het allesomvattende principe van medemenselijkheid vanuit Confuciaans perspectief te bestuderen.

www.huisvanvredealmere.nl

https://www.atlascontact.nl/boek/confucius/

In de zesde aflevering starten we vanuit een denkbeeldige vlucht over de Flevopolder. We zien Almere liggen met haar geordende infrastructuur. Verkeer gaat van A naar B. We zien de mens niet direct. Toch is het de mens die het allemaal beweegt. De mens is bezig met de mens. De ene vervoert de andere naar zijn of haar werk. Dat werk staat weer in dienst van de mens... we verzorgen en ondersteunen elkaar. Maar we werken elkaar ook tegen of nog erger, we doen elkaar iets aan. De vele interacties die plaatsvinden in een stad roepen het beeld op van een levend organisme. Zijn we als mensheid een geheel?

Het perspectief van een stad, land of de wereld als organisme is niet nieuw. Meer dan een halve eeuw geleden opperde Marshall McLuhan dat de wereld op een dorp lijkt doordat afstanden er steeds minder toe doen. Ongeveer tegelijkertijd formuleerde James Lovelock de gaia-hypothese die expliciet uitgaat van de aarde als een levend organisme. In de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond rond deze noties een hoopgevende stemming. Een wereldgemeenschap waarin landen elkaar oprecht helpen, in hoeverre is dat ideaal nog actueel?

In het gesprek constateren we dat de overlevingsstand de mensheid niet dichter bij elkaar brengt. Er ligt een uitdaging om een verbindend verhaal te ontwikkelen waaruit mensen inspiratie kunnen putten over hoe bij te dragen aan ‘wij’, aan een samen-bestaan. Geestelijke vrijheid wordt belangrijker nu ons bestaan steeds vaker en vergaander worden gereguleerd. Dat een jonge stad als Almere een dialoog opent over de toekomst van de stad doet ons beseffen dat het anders kan. En dat andere, kan in Almere!

www.huisvanvredealmere.nl

In deze vijfde aflevering leest Marc het verhaal voor van de Watergeest die eens aan de Schaduw vroeg: ‘Net ging je vooruit, en nu ben je weer gestopt. Zo zit je, en zo sta je weer op! Waarom ga je niet wat meer doelbewust te werk?’ Het verhaal komt uit de Innerlijke Geschriften van Zhuang Zi in de vertaling van Kristofer Schipper. Het recente overlijden van Schipper vormde een aanleiding om eens een verhaal uit de Chinese wijsheidsliteratuur te nemen.

Het verhaal is op verschillende manieren te lezen. De openingsvragen van de watergeest lijken de meegaandheid van een mens af te keuren. De watergeest komt geïrriteerd over, alsof hij last heeft van dat op en neer springen van de schaduw. Er is echter iets wat de watergeest over het hoofd ziet. Door de eigen afhankelijkheid te benadrukken, ziet hij een grotere samenhang der dingen over het hoofd. Dat alles met alles samenhangt en beweging voortbrengt, brengt weliswaar onvoorspelbaarheid met zich mee, maar als je je daarop afstemt beweeg en verander je mee.

Het verhaal waarschuwt in zekere zin voor het vasthouden aan je identiteit. Een mens krijgt bij de geboorte ouders en familie cadeau, wordt gevormd en ondergaat allerlei invloeden. Denken dat je bestaat in jezelf, als een geïsoleerd bestaan, brengt ook angst voort. Angst om jezelf kwijt te raken en angst voor de dood. Zhuang Zi schept met dit verhaal een positief beeld van onderlinge afhankelijkheid en relativeert daarmee ook de dood. Any time will do.

www.huisvanvredealmere.nl

https://www.nporadio1.nl/podcasts/het-marathoninterview/32429-het-marathoninterview-kristofer-schipper-uur-1

https://www.atlascontact.nl/boek/zhuang-zi/

https://www.kiwi-verlag.de/buch/alexander-gorkow-die-kinder-hoeren-pink-floyd-9783462052985

In deze vierde aflevering vertelt Alaeddine het verhaal van een jongen die ergens op een markt, we weten niet precies waar, oog in oog komt te staan met een man die zijn vader heeft gedood. De omstandigheden waaronder die tragische gebeurtenis heeft plaatsgevonden kennen we niet. De jongen spoedt zich naar de kalief om de gevangenneming van de man te eisen. Er volgt een kort proces waarin de man zijn schuld bekent aan de doodslag. Maar dan krijgt het verhaal nog een verrassende wending.

In eerste instantie lijkt het verhaal naar een eenvoudige afloop toe te bewegen. Doodslag dient bestraft te worden. Er wordt recht gesproken. Een proces van inkeer en ommekeer brengt een keten van beweging op gang bij alle betrokkenen. Het verhaal gaat over het belang van universele menselijke waarden, zoals: je aan je woord houden, barmhartigheid en vergevingsgezindheid. Deze waarden komen mee met het leven dat ons is gegeven. Een mens heeft de mogelijkheid om het eigen persoonlijk leven te overstijgen en voort te bestaan in de mate waarin hij die waarden waar maakt.

Het gesprek brengt bij Alaeddine een geschiedenis uit Rwanda over vergeving naar boven. Een vrouw die ernstig is mishandeld tijdens de genocide en waarvan sommige verwanten zijn gedood wordt geraakt door de oprechte spijt van een dader. Het brengt een daad van vergeving in de vrouw naar boven. De spijtoptant besluit zich voortaan als dienstbode voor haar in te zetten. Verder brengt Marc het boek ‘Zonder Einde’ van Hans Korteweg ter sprake. Dat naar aanleiding van een interview met Korteweg onlangs uitgezonden in de serie ‘De Verwondering’. Dit biedt een opstap naar het subtiele onderscheid tussen kern en schil, bestaan en leven. Een weg, wellicht, om voorbij de dood, verder te leven.

www.huisvanvredealmere.nl

https://kro-ncrv.nl/hans-korteweg

www.dekorteweg.nl

In deze derde aflevering vertelt Marcel Poorthuis een verhaal over Abraham/Ibrahim. Als kind komt hij in opstand tegen het geloof van zijn vader, een geloof in vele goden, soms ook als afgoderij aangeduid. Zijn vader had een ruimte ingericht waarin een verzameling beelden was opgesteld. Elk beeld representeerde een godheid en mensen uit de buurt kwamen er naartoe om hun god te eren bij het betreffende beeld.

Abraham/Ibrahim wordt door de drie grote monotheïstische tradities, Jodendom, Christendom en Islam, gezien als stichter. Zijn vertrek uit Ur markeert een nieuw begin na de zondvloed en de babylonische spraakverwarring. Het gesprek met onze gast raakt aan veel aspecten van het moderne leven, zoals een eigen weg gaan, omgaan met verleidingen, vrijheid en verantwoordelijkheid.

Het verhaal is nog uiterst actueel. In het ontwikkelen van een uniek leven wordt vaak naar de uiterlijkheden gekeken, maar het innerlijk leven vormt de kiem van een duurzaam nieuw begin. Symbolisch gezien staan de afgoden voor al datgene waar de mens achteraan loopt, zich door laat meeslepen en van het eigen pad kan raken. Het breken met wat verworven is, om zich weer te verbinden met wat in ons verborgen is.

Marcel Poorthuis is hoogleraar interreligieuze dialoog, schrijver en een gewaardeerde expert en spreker in de publieke sfeer.

https://research.tilburguniversity.edu/en/persons/marcel-poorthuis

https://stichtingpardes.nl/

--

www.huisvanvredealmere.nl

In deze tweede aflevering vertelt Alaeddine een verhaal van Sheikh Ahmad al-Alawi (1869 - 1934). Een man loopt over de markt in Tunis en vangt een spoor op van een heerlijke muskusgeur. Hij volgt het spoor naar de plaats waar het vandaan komt. Op de plek zelf lijkt hij het spoor kwijt te zijn. Hij kijkt om zich heen. Een winkelier in de buurt merkt de man op en vraagt wat hij zoekt...

Kan een mens op zoek naar de waarheid, zich afkeren van de waarheid? Die vraag komt in deze podcast naar boven omdat het de aanleiding vormde voor dit verhaal van Sheikh Ahmad al-Alawi, een soefi die nooit naar school ging en nochtans over veel onderwerpen sprak en schreef. Hij was vermaard om zijn wijsheid en het vermogen om mensen uit alle lagen van de samenleving en van verschillende geloven aan te spreken en te inspireren. De Alawi Soefi orde (opgericht in 1909 en in 2014 door Unesco erkend als werelderfgoed) wordt gezien als een leerschool voor tolerantie en interreligieuze dialoog.

Het verhaal reikt een bepaald perspectief aan op het zoeken naar waarheid en hoe de mens telkens wordt teruggeleid naar de bron. Het verhaal is troostrijk omdat er voor een mens hulp beschikbaar is om tot inzichten te komen die zijn verstand te boven gaan. Eerdere vergissingen vormen niet het einde en worden goedgemaakt.

www.huisvanvredealmere.nl

https://en.wikipedia.org/wiki/Ahmad_al-Alawi