Personen

‘Als reeds het recht van God, als reeds de genade in Christus, als reeds de toeëigening door de Geest van God worden gepredikt, dan komen daarin de ontdekking aan zonde, de overtuiging van zonden, de toeleiding tot Christus, de inleiding in Christus en de vertroosting van de Heilige Geest, de bezegeling door de Heilige Geest van de beloften aan de orde. En niet alleen maar aan de orde, zodat zij voorgesteld worden, maar aan de orde in die zin, dat zij uitgedeeld worden. Hoe getrouwer de voorwerpelijke waarheid 'uit-een-gezet' wordt, hoe rijker die gepredikt wordt, hoe meer dit Evangelie van God geloofd wordt, hoe meer men daaraan deel zal krijgen. Hoe rijker de leer van de Heere, hoe rijker het geloof, hoe rijker de bevinding van het geloof zal opbloeien. Bevinding is beproefd bevinden: de waarheid van God beproefd bevinden. En dit geschiedt alleen door het geloof! 

Nu is de ontdekking aan zonden niet een zaak van een ogenblik, niet van een jaar, maar zij is een zaak van het leven. Zie eens hoeveel er over de zonde gesproken wordt in uw catechismus in het stuk van de verlossing en in het stuk van de dankbaarheid, in het stuk van de heiligmaking. Zie eens hoe duidelijk er bij Paulus is een groeiend zondebewustzijn gedurende heel zijn leven. 

Toenemend geloof
Zo is ook het geloof, het komen tot Jezus, het ingaan tot Christus en al Zijn heil niet een kwestie van dat eerste moment van het zien van Hem, het ontdekken van Hem. Het is een ingeleid worden, een ingaan tot al de verborgenheden van Christus en tot de schatten van Zijn genade. Het is een leven van het geloof, waarin men meer en meer verstaat: 'Want de zaligheid is ons nu nader dan toen wij eerst geloofd hebben' (Romeinen 13: 11).

Evenzo is de dankbaarheid, het leven der heiligmaking, een zaak van geoefend worden in de heiligheid van Christus, ook een zaak van zich oefenen. Paulus zegt tot Felix: 'En hierin oefen ik mijzelven, om altijd een onergerlijk geweten te hebben bij God en de mensen.' En Timotheüs geeft hij de raad: 'Oefen uzelven tot godzaligheid.' (1 Timotheüs 4: 7). Onnodig te betogen, dat ook dit een werk van gestadigheid is, die het leven vordert, die het leven geheel opeist. Waarom ook de dienst van het Woord genoemd wordt een godsdienstoefening. Die wordt beoefend, daarin wordt ook geoefend.

1. Laten we de ander erkennen in zijn eigenheid

De Heere heeft geen twee mensen hetzelfde gemaakt. We zien dit reeds bij de apostelen. Het emotionele optreden van Petrus heeft een andere verschijningsvorm dan de zich terugtrekkende Thomas. De alles verlatende Levi staat anders in het leven dan de geldgierige Judas, waarbij laatstgenoemde achteraf bezien een masker droeg. De mensen die met David optrokken, toch een man naar Gods hart, moet de moed soms in de schoenen zijn gezonken. Zo’n struikelganger!

Nergens roept de Bijbel op om in te stemmen met de zondige levensstijl van een ander. Wel wordt in de Schrift helder dat ieder karakter onderscheiden gevormd is. In Christus’ discipelenkring was er sprake van onderscheid. Wat kan het mij verwonderen dat een collega met een andere karakterologische bedrading bepaalde gemeenteleden meer kan helpen dan ikzelf, door hun prediking. Vaak heb ik moeten concluderen dat niet alleen theologische standpuntbepaling, maar ook de wijze waarop iemands persoonlijkheid gevormd is, op dit punt verschillend uitwerkt. Niet zozeer in de vrucht – dat ligt immers niet in onze hand -, als wel in de wijze van benadering. Wat een leerschool om elkaar aan te vullen; en dat positief te duiden als er opmerkingen over worden gemaakt in pastoraat of kerkenraad. 

1. Houdt rekening met ontwikkeling en investeer in relatie

We zijn mensen onderweg en ontwikkelen dus voortdurend. Johannes wordt door Jezus een zoon van de donder genomen, een Boanerges. Op enig moment wil Johannes vuur laten neerdalen op een huis, zodat tegenstanders in rook opgaan. Naderhand leren we hem kennen als de apostel van de liefde. Blijkbaar is iemands optreden niet statisch, er is sprake van ontwikkeling. Onder inwerking van de Heilige Geest worden mensen niet alleen in geestelijke zin van dood levend, maar is er ook sprake van levenslange vernieuwing. Door vragen, pijn en tegenslag heen, hervormt de Heere naar Zijn beeld. 

Wanneer mijn beeld van de ander in beton gegoten is, doe ik niets liever dan dit voor mezelf bevestigen. Zo houd ik het overzichtelijk en kan ik de ander steeds terugduwen in de mal die ik zelf voor hem gevormd heb. Alleen bevestigende informatie is daarbij bruikbaar. Wie voldoende afstand tot het innerlijk van de ander houdt, kan dit lang volhouden. Kom je echter na verloop van jaren persoonlijk in gesprek, dan moet je soms beschaamd erkennen dat je er op onderdelen naast zat. Laten we eerlijk zijn, moeten we dan ook niet erkennen een kwaad gerucht over de ander te hebben verspreid? Laten we iedere gelegenheid aangrijpen om elkaar werkelijk te ontmoeten. 

Elkaar erkennen, herkennen en waarderen; het hangt in grote mate samen met de bereidheid om elkaar te ontmoeten. Te durven genieten van de gaven die de ander kreeg, als een Godsgeschenk. Waarbij je niet omzichtig bent over theologische keuzes, maar de overwegingen daarachter proeft. Waar harten opengaan, is er verbinding in Christus. Mits Hij ons hart heeft. 

1. Elkaar aanspreken kan als er relatie is

Als ambtsdragers en predikanten dienen we ruimte te geven aan ontmoetingen op hartniveau. Zo leer je achter de jas (facultatief het gilet) en de das van de ander blikken, in het hart. Wie de anders nieren proeft, leert iemands optreden begrijpen. Dan is er ook ruimte om elkaar aan te spreken. We treffen Petrus na jarenlange trouwe dienst aan als een politicus bij de tafel van zijn volksgenoten, om der mensen wil. Paulus wijst hem terecht staande de vergadering. Blijkbaar was dit nodig. 

Vroeg of laat geraken we in een gesprek waarin een broeder je in vertrouwen vertelt dat een andere broeder – die jou lief is – op onderdelen minder te waarderen is dan jijzelf. Soms raakt dit het karakter, soms theologie, vaak beiden. Wat dan? Groei je bij die erkenning, ten koste van de ambtsbroeder die je lief is? Durf je te erkennen dat iemand die je lief is wellicht een blinde vlek ontwikkelt – en jij dus waarschijnlijk ook? Dan besef je gelijk wat een waarde persoonlijke ontmoetingen hebben, want wat zouden die twee broeders elkaar tot grote zegen kunnen zijn. 

Dit artikel verscheen eerder in Zicht op de Kerk, een uitgave van de Hersteld Hervormde Kerk.

‘Dat wordt een goede advent: Hij komt. Hij breekt door. Hij laat mij niet in de engte. Hij kwam om er mij uit te halen. Hier ben Ik, verklaart Hij. Hier ben ik, Heere Jezus, ik vertrouw mij aan U toe. Zo gaan ze door de poort. De Heer verhoorde mij in 't lijden en deed mij in de ruimte gaan. En vraagt iemand: hoe bent u door de poort gegaan, dan mag ik op Hem wijzen, op de Doorbreker. Daarom heet het: de poort des Heeren, en de poort van de gerechtigheid. Achter Hem aan, dat is het geheim van deze uittocht. En dat blijft het geheim van het bevrijde leven. Hun Koning zal voor hun aangezicht heengaan en de Heere in hun spits. De gids loopt voorop, of om in de buurt van het beeld van de tekst te blijven: de belhamel is de herder. Hij roept zijn schapen bij name en leidt ze uit. En, wanneer Hij Zijn schapen uitgedreven heeft, zo gaat Hij voor hen heen, en de schapen volgen Hem, omdat ze Zijn stem kennen. 

Als ze nu de vreemde, die het op hun ondergang voorzien heeft, maar niet volgen. Als ze nu maar achter die eigen herder verder gaan. Zien ze Hem soms niet, ze horen toch Zijn stem, ze kennen die uit duizenden. Ze gaan op Zijn wóórd af, dan gaat het niet fout. Ook dat is in de belofte begrepen: De Heere in hun spits. Het kost strijd, om te volgen, alleen maar en altijd weer te volgen. Maar volgen is: weet hebben van Hem Die voorgaat! Hij kijkt voortdurend naar hen om. Ik houd mijn hart vast voor die schapen. 

Binnen de omheining waren ze veiliger dan daarbuiten. Vindt u dat? Moeten ze daarom maar in de engte blijven zitten? De Heere denkt er anders over. Hij opent de poort. Hij leidt hen ook in het spoor der gerechtigheid, om Zijns naams wil. Zo trok Israël door de woestijn. Gevaarlijk was het daar, meer dan gevaarlijk! De Heere toog voor hun aangezicht, des daags in een wolkkolom en des nachts in een vuurkolom, dat Hij het voor hen deed lichten, zodat ze voort konden gaan in de nacht. Een goede voortgang wordt door Hem gegarandeerd. Hij breekt door, en Hij trekt voor hen uit. Wat ons in de weg komt, wat ons aan gevaren bedreigt en aan bezwaren benauwt: In hun spits. Houdt in uw weg het oog op Hem gericht. Staat en gaat in de vrijheid, die Hij verworven en weggegeven heeft. Hij is uw voorhoede en uw achterhoede. Hij is overal, waar u Hem nodig hebt. Hij helpt u overal doorheen; Hij loopt voor u uit, ook in het dal van de schaduw van de dood. Ook waar de hel haar grimmige kaken openspert. Christus, Die geboren werd, is ten hemel gevaren. De Voorloper, Die voor ons is ingegaan. Aan de overzijde, laten we voorgoed alle angst en alle nood achter ons, ze worden verzwolgen in de wateren van het verleden. Aan de overzijde treedt de gemeente aan met een lied. Het lied van Mozes en van het Lam. Gij leiddet in Uw goedertierenheid het volk, dat Gij verlost hebt. Totdat Uw volk, Heere, henendoor kome, totdat dit volk henendoor kome, dat Gij verworven hebt en dat Gij zult inbrengen.'

Er is nog plaats, gaat uit in struik en heg,
Opdat ook d’ armste ’t weet;
Verkondt het luid aan d’ uitgang van den weg,
De dis staat nog gereed!
Gaat, nodigt hen, die willen horen,
Al zijn ze nog zoo diep verloren,
Er is nog plaats, er is nog plaats!

Het is nog tijd! Zijn liefde roept u nog.
Zijn dienaars noden u.
Nog onbekeerd? Kom, zondaar, haast u toch!
Hoor naar Zijn roepstem nu!
Wordt één van Zijne disgenoten,
De deur is thans nog niet gesloten,
Het is nog tijd, het is nog tijd!

Straks is ’t te laat, de tijd vliegt snel daarheen,
O, kom nu toch gezwind!
Daar g’ anders straks, trots al uw droef geween,
De deur gesloten vindt.
De Bruigom komt, geen tijd verliezen,
Hem spoedig als uw Heiland kiezen!
Straks is ’t te laat, straks is ’t te laat!

Ernst Gottlieb Woltersdorf, 18de eeuw

U ziet het gebeuren! De belhamel maakt de weg vrij voor de kudde, hij breekt door. Zo zal de Heere Zijn volk bevrijden, dat is het werk van de Heere Jezus. Voor hun aangezicht gaat Hij Zijn weg, de weg van kribbe en kruis. God grijpt in. Hij trekt op, de God van de uittocht. Vindt hier niet opnieuw de uittocht plaats? Speelt het licht van pasen niet over dit schouwspel? Een poort, in het rijk van de dood, een opstandingsfeest; de steen is van het graf gewenteld. Wie nu door nood en dood omsingeld is, wie zich wendt en keert, maar er niet uitkomt, hij zie toe: Voor uw aangezicht. Hij ziet Christus. Tot ons heil. Voor hun aangezicht, dat is hun ten goede. Wij kijken er niet alleen naar, we ontdekken in deze Zaligmaker de zaligheid, in deze Redder de redding. In deze Doorbreker, de doorbraak: Zij zullen doorbreken en door de poort gaan. Ontdekken wij het echt, dan worden we erin betrokken, dan trekken we mee op, zoals Israël uit Egypte. Dat spreekt eigenlijk vanzelf. De hele kudde schommelt achter de belhamel aan naar buiten, ze duwen elkaar er doorheen! U kent de spreuk 'Als er één schaap over de dam is, volgen er meer'. Welnu: die Ene is over de dam. Hij is er doorheen. Hij is niet alleen, als Hij doorbreekt. Zij zullen! 

De poort, daarachter ligt het land van de vrijheid, van het leven. Daar zijn de grazige weiden en de zeer stille wateren. Wat zou dat allemaal betekenen, zou ik dat ooit te weten komen? Nu is het zover. Met en in de Heere Jezus, is het zover. Daar gaat Hij. Gaat Hem achterna! Aarzelt niet! En anderzijds: Hij neemt ons mee. Hij is immers onzer één geworden. Hij wil ons bij zich houden. Hij is de Doorbreker. En wat onmogelijk was wordt nu zo gemakkelijk: zij zullen doorbreken. Niet op eigen gelegenheid, maar op Zijn dag, op Zijn woord, op Zijn naam. Hij is hun Koning, ja daar ginds, helemaal vooraan. Zij gaan langs de Koninklijke weg door Zijn dood en opstanding heen, de vrijheid tegemoet. Niemand kan ze tegenhouden, terug dwingen binnen de kooi. Dit doorbreken is in het gevolg van Zijn doorbreken. Zij breken door in het gevolg van de Doorbreker. Sterker nog: in gemeenschap met Hem. De gemeenschap des geloofs! Zij zullen doorbreken en door de poort gaan. 

Er wordt wel eens geklaagd, dat er vandaag zo weinig 'doorbrekend werk' is. Men bedoelt dan, dat zo weinig mensen echt getuigen kunnen van hun bevrijding. Dat komt omdat ze niet echt getuigen van hun Bevrijder, van Christus Jezus. En misschien ook wel, omdat er weinig kennis van de ellende is. Zeker, daar wordt veel mee geschermd, maar dat is slechts schijn. Wie in het nauw zit, weet zich geen raad! Hij weet ook niet, wat er allemaal gebeuren moet, al wordt hem dat breedvoerig verteld. Het gaat hem om de verkondiging van Christus, van de Koning, van de Heere. Als een woord des geloofs, dat geloofwaardig is en geloof wekkend: De Heere in hun spits. Leest iemand dit, die zich afvraagt: hoe zal ik ooit doorbreken, hem antwoord ik: De doorbreker zal en zij zullen. Zo kan het, zo zal het. U leest de tekst toch als een belofte, en in die belofte hangt het een en het ander, samen, en ligt het: hij zal en zij zullen, vast. Ik zal ervoor zorgen, zegt de Heere. 

‘Nu is de ontdekking aan zonden niet een zaak van een ogenblik, niet van een jaar, maar zij is een zaak van het leven. Zie eens hoeveel er over de zonde gesproken wordt in uw catechismus in het stuk van de verlossing en in het stuk van de dankbaarheid, in het stuk van de heiligmaking. Zie eens hoe duidelijk er bij Paulus is een groeiend zondebewustzijn gedurende heel zijn leven.

Zo is ook het geloof, het komen tot Jezus, het ingaan tot Christus en al Zijn heil niet een kwestie van dat eerste moment van het zien van Hem, het ontdekken van Hem. Het is een ingeleid worden, een ingaan tot al de verborgenheden van Christus en tot de schatten van Zijn genade. Het is een leven van geloof, waarin men meer en meer verstaat: 'Want de zaligheid is ons nu nader dan toen wij eerst geloofd hebben' (Romeinen 13: 11).

Evenzo is de dankbaarheid, het leven van de heiligmaking, een zaak van geoefend worden in de heiligheid van Christus, ook een zaak van zich oefenen. Paulus zegt tot Felix: 'En hierin oefen ik mijzelven, om altijd een onergerlijk geweten te hebben bij God en de mensen.' En Timotheüs geeft hij de raad: 'Oefen uzelven tot godzaligheid.' (1 Timotheüs 4: 7). Onnodig te betogen, dat ook dit een werk van gestadigheid is, die het leven vordert, die het leven geheel opeist. Waarom ook de dienst van het Woord genoemd wordt een godsdienstoefening. Die wordt beoefend, daarin wordt ook geoefend.’