از مجموعه تاریخ شفاهی ایران

ابتهاج از شاخص‌ترین چهره‌های اقتصاد معاصر کشور، و رییس سازمان برنامه در دهه ۳۰ بود. لاجوردی هم از موثرترین اشخاص در شناخت ما از تاریخ معاصره. این دو نفر دقیقا چه کسانی هستند؟

حبیب لاجوردی، برادر موسسان گروه صنعتی بهشهر، و برادرزاده موسس پلی اکریل اصفهان هست که از سال ۱۳۴۸ کار اقتصادی خانوادگی رو کنار می گذاره و بقیه زندگی‌اش رو صرف مطالعه و پژوهشهای تاریخی و اقتصادی می‌کنه. مهمترین یادگار لاجوردی مجموعه تاریخ شفاهی ایرانه،‌ که در اون با ۱۳۴ نفر از چهره‌های شاخص تاریخ معاصر ایران مصاحبه می‌کنه. او مصاحبه‌ها رو برروی چند صد نوار کاست ضبط میکنه، که بعدا تبدیل به فایل رایانه‌ای شدند و الان در قالب بیش از هزار اپیزود در دسترس پژوهشگران قرار گرفتن. از جمله مصاحبه شوندگان، ابوالحسن ابتهاج بود که قریب ۱۰ ساعت با لاجوردی صحبت میکنه.

ابوالحسن ابتهاج (عموی ه.ا سایه) سه سال بعد از پادشاهی مظفرالدین شاه متولد شد. خرداد ۱۲۹۹ که روسها رشت رو اشغال کردند، جنگلیها پدرش رو کشتند. خودش و برادرش پیاده به تهران فرار می‌کنند. پاییز ۱۲۹۹، به دلیل تسلط خوبش بر زبان انگلیسی، کاری در بانک شاهی پیدا می‌کنه. 

بانک شاهی همون Imperial Bank of Persia هست که رویتر امتیازش رو از ناصرالدین شاه گرفته بوده. ابتهاج ۱۶ سال اونجا کار می‌کنه تا اینکه به پیشنهاد علی اکبر خان داور استعفا می‌ده و میره وزارت مالیه. چند سال بعد، ابتهاج مدیرعامل بانک ملی میشه، ولی شاید مهمترین نقشش در اقتصاد کشور رو در چهار سالی که رییس سازمان برنامه بود ایفا می‌کنه. میشه گفت اگه ابتهاج در نیمه دهه ۳۰ رییس سازمان برنامه نبود، تیم عالیخانی-اصفیا-سمیعی در دهه ۴۰ دستاوردی نمی‌داشتند. از اولین اقدامات ابتهاج متقاعد کردن مجلس وقت برای استخدام اقتصاددانان در سازمان برنامه بود. کار آسونی هم نبود. تا پیش از اون، سیاستگذاری بودجه‌ای صرفا یک امر حسابداری تلقی می‌شد، و مجلسیان اصلا نمی‌فهمیدند چرا باید هزینه مالی استخدام چند اقتصاددان در سازمان برنامه رو بپذیرند. ابتهاج انرژی بسیاری صرف کرد تا مجلس رو متوجه ارزش علم اقتصاد بکنه. ابتهاج ۶ اسفند ۱۳۷۷ فوت کرد.

منبع: https://youtu.be/bqseG96pMKg و https://t.me/Economics_and_Finance/963

گزیده پادکست فارسی | Persian Podcast Selection:

google podcasts | apple podcasts | castbox | spotify | pocket casts | RadioPublic | breaker | RSS