گفت‌وگوی تفصیلی رادیو فردا با عباس میلانی پژوهشگر تاریخ معاصر و استاد دانشگاه استنفورد در صدمین سالگرد کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ درباره رضا شاه پهلوی. تلاش می‌کنیم به‌اختصار ببینیم رضاشاه که به چهره و نمادی تاریخی تبدیل شده است که بود و موقعیت او را در شرایط ایران جدید بسنجیم و مدرنیزاسیون و تجددگرایی پسامشروطه، مسئلهٔ او با روحانیت شیعی، نسبت او با روشنفکران و چالش‌ها و نقدهای وارد بر دوران تاریخی او و البته خدمات او به ایران امروز را بر برسیم.

اگر بگوییم یکی از عجیب‌ترین مسیرهای تاریخ ایران در ذهن و خاطر ایرانیان معاصر را رضاشاه پیموده است، سخنی به گزاف نگفته‌ایم. روزگاری منجی ایران نامیده شد. کمی بعدتر و در کوران حکومتش، به‌دلیل سیاست‌های آمرانه و اصلاحات سریعی که داشت، نقد و نفرین گروهی از نخبگان و روشنفکران از یک سو و جمعیتی از آخوندها و متعصبان مذهبی را از  سوی دیگر به جان خرید. ر انتها نیز استعفای اجباری‌اش از سلطنت  موجی، اگر نگوییم چندگانه، دست‌کم دوگانه برانگیخت. برای دسته‌ای از  ایرانیان آن عصر که منتقدش بودند، جشن و پایکوبی و شادمانی به بار آورد و  رها شدن تنفسی که می‌گفتند شانزده سالی در سینه حبس بود. برای جمعیتی دیگر  اما فقدانش مساوی می‌شود با حذف رهبری وطن‌پرست، آهنین‌اراده و نجات‌بخش  میهن از طوفان آشوب‌ها، ویرانی‌ها، غارتگری ایلات و عشایر، ناامنی،  بی‌سوادی، بی‌هویتی تاریخی، بیماری‌های واگیر سراسری و عقب‌ماندگی‌های سیاه  عصر قاجار و پیش از آن. شگفتا که یکصدسال پس از کودتای او، جوانانی  در خیابان‌های ایران در هر تظاهرات خیابانی شعار «رضاشاه، روحت شاد!» سر  دادند و هر تحلیلگر و ناظر شرایط اجتماعی و سیاسی ایران را یک بار دیگر  حیرت‌زده کردند.

منبع: رادیو فردا

Persian Podcast Selection | گزیده پادکست فارسی