कोरोनाच्या काळात वेळेत लसीकरण झाल्याने आपल्याकडील मोठी प्राणहानी टळली. मात्र, अलीकडे कोव्हिशिल्ड लस घेतल्याने दुष्परिणाम होत असल्याच्या काही बातम्यांनी लोकांमध्ये काहीसे चिंतेचे वातावरण तयार होऊ लागले. या पार्श्वभूमीवर, या लसीकरणामुळे खरेच असे काही दुष्परिणाम दिसून आले आहेत का, असतील तर त्याची काय कारणे आहेत, सर्वसामान्य लोकांनी अशा बातम्यांमुळे चिंतित व्हावे या विषयावर संतोष देशपांडे यांनी बोलते केले आहे, पुण्यातील प्रसिद्ध अतिदक्षतातज्ज्ञ, कोव्हिड टास्क फोर्सचे डॉ. कपिल झिरपे यांना. या संवादामधून डॉ. झिरपे यांनी या विषयी अत्यंत स्पष्टपणे आणि सहजतेने तुमच्या-आमच्या मनातील प्रश्नांची उत्तरे दिली आहेत. आपण हा संवाद जरुर ऐका आणि एक जबाबदार नागरिक म्हणून इतरांपर्यंतही तो पोहोचवा. 

पक्षाघात म्हणजेच स्ट्रोक (ज्याला लकवा असंही संबोधलं जातं) हा एक प्राणघातक आजार, जो कधीही उद्भवू शकतो. ब्रेन स्ट्रोक गंभीर असला तरी त्याची लक्षणे जाणवताच, पहिल्या साडेचार तासांत उपचार मिळाले तर रुग्ण पूर्णतः बरा होण्याची शक्यता असते. हे कसे घडू शकते, या विषयावर संतोष देशपांडे यांनी बोलतं केलं आहे, पुण्यातील रुबी हॉल क्लिनिक येथील न्यूरो ट्रॉमा विभागाचे संचालक डॉ. कपिल झिरपे यांना. यानिमित्ताने, एकूणच स्ट्रोक म्हणजे नेमकं काय, तो कोणाला होऊ शकतो, त्यावर उपचार काय, त्यापासून दूर कसं राहता येतं या व अशा अनेक बाबींची उलगड डॉ. झिरपे यांनी अगदी साध्यासोप्या शब्दांत करुन दाखवली आहे. प्रत्येकानं जरुर ऐकावा आणि इतरांनाही ऐकवावा असा हा आरोग्यम् चा स्पेशल पॉडकास्ट. 

वेदना व्यवस्थापन म्हणजेच पेन मॅनेजमेंट ही महत्त्वपूर्ण वैद्यकशाखा. मात्र, आपल्याकडे अजूनही त्याविषयी फारशी माहिती उपलब्ध नाही. रुग्णाला वेदनामुक्त होता येतं का, अन्य आजार, त्यांवर उपचार सुरु असताना पेन मॅनेजमेंट हे उपचारतंत्र कसं काम करतं, साध्या सांधेदुखीपासून ते कर्करोगासारख्या दुर्धर आजारापर्यंत वेदनांवर स्वतंत्र उपचार घेता येतात का, असे उपचार नेमके काय असतात ? या व अशा अनेक प्रश्नांची उलगड पुण्यातील प्रसिद्ध पेन फिजिशियन डॉ. मेधा फडके यांनी केली आहे, संतोष देशपांडे यांसमवेतच्या या संवादामध्ये. जरुर ऐका आणि वेदनामुक्तीचा हा मार्ग समजून घ्या. 

नवजात बालकासाठी आईचं दूध हे अत्यंत महत्त्वाचं असतं. आपल्याकडे आईचं दूध बाळासाठी महत्त्वाचं आहे, हे मान्य होत असले तरी त्यासाठी परिस्थिती आणखी अनुकूल बनणं गरजेचं आहे. घर असो वा कार्यालय, तेथे कार्यरत प्रत्येक घटकाने ही गोष्ट कशी समजून घ्यायला हवी, या विषयावर पुण्यातील प्रसिद्ध बालरोगतज्ज्ञ डॉ. ज्योत्स्ना पडळकर यांनी साधलेला हा संवाद. जागतिक स्तनपान सप्ताहाच्या निमित्ताने, या सहसा फारशी चर्चा न होणाऱ्या मात्र अत्यंत महत्त्वाच्या विषयाचे विविध पदर डॉ. पडळकर यांनी उलगडून दाखवले आहेत. शिवाय, त्यावर त्यांनी लिहिलेल्या आईचं दूध..बाळासाठी या प्रसिद्ध पुस्तकाची उलगडही या निमित्ताने करुन दिली आहे. 

हृदयरोग उपचार प्रक्रियेत आधुनिक तंत्रज्ञानाने मोलाची भर घातली आहे. या तंत्रांचा नेमका कोणता फायदा आता रुग्णांना निदान व उपचारांत होतो आहे, त्यामुळे शस्त्रक्रियांचा सक्सेस रेट किती वाढला आहे, गंभीर व्याधी असणाऱ्या रुग्णांवर हृदयउपचार घेताना या तंत्रज्ञानाचा कोणता लाभ होणार आहे, हृदविकाराचे निदान करणाऱ्या तपासण्यांचा उद्देश काय असतो आणि त्यानंतर उपचाराची दिशा कशी ठरते या व अशा तुमच्या मनातील अनेक प्रश्नांची उलगड केली आहे आरोग्यम् च्या या विशेष भागामध्ये. त्यासाठी पुण्यातील प्रसिद्ध हृदयरोगतज्ज्ञ डॉ. अभिजीत पळशीकर यांच्याशी संतोष देशपांडे यांनी साधलेला संवाद आपल्याला हृदयरोग उपचारतंत्राची अत्यंत सोप्या शब्दांत उलगड करुन दाखवतो. जरुर ऐका आणि इतरांपर्यंतही पोहोचवावा, असा हा पॉडकास्ट. 

होमिओपॅथी उपचारपद्धती अनेकांनी अनुभवली आहे. तरीही त्याविषयी कित्येकांच्या मनात काहीसं कुतुहल तर बऱ्याच प्रमाणात शंकाही आहेत. पुण्यातील प्रसिद्ध डॉ. ठाकूर्स होमिओपॅथीचे प्रमुख डॉ. सचिन ठाकूर आणि डॉ. मेघा ठाकूर यांनी आरोग्यम् पॉडकास्टच्या या माध्यमातून संतोष देशपांडे यांच्यासमवेतच्या संवादातून होमिओपॅथी उपचारपद्धती सोप्या शब्दांत उलगडून दाखवतानाच, त्याविषयीच्या शंकांचेही निरसन केले आहे. होमिओपॅथी जाणून घेऊ इच्छिणाऱ्या सर्वांनीच जरुर ऐकावा आणि इतरांनाही ऐकवावा, असा हा आरोग्यम् चा खास भाग. 

कोविडचा नवा व्हॅरिएन्ट BF.7 ने चीनमध्ये खळबळ माजवली आहे. जगातील अनेक देशांसह भारतातही त्याचा प्रसार होत असल्याच्या बातम्यांमुळे सर्वसामान्य लोकांमध्ये काहीसे भीतीचे वातावरण आहे. अशा वेळी वैद्यकीय क्षेत्रातील तज्ज्ञ या परिस्थितीकडे कसे पाहतात, हे महत्त्वाचे ठरते. म्हणूनच, आरोग्यम् च्या या विशेष भागामध्ये प्रसिद्ध अतिदक्षतातज्ज्ञ डॉ. कपिल झिरपे यांच्याशी संतोष देशपांडे यांनी संवाद साधला. यातून पुढे आली, आपल्या मनातील अनेक प्रश्नांची, शंकांची सुस्पष्ट आणि आत्मविश्वास जागविणारी उत्तरे. जरुर ऐका आणि सर्वांपर्यंत आवर्जून पोहोचवावा, असा हा आरोग्यसंवाद! 

देशातील अत्यंत महत्त्वाच्या म्हणजेच महाराष्ट्र राज्याच्या आरोग्य खात्याची धुरा वाहणारे डॉ. तानाजी सावंत प्रथमच `आरोग्यम्` या आपल्या लोकप्रिय मराठी पॉडकास्ट प्लॅटफॉर्मवर खास आले अन् मनमोकळे बोलतेही झाले. राज्याच्या आरोग्याची धुरा वाहताना, त्यांना जाणवलेल्या गोष्टी, आव्हाने, त्यावर त्यांनी शोधलेली उत्तरे, अल्पकाळातच राबवलेल्या विविध संकल्पना आणि एकूणच, राज्याच्या आरोग्याविषयक त्यांचा दृष्टिकोन यांची थेट उत्तरे ऐकूया, या पॉडकास्टमधून. रोखठोक मते आणि धडक कामाची पद्धत असणारे, हे आरोग्यमंत्री राज्यातील जनतेच्या आरोग्याप्रति किती गंभीर आहेत, किंबहुना, त्यांच्या विचारांची दिशा काय आहे, याचे दर्शन घडविणारा हा आरोग्यम् चा खास भाग. 

कर्करोग म्हणजेच कॅन्सर हा शब्द ऐकला तरी घाबरायला होतं, इतकी त्याची धास्ती सर्वांना असते. अशा स्थितीत, कॅन्सर नेमका कसा होतो, त्याची प्राथमिक लक्षणं काय असतात, त्याचे निदान कसे होते, निदान झाल्यानंतर उपचाराची दिशा कशी ठरते हे सारं आपणास ठाऊक असणं गरजेचं आहे. पुण्यातील प्रसिद्ध कॅन्सरतज्ज्ञ डॉ. श्रीनिवास कुलकर्णी यांनी अत्यंत साध्या-सोप्या शब्दांत आरोग्यम् पॉडकास्टमध्ये हे सारं उलगडून दाखवलं आहे संतोष देशपांडे यांसोबतच्या संवादातून. 

कोविडच्या तीन लाटांमध्ये सर्वांनाच कोविडसह विविध आजारांना तोंड द्यावं लागलं. कोविडचा प्रादूर्भाव कमी झाला असला तरी, इतर आजार बळवण्याची शक्यता आता वाढली आहे, त्यामुळे कोविडपश्चात आरोग्याची काळजी कशी घ्यावी, आपली जीवनशैली कशी असावी, मधुमेह असलेल्या रूग्णांनी काय विशेष काळजी घेतली पाहिजे आणि आपलं आरोग्य उत्तम कसं ठेवावं, यासारख्या तुमच्या मनातील अनेक प्रश्नांची उत्तरं दिली आहेत, पुण्यातील प्रसिद्ध अतिदक्षता आणि मधुमेहतज्ज्ञ डॉ. कपिल बोरावके यांनी ‘आरोग्यम्’च्या या विशेष पॉडकास्टमध्ये!