Een paar jaar eerder zag ik ze op een heel andere plek. Ik moest goed kijken, toen wist ik het zeker. Op een veerpont in New York zaten ze, ineengedoken in natte regenjassen. Ze waren er om 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Amerika te vieren, maar hier gingen ze op in de massa. Twee mensen op leeftijd. Toen ik hallo zei, zag ik die typische Wim Kok-glimlach. Raar om elkaar hier te ontmoeten.

Terecht klonk de afgelopen dagen vooral lof voor Wim Kok. Maar zijn leiderschap eindigde tragisch, net als dat van twee andere grote PvdA-leiders, Willem Drees en Joop den Uyl.

Drees werd in 1958 na tien jaar premierschap door zijn eigen fractie aan de kant gezet. De PvdA stelde te hoge eisen en toen hield het op. Den Uyl werd in 1982 door zijn PvdA-ministers in het ongelukkige kabinet Van Agt/Den Uyl/Terlouw gesmeekt om het leiderschap over te dragen. Dat gebeurde pas vijf jaar later, in 1986 toen Kok het overnam.

Kok staat nu te boek als succesvol premier, maar halverwege zijn tweede kabinet zijn er vanuit de PvdA pogingen gedaan het kabinet te laten vallen, zodat het partijleiderschap vervroegd over kon gaan op fractievoorzitter Ad Melkert. Mariette Hamer, nu voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, vertelt erover in het boek De Neergang van de PvdA van Wilco Boom. De PvdA dacht onhaalbare eisen te stellen meer geld voor onderwijs en zorg maar Kok gaf dat geld gewoon, gesteund door VVD-minister van Financiën Gerrit Zalm. Het was een kopie van het scenario dat leidde tot de val van het vierde kabinet-Drees, met een onverwachte afloop.

Melkert stond te trappelen om het over te nemen, maar Kok wilde niet weg. Hij twijfelde lang, het PvdA-campagneteam voor 2002 werkte zelfs met twee scenarios: één voor een campagne met Kok en één zonder. Kamervoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven zaagde openlijk aan Koks stoelpoten. Binnen de Nederlandse samenleving is de heersende opinie: het is mooi geweest, zei ze kerst 2000 in Nieuwe Revu.

Kok wilde wel stoppen, maar pas ná de verkiezingen van 2002. Hij vreesde de campagnevraag hoe lang hij daarna nog wilde aanblijven. Dan had hij moeten liegen en dat kon hij niet. Een paar weken na de aankondiging van zijn vertrek kwam 9/11, die vreselijke aanslag op de Westerse wereld. Kok wilde op zijn besluit terugkomen, maar het was te laat.

Hoe het afliep is bekend. De PvdA verloor 22 zetels, de LPF van Pim Fortuyn won de verkiezingen en CDAer Jan Peter Balkenende werd minister-president. De Franse president Charles de Gaulle zei het al: elk politiek leven eindigt in schipbreuk.

See omnystudio.com/listener for privacy information.