Rozmawiamy o moralistyczno-dydaktycznym dialogu z XV wieku, a także o jego drukowanej wersji odkrytej kilka lat temu przez profesora Wiesława Wydrę ("Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania..."). Co takiego wyszło z "jebłka" w raju? Czy upersonifikowana Śmierć na pewno była kościotrupem? Kogo Śmierć nie była w stanie pokonać?

Teresa Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 2008.

Okładka: Karta tytułowa "Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania..." (zawierającego Rozmowę Mistrza Polikarpa ze Śmiercią), wydanego nakładem Macieja Szarffenberga w 1542 roku.

Rozmawiamy o jednym z najwybitniejszych osiągnięć polskiego średniowiecza, a także o archetypie matki w kulturze europejskiej. Na czym polega apokryficzny spór Marii z Archaniołem Gabrielem? Czym był plankt i co znaczy Stabat Mater?

Przywołujemy III Symfonię op. 36 "Symfonię Pieśni Żałobnych" Henryka Góreckiego.

Teresa Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 2008.

Okładka: Pietro Lorenzetti "Opłakiwanie" (1310-1329) (fragment), bazylika w Asyżu 

Drugi odcinek z cyklu średniowiecznego poświęcamy na omówienie Bogurodzicy. 

Opowiadamy o misternej konstrukcji pieśni, a także na czym polegał zabieg tropowania, czym są motywy deesis, trina sanctitas i trimorfon. 

W odcinku wykorzystujemy na prawach cytatu fragment ścieżki dźwiękowej z filmu "Krzyżacy" (1960) Aleksandra Forda.

Powołujemy się na podręcznik "Średniowiecze" Teresy Michałowskiej. 

W pierwszym odcinku drugiego sezonu wprowadzamy w średniowiecze. Odpowiadamy na pytanie dlaczego ten okres dziesięciu wieków zyskał nazwę "średnich". Przedstawiamy datację w Europie i w Polsce, najważniejsze wydarzenia historyczne, po krótce omawiamy myśl filozoficzną św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu, a także charakterystykę różnych gałęzi sztuki (teatr, muzyka, architektura).

Teresa Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 2008.

Władysław Tatarkiewicz, Historia Filozofii Tom 1., Warszawa 2005.

Zbigniew Herbert "Kamień z katedry".

okładka: Philosophia et septem artes liberales z manuskryptu Hortus deliciarum.

Co tak naprawdę znaczy słowo „apokalipsa”, jakie plagi spadły na grzeszne miasto i jak wyglądała szarańcza wielkości konia o ludzkiej głowie.  Zastanawiamy się nad motywem miasta w kontekście Babilonu przeciwstawionemu Nowemu Jeruzalem.

Jako konteksty przywołujemy: „Bal w operze” Juliana Tuwima, „Piosenkę o końcu świata” Czesława Miłosza, „Tyle radości w jednym zdaniu wstępu” Tomasza Bąka, a także filmy „Metropolis” Fritza Langa i „Siódmą pieczęć” Ingmara Bergmana.  Pomagają nam jak zazwyczaj teksty Anny Świderkówny.  Wszystkie cytaty przywołujemy za Biblią Tysiąclecia.

Anna Świderkówna, Rozmowy o Biblii, Warszawa 2009.

T. Szczepański: Apokalipsa według Ingmara Bergmana, „Kwartalnik Filmowy”, 1995-1996.

Okładka: W. Blake "The Great Red Dragon and the Beast from the sea" (1805-1810).

Rozmawiamy o alternatywnej wersji życia Jezusa - męża, ojca i rzemieślnika, w oparciu o powieść Nikosa Kazantzakisa "Ostatnie kuszenie Chrystusa" oraz film Martina Scorsese o tym samym tytule. Zastanawiamy się, czym dla współczesnej kultury jest mit zmartwychwstania Jezusa oraz gatunek przypowieści wyrosły z Biblii. 

Okładka: H. Siemiradzki "Chrystus w domu Marii i Marty" (1886)

W pierwszym odcinku poświęconym Nowemu Testamentowi rozmawiamy o postaci Jezusa i jej wpływie na europejską kulturę. Staramy się dotrzeć do Jezusa historycznego, odartego z dogmatów wiary, nieprzetworzonego przez wieki myśli chrześcijańskiej, w czym pomaga nam lektura "Jezus Niechrystus" Piotra Augustyniaka. Dyskutujemy o teorii dwu źródeł pochodzenia tekstów Ewangelii. Przywołujemy Mistrza Eckharta, teorię Claude Boismarda, "Q -Ewangelię Galilejską" ks. Antoniego Paciorka oraz "Klucz do Biblii" W. J. Harringtona.

P. Augustyniak, "Jezus Niechrystus", Gdańsk 2021.

Okładka odcinka - "Żółty Chrystus" (1889) Paula Gauguina. 

W kolejnym odcinku zastanawiamy się dlaczego "Pieśnią nad pieśniami" - a więc najważniejszą z pieśni - nazywa się poezję miłosną i pozornie najbardziej świecki tekst w Biblii. 

Pieśń nad Pieśniami cytujemy w przekładzie Biblii Tysiąclecia.

W następnym odcinku z cyklu biblijnego staramy się przejrzeć postać Hioba. Czy naprawdę był zupełnie pokorny i bez szemrania poddał się woli boskiej; czy był raczej "nieposkromionym buntownikiem", jak pisała o nim Anna Świderkówna?

Wśród licznych kontekstów pojawia się "Faust", "Dziady", "Drugie szczęście Hioba" Anny Kamieńskiej, "Dżuma" Alberta Camusa, "Streszczenie" Wisławy Szymborskiej, a także film "Lewiatan" Andrieja Zwiagincewa. 

Okładka - "Hiob wyszydzany przez swoich przyjaciół" (1825) William Blake.

W kolejnym odcinku z cyklu biblijnego pochylamy się nad cyklem Józefa. Opowiadamy o pokręconych losach syna Jakuba - od sprzedania przez braci w niewolę aż do wywyższenia przez Faraona. Czerpiemy garściami z tetralogii Tomasza Manna "Józef i jego bracia", schodząc do "bezdennej studni przeszłości", w której toczyły się losy Józefa. 

Ponownie odwołujemy się również do "Księgi J" Harolda Blooma; Przywołujemy twórczość Brunona Schulza: "Sklepy cynamonowe", "Sanatorium pod klepsydrą" oraz manifest jego "Mityzacja rzeczywistości" .

Merytoryczną podporą był dla nas również podcast biblisty, doktora hab. Marcina Majewskiego https://open.spotify.com/show/1A92dnALGX7ggiysVUsJBr?si=f5fe14c37b0d4ae0

Wszystkie cytaty z Biblii jak zawsze przywołujemy za Biblią Tysiąclecia. 

Okładka - "Juda i Tamar" (1840) Horace Vernet.