De componistenkamer

Voor deze aflevering van de podcastserie De componistenkamer bezocht Melchior Huurdeman de ordentelijke werkruimte van Rozalie Hirs met uitzicht op het IJ.

In het gesprek leest ze voor uit haar dagboeken, met anekdotes over haar leraar Louis Andriessen, verklaart ze haar liefde voor het fenomeen frequentieberekening en draagt ze op muzikale wijze een gedicht voor.

Rozalie Hirs, geboren in de jaren zestig in Gouda. Van jongs af aan ontpopt zich de liefde voor taal, muziek, wetenschap en technologie en ontwikkelt zich gaandeweg een geheel eigen muzikale stem. In de jaren negentig studeert ze hoofdvak compositie aan ‘t Koninklijk Conservatorium in Den Haag, eerst bij Diderik Wagenaar en dan bij Louis Andriessen. In die tijd presenteert ze ook steeds vaker haar gedichten aan de buitenwereld. In 1999 vertrekt ze met een Fulbright-beurs naar New York om aan Columbia University te studeren bij de Franse componist Tristan Murail. In 2007 promoveert ze aldaar met een proefschrift over hedendaagse spectrale compositietechnieken. Haar composities worden uitgevoerd door gerenommeerde ensembles en orkesten, waaronder ASKO|Schönberg, Klangforum Wien, Musikfabrik en het Radio Filharmonisch Orkest. Sinds 2003 kan ze leven van haar werk. Bij Uitgeverij Querido verschijnt tot nu toe een zevental dichtbundels, van Locus (1998) tot recentelijk oneindige zin (2021).

Nu in 2022 is Rozalie Hirs vele prijzen en onderscheidingen verder, en behoudt ze die onstilbare honger naar schoonheid.

Voor deze aflevering van de serie De componistenkamer ging Melchior Huurdeman op bezoek bij Rokus de Groot. Hij werd in 1947 in het Gelderse Aalst geboren in een streng gelovig gezin. Zingen in de huiskamer en orgelspelen waren zijn eerste stappen in de muziek.

Een gesprek over zijn reizen naar India, over een dierbaar boekje uit zijn jeugd en over de stem van zijn moeder. 

 

Het blijft hoe dan ook en iedere keer weer een bijzonder gevoel om iemands privédomein binnen te stappen. Zeker bij iemand wiens  naam en muziek je al heel lang kent. De nog steeds zeer actieve Rokus de Groot, inmiddels 75 jaar, woont en werkt in Amsterdam-West.

In de huiskamer staat een fraaie bruine Pleyel vleugel met in zijn ronding een klavecimbel gedrukt. Schilderijen en beelden verraden zijn liefde voor India. De werkkamer ligt een verdieping lager…

 

Op 11- jarige leeftijd kreeg Rokus zijn eerste orgellessen in de Grote Kerk van Dordrecht en studeerde hij van 1958 tot 1968 bij organist Willem Vogel. Maar professioneel organist worden wilde hij uiteindelijk niet. Hij ging muziekwetenschappen studeren aan de Universiteit van Amsterdam en studeerde cum laude af. In 1991 promoveerde hij aan de Universiteit van Utrecht. Er volgde een leven van college’s geven, artikelen schrijven, symposia bezoeken en conferentie organiseren…wereldwijd. Vanaf 2000 werd hij hoogleraar muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam (hoofdvak: Muziek van de 20ste en 21ste eeuw). Naast alle bedrijvigheid componeerde hij en dat tot op de dag van vandaag.

In deze aflevering van de podcast serie De componistenkamer is Melchior Huurdeman te gast in het hele huis van componist Roderik de Man in Amsterdam. 

 

Het begint allemaal op de begane grond in de studio van wijlen Annelie de Man. Zij overleed in 2010. Alles is nog hetzelfde in de ruimte, er is in al die jaren niets verschoven.

Roderik de Man schrijft over haar: Wij zijn meer dan 50 jaar gelukkig samen geweest, 43 jaar ervan getrouwd en ons huwelijk was ook in artistiek opzicht zeer inspirerend. Ik schreef een aantal stukken voor haar, met en zonder elektronica en ze voerde ze op briljante wijze uit over de gehele wereld. Annelie begreep waar componeren over gaat en vele componisten vonden werken met haar aan een nieuw werk zeer inspirerend.

 

De kamer van Roderik ligt 3 verdiepingen hoger.  

Roderik de Man (Bandung Indonesië 1941) begon als slagwerker. 

Hij studeerde het vak aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en volgde daarnaast compositielessen bij Kees van Baaren en werkte onder leiding van Dick Raaijmakers in de beruchte elektronische studio. Later zou hij zelf compositie en theorie doceren aan dit instituut. Van 1972 tot 2007.

Deze aflevering van de podcastserie De componistenkamer vindt plaats in Arnhem in de werkruimte van Matthijs Kieboom. Hij kan zichzelf een succesvol filmcomponist noemen. Hij componeerde onder andere muziek voor de series Dummie de Mummie, Piraten van Hiernaast en Van der Valk en voor de films Wolf, Bloody Marie en Missing.

Melchior Huurdeman praat met hem over zijn liefde voor Jerry Goldsmith, ‘little friend’ Bob Ross en de wolf. De film ‘Wolf’ gaat over het dier dat sinds enkele jaren zijn comeback heeft gemaakt in Nederland. “Bij een natuurfilm is er minder noodzaak om na te denken over de rol van de muziek. Het leuke is dat je muzikaal meer een vertellende rol hebt, omdat er geen dialoog is, aldus Matthijs Kieboom.

In deze aflevering van de podcastserie De componistenkamer neemt Melchior Huurdeman samen met componist Jan-Peter de Graaff de Intercity richting Eindhoven. De 30-jarige De Graaff is met recht een veelgevraagd componist en vooral de grote orkesten weten hem te vinden.

Jan-Peter componeert dus in de trein, 1e klas dat wel. Hij is in het bezit van een Dal Vrij Abonnement en weet op de dag zelf nog niet welke trein hij gaat pakken. In deze aflevering dus even niet de rust van een werkkamer, geen dierbare foto’s, pennen, schilderijen of boeken, maar alleen het uitzicht vanuit een treincoupe. Uit het raam tuurt hij het liefst naar weilanden met een dikke laag mist overdekt, naar koeien en herten in de verte, naar de ondergaande zon en… naar dichtbegroeide bossen in de maand april.

In deze aflevering praat Melchior Huurdeman met de eminente componist Daan Manneke, over de Zeeuwse kleigrond, de vreugde van het zingen, het archipel concept en de muzikaliteit van een duif. 

 

De werkkamer van Daan Manneke is sinds de betrekking in 1971 niet heel erg veel veranderd. Vanuit zijn raam kijkt hij uit op een statige straat in Breda. Als hij een van de ramen op zondagmorgen opent kan hij de kerkklokken nog beter horen en wordt het weer een aparte dag. 

 

Daan Manneke werd 83 jaar geleden geboren in Kruiningen, hij is een Zeeuw. Van huis uit leerde hij dat zingen de meest basale manier is van muziek maken. Door de jaren veroverde Manneke een prominente plaats in het muziekleven, als musicus, pedagoog en componist. Hij kreeg een berg culturele onderscheidingen op zijn borst gespeld, voor zijn spirituele zoektocht naar het volmaakte.

Vanaf het Leidseplein loop je via een aantal straatjes naar het huis van componist Willem Jeths. Hij woont boven een pizzeria wat niet uitzonderlijk is in deze buurt. De houten trap is oud en heeft versleten donkerbruine treden. De kamer op de eerste verdieping is een beetje Jugendstil-achtig ingericht. Zie je wel, muziek zegt heel veel over de maker.

Willem Jeths werd geboren in Amersfoort in 1959. Hij studeerde in Utrecht compositie bij Hans Kox en Tristan Keuris. De prijzen kwamen al rap. Hij viel op met zijn ongehoorde klanken, kleuren en speeltechnieken. Hij verstond het ambacht van orkestreren als geen ander. Willem Jeths werd een toonaangevend componist.

In 1993 brak hij door met het vioolconcert ’Glenz’, gecomponeerd voor Amsterdam Sinfonietta en solist Peter Brunt. ‘Glenz’ werd bekroond en internationaal zo goed ontvangen dat het beroemde Kronos Quartet direct een strijkkwartet bestelde.

Vooral het licht is van levensbelang in zijn werkkamer. Op dit moment schrijft hij zijn tweede celloconcert…aan de piano. In de kamer van Jeths staat geen enkele computer. “Ik ben altijd op zoek naar een randje, een soort kleur die je eigenlijk nooit via zo’n programma kunt oproepen. En dan hoor ik het liever van binnen.”

We spreken over het licht en de dood, over Nederland en Italië, over de opera Ritratto en zijn meesterlijke Requiem.

Piet-Jan van Rossum kleurt zwaar over de randjes. Het huis van componist Piet-Jan van Rossum ligt aan de dijk in Fijnaart, een dorp in de gemeente Moerdijk. Er staan kasten vol platen met ranzige muziek, want daar houdt ie van. Hij heeft honderden films op dvd, van het intelligentere soort en verder schilderijen, beelden, poezen, meters stripboeken, een oude piano en een vleugel. Hij heeft naast muziek en lezen een fascinatie voor film.

Hij groeide op in het Westland en ging in 1985 compositie studeren in Den Haag oa. bij Louis Andriessen, Jan Boerman, Peter-Jan Wagemans en orgel bij Rienk Jiskoot.

Zijn bouwjaar is 1966, maar hij voelt zich oud. Van Rossum richt zich bovenal op het componeren. In zijn eigen woorden: “Ik ben lid van een oeroude stam wilde en schuwe vertellers, spelend met tijd en vorm, met vensters naar tuinen waar de tijd trager verloopt.” Piet-Jan van Rossum, de plattelandscomponist: “ergens in de verte is dat wat ik wil aanpakken: de decadentie van de Westerse samenleving, de arrogantie om mens en natuur te scheiden en onszelf tot koning te kronen en met mijn bescheiden muziek, die zich niet opdringt en niet wil sturen het luik openkrijgen dat bij ons allen zit dicht gesoldeerd. Zodat we onszelf en onze taak weer in proportie zien. Klein, bescheiden, geliefd en belangrijk.”

Mathilde Wantenaar kijkt uit over Amsterdam, de stad waar ze 28 jaar geleden werd geboren. Hier studeerde ze ook aan het conservatorium, bij de componisten Willem Jeths en Wim Henderickx. De weg naar haar nieuwste orkestwerk ‘Meander’ voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest ging niet over rozen. Ze vertelt openhartig over de worstelingen tijdens Corona die veel musici en componisten zullen herkennen. Samen met haar vriend leeft ze in 1 ruimte. In hetzelfde zolderappartement componeert ze ook. Er staat een piano, een cello, een gitaar, een computer en een breimachine.

De muziek van Mathilde Wantenaar wordt omschreven als lyrisch, betoverend en eclectisch en toch authentiek. De combinatie van haar vakmanschap en openheid voor een breed scala aan genres maken Wantenaar tot een veelzijdig componist.

Ze schreef inmiddels stukken voor het Nederlands Philharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor, het Nederlands Blazers Ensemble en het Amsterdam Sinfonietta. Een maand geleden ging haar compositie ‘Meander’ in premiere tijdens de Matinee. Het was een opdrachtwerk van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

De vrachtwagen-secunde van Giel Vleggaar. Alles is oud in de kleine gele werkkamer van componist Giel Vleggaar (1975). Zijn meest dierbare object in de ruimte is zijn harde schijf. Giel werkt op dit moment samen met een architect aan een heuse studio en die grenst weer aan een nieuw te betrekken woning buiten Amsterdam. Maar zover is het nog niet.

Hij was een gevierd componist en schreef voor grote orkesten en gerenommeerde ensembles. Zijn pianoconcert voor pianist Ralph van Raat is een klassieker. Tien jaar geleden gooide Vleggaar het roer om. Met een partituur maken was hij maanden zoet. “Een traag en stroperig proces waar je voornamelijk alleen mee worstelt. En dat was ik op een gegeven moment gewoon zat. Het was ook een beetje een baan geworden. Als je over drie maanden al weet wat je moet gaan schrijven is het allemaal niet zo spannend meer.”

Hij ging zwemlessen geven en dompelde zich onder in de popmuziek. “This is the real thing.”