Muziek is een vrouwelijk woord

In de filmmuziekspecial van 'Muziek is een vrouwelijk woord' richt Rebecca van der Weijde de blik voorbij de grenzen van klassieke muziek en zet ze de spotlights op filmmuziek. Waar zijn de vrouwen naast grootheden als Ennio Morricone, Hans Zimmer en John Williams? Rebecca gaat op onderzoek uit. Ze spreekt NPO Radio 4-collega Jet Berkhout over haar liefde voor filmmuziek, klopt aan bij docent filmcompositie Jurre Haanstra om te praten over de nieuwe generatie componisten en bespreekt het vak met filmcomponist met Matthijs Kieboom. Aan de telefoon spreekt ze de Britse filmcomponiste Rachel Portman, die de soundtracks schreef voor onder andere 'Chocolat' en 'Emma'. Rachel won als eerste vrouw ooit de Oscar for Best Original Score. Hoe was dat voor haar? En hoe ervaart zij als vrouw het vak van filmcomponist? 3, 2, 1... and action!

Hoe zit het met de klassieke vrouwengeschiedenis aan de andere kant van de oceaan, in de Verenigde Staten? Eind 19e eeuw was een roerige periode voor Amerika: de nasleep van de Burgeroorlog, de industrialisatie, rassenverschillen. Een onrustige tijd, ook voor de kunst en cultuur. Wisten er Amerikaanse vrouwen naam te maken in de klassieke muziekwereld? Rebecca van der Weijde duikt met historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven in het leven van Florence Beatrice Price, de eerste Afro-Amerikaanse componiste die voor een symfonieorkest schreef. Ook kijken ze naar de huidige situatie van vrouwen in de klassieke muziek en werpen ze een blik vooruit. Wat is het toekomstige ideaal?

Na Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk, is het tijd voor de verhalen van eigen bodem. Kennen we in de klassieke muziekgeschiedenis ook Nederlandse vrouwelijke componisten? Zeker! Aan het begin van de 20e eeuw zorgden componiste Henriëtte Bosmans en celliste Frieda Belinfante voor wat opschudding. Twee succesvolle vrouwen, maar wel met heel wat weerstand en tegenslagen. Ook op dirigeervlak is er een onmisbare naam: Antonia Brico, de eerste Nederlandse dirigente die ons land voortbracht. Wat zijn hun verhalen? In de vijfde aflevering van 'Muziek is een vrouwelijk woord' klopt Rebecca van der Weijde aan bij historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven en zoeken ze samen de levens van de vrouwen uit.

Tijd voor een succesverhaal! Alhoewel... Eind 19e eeuw worden in Parijs de zussen Nadia en Lili Boulanger geboren, misschien wel twee van de meest invloedrijke vrouwen uit de klassieke muziekgeschiedenis. Kleine Lili blijkt een virtuoos componeertalent en wint op haar 19e als eerste vrouw ooit de prestigieuze Prix de Rome. Ook Nadia blinkt uit, vooral in haar skills als pianopedagoog. Het gaat de vrouwen voor de wind, tot Lili op haar 24e overlijdt aan de Ziekte van Crohn. Wat gebeurt er met haar oeuvre? En hoe komt het dat veel grote componisten uit de 20e eeuw hun carrière te danken hebben aan Nadia? In de vierde aflevering van 'Muziek is een vrouwelijk woord' ontrafelt Rebecca van der Weijde samen met historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven de verhalen achter deze twee getalenteerde en bijzondere vrouwen.

De jonge Alma Schindler, ook wel beschreven als "de mooiste vrouw van Wenen", trouwt als 22-jarige met componist Gustav Mahler. Na Gustavs dood heeft ze affaires met bekende kunstenaars en trouwt ze nog twee keer. Mede hierom staat ze in de geschiedenisboeken als femme fatale. Van echtgenoot Gustav moest Alma haar eigen talent - ze was een begaafde pianiste en componiste - in de koelkast zetten. In huize Mahler kon er maar één componist zijn. Alma accepteerde dat, maar ze vond toch een manier om haar naam stevig te vestigen. Met muziek, maar ook via haar persoonlijkheid. En daar maakte ze zichzelf lang niet altijd populair mee. Een bekende term binnen de muziekwetenschap is het 'Alma-Probleem'. Wat betekent het? Waarom zijn er zoveel mensen tegen Alma en haar bedoelingen? En bestaat er ook zoiets als het 'Gustav-Probleem'? In de derde aflevering van 'Muziek is een vrouwelijk woord' duikt Rebecca van der Weijde samen met historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven in het fascinerende leven van deze klassieke vrouw.

Clara Schumann was de productiefste componiste en meest begaafde pianiste van haar tijd. Waarschijnlijk ken je haar vooral vanwege haar achternaam - de naam van man Robert, maar ze was de kostwinner in huize Schumann. En dan tijdgenote Fanny Mendelssohn. Ze kon fantastisch componeren en hielp haar broer Felix, maar volgens de maatschappij was ze meer geschikt als huwelijkspartner en moeder. Succes vs. tragedie. Wanneer kan je het als vrouw maken, en wanneer ben je slachtoffer van de tijd? In de tweede aflevering van 'Muziek is een vrouwelijk woord' duikt Rebecca van der Weijde samen met historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven in de verborgen levens van deze klassieke vrouwen.

Stel je voor: je bent een wonderkind, kan al jong fantastisch pianospelen, componeert als de beste, tourt door Europa en draagt de achternaam Mozart. Een succesverhaal, denk je. Ja, wel voor Wolfgang Amadeus. Maar niet voor zijn grote zus Maria Anna. Waarom liepen hun wegen zo anders? Van Kassia en Hildegard von Bingen tot Caccini en Mozart: in de eerste aflevering van 'Muziek is een vrouwelijk woord' duikt Rebecca van der Weijde samen met historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven in de verborgen levens van deze klassieke vrouwen.

Mozart. Mendelssohn. Schumann. Je hebt vast wel eens van ze gehoord. Maar nee, het gaat niet om Wolfgang, Felix en Robert. Het is tijd voor de vrouwelijke componisten! De gordijnen van de welverdiende bühne gaan open voor de Maria Anna's, Fanny's en Clara's van deze wereld. In de podcast 'Muziek is een vrouwelijk woord' van NPO Radio 4 en AVROTROS blazen Rebecca van der Weijde, historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven het stof van de verborgen vrouwen van de klassieke muziekgeschiedenis.