Toen Wilders zich onafhankelijk verklaarde, waren zijn standpunten nog vintage rechtervleugel VVD. Zo moest flink gesnoeid worden in de uitkeringen en de kinderbijslag. Opmerkelijk genoeg wilde Wilders toen nog moslims winnen voor de democratie en van EU-haat was geen sprake: er hoefde nog geen hek om Nederland.

Wilders zat toen in zijn eentje in de Kamer en dacht: hoe kan ik groter groeien. Hij bedacht drie speerpunten. Nederland moest islam-vrij worden, moest uit Europa en allerlei lasten moesten omlaag, maar uitkeringen omhoog. Vooral dat laatste was puur opportunisme. Hij zag dat de SP succesvol werd en door een deel van het SP-programma te kopiëren, kon hij niet alleen rechtse hardliners binnenhalen, maar ook sociaal-conservatieve kiezers.

Geert slaagde glansrijk. Bij de verkiezingen van 2010 haalde hij maar liefst 24 Kamerzetels en hij werd zelfs gedoogpartner van het eerste kabinet-Rutte. Maar toen hij daar halverwege de rit uitstapte, verloor hij negen van die 24 zetels. Hij had zijn kiezers teleurgesteld. Bij de Kamerverkiezingen vorig jaar krabbelde Wilders weer wat op.

Maar gisteren, bij de raadsverkiezingen, bleek dat kiezers die teleurgesteld zijn in de traditionele partijen niet meer automatisch PVV stemmen. En dat terwijl het in Rotterdam erom zou gaan spannen, als je de media mocht geloven. De PVV deed mee! Zou die Leefbaar Rotterdam gaan overvleugelen als grootste partij? Het werd een schamele twee zetels. En in Amsterdam, waar Wilders nooit mee durfde te doen, scoorde Thierry Baudet op Wilders zijn terrein uit het niets drie zetels.

Natuurlijk, netto won de PVV zetels, geen wonder als je voor het eerst meedoet in 28 gemeenten. Maar in de twee steden waar de partij al eerder deelnam, ging ze achteruit. In Den Haag bleven er nog maar twee zetels over, terwijl ex-PVVer Richard de Mos met negen zetels de grootste werd. Op de verkiezingen van vorig jaar na, verliest Wilders sinds 2010 zetels op plekken waar hij vaker meedoet. Dat zie je ook bij Statenverkiezingen en Europese verkiezingen. Door futloze campagnes en geblunder met kandidaten kijken kiezers naar alternatieven.

Lokale partijen als Leefbaar Rotterdam en landelijk blijkt uit peilingen - vooral het Forum voor Democratie. De gematigde partijen zullen opgelucht ademhalen. Zo van: die PVV, dat hebben we ook weer gehad. Maar daarmee is het radicaal-populisme niet weg. Het is de verdomde plicht van alle politieke partijen om te blijven proberen met ontevreden, soms echt boze kiezers in gesprek te komen. Dat is een heel moeilijke opdracht. Maar voor die partijen is er één lichtpuntje. Veel kiezers weten inmiddels: van Wilders moeten we het ook niet hebben.

See omnystudio.com/listener for privacy information.