#13 drijfzand is geen pratende plant 

In aflevering 13 van ETEN IS WETEN verkennen Karsten, Joris en Hidde de veranderende natuur van Nederland en de complexe relatie tussen voedsel en politiek. Ze blikken terug op de jaren '50, vanaf wanneer grote stukken 'woeste' land in Nederland getransformeerd werden in landbouwgrond. Heide, vaak gezien als natuurlijk landschap, blijkt een product van menselijk ingrijpen te zijn. Ze vragen zich af: was deze transformatie echt nodig? En waarom maakte Karsten zich zo druk over drijfzand?

Verder duiken ze in de controverse rond Nutri-Score en Nutella in Italië, waar het systeem wordt bekritiseerd om traditionele producten te benadelen. Deze voedselstrijd onthult hoe diep voedsel en politiek met elkaar verweven zijn, zelfs leidend tot onverwachte allianties tussen politieke stromingen in Italië over het behoud van voedselcultuur. Ook in Nederland zien we dit fenomeen, zoals Thierry Baudet die ‘groente-woke’ wordt met zijn lokale voedselbox.

Tot slot bespreken ze het fascinerende onderzoek over plantencommunicatie. Zo blijkt dat acaciabomen reageren op vraat door chemische signalen uit te zenden naar buurbomen. Planten blijken zelfs geluid te kunnen maken onder stress. Dit roept de vraag op: hoe gaan we om met het 'gevoelsleven' van planten en wat betekent dit voor onze interactie met de natuur?

Luister naar deze aflevering van ETEN IS WETEN voor een diepgaande kijk op de verbanden tussen natuur, voedsel en maatschappij.

Feit #1 Nederland was een woest land in de jaren 50

📚Bron: Het landschap, de mensen - Auke van der Woud uitgeverijprometheus.nl/boeken/landschap-de-mensen-gebonden

🌸Moeras in Drenthe https://nl.wikipedia.org/wiki/Bourtangermoeras 

🍃Onderzoek Frans Vera https://research.wur.nl/en/publications/grazing-ecology-and-forest-history 

Feit #2 Italiaanse voedingsnationalisten verzetten zich tegen de Nutri-Score

🍎Bron: Foodlog www.foodlog.nl/artikel/nutri-score-strijd-tussen-voedingsmodernisten-en-gastro-nationalisten-nog-n/

🐌Slow Food https://slowfood.nl/ 

🧀Arc of Taste https://www.fondazioneslowfood.com/en/what-we-do/the-ark-of-taste/ 

Feit #3 Planten praten

🌱Bron: Scientas https://scientias.nl/klik-klik-planten-blijken-geluid-te-maken-als-ze-het-moeilijk-hebben/ 

🌳NRC https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/14/neem-de-belangen-van-planten-serieus-a4162140

#12 Een aardappeleter is geen nutriscore

In deze aflevering van ETEN IS WETEN nemen Karsten, Joris en Hidde je mee op een reis door de kunstgeschiedenis. Ze belichten het verhaal van Gordina de Groot, vaak geportretteerd door Vincent van Gogh en bekend als de Mona Lisa van het dorpje Gerwen. Ontdek haar fascinerende portret in de shownotes.

Ze duiken ook in het recente onderzoek dat aantoont dat de focus op koolhydraten in de veredeling heeft geleid tot een afname van nutriënten in onze groenten, fruit en vooral granen. Ze verkennen de historische context van deze ontwikkeling en hoe toegankelijkheid van groenten en fruit is veranderd in de afgelopen eeuw. Nu we genoeg koolhydraten hebben, is het tijd voor veredelaars om hun focus te verleggen?

Verder bespreken ze de verwachting dat boodschappen dit jaar niet goedkoper zullen worden. Met een prijsstijging van 31% in twee jaar tijd, en specifiek de kaas die veel duurder is geworden, vragen ze zich af: wat is de rol van supermarkten in de voedseltransitie, en zijn zij echt de schuldigen van deze prijsstijgingen?

Feit #1 Gordina de Groot wordt ook wel de Mona Lisa van Gerwen genoemd

🖼 Van Gogh Museum https://www.vangoghmuseum.nl/nl/collectie/s0139V1962

Feit #2 Groenten en fruit bevatten vroeger meer nutriënten dan nu

🍐Chemistry World https://www.chemistryworld.com/features/is-modern-food-lower-in-nutrients/4018578.article 

Feit #3 Boodschappen worden dit jaar niet goedkoper

🏪 NPO1 Radio

https://www.nporadio1.nl/podcasts/sven-op-1/100882/marc-jansen-centraal-bureau-levensmiddelenhandel-denkt-dat-de-prijs-van-boodschappen-niet-daalt-22-december-2023

Aflevering #11 vruchtgroenten zijn geen schimmels met Jelte van Kammen

Deze week verwelkomen we in ETEN IS WETEN een nieuwe gast: Jelte van Kammen, een ware 'titan of industry' uit het Westland en drijvende kracht achter paprika's, tomaten en het platform Stop the Food Fight, dat deze podcast mogelijk maakt. Jelte deelt zijn visie op een duurzame toekomst voor de glastuinbouw, die verder reikt dan de vaak genoemde 'hoogtechnologische' aspecten. Hij brengt een boodschap van optimisme en innovatie, die de complexiteit van deze sector belicht.

Hij gaat in op de toenemende maatschappelijke kritiek op glastuinbouwpraktijken en hoe de sector, ondanks uitdagingen zoals het energievraagstuk en het nog niet behalen van de Parijsdoelstellingen, vooroploopt met oplossingen. Jelte bespreekt ook hoe glastuinbouw bijdraagt aan het energienetwerk door stroom terug te leveren en af te nemen en waarom kassen meestal aan de kust te vinden zijn.

Verder duiken ze in het belang van vitamine D, een vetoplosbare micronutriënt. Van het belang van vetrijk voedsel tot het nuttigen van supplementen, eieren of shiitakes, er zijn vele manieren om voldoende vitamine D binnen te krijgen.

Tot slot maken ze een diepe duik in de wereld van derogatie, de regeling die Nederland toestond meer mest te gebruiken dan andere Europese landen, en die recentelijk is afgeschaft. Ze bespreken de lange geschiedenis van het mestprobleem in Nederland en de noodzaak om deze uitdagingen niet langer te negeren.

Feit #1 De CO2-uitstoot van de glastuinbouw daalt

🍅GF actueel https://www.gfactueel.nl/correctie-co2-uitstoot-glastuinbouw 

🌟WKK www.energids.be/nl/vraag-antwoord/wat-is-een-wkk-of-warmtekrachtkoppeling/615/ 

 🧪WUR https://www.wur.nl/nl/onderzoek-resultaten/onderzoeksinstituten/economic-research/show-wecr/energiegebruik-en-co2-emissie-glastuinbouw-in-2022-sterk-beinvloed-door-hoge-energieprijzen.html

Feit #2 door dataverzameling over CO2 footprint kunnen we als sector betere keuzes maken

💫Horti Footprint https://hortifootprint.nl/ 

Feit #3 Als je een vitamine D tekort hebt, eet dan ei

🍳 Aavalabs https://aavalabs.com/blogs/news/10-myths-and-little-known-facts-about-vitamins

Feit #4 Boeren hebben een groot probleem met het verdwijnen van derogatie

 🐄Volkskrant https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/de-peperdure-mesthoop-groeit-de-boer-straks-boven-het-hoofd-als-vanaf-1-januari-de-beperkingen-gaan-gelden~b87328a8/

🌎Kaderrichtlijn Water https://unievanwaterschappen.nl/waterkwaliteit/kaderrichtlijn-water-krw/

💡Brundtland definitie https://www.cbs.nl/nl-nl/economie/landbouw/monitor-duurzame-agro-grondstoffen-2016/duurzaamheid

#10 Tonijn is geen zalm

Vandaag luister je naar alweer de 10e (!) aflevering van ETEN IS WETEN. Met meer dan honderden vaste luisteraars dé podcast waar de zin en onzin van voedsel wordt besproken. Om dat te vieren behandelen Hidde, Joris en Karsten een luisteraarsvraag over tonijn 🐟. Kunnen we na deze aflevering massaal de vriezer een paar graden warmer zetten. Onthult Hidde dat rauwe zalm pas vanaf de jaren 90 in sushi zit om een verrassende reden. Heeft Karsten samen met ChatGPT een speciaal menu samengesteld met enkel lokaal verkrijgbare ingrediënten in januari. Lokaal is beter, horen we vaak, maar is dat wel altijd zo?

Links en bronnen:

Feit #1 De temperatuur van je vriezer kan drie graden hoger ingesteld worden

🥶Bron Food Business www.foodbusiness.nl/ondernemen/artikel/10907023/temperatuur-vrieshuizen-kan-3-graden-hoger

Feit #2 Zalm zit pas sinds de jaren 90 in sushi

🍣Bron NPR https://www.npr.org/2015/09/18/441530790/how-the-desperate-norwegian-salmon-industry-created-a-sushi-staple

📚 Innovation and it’s enemies https://www.bol.com/nl/nl/f/innovation-and-its-enemies/9200000055729376/

Feit (of eigenlijk vraag) #3 Wat zou je in januari eten in Nederland wanneer je alleen lokaal zou eten?

📚 Eating to Extinction - Dan Saladino https://libris.nl/boek?authortitle=dan-saladino/eating-to-extinction--9780374605322

🍺Jopen brouwerij https://www.jopenbier.nl/

#9 De broodcultuur is geen ijskast

🥂 Gelukkig nieuwjaar van ETEN IS WETEN! 🎉 Deze week schuiven Joris, Hidde en Karsten aan tafel met Sigrid Wertheim-Heck, professor aan de Wageningen Universiteit. Aan het begin van het nieuwe jaar maken ze zich zorgen over de Nederlandse broodcultuur en het tekort aan groenten in onze dagelijkse voeding. Ook bespreken ze de introductie van de suikertaks - is dit de oplossing waar we op hebben gewacht?

Ze duiken in de fascinerende wereld van regeneratieve landbouw, een richting die nu ook door bedrijven als Nestlé en Cargill wordt omarmd. Ze verkennen waarom dit wellicht een positieve ontwikkeling is, en waarom duurzame landbouw complexer is dan het lijkt.

De urban legend dat de oranje kleur van wortels een eerbetoon is aan het koningshuis komt ook aan bod. Wist je dat 50% van alle zaden zijn oorsprong vindt in Nederland?

Tot slot bespreken ze het feit dat een groot deel van ons voedsel uit het buitenland komt. Gaan we naar meer lokale productie toe? Ze verkennen de vraag: wat gaan we waar eten, gezien onze expertise in exporteren en het verwaarden van producten. Een intrigerende aflevering die licht werpt op de herkomst van ons dagelijks brood en groenten. Nu te beluisteren! 🍞🌱🌍

Feit #1 Een kwart van alle mensen haalt de richtlijn van voldoende groente en fruit 

🍽Bron NOS https://nos.nl/artikel/2490186-basisscholen-noord-limburg-testen-warme-schoollunch-vol-groenten 

🧃Suikertaks bij EenVandaag https://eenvandaag.avrotros.nl/item/welke-dranken-krijgen-een-belastingverhoging-en-hoe-wordt-dat-bepaald-en-andere-vragen-over-de-suikertaks-beantwoord/ 

🍊Preventieakkoord https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gezondheid-en-preventie/nationaal-preventieakkoord

Feit #2 De voedingsindustrie zet vol in op regeneratieve landbouw

Bron Foodlog 🌱https://www.foodlog.nl/artikel/gun-regeneratieve-landbouw-het-voordeel-van-de-twijfel/

🥬Regeneratieve framework https://saiplatform.org/wp-content/uploads/2023/09/sai-platform_-regenerating-together_september-2023.pdf 

🍽Table Debates https://tabledebates.org/ 

🧑‍🌾Boerderij Bodemzicht https://www.bodemzicht.nl/ 

Feit #3 De wortel is oranje vanwege ons koningshuis (of niet?)

🥕Culy https://www.culy.nl/inspiratie/waarom-zijn-wortels-oranje/ 

🥕Nature https://www.nature.com/articles/d41586-023-03035-0 

Feit #4 75% procent van ons dagelijks voedsel komt uit het buitenland

#8 Een regenworm is geen cheerleader

In de achtste aflevering van ETEN IS WETEN 🧠🍴 gaan Joris, Hidde en Karsten opnieuw de diepte in met drie boeiende voedsel- en landbouwfeiten. Ze onthullen het verrassende verhaal van de regenworm: niet zo onschuldig als we denken en zeker niet overal ter wereld een vanzelfsprekendheid. Hoe heeft dit kleine beestje zich dan wereldwijd verspreid en wat betekent dit voor de biodiversiteit?

Ook wordt de controversiële oproep van de FAO om de wereldwijde vleesproductie te verhogen tegen het licht gehouden. Is een mondiale herverdeling van eiwitten de sleutel tot het oplossen van honger en voedseltekorten? Wat denkt de WUR ervan, en is het mogelijk om de wereld te voeden met enkel plantaardige eiwitten? De meningen zijn verdeeld en de zoektocht naar consensus blijft een uitdaging.

En dan is er Hidde’s enthousiasme over de veredelingsmethode Crispr Cas, een technologie om zacht fruit langer houdbaar te maken (en meer..). Maar is deze techniek echt nodig om de wereldbevolking te voeden, of verliezen we de nuance in het gepolariseerde debat? Een oproep aan experts om hun licht te laten schijnen in een toekomstige aflevering!

Mis deze intrigerende aflevering niet en laat je verrassen door de complexe wereld van voedsel en landbouw.

Feit #1 Er waren geen regenwormen in Amerika voor de komst van Columbus

🪱Bron: The Columbian Exchange

https://eu.newsleader.com/story/life/2014/09/27/thank-columbian-exchange-modern-foods/16243549/ 

📚1493 (ipv 1491) - Charles C. Mann: https://libris.nl/boek?authortitle=charles-c-mann/1493--9789041713001

Feit #2 In een nieuw rapport suggereert de FAO dat de vleesproductie omhoog moet om wijdverspreide honger en voedingstekorten in ontwikkelingslanden aan te pakken

🥩Bron: Financial times https://www.ft.com/content/2eb93884-0aa3-4590-98ec-5b15cc1d9f44 

🌽Onderzoek WUR https://www.wur.nl/nl/nieuws/wereld-is-te-voeden-met-alleen-plantaardige-voeding.htm#:~:text=Er%20worden%20voldoende%20plantaardige%20eiwitten,plantaardig%20dieet%20in%20westerse%20landen.

Feit #3 Dankzij Crispr-Cas is het mogelijk om framboos langer houdbaar te maken

Dit alles wordt op je bord gelegd dankzij Stop the Food Fight, een platform dat zich richt op een nieuw, verbindend voedselverhaal. 

Het is bijna kerst! 🎄Daarom luister je deze week in ETEN IS WETEN naar Hidde, Joris, Karsten en onze geluidsman Benno die een kerstquiz doen: “Wat zegt de bijbel over landbouw?” 👼🏻 Met verrassende wijsheden en inzichten over het verbouwen van de meest vruchtbare gewassen, (inmiddels) onconventionele teelttechnieken, de reinheid van vissen, de schijf van vijf meets de bijbel en een pleidooi voor de herintroductie van het jubeljaar. Pak pen en papier en verzamel een paar mede-luisteraars en doe mee.

In aflevering zes van ETEN IS WETEN verwelkomen Hidde, Joris en Karsten Joszi Smeets, voedselonderwijsmaker en expert op het gebied van regeneratieve landbouw. Samen bespreken ze de evolutie van het boerenberoep, waarbij boeren steeds meer andere activiteiten ontplooien naast traditioneel boeren. Deze trend roept vragen op over de toekomst van de landbouw: Is verbreding een noodzaak of een probleem?

Ze stippen het belang van dieren in ons voedselsysteem aan voor zowel mest als upcycling, zoals varkens die M&M's verwerken. Hidde werpt een ethisch vraagstuk op met zijn voorkeur voor een voedselsysteem zonder dieren. Dit onderstreept hoe voedselkeuzes niet alleen berusten op kennis, maar ook diep geworteld zijn in ons gevoel.

Joszi deelt het inspirerende verhaal van Fannie Lou Hamer, een Amerikaanse burgerrechtenactiviste en pionier van gemeenschapslandbouw. Haar werk met Freedom Farm illustreert hoe voedsel een sleutelrol speelt in het aanpakken van ongelijkheid en afhankelijkheid binnen het systeem.

Tot slot bespreken ze de rol van “hoeksteenorganismes” - op z’n CDA’s gezegd - zoals bijen en wolven. De conclusie? Als je de bijen echt wil helpen, kun je het beste inheemse bloemen zaaien. Of laat je tuin rewilden (daar hoef je weinig voor te doen). 

#1 Het aantal boeren met nevenactiviteiten groeit

🏦Onderzoek Rabobank https://www.rabobank.nl/kennis/d011400285-landbouwtransitie-de-bijdrage-van-neveninkomsten 

💱Boer en de wereldmarkt https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/lever-boeren-niet-langer-uit-aan-de-lage-prijzen-op-de-wereldmarkt~b9bf0707/

👪Landbouwakkoord https://www.landbouwakkoord.nl/ 

📦Support Your Locals https://www.supportlocals.nl/ 

#2 Een voedselsysteem met dieren is beter dan een systeem zonder dieren

🐖Circulair voedselsysteem, Imke de Boer https://www.youtube.com/watch?v=aIachRGCvdc 

#3 De voedsel is de sleutel voor aanpakken van ongelijkheid

🌾Fanny Lou Hamer https://lifeandthyme.com/commentary/fannie-lou-hamer-and-farming-as-activism/  

🏙️Bloei en Groei https://www.bloeiengroei.org/ https://www.bloeiengroei.org/

#4 De bijenkorf is slecht voor de bijen

🐝

🌸The Pollinators https://www.thepollinators.org/

☘️Kwekerij De Hessenhof https://www.hessenhof.nl/  

In de nieuwste ETEN IS WETEN aflevering ontrafelen we de complexe relatie tussen media, maatschappij en landbouw.

We bespreken hoe een gebrek aan stedelijk inzicht in het boerenleven heeft geleid tot wijdverspreide misvattingen. Ook duiken we in de historie van 'agrarisch exceptionalisme', de periode na de Tweede Wereldoorlog waarin boeren vrij spel hadden, wat een immense invloed heeft gehad op hoe de samenleving vandaag de dag over boeren denkt.

We verkennen ook de 'tovenaarsdroom' Neom, de toekomstige Saoedische stad, die een voorbeeld is van voedselproductie onder extreme omstandigheden, met high-tech Nederlandse kassen, kweekvis en -vlees. Vraag is: zal de rest van de wereld hiervan profiteren?

Ook gaan we in op de schrikbarende impact van vleesverspilling, die veel verder gaat dan een beschimmeld stuk brood. Tenslotte beantwoorden we vragen van luisteraars over de complexe aard van duurzaamheid en emoties rondom glyfosaat.

Feit #1 de media weet niks van landbouw

🪡 Glyfosaat uit de giertank: https://x.com/Hiddemhigh/status/1725609362712862936?s=20 

📇Hidde in De Groene Amsterdammer https://www.groene.nl/artikel/de-problemen-zag-je-van-mijlenver-aankomen  

🐦Jeroen Candel op X https://twitter.com/JeroenCandel 

Feit #2 Er komen Nederlandse kassen in Saoedische stad van de toekomst

🏙️Bron Nederlands Dagblad https://www.nd.nl/nieuws/economie/1190558/deze-westlandse-kassenbouwer-gaat-in-de-saoedische-megastad-n 

🐟Neom food system https://www.constructionweeksaudi.com/news/neom-bluenalu-sustainable-food 

Feit #3 Jaarlijks sterven 18 miljard dieren zonder dat ze op je bord belanden

🐄Bron onderzoek Universiteit Leiden https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2023/11/18-miljard-dieren-per-jaar-ze-sterven-wel-maar-belanden-niet-op-je-bord 

Luisteraarsvraag #1: Wat is jullie definitie van duurzaamheid?

🧠Brundtland definitie van duurzaamheid https://www.un.org/en/academic-impact/sustainability 

Luisteraarsvraag #2: Hoe verklaar je de brandbrief van minister Adema over glyfosaat?

🌱Reactie op glyfosaat https://www.foodlog.nl/artikel/pan-europa-sleept-europese-commissie-voor-de-rechter-over-glyfosaattoelatin/ 

In deze aflevering van ETEN IS WETEN verwelkomen we Nadia Zerouali, een veelzijdige chef, presentator, schrijver, ondernemer en voedselsysteemveranderaar. We ontdekken waarom tomaten beter niet in de koelkast bewaard kunnen worden en waarom ze een slechte match zijn met aubergines. De discussie neemt een interessante wending als we het hebben over het gebruik van gewasbescherming/ landbouwgif (afhankelijk van je standpunt).

We blikken terug op de verrassende evolutie van onze eetgewoonten: van brood met gips en krijtmeel tot de rijke diversiteit aan gezonde opties nu, en hoe dit ironisch genoeg mede te danken is aan de opkomst van fabrieksvoedsel.

We verkennen de implicaties van de verkiezingen op ons dagelijks eten en sluiten af met Nadia's ultieme keukentip: schaf een airfryer aan. Maar zou Geert Wilders het daarmee eens zijn?

Luister naar ETEN IS WETEN voor een smaakvolle verkenning van kennis, historie en politiek 🧠🥦.

Links:

🥦Low Food: www.lowfood.nl 

Feit #1 Een tomaat mag niet in de koelkast

🍅 Bron Voedingscentrum:

https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/koken-en-bewaren/welke-groenten-bewaar-je-buiten-de-koelkast.aspx

🖼Tentoonstelling Kadir van Lohuizen https://www.hetscheepvaartmuseum.nl/doen/tentoonstellingen/verwacht/food-for-thought 

Feit #2 Het Europees Parlement heeft het plan voor halvering gewasbescherming in 2030 afgeschoten

🇪🇺Bron NOS: “Europarlementariers stemmen pesticidenplan weg” https://nos.nl/artikel/2498867-onverwachte-wending-in-brussel-europarlementariers-stemmen-pesticidenplan-weg 

🧪Trends in gewasbescherming https://www.clo.nl/indicatoren/nl001516-afzet-gewasbeschermingsmiddelen-in-de-land--en-tuinbouw 

Feit #3 De eerste avocado kwam pas in de jaren 80 naar de nederlandse supermarkten

 🥑Bron Holy shit - Jaffe Vink: https://libris.nl/boek?authortitle=jaffe-vink/holy-shit---9789044637076 

Feit #4 De PVV zegt dat al het voedsel BTW-vrij moet worden

📜Bron: partijprogramma PVV https://www.pvv.nl/images/2023/PVV-Verkiezingsprogramma-2023.pdf 

🛒AD over boodschappen uit buitenland https://www.ad.nl/economie/boodschappen-duurder-door-onmogelijk-maken-van-inkoop-buitenlandse-producten~a0877fa3/#:~:text=Klanten%20in%20de%20supermarkt%20zijn,het%20ministerie%20van%20Economische%20Zaken.

🧸Swipswap om speelgoed te ruilen: https://www.swipswap.nl/ 

📺Binnenste Buiten: https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/