คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

ถ้าพูดถึงเรื่องความเห็น เราเคยได้ยินไหม ความเห็นอันสูงสุด ความเห็นอันประเสริฐ พระพุทธเจ้าเรียก ทัสสนานุตตริยะ ความเห็นอย่างยอดเยี่ยม คือในชีวิตเราทุกคนที่มันเคลื่อนไหวอยู่ นอกจากการพูด การกระทํา การคิด เราสังเกตไหมว่ามันมีความเห็น ความเห็นเยอะมาก แต่ว่าโดยสรุปมันมีอยู่ ๒ อัน คือ เห็นถูก กับ เห็นผิด ส่วนเห็นผิดมันเป็นอะไรยังไงก็เยอะ เห็นถูกเป็นอะไรยังไงก็เยอะ แต่เห็นอันสูงสุด ความเห็นที่พระพุทธเจ้าสรรเสริญจริงๆ มันเหนือจากผิดจากถูก ความเห็นนั้น คือ การเห็นในความเป็นอนัตตา นี่อันสูงสุด และเห็นอะไรเป็นอนัตตาก็ไม่สูงสุดเท่ากับการเห็นขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา การเห็นว่าขันธ์ ๕ เป็นอนัตตานี่สูงสุดที่สุดในเรื่องของความเห็นทั้งหลาย ถ้าเราจะ “คิดเห็น” อะไรก็ตาม ในที่สุดแล้วก็สมควรที่จะให้ความเห็นมันลงไปที่ขันธ์ ๕ เป็นอนัตตาให้ได้ เพราะเมื่อมีความเห็นลงไปที่ขันธ์ ๕ ว่าเป็นอนัตตา ความเห็นอันนั้นมันจะเป็นปัญญาให้กับจิต ส่วนความเห็นอันอื่นน่ะอยู่ในอํานาจของอวิชชาหมดเลย เพราะว่ามันเป็นความเห็นที่เป็นสังขตธาตุ คือ มันถูกลากจูงเข้าไปปรุงให้มันเกิดความเห็น

“พระพุทธเจ้าไม่ได้เคยยกย่องความเห็นอันใด เพียงแต่ตรัสว่า ความเห็นอันสูงสุดที่อยู่เหนือความเห็นทั้งปวง คือ เห็นว่าขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา” 

พระพุทธเจ้าตรัสว่า

รูปํ ภิกฺขเว อนตฺตา เวทนา อนตฺตา สญฺญา อนตฺตา สงฺขารา อนตฺตา วิญฺญาณํ อนตฺตา

เรายังห่างไกลอยู่ใช่ไหม? เราลองน้อมเข้ามาดูสิว่า รูปํ อนตฺตา ว่ามันเป็นอย่างไร? รูปเป็นอนัตตา โดยความเข้าใจเราที่เราเห็นมาแต่เดิม รูปมันเป็นอะไร? เป็นอัตตาตัวตน แต่พระพุทธเจ้าบอกความเห็นอันสูงสุด คือ รูปเป็นอนัตตา แล้วมันจะเป็นอนัตตาได้อย่างไร? ก็ต้องดูตามความเป็นจริงของมันที่มันเป็น ใช่ไหม? ที่มันเป็นอนัตตาเพราะว่ามันไม่อยู่ในอํานาจ ควบคุม บังคับ บงการ ของใครได้ มันเปลี่ยนแปลงแปรปรวนไปตามเหตุตามปัจจัยของมัน แม้นว่าเราจะไปประคับประคองพยายามในการที่จะควบคุมมันอย่างไร  สุดท้ายไม่สามารถที่จะควบคุมได้ คือ ไม่อยู่ในอํานาจในการบังคับบัญชาของใคร นั่นแหละมันจึงไม่มีอัตตา ถ้ามันมีอัตตา ถ้ามันเป็นตัวเป็นตน มันก็สามารถที่จะควบคุมบังคับบงการได้ แต่เนื่องจากเราไม่สามารถที่จะไปควบคุมบังคับบงการได้ เราจะมีเงินกี่ร้อยล้าน กี่หมื่นล้าน เราก็ไม่สามารถที่จะไปบังคับควบคุมรูปให้เป็นอัตตาได้เลย ในที่สุดในความเป็นจริงของรูปแต่ละรูป แต่ละรูป มันเป็นอนัตตา คือมันไม่มีตัวตนจริงๆ  มันแค่เกิดขึ้นชั่วขณะ ชั่วขณะ และก็แตกสลายไป เกิดขึ้นแล้วก็แตกสลายไป เกิดขึ้นแล้วก็แตกสลายไป ใครจะไปสําคัญหมายรูปนี้เป็นอย่างไรก็สุดแท้แต่ แต่ในที่สุดรูปนี้เป็นอนัตตา ไปหวังสาระอะไรจากรูปนี้ สุดท้ายก็คือการคว้าน้ำเหลว ไม่สามารถที่จะมีมันขึ้นมาได้

ต่อไปเป็นเวทนา ความรู้สึกที่มันเกิดขึ้นแต่ละครั้ง แต่ละครั้ง เช่น ความรู้สึกว่าอย่างไรบ้าง? ความรู้สึกว่ามันเป็นสุข ความรู้สึกเป็นสุขเป็นอย่างไร? ความรู้สึกเป็นสุข คือ อะไรที่มันเกิดขึ้นมาแล้วมันตอบโจทย์ลงตัว อย่างเรายืนตรงกลางแดด มันร้อนมากเลยใช่ไหม? รู้สึกเป็นทุกข์ เพื่อหลบหลีกจากการร้อนนี่ทำอย่างไร? วิ่งเดินเข้ามาในศาลาแอร์เย็น ความรู้สึกนั้นมันตอบโจทย์ใช่ไหม? อันนั้นเรียกว่า สุข สุขเวทนา นี่ความรู้สึกเป็นสุข เวทนาพวกนี้แต่ละวัน แต่ละวัน เยอะมาก ยั้วเยี้ยไปหมดเลย ทั้งสุขเวทนา ทั้งทุกขเวทนา ทั้งอทุกขมสุขเวทนา รวมความก็คือความรู้สึกน่ะคือเวทนา ความรู้สึกเหล่านี้ที่มันเกิดขึ้นในแต่ละวันมันเยอะไหม? ความรู้สึกทั้งหมดนี้มันเป็นอนัตตา คือเราไม่ควบคุมได้ ถ้าหากว่ามันเป็นอัตตาใช่ไหม? ถ้ามันเป็นอัตตา พอเราเข้ามา อุ้ย รู้สึกสดชื่น สบาย ถ้ามันเป็นอัตตา เราก็ควบคุมเลย ให้มันรู้สึกอย่างไร? สดชื่น สบาย ชั่วกัปชั่วกัลป์ แต่สุดท้ายเป็นอย่างไร? ไม่สามารถควบคุมบังคับบัญชาบงการมันได้เลย

สญฺญา อนตฺตา สัญญาไม่ใช่ตัวตน สัญญาคืออะไร? คือ ความจําได้ ความหมายรู้ ความคาดหมาย จําอะไรบ้าง? เยอะมากใช่ไหม? แต่เราจะเห็นได้เลยที่มันเป็นอดีต คือมันเป็นอนัตตาให้เห็นแล้ว แต่ตัวที่มันจําได้อยู่ จําสิ่งนั้นได้ จําสิ่งนี้ได้ จําสิ่งนู้นได้ แล้วสุดท้ายเป็นอย่างไร มันก็หายไป ที่จําได้น่ะมันหายไป

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

พร้อมแล้ว ตั้งกายตรง วางกายนิ่ง หน้าวางให้มันอยู่ในระดับพอดี เข้าสู่ดํารงสติเฉพาะหน้า ไม่กด ไม่เน้น ไม่เค้น พอดำรงสติอยู่เฉพาะหน้า ให้แกนกลางของตัวรู้อยู่ที่ปลายจมูกเป็นทางเดินลมหายใจ พอเข้าปั๊บมันก็รู้ลมได้เลย

นิ่งอยู่ที่ฐานรู้ลม ทันทีที่เข้าปั๊บ มันจะถูกรายล้อมด้วยอดีต อนาคต ด้วยปัจจุบัน ก็ไม่สนใจแค่รู้มัน

ลมเข้ารู้ ลมออกรู้ ลมเป็นอย่างไรรู้อย่างนั้น จิตนิ่งอยู่ที่ฐาน ทุกอย่างมีแค่สิ่งที่ถูกรู้ ไม่ไหลเข้าไปหาในความหมายของสิ่งที่ปรากฏใดๆเลย ไม่ว่าจะเป็นเสียง เป็นรูป เป็นความหน่วงนึกทั้งหลาย แล้วก็ไม่ควานหาลมยาว ไม่ควานหาลมสั้น ไม่ควานหาลมทั้งปวง ไม่ควานหาลมหยุด แค่รู้ลม แค่นิ่งอยู่ที่ฐานแล้วก็รู้ลมตรงๆ

ถ้าจิตนิ่งอยู่ที่ฐานมีกําลังก็อยู่กับการหายใจเลย อยู่กับการหายใจแล้วก็สังเกตสภาวะ มีสติอยู่เฉพาะหน้าสําหรับที่จะรู้ในสภาวะต่างๆที่ปรากฏ แค่รู้ไม่ใช่ไหลเข้าไปเพื่อกําหนดรู้ ไม่ใช่ เฝ้าดูการหายใจไปซัก ๒-๓ คู่ลม แล้วถ้าลมหายใจมันละเอียด จิตตั้งมั่นเข้าเร็ว ก็อยู่กับการหายใจเลย ไม่ต้องไปเฝ้าดูลม แค่อยู่กับการหายใจนั้น ถ้ามันมีความโล่งโปร่งเบาสบาย ก็แค่สังเกตมันนะ อยู่กับการหายใจและก็สังเกตมันเฉยๆ

มีเสียงพูดเป็นภาษาขึ้นมาในใจเรื่องใดๆก็รู้ แค่รู้นะ มีภาพอะไรเกิดขึ้นก็แค่รู้ อยู่กับการหายใจแล้วก็แค่รู้แค่ดูมัน แค่รู้แค่ดู ภาพก็ดี เสียงพูดก็ดี คําพูด

ขณะที่อยู่กับการหายใจมันเกิดสะระสังกัปปะ ก็ดูมันนะ ความคิดแลบมาในรูปแบบที่เป็นเสียงพูดก็ดี เป็นภาษาก็ดี เป็นภาพก็ดี เป็นมโนภาพ เป็นภาพในใจที่มันเกิดขึ้น ก็ดูมันเฉยๆ อันนั้นแหละเรียกว่า จิตตสังขารถ้าลมละเอียด ความตั้งมั่นมีกําลัง ก็ใช้สติดู อยู่กับการหายใจแล้วเอาสติดูจิตตสังขารเลย จนมันนิ่งสงบ จิตโผล่ขึ้นมานั่นแหละ

ลมมันเบา มันอ่อน มันสั้น หรือว่ามันหยุด ก็ดูมัน รู้มันเฉยๆ

นิ่งอยู่ที่ฐาน ขยับนิ้วมือซ้าย สติรู้ ขยับนิ้วมือขวา สติรู้ ยกมือขวาวางไว้ที่เข่าขวา สติรู้ ยกมือซ้ายวางที่เข่าซ้าย สติรู้ นิ่งรู้อยู่ที่ฐาน ผงกหน้านิดหนึ่งออกจากสมาธิ ต่อแต่นี้ไปก็เป็นการปฏิบัติอิสระนะ ยังมีเวลาอีกครึ่งชั่วโมง ลองดู ปฏิบัติอิสระอีกครึ่งชั่วโมง

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

ในขณะที่จิตเขาตั้งมั่น มีสภาวะอะไรปรากฏ ก็รู้สภาวะนั้นตามความเป็นจริง การรู้สภาวะนั้นตามความเป็นจริงมันไล่ไปหมดเลย พระพุทธเจ้าถึงบอกว่า

อานาปานสติเมื่อบําเพ็ญแล้ว จะทําให้สติปัฏฐาน ๔ บริบูรณ์

สติปัฏฐาน ๔ เมื่อบําเพ็ญแล้ว จะทําให้โพชฌงค์ ๗ บริบูรณ์

ลักษณะที่มันเป็นโพชฌงค์ ๗ ก็คือ สภาวะจิตที่มันพัฒนาขึ้นมาเป็นลําดับ เราไม่จําเป็นต้องรู้โพชฌงค์ก็ได้ ถ้าเราเชื่อพระพุทธเจ้าพอเราไม่จําเป็นต้องรู้โพชฌงค์ก็ได้ แค่รู้เห็นตามความเป็นจริงของมัน ไม่ไหลเข้าไปในสภาวะใดๆเลย ดูตรงๆตามความเป็นจริงที่มันเกิด ที่มันปรากฏ มันเป็นอย่างไรก็รู้ รู้ รู้ รู้ ในที่สุดมันก็ดับไป รู้ รู้ รู้ ในการรู้อย่างนี้ สภาวะนี้จะมีกําลังของโพชฌงค์ขึ้นมาเป็นลําดับ ตั้งแต่สติสัมโพชฌงค์ไปจนถึงอุเบกขาสัมโพชฌงค์ จากการรู้ลมหายใจนั้น เมื่อกําลังของโพชฌงค์โตเต็มที่ สติก็ไม่เผลอเรอ ธัมมวิจยก็สืบค้นตรงๆ กําลังของความเพียรก็มีฉันทะลงเต็ม ปีติก็เกิด ปีติมันก็เกิดเป็นธรรมชาติ แล้วก็สงบตัวไป การสงบตัวของปีติก็เป็นปัสสัทธิ ปัสสัทธิมันเป็นชื่อศัพท์เรียก แท้ที่จริงมันคือการสงบตัวลงของปีติ แล้วมันก็เกิดเป็นความสุข เป็นความสุขจิตที่มันหยุดการปรุงแต่งทั้งหมด จิตที่เป็นทุกข์คือจิตที่มันปรุงแต่ง พอมันหยุดการปรุงแต่งมันก็สุข เป็นสุขอยู่ในบริบทของการหยุดจากการปรุงแต่ง พอมันสุขอย่างนั้นแหละ เขาเรียกว่าสุขเป็นปัจจัยแห่งสมาธิ ความตั้งมั่นของจิตมันจึงชัดเจนขึ้น สมาธิตอนนั้นเป็นสมาธิสัมโพชฌงค์ พอสมาธิสัมโพชฌงค์มีกําลังขึ้นมา ที่เหลือจะเป็นอะไร? ในเมื่อมันไม่มีการปรุงแต่ง มันหยุดการปรุงแต่ง ความตั้งมั่นที่ไม่มีการปรุงแต่งโดยเด็ดขาด มันก็จะนิ่งเฉยอย่างเด็ดขาดเหมือนกัน นั่นเรียกว่าอุเบกขาสัมโพชฌงค์

ดังนั้นตั้งแต่สติมาจนถึงอุเบกขา กําลังของสภาพจิตที่มันเกิดขึ้นจากการภาวนาของพวกเราอย่างตรงๆอย่างนี้ มันก็ทําให้โพชฌงค์ ๗ บริบูรณ์ พอโพชฌงค์ ๗ บริบูรณ์ สภาวะจิต ณ ขณะนั้นมันก็ตื่นขึ้นมาจากการยึดถือทั้งหมด ตื่นขึ้นมาจากการปรุงแต่งทั้งหมด ตื่นขึ้นมาจากความหลง ที่มันไหลเข้าไปในสิ่งต่างๆทั้งหมด อยู่กับทุกอย่างแต่ไม่ไหลเข้าไปด้วยอํานาจของอวิชชาและความหลง จับทุกอย่างแต่ไม่ได้อยู่ด้วยตัณหาอุปาทาน อันนี้เรียกว่าตื่น พอตื่นแล้วมันก็พ้น พ้นจากการปรุงแต่งทั้งหมด ไม่อยู่ในอํานาจของการปรุงแต่งเลย ซึ่งทั้งหมดนี้ไม่ใช่เกิดขึ้นจากการที่เราพยายามเข้าไปทํามัน แต่มันเกิดขึ้นจากการพัฒนา เรียกว่า เกิดขึ้นจากการเจริญขึ้นของความตั้งมั่นที่เป็นไปตามลําดับ

แล้วคิดหรือเปล่าว่าที่เราเดินทางเข้าไปนี้ เมื่อเราตายแล้วมันยังจะไหลไปไหม เมื่อชีวิตนี้แตกสลายจิตจะไหลออกไปไหม? ขนาดว่าเรารู้ลมอยู่มันยังไหลออกไปเลย เรารู้ลมอยู่นี่มันยังไหลออกไป เราเดินอยู่นี่ เรารู้การก้าวการเดินมันยังไหลออกไป เราตักอาหารใส่ปากมันยังไหลออกไปเลย แล้วคิดหรือเปล่าว่า เราตายแล้วมันจะอยู่ มันจะไหลออกมา เราคิดว่าตายแล้วมันจะไม่ไหลเหรอ มันก็ไหลออกไปอยู่ดีตราบใดที่เราไม่มีอุบายที่เด็ดขาดพอในการที่จะให้มันหยุดไหล แล้วถ้าไหลออกไป มันไปแบบไหน? อย่างตาเห็นปั๊บ มันไหลออกไปชอบไหลออกไปไม่ชอบ หูได้ยิน ไหลออกไปชอบไหลออกไปไม่ชอบ จมูกได้กลิ่น ไหลออกไปชอบไหลออกไปไม่ชอบ อยู่นิ่งๆเฉยๆ อดีตผุดอนาคตโผล่ มันก็ไหลออกไปชอบไหลออกไปไม่ชอบ เพราะฉะนั้นมันต้องไหลไปเสวยอารมณ์ของมันอยู่เรื่อยๆ เพราะฉะนั้นเมื่อกายนี่มันแตกสลาย มันอาศัยกายไม่ได้มันก็ไหล ไหลตามอํานาจของสัญญาที่มันบ่มเพาะอยู่ แต่จิตที่ตั้งมั่น จุดที่พระพุทธเจ้าที่เรียกว่า สพฺพกมฺมกฺขยปตฺโต หมายความว่า จุดที่ถึงซึ่งความสิ้นไปแห่งพฤติกรรมของการไหลไปของจิตทั้งหมด ตัวที่มันตั้งมั่น

เราเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในสังสารวัฏนี้นับภพนับชาติไม่ถ้วน ทุกข์ กองกระดูกเป็นภูเขา น้ำตาเป็นมหาสมุทร เราเชื่อหรือไม่เชื่อเราก็มาดูตรงนี้ ดูตรงจุดที่เราแค่รู้ลม โอ้ยเดี๋ยวมันไหลไปตรงโน้น เดี๋ยวมันไหลไปตรงนี้ เดี๋ยวมันเป็นอย่างนั้น เดี๋ยวมันเป็นอย่างนี้ มันไปเรื่อย แค่ลมรู้ลมอยู่มันยังไหลเลย แล้วถ้าเราตายไปกายนี้แตกสลายไป มันมีหรอที่มันจะไม่ไหลไป มีเหรอที่มันจะไม่ไหลไป ไหลแล้วไปไหน? ก็ไปที่ใดที่หนึ่งแหละ แต่ที่แน่ๆมันไหลไปเพื่อหาสิ่งที่จะสามารถเข้ามาสู่การปรุงแต่งได้อีก ไหลอยู่อย่างนี้แหละ

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

พระพุทธเจ้าจึงให้รู้กายในกายเป็นหลัก ถ้ามันตั้งมั่นรู้กายในกายได้ เดี๋ยวเวทนาโผล่มันก็จะรู้เวทนา แล้วมันจะรู้จิตตสังขาร แล้วมันก็จะรู้สภาวะไปเรื่อยๆ ที่มันรู้สภาวะไปเรื่อยๆได้เพราะมันตั้งมั่นอยู่ พอมันตั้งมั่นปั๊บมันรู้กายในกาย สติที่ไปรู้เป็นสติธรรมชาติ ที่ย้ำกับพวกเราอยู่สม่ำเสมอนี่เพื่อไม่ให้พลาด ไม่ให้คลาดเคลื่อนจากจุดที่พระพุทธเจ้าท่านชี้ไว้ มิเช่นนั้นแล้วมันจะไม่ได้ ได้แต่เราตัวโตๆเลย ทําไมพระพุทธเจ้าจึงสอนเรื่อง

เอกายโน อยํ ภิกฺขเว มคฺโค ภิกษุทั้งหลาย นี้คือทางเอก 

สตฺตานํ วิสุทฺธิยา เพื่อความบริสุทธิ์แห่งสัตว์

โสกปริเทวานํ สมติกฺกมาย เพื่อความก้าวล่วงแห่งโศกะและปริเทวะ

ทุกฺขโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมาย เพื่อความดับซึ่งทุกข์และโทมนัส

ญายสฺส อธิคมาย เพื่อการเข้าถึงความรู้ ความหยั่งรู้

นิพฺพานสฺส สจฺฉิกิริยาย เพื่อกระทําให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน

พระพุทธเจ้าบอกว่า ภิกษุทั้งหลายเราจะแสดงซึ่งทางเดินหรือวิธีปฏิบัติ เรียกว่า “ปฏิปทา” ในปฏิปทาสูตรไปเปิดดู มันมีอยู่ ๒ ทางเท่านั้นนะ คือ มิจฉาปฏิปทา กับ สัมมาปฏิปทา

มิจฉาปฏิปทา คือ อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ เป็นต้น จนถึงกระทั่งคำว่า เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติ และทางนี้เป็นทางผิด ทางผิดมันเกิดตั้งแต่ตอนไหน? เกิดตั้งแต่แรก เท่าที่อวิชชามันห่อจิตไว้ แล้วมันทําหน้าที่ห่อไว้เรื่อยๆก่อนนะ พออายตนะแข็งแรง มันก็ห่อจิตออกไป ห่อจิตออกไป ห่อจิตออกไป เพื่อให้ไปปรุงแต่งเป็นสังขาร แล้วจากนั้นมันก็ยึดวิญญาณ ยึดนามรูป ยึดผัสสะ ยึดอายตนะ ยึดผัสสะ ยึดเวทนา ยึดสัญญา ยึดเวทนา แล้วก็เกิดเป็นตัณหา พอเกิดเป็นตัณหาทีนี้ก็เป็นอุปาทาน เป็นภพเป็นชาติไป นี่เป็นทางผิด มันก่อตั้งแต่ทีแรก แล้วมันก็ทําให้เรามีกิริยาชีวิตอย่างไร? เดินอย่างนี้ กำอย่างนี้ เขย่ามืออย่างนี้ อะไรอย่างนี้เป็นปกติ จับอย่างนี้ เขียนอย่างนี้ กินอย่างนี้ เดินอย่างนี้ เป็นกิริยาชีวิตที่เป็นปกติ แต่ในอํานาจของอวิชชา มันจึงเป็นมิจฉาปฏิปทา

พระพุทธเจ้าจึงสอนว่าสติปัฏฐาน เอกายโน อยํ ภิกฺขเว มคฺโค สอนสติปัฏฐานเพื่ออะไร? เพื่อให้มันเข้าสู่โหมดของ สัมมาปฏิปทา ทางเดินที่ถูก คือ อวิชฺชาย เตฺวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธ หมายความว่า จุดเริ่มของมันก็คือว่า การสํารอกความติดข้องทั้งหลาย โดยไม่มีส่วนเหลือที่เป็นอวิชชา ไม่ให้มีมันเหลือมาเลย พอตัวนั้นมันไม่มีเหลือเลย สังขารมันก็ดับ เพราะตัวอวิชชาที่มันจะห่อจิตให้ไปเป็นสังขาร ห่อเข้าไป ห่อเข้าไป ด้วยความไม่รู้ แล้วก็ห่อจิตเข้าไป หลงเข้าไปในการสัมผัสต่างๆ รูป เสียง กลิ่น รส อวิชชาตัวที่จะมาห่อจิต มันห่อไปไม่ได้ เพราะมันถูกดับโดยไม่มีส่วนเหลือ คําว่าถูกดับโดยไม่มีส่วนเหลือ นั่นก็คือ เข้าสู่กิจ จุดที่พระพุทธเจ้าชี้นี้มันเกิดไม่ได้ ตรงนั้นแหละมันเป็นช่องๆเดียว เป็นจุดๆเดียวที่เราเรียกกันว่า เป็นจุดตั้งต้นของเรื่อง คือ ความตั้งมั่นที่มีสติแลอยู่ ไม่ไปไหนแล้ว พูดไปเรื่องไหนๆก็ต้องมาลงตรงนี้อีก นี่คือทางที่เป็น สัมมาปฏิปทา

ทางที่เป็นสัมมาปฏิปทา พระพุทธเจ้าให้วางอย่างไร? ถ้าจิตเดิม จิตโดยปกติที่อวิชชามันห่อมาตั้งแต่ต้น อย่างตอนนี้ก็เอาเข้ามาไว้ที่ฐาน ตอนแรกๆที่เราฝึก เป็นนิมิต อยู่บริเวณนี้ก่อน โดยที่มันอยู่โดยไม่เอาอะไรเลย ไปอยู่ขวางทางเดินของลมหายใจ แล้วพอมีลมหายใจมามันก็รู้ลมที่กระทบ ลมกระทบหมายความว่า เป็นลมที่เกิดจากเหตุปัจจัยและจิตมันก็อยู่ตรงนี้ แล้วพอมันรู้ลมที่กระทบ หมายความว่า ตัวที่รู้เป็นสติ สติที่รู้อยู่นี่แหละมันจะทํากั้นจิตและจะบ่มจิตนี้ให้มันมีอุเบกขา แล้วก็ตั้งมั่นขึ้นอยู่ตรงที่นิมิต จนมันมีกําลังขึ้นมา เราจึงพูดกันถึงเรื่องของฐานว่า บริเวณนี้เป็นฐานเพราะสําหรับ พอเข้าสู่ฐานปั๊บรู้ลม เข้าสู่ฐานปั๊บรู้ลม นั่นน่ะคือจิตที่ตั้งมั่น มันเกิดตัวของมัน มันมีกําลังขึ้นมา และมีสติเข้าไปรู้ลมโดยธรรมชาติ ตั้งแต่เมื่อครึ่งปีที่แล้วที่พูดว่า นิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้อันเป็นธรรมชาติของเขา ของเขาก็หมายความว่าลมที่มันออกมา แม้นว่าเป็นลมที่เรากําหนดหายใจออกมา แต่มันไม่ได้รู้ลมนั้น เวลาสติเข้าไปรู้มันรู้ลมที่กระทบ เพราะลมนั้นน่ะมันรู้ไม่ได้ มันจะรู้ลมนั้นได้ก็ต่อเมื่อมีการกําหนดไล่ตาม พอตามอย่างนั้นเป็นอะไร? พระพุทธเจ้าบอกเป็นอะไร? อุปกิเลสของการรู้ลม เพราะฉะนั้นเรื่องราวมันมีอยู่ตรงนี้เลย

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

รู้ลมกระทบออก รู้ลมกระทบเข้า รู้ลมออก รู้ลมเข้า ไม่ต้องไปหมายว่า ลมยาวหรือลมสั้น เน้นรู้ไปที่ลม ลมเข้าลมออก ลมเข้าลมออก ลมเข้าลมออก พอมันรู้ลมเข้ารู้ลมออกได้ ก็สงบตัวรู้ สงบจิตลงไปที่ฐาน นิ่งๆเบาๆนะ สงบจิตลงไปที่ฐาน มีสติรู้ลมอย่างเป็นธรรมชาติ มันออกมาอย่างไรก็รู้อย่างนั้นแหละ ไม่ขวนขวายหาลม นิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระ ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้อันเป็นธรรมชาติ คือ กายในกาย หรือ ลมหายใจออกลมหายใจเข้านั่นเอง คำนี้ที่พูดเมื่อกลางปีที่แล้ว นิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้อันเป็นธรรมชาติของเขา มันก็ปรากฏชัดขึ้นในคอร์สนี้ นิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระ คือ มันจะสงบลงไปนิ่งอยู่ที่ฐานนั้นเอง โดยไม่ต้องไปกดไปอะไรมัน แต่ตัวเปิดตัวแรก พอเข้าสู่ฐานปั๊บรู้ลม รู้ลมออกรู้ลมเข้า เน้นรู้ตรงที่ลม พออยู่กับลมออกลมเข้าได้สักระยะหนึ่ง ก็สงบจิตลงไปที่ฐาน นิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระ นิ่งๆ แล้วก็รู้ลมที่เกิดในขณะ ในขณะ ลมออกก็เป็นสภาวะหนึ่ง จิตก็เป็นสภาวะหนึ่ง สติเป็นเหมือนเครื่องร้อยที่เข้าไปรู้ลมออก ลมเข้าสภาวะหนึ่ง จิตเป็นสภาวะหนึ่ง พอลมเข้ามีสติเป็นเครื่องร้อย

พอเข้าปุ๊บ ถ้าเห็นลมมันสั้น ถ้ามันรู้ว่าลมมันสั้น สั้นลง เบาลง สั้นลง เบาลง ก็รู้ตามนั้นนะ บางคนก็เข้ารู้ลมคู่ ๒ คู่ ก็เข้าสู่ สพฺพกายปฏิสํเวที สพฺพกายปฏิสํเวที ก็คือ รู้พร้อมเฉพาะลมทั้งปวง ลมทั้งปวงคือ ลมออกลมเข้า ลมยาวลมสั้น ลมออกลมเข้า ลมยาวลมสั้น อันนั้นเรียกว่าลมทั้งปวง ลมเข้าลมออก ลมเข้ารู้ ลมออกรู้ ลมเข้าลมออกรู้ ลมยาวรู้ ลมสั้นรู้ ลมเข้ายาวลมออกยาวรู้ ลมเข้าสั้นลมออกสั้นรู้

พอลมมันละเอียด สั้นมากๆ ละเอียด แผ่ว เบา มีการหายใจเพียงแค่กระแซ่วๆ เข้าไป ออกมา เข้าไป ออกมา เรียกว่ามีการหายใจแต่มันไม่มีการกระทบ ก็รู้ รู้ตรงตามความเป็นจริงอย่างนั้น จนมีการหายใจออก แล้วลมมันหยุด ก็รู้ลมหยุด หายใจเข้า หายใจออก ลมมันหยุด รู้ หายใจเข้า ลมมันหยุด รู้ หายใจออก ลมมันหยุด รูู้ อยู่กับการหายใจ สติเข้าไปรู้ลมหยุด

เกิดความสงบที่ฐาน มีการรู้ลมหยุดและมันมีความสงบ แล้วมีการหายใจที่ปราณีต เบาละเอียด นุ่ม มีลมหยุดเป็นระยะๆ ก็รู้ลมหยุด มีความรู้สึกปราณีตนะ กึ่งกลางสดชื่น มีความสดชื่นภายใน มีสภาวะลมหยุด มีการหายใจเข้า มีสภาวะลมหยุด มีการหายใจออก มีสภาวะลมหยุด มีการหายใจเข้า มีสภาวะลมหยุด มีการหายใจออก ณ ขณะนั้นให้รู้ลมหยุด แล้วมันจะเกิดความสดชื่นขึ้นมา สดชื่นคือไม่อึดอัด กายมันสงบ สดชื่นแล้วมันเกิดการอิ่มเล็กๆ อิ่มเบาๆ อิ่มภายใน เพราะกายมันสงบ ความอิ่มนี่มันเย็นสดชื่น ไม่อึดอัด โล่ง มันก็แผ่ไปเรื่อยๆนะ ทั้งกายส่วนบนกายส่วนล่างมันรู้สึกอิ่ม สดชื่น โล่ง แผ่กระจายไปตามร่าง แค่รู้เฉยๆนะ

พอมันสดชื่น ความง่วงอะไรต่างๆมันจะหายไปหมด แต่ยังคงรู้ลมหยุดอยู่ อยู่กับการหายใจออก การหายใจเข้า รู้ลมหยุด เกิดการเย็นที่มันแผ่ซ่านอยู่ภายใน ก็แค่รู้เฉยๆ ความอิ่ม ความเย็น ความโล่ง ความโปร่งที่มันเกิด จิตนิ่งอยู่ที่ฐานมีสติเข้าไปรู้ ก็หายใจเข้าหายใจออก

นิ่งอยู่ที่ฐานอย่างอิสระ ขยับนิ้วมือขวา รู้สึก สติรู้นิ้วมือขวาที่ขยับ ยกมือขวาขึ้น สติรู้ จิตนิ่งอยู่ที่ฐาน รู้มือขวาที่ยกขึ้น วางมือขวาลงที่เข่าข้างขวา นิ่งอยู่ที่ฐานอย่างอิสระ ขยับนิ้วมือซ้าย สติรู้นิ้วมือซ้ายที่ขยับ ยกมือซ้ายขึ้น วางมือซ้ายลงที่เข่าข้างซ้าย กลับมานิ่งอยู่ที่ฐาน พงกหน้านิดหนึ่งแล้วก็ลืมตาออกจากสมาธิ แล้วก็ยังคงอยู่ที่ฐานกันต่อไป ขยับร่างกาย เปลี่ยนอิริยาบถ จะเดินก็ได้ จะนั่งต่อก็ได้ สุดแท้แต่ เห็นช่วงเวลาปฏิบัติอิสระ อยู่ที่ฐานเป็นส่วนมาก จนถึง ๕ โมงเย็น มีเวลาปฏิบัติอีก ๒ ชั่วโมงครึ่ง จะเดินก็ได้นั่งก็ได้ ตามอัธยาศัย ตอนเย็นก็ เจอกัน ๖ โมงครึ่ง ช่วงที่ปฏิบัติอิสระนี่แหละสําคัญมากนะ ปรับกายให้มันสัปปายะ ให้มันสบาย ให้อิริยาบถสบาย ถ้าเดินสบายก็เดิน นั่งสบายก็นั่ง ยืนเฉยๆนิ่งๆสบายก็ยืน เดินช้าสบายก็เดิน เดินเร็วสบายก็เดิน

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

เมื่อจิตอยู่กับฐานเป็นส่วนมากนั่นคือ อยู่ภายในเป็นส่วนมาก นี่เป็นที่พึ่งที่พึ่งเดียวในแสนโลกธาตุ เป็นที่พึ่งเดียวจริงๆ ในโลกนี้สิ่งที่เรารักทั้งหมดเป็นที่พึ่งไม่ได้ เราจะต้องเสียน้ำตาให้กับสิ่งที่เรารักตลอดทุกภพทุกชาติ ถ้าน้ำนั้นไม่แห้ง ป่านนี้มันมากยิ่งกว่าน้ำในมหาสมุทร เพราะมันรู้สึกว่าสิ่งที่รักเป็นที่พึ่ง เราจะต้องทุ่มเทชีวิตของเรา จมลงไปกับสิ่งที่เรารัก ชาติแล้วชาติเล่า แต่ไม่เคยมีสิ่งที่เป็นที่รักใดพึ่งได้เลย มันจึงเกิดพระพุทธเจ้าขึ้นมา เพื่อให้ที่พึ่งอันประเสริฐ ตัวที่จะเป็นที่พึ่งจริงๆ คือ สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ จิตที่มันตั้งมั่นไว้อย่างชอบแล้ว นั่นคือที่พึ่งที่แท้จริง ไม่มีใครชี้ตรงนี้ได้นอกจากพระพุทธเจ้า เรามีพระพุทธเจ้า รู้จักพระพุทธเจ้าเพื่อสิ่งนี้ นอกนั้นแล้วไม่ได้เลย

พระพุทธเจ้าบอกว่า มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ จิตที่บุคคลตั้งไว้ผิด มันจะให้ทุกข์โทษยิ่งกว่านั้น

ทิโส ทิสํ ยนฺตํ กยิรา เวรี วา ปน เวรินํ

มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ                ปาปิโย นํ ตโต กเร

โจรกับโจรหรือคนจองเวรกับคนจองเวรที่มาเจอกัน มันจะสร้างความพินาศวอดวายให้เกิดขึ้นได้ ยังไม่เท่ากับจิตที่มันตั้งไว้ผิด มันสร้างความพินาศวอดวายให้มากกว่านั้น 

ทีนี้คนก็หวังอะไรล่ะทีนี้? สิ่งที่เราทุ่มเททั้งหมดในชีวิต ก็คือ สิ่งอันเป็นที่รัก เรารักอะไรบ้างในชีวิตของเราตั้งแต่จําความได้ นั่นแหละคือจิตมันเป็นที่พึ่งในสิ่งนั้น ยึดเหนี่ยวในสิ่งนั้น เพราะฉะนั้นสิ่งที่พึ่งยึดเหนี่ยวทั้งหมด พระพุทธเจ้าบอกว่า

น ตํ มาตา ปิตา กยิรา           อญฺเญ วาปิ จ ญาตกา

สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ            เสยฺยโส นํ ตโต กเร

บอกว่า มารดา บิดา หรือ ญาติอื่นๆอันเป็นที่รัก ไม่พึงทําที่พึ่งอันแท้จริงเกิดขึ้นได้ สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ ส่วนจิตที่มันตั้งไว้อย่างถูกต้อง จิตที่ตั้งไว้ชอบ เสยฺยโส นํ ตโต กเร จะทําที่พึ่งให้กับผู้นั้นยิ่งกว่า ยิ่งกว่าพ่อแม่ ญาติพี่น้อง บุคคลอันเป็นที่รักทําให้ได้

ความตั้งมั่นนี่แหละคือที่พึ่งอันประเสริฐ ที่พึ่งอันสูงสุด เวลาจิตอยู่กับความตั้งมั่นนั้น ทุกอย่างอยู่ในนั้นหมด พระรัตนตรัยก็อยู่ตรงนั้น ศีล สมาธิ ปัญญา สิกขา ๓ ก็อยู่ตรงนั้น มรรค ๘ ก็อยู่ตรงนั้น ตรงนั้นคือเส้นทาง คือจุดตั้งต้นที่จะให้ดําเนินเข้าไปในเส้นทางอันชอบจนกระทั่งไปถึงเส้นทางอันสูงสุด ตั้งต้นตรงนั้น ตรงนั้นจึงเป็นที่พึ่งอันประเสริฐ

เมื่อใดก็ตามที่เราบ่มความตั้งมันขึ้นมาอย่างมีกําลังในระดับหนึ่ง แล้วมันมีการรู้การเห็นในขณะที่จิตตั้งมั่นในกายในใจจนไม่มีอะไรแล้ว หมายความว่ากายก็รู้เห็นจนกระทั่งถึงการเกิดดับเป็นที่สุดแล้ว นาม คือ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ก็รู้เห็นถึงการเกิดดับจนถึงที่สุดแล้ว มันไม่มีอะไรเหลือ มันเหลือแค่จิตที่ตั้งมั่นอยู่อย่างนั้น ทีนี้มันก็จะมาดูตัวมันเอง แม้แต่ตัวมันเองที่ตั้งมั่นอยู่ ก็เป็นอย่างไร ตัวมันเอง ตัวจิตที่มันตั้งมั่นอยู่ก็เป็นสภาวะที่มีการเกิดการดับเป็นปกติ ตรงนี้แหละถ้าปัญญาลง อาสวักขยญาณมันลงมาแล้วเห็นตัวที่มันตั้งมั่นอยู่คือจิต จิตที่มันตั้งมั่นอยู่นี้ มันเป็นสภาพที่ว่าง ว่างในที่นี้หมายความว่าไม่ได้มีอะไรไปทําให้ว่าง แต่ปัญญามันรอบรู้ว่าตัวจิตนี้เป็นเพียงแค่สภาวะที่มันมีการเกิดและการดับ มันก็ว่าง ว่างคือว่ามันปลอดโปร่ง ไม่มีอะไรที่จะเป็นอิทธิพลในความว่างนั้นได้ นั่นแหละเขาเรียกจิตอิสระ มันเป็นความเป็นอิสระของจิต อันนี้มันก็คือเป็นตัวที่เปลื้อง พอมันเปลื้องออกไป เปลื้องความเป็นตัวตนของจิตออกไป จิตจะเข้าสู่การรู้เรื่องสุดท้าย

เรื่องสุดท้ายที่ปัญญาจะลงเข้าไปรู้ ก็คือ เรื่องของธรรม ธรรม คือ ความเป็นอนิจจัง ความเป็นทุกขัง ความเป็นอนัตตา ในกายในใจนี้ทั้งหมด เพราะฉะนั้นในสติปัฏฐาน ตัวสุดท้ายที่จิตจะเข้าไปรู้คือเรื่องธรรม แต่ทั้งหมดมันจะต้องมาจากความตั้งมั่น ความตั้งมั่นจึงเป็นที่พึ่งอันประเสริฐ ความตั้งมั่นจึงเป็นจุดตั้งต้นที่ถูกต้องที่สุด ความตั้งมั่นจึงเป็นจุดอันชอบที่สุด ความตั้งมั่นจึงเป็นศูนย์รวมของกุศล ความตั้งมั่นจึงเป็นจุดนัดพบของผู้ปฏิบัติ

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตตวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

การที่มันยื้อกันระหว่างอกุศลกับกุศล เราปฏิบัติมาถึงขั้นนี้แล้ว ให้พึงรู้ว่า “หลุมหลบภัยที่ดีที่สุด คือ ลมหายใจ” จิตที่ตั้งมั่นแล้วรู้ลมเป็นหลุมหลบภัยที่ดีที่สุดนะ พอเข้าสู่ฐานแล้วรู้ลมเลย ตรงนี้จะเป็นหลุมหลบภัยที่ดีที่สุด ไม่ปล่อยให้จิตมันถูกบีบคั้นตีกันระหว่างกุศลกับอกุศล ถ้าปล่อยให้เขาบีบคั้นตีกันระหว่างกุศลกับอกุศลขึ้นมา จะแพ้อกุศลทุกที น้อยครั้งที่กุศลจะชนะอกุศลได้ และกุศลใดก็ตามที่เขาชนะอกุศลมา อีกหน่อยเดี๋ยวมันก็ต้องโดนอกุศลรุกรานอีกมันไม่ถาวร หลุมหลบภัยที่ดีที่สุด คือ เข้าสู่ฐานแล้วรู้ลม จะหลบภัยนี้ได้อย่างแน่นอนและมีแต่จะชนะ

ใจคนเราเวลามันเป็นอกุศลเพราะมันเป็นกุศลมาก่อน เป็นอกุศลมาก่อน แต่จิตที่เป็นอวิชชาของปุถุชน จะหลงในกุศล หลงในกุศลก็คือไม่รู้ในความเป็นกุศลของจิต พอของจิตตัวเองหลงในกุศลและอกุศล มันก็เลยทําให้หลงในกุศลอกุศลของคนอื่นด้วย

ให้สังเกตอย่างไร? ให้สังเกตว่าเมื่อเรามองไม่ค่อยเห็นกุศลในตัวเอง เราก็จะไม่เห็นกุศลของผู้อื่น พอเกิดอกุศลในตัวเอง ทําให้เห็นอกุศลในคนอื่น เวลาเขาทําดีกับเราเท่าไร มันก็รู้สึกในตอนที่กระทํา หลังจากทําไปแล้วนานๆ แล้วก็เขาทําดีมาร้อยครั้งพันครั้งนะ เกิดเขาทําไม่ดีครั้งเดียว มันจะจับอกุศลเลย นี่มันเป็นธรรมชาติของจิตที่มีอวิชชาห่ออยู่ แล้วอวิชชามันจะถนัดในการที่จะห่อจิตให้เป็นแบบนั้น หน้าที่ของมันเลย เพราะมันเป็นหัวหน้าของอกุศล ไม่ได้เป็นหัวหน้าของกุศล อกุศลที่เกิดอยู่ อวิชชามันจะห่อให้จิตหลงไปเลย

พระพุทธเจ้าถึงตรัส อวิชฺชา ภิกฺขเว ปุพฺพงฺคมา อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา หมายความว่า อวิชชาเป็นหัวหน้าอันเป็นที่ประชุมของอกุศลทั้งหมด ตราบใดที่จิตยังมีอวิชชาห่ออยู่ มันจะให้ลงไปที่อกุศล แต่ทั้งๆที่ก่อนที่มันจะเป็นอกุศล มันมีกุศลอยู่ แต่มันหลงอกุศล ด้วยอํานาจของอวิชชา มันไม่รู้ ไม่รู้เรื่องอกุศลในตัวเอง ไม่รู้กุศล แล้วอัตตาตัวตนมันเลยมั่วไปหมดเลย เวลาโกรธ ใครโกรธ? มันว่าเราโกรธใช่ไหม? เวลาดี มันว่าใครดี? ก็เราดี เราดีเราไม่ดี เราดีเราไม่ดี มันจะหลงยึดแต่เราดี ใช่ไหม? แต่ว่าเวลาเราโกรธ มันก็หลงว่าเราดีอยู่นั่นแหละ ถูกไหม? ใช่ไหม? เออหลงไง เวลาโกรธ เกลียดขี้หน้าเขาอยู่ ใครเกลียด เราเกลียดขี้หน้าเขา แต่มันยังหลงว่าเราดี นั่นนะเรียกว่าหลง ทั้งหมดเกิดด้วยอํานาจของอะไร? ของอวิชชา เพราะฉะนั้นพึงรู้ไว้เลยว่า เมื่อมันเป็นอกุศล ก่อนที่เป็นอกุศลมันเป็นกุศลอยู่

สิ่งเหล่านี้จะถูกเปิดเผยหมดเลยเมื่อจิตเข้าสู่ฐานแล้วก็รู้ลม คําว่าเปิดเผยหมายความว่าอะไร? หมายความว่ามันเคลียร์ตัวพวกนี้หมดเลย เพราะตัวที่นิ่งอยู่ที่ฐานมันเป็นกุศลธาตุ ธาตุแท้ตัวดั้งเดิมของมันตัวนี้ ตัวที่นิ่งเฉยอยู่อย่างอิสระ นิ่งอยู่ที่ฐานแล้วรู้ลม ตัวจิตที่นิ่งอยู่ที่ฐานมันเป็นกุศล พอมันมีกําลังขึ้นมามันจึงเกิดอกุศลวิเวกไง เพราะมันเป็นกุศลธาตุพอมันมีกําลังขึ้นมามันจึงเป็นอกุศลวิเวก คือ หลีกออกจากอกุศล สิ่งที่กระทบและจะให้เกิดอกุศล ตัวนี้จะหลีกออก จิตจะไม่เสวยอกุศลมาเป็นอารมณ์โดยเด็ดขาด ตามกําลังของความตั้งมั่น เพราะจิตที่ตั้งมั่นมีสติแลอยู่เป็นตัวกุศลธาตุ เข้าใจไหม? เพราะฉะนั้นตัวความตั้งมั่น ถ้ามันมีกําลังในระดับใด ทิศทางทางเดินของจิตที่ตั้งมั่นในขณะนั้น มันจะเป็นทางเดินของกุศล

ที่พูดนี่พูดเพื่อให้พวกเราเห็นความสําคัญของความตั้งมั่นของจิตนะ เพราะว่าตอนนี้เรารู้จักแล้ว เราทุกคนมีฐานกันหมดแล้ว ได้เห็นความสําคัญว่า มันจําเป็นแล้วหรือยังที่เราจะต้องฝึกฝนอบรมให้จิตนิ่งอยู่ที่ฐานได้ตลอดเวลา ให้เป็นส่วนมากของชีวิต ถ้าเขาอยู่ที่ฐานเป็นส่วนมากของชีวิต นั่นหมายความว่าจิตมันอยู่ข้างในเป็นส่วนมาก ถ้าจิตอยู่ข้างในเป็นส่วนมาก ส่วนมากของชีวิตเป็นกุศล#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร"

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

สงบกาย เข้าสู่ความตั้งมั่น รู้ลม พอเข้าสู่ความตั้งมั่น รู้ลม ให้สังเกตว่าตัวรู้เขาจะไปทราบสิ่งต่างๆด้วย ไม่ใช่เราเข้าไปทราบนะ แต่มันทราบของมันเอง เช่นอะไรบ้าง นี่ในขณะนี้นิ่งอยู่ที่ฐานและรู้ลมนะ มันทราบถึงลมมากระทบกับกายประสาท ลมจากแอร์ ลมจากพัดลม มันกระทบกับกายประสาท มันจะทราบการกระทบนั้น ความเย็น ความร้อน ความอุ่น ความกดของน้ำหนักอยู่บนเก้าอี้หรือว่าบนอาสนะ มันทราบความกด เรียกว่าทราบสัมผัสนะ แต่มันไม่ได้ไหลลงไป ถ้ามันไหลลงไปนั้นมันเริ่มคิด ในขณะที่นิ่งอยู่ที่ฐานแล้วรู้ลม มันจะทราบ สิ่งสัมผัสอื่น มันจะทราบแม้แต่เสียงที่ได้กระทบกับหู แต่จิตยังนิ่งอยู่ที่ฐาน ทุกครั้งที่เขารู้ กายในกาย ให้พวกเราพึงเข้าใจว่า ถ้าได้ยินคําว่า “กายในกาย” คือลม คือลมออกลมเข้า ทุกครั้งที่นิ่งอยู่ที่ฐานเขารู้กายในกาย ตัวสติที่รู้กายในกาย จะทําให้จิตที่นิ่งอยู่ที่ฐานมีกําลังขึ้น มีกําลังขึ้นเองนะ ไม่ต้องไปหวัง ไม่ต้องไปยึด ไม่ต้องไปพยายามเพื่อให้มีกําลังเพิ่มขึ้น ถ้าเราไปหวัง ไปยึด ไปพยายาม มันก็จะทําให้เกิดทวิภาวะขึ้นมา ว่าดีกับไม่ดี เบาบ้างแรงบ้าง แล้วมาเกิดเป็นข้อสงสัยว่า ทําไมมันไม่ได้ ทําไมมันไม่ตั้ง ไม่ต้องสนใจเลย นิ่งอยู่ที่ฐานแล้วก็รู้ลม

พอได้ยินเสียงนก ภาพของนกปรากฎ ดูได้เลยนะ ว่านั่นน่ะคือจิตตสังขาร ไม่ต้องสงสัยว่าทําอย่างไร ก็อยู่ที่ฐาน ก็แค่รับทราบมันเฉยๆ ในขณะที่ทราบ แต่ละขณะ แต่ละขณะ จิตจะนิ่งอยู่ที่ฐานรู้ลม มันไม่ขวนขวาย พอดับปั๊บมันจบเลย

นิ่งอยู่ที่ฐานรู้ลม ขยับนิ้วมือขวา สติรู้ ยกมือขวาขึ้น นิ่งที่ฐานสติรู้ วางมือขวาลงที่เข่าข้างขวา นิ่งที่ฐานสติรู้ ขยับนิ้วมือซ้าย นิ่งที่ฐานสติรู้ ยกมือซ้ายขึ้น นิ่งที่ฐานสติรู้ วางมือซ้ายลงที่เข่าซ้าย นิ่งที่ฐานสติรู้ นิ่งที่ฐานรู้ลม ค่อยๆลืมตาขึ้นออกจากสมาธิ

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

จิตจะต้องตั้งมั่นในการรู้กายในกายเป็นอารมณ์อันเดียวก่อน พอรู้กายในกายเป็นอารมณ์อันเดียวก่อน นี่เรียก อารัมมณูปนิชฌาน อย่างในอาปานสติมีอะไร? ปชานาติ ใช่ไหม? ปชานาติ นี่แหละคือ อารัมมณูปนิชฌาน คือ ให้จิตตั้งมั่นอยู่ข้างในและมีลมเป็นอารมณ์เดียวก่อน นี่กึ่งกําหนดรู้เพราะแต่ก่อนนั่งคุยกัน นินทากัน อะไรกันก็ว่าไปเรื่อย จิตมันไหลอยู่ข้างนอก พอ โส สโต ว อสฺสสติ สโต ปสฺสสติ ให้จิตตั้งอยู่ข้างในแล้วอยู่กับลม อยู่ไม่ได้อยู่เฉยๆ เมื่อลมยาวก็รู้ ลมสั้นก็รู้ ลมเข้ารู้ ลมออกรู้ ลมยาวรู้ ลมสั้นรู้ นี่ตรงนี้เป็น อารัมมณูปนิชฌาน

แต่พอมันตั้งมั่นในระดับนี้แล้ว ระดับอารัมมณูปนิชฌานได้แล้ว ก็เข้าสู่ ลักขณูปนิชฌาน เริ่มต้นจากอะไร? สิกฺขติ สิกฺขติ แปลว่าอะไร? ศึกษา สังเกต ใช่ไหม? เออ ศึกษา สังเกต แทนที่ลมจะเป็นสิ่งที่จะถูกรู้ กายในกายแทนที่มันจะเป็นสิ่งที่ถูกรู้ มันกลับถูกพินิจแล้ว มันจะถูกพินิจด้วยจิตที่ตั้งมั่นนั้นเป็นฐาน มันก็ สิกฺขติ ไปเรื่อยทีนี้ รู้ในความเป็นจริงของมัน ของสิ่งที่ปรากฏทั้งหมด ที่เป็นกาย เวทนา จิต ธรรม จิตตั้งมั่นนิ่งอยู่ที่ฐาน แล้วก็รู้ในความเป็นจริงของมัน ความเป็นจริงที่มันเข้าไป สิกฺขติ มันจะต้อง “ตรง จริง จบ” ใช่ไหม? มิเช่นนั้นมันไม่ใช่ มันหลง ถ้าไม่ตรง ไม่จริง ไม่จบ มันหลง สภาวะมันก็โผล่ขึ้นมาเป็นชั้นๆ ตัวจิตก็นิ่งอยู่ที่ฐาน มีสติเข้าไปรู้ รู้ รู้ ตรงต่อสิ่งที่ปรากฏ แล้วก็เห็นความเป็นจริงของมัน แล้วก็จบไป เห็นสภาวะอะไรที่ปรากฏก็ตรงต่อสภาวะนั้น ที่ว่าตรงหมายความว่า มันตรงกับจิตนะ ไม่ใช่ตรงกับการคิดที่ใช้สมอง มันตรงกับจิต ตรงกับจิต นั่นแหละสติ สตินี่แหละเรียกว่าสติปาริสุทธิ

สิกฺขติ ไม่ใช่เราจะต้องทํา มีหน้าที่ไปทํานะ ตัวสติที่มันรู้ตรงเข้าไป แล้วจิตมีความตั้งมั่นอยู่ มันก็จะ สิกฺขติ ของมันเอง ตรงต่อสิ่งที่ปรากฏไปเรื่อยๆ ความเป็นจริงมันก็แสดงตัวออกมา คือโผล่ออกมา มีอะไรความเป็นจริงที่มันจะแสดงตัวออกมา ในขณะที่จิตโดนกั้นไว้ จิตไม่ได้เข้าไปเสวยอารมณ์ ไม่ได้หลงเข้าไปในสภาวะที่ปรากฏ ตัวความเป็นจริงที่จะแสดงออกมาก็คือเกิดกับดับ ทุกสภาวะมันเกิดขึ้นแล้วมันก็ดับไป เกิดขึ้นแล้วก็ดับไปใช่ไหม? อันนี้จริง แล้วพอดับไปปั๊บมันก็จบ “ตรง จริง จบ” นี่คือ ตัว สิกฺขติ นี่เป็น ลักขณูปนิชฌาน ไปเรื่อยๆ

เรื่องของความดี อะไรดีๆ ความดี เข้าไปทําในสิ่งที่ดีบ่อยๆ นั่นก็คือการเข้าสู่กระแส พระพุทธเจ้าย้ำว่า อภิตฺถเรถ กลฺยาเณ บุคคลให้รีบขวนขวายในความดี ใจเข้าใจรู้ว่าอะไรคือความดี ก็ขวนขวายเข้าในสิ่งนั้น อย่างการทําวัตร ทําวัตรเช้า ทําวัตรเย็น ถ้าใจเรารู้จักเข้าใจว่า มันเป็นอย่างนี้ มันเป็นความดี ก็ขวนขวาย ท่านใช้ศัพท์ว่า อภิตฺถเรถ แปลว่า ขวนขวาย รีบเร่ง เพราะอะไร? เพราะว่าถ้าไม่ขวนขวายในเรื่องของความดี หรือเราไม่ไหลเข้าไปในกระแสนี้มันจะ ปาปสฺมึ รมตี มโน ใจเราซึ่งถูกอวิชชามันห่ออยู่จะไปยินดีในบาปแทน ยินดีในบาปหมายความว่าอะไร? บาป คือความเศร้าหมอง คือ สิ่งที่มันจะต้อนขยะเข้ามาสู่ใจให้มันหมก อัด บี้ ทับถม ห้อมล้อม อยู่ด้วยเครื่องเศร้าหมองอันเป็นขยะ ทั้งหลายแหล่ นั่นน่ะไปยินดีในนั้นแทน เกิดอย่างนั้นแทน ท่านยังบอกให้ขวนขวายในเรื่องของความดี ในขณะเดียวกันให้ระงับจิตจากความไม่ดี ทํา ๒ อย่าง

"อภิตฺถเรถ กลฺยาเณ ปาปา จิตฺตํ นิวารเย"

พึงขวนขวายในเรื่องที่ดี สิ่งดีๆ ขวนขวายเข้าไป แล้วก็ห้ามจิตจากสิ่งไม่ดี

ทนฺธญฺหิ กโรโต ปุญฺญํ ปาปสฺมึ รมตี มโน

ถ้าใครก็ตามมัวชักช้าผลัดวันประกันพรุ่ง ใจมันจะยินดีในความไม่ดีแทน ใจมันจะยินดีในบาปแทน

ทั้งหมดนี้มันรวมอยู่ตรงไหน? รวมอยู่ในความตั้งมั่น ความตั้งมั่นชนิดที่มีสติแล้วแลอยู่

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร

คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-10 ธ.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหารสมัยพระพุทธเจ้า เวลาพระจะไปลา ท่านก็จะให้กรรมฐาน กรรมฐานพระพุทธเจ้าก็ให้ไปอย่างนี้แหละ ให้จนถึงโน้นน่ะ ถึงพระอรหันต์ แต่ว่าพระไปทํา ทําไม่ได้ คือ ถ้าไปจําคําที่พระพุทธเจ้าพูดแล้วไปปฏิบัติมันยาก นอกจากมันน้อมลงไปข้างใน พระรูปหนึ่งแกก็ไปเรียนกรรมฐานกับพระพุทธเจ้า ให้พระพุทธเจ้าบอกกรรมฐาน ตั้งแต่ชั้นต้นจนถึงพระอรหันต์ แล้วตนก็เข้าป่า แต่ไม่สามารถที่จะปฏิบัติจนบรรลุได้ ก็ตั้งใจว่าจะกลับวัดไปถามพระพุทธเจ้า พอเดินไปในระหว่างทาง เจอไฟป่า ก็เห็นว่ามันลุกกินจากกองไฟน้อยๆ แล้วเดี๋ยวก็กองมาก เดี๋ยวก็กองน้อย เดี๋ยวก็กองมาก เห็นอยู่อย่างนั้นก็น้อมมาที่ตัวเอง เวลาน้อมมาที่ตัวเองมันไม่มีคําสอนพระพุทธเจ้าอยู่นะ แต่ว่าคําสอนพระพุทธเจ้าที่มันเรียนๆฟังๆจําๆนั่นน่ะ มันตกผลึกมาเป็นปัญญาลงใจ แต่ว่าเวลาเขาจะรู้จริงๆ คือเข้าฐาน คือเข้ามาสู่กายสู่ใจนี้ แล้วหันมาเปรียบเทียบว่า เออ เหมือนกับร่างกายของเรา เหมือนกับรูปนามกายใจนี้ ที่มันถูกสังโยชน์กองใหญ่บ้างเล็กบ้าง อาสวะกองใหญ่บ้างเล็กบ้าง แผดเผา แล้วก็ไหม้ลุกโชนอยู่เรื่อยๆ คือพอมองเข้าไปข้างใน ใจมันจะอยู่ข้างใน มันก็จะทําให้จิตของพระรูปนี้เข้าสู่ฐาน คือเข้าสู่อารมณ์ของสติปัฏฐานได้

วางจิตไว้ที่ฐานอยู่ภายในแล้วก็พิจารณา พิจารณาให้เกิดการรู้การเห็น รู้อยู่เห็นอยู่ ว่าการเกิดขึ้นและการดับไปของรูป การเกิดขึ้นและการดับไปของนาม มีอย่างนี้ คือสังเกตว่าเวลาพระรูปไหนที่มีสภาวะ แล้วพระพุทธเจ้าไปสะกิด การสะกิดของพระพุทธเจ้าไม่ลึกลงไป ไม่ถลําออกไปจากฐาน ไม่ถลําออกไปเลย แล้วก็จะนิ่งอยู่ตรงนั้นนะ

แต่ครูบาอาจารย์ยุคหลังๆชอบถลําลึก ชอบลึกเข้าไป ออกจากฐาน แล้วก็ไปสาละวนอยู่กับพวกสภาวะต่างๆที่ไม่ใช่กายไม่ใช่ใจ ซึ่งพระพุทธเจ้าไม่ทําอย่างนั้นเด็ดขาด หรือแม้นแต่มีพระไปถามว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ เรารู้อยู่เห็นอยู่อย่างไร จึงละอาสวะได้ อาสวะจึงเกิดขึ้นไม่ได้” พระพุทธเจ้าบอกว่า “รู้อยู่เห็นอยู่อย่างอื่นไม่ได้หรอก ต้องรู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งรูป รู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งความเกิดแห่งรูป รู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งความดับแห่งรูป รู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งเวทนา รู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งการเกิดของเวทนาและความดับของเวทนา รู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งการเกิดของสัญญา และการดับของสัญญา รู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งการเกิดของสังขาร และการดับของสังขารรู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งการเกิดของวิญญาณ และการดับของวิญญาณ นี่รู้อยู่อย่างนี้แหละ ดับอาสวะได้”

อาสวะไม่ต้องไปดับมัน ถ้าจิตอยู่ที่ฐาน แล้วสามารถให้มีสติรู้อยู่เห็นอยู่ซึ่งสภาวะที่มันเกิดขึ้นตามความเป็นจริง คือมันเกิดขึ้นและการดับไปได้ ทั้งอาสวะทั้งสังโยชน์ มันก็เกิดไม่ได้ ที่เกิดอยู่มันก็ดับไป การดับไปของรูปนาม สังโยชน์ก็ดี อาสวะก็ดี มันไม่ได้มีอยู่ที่ไหนหรอก มันอยู่ที่กายที่ใจ ถ้าคำสั้นๆก็มันอยู่ที่ใจ ถ้าจิตนิ่งและก็มีสติรู้ตรงๆ เห็นตรงๆต่อรูป เห็นตรงๆต่อนาม ต่อการเกิดและการดับของมัน ถ้าเห็นรูปเกิดดับ เห็นนามเกิดดับ สังโยชน์ก็ดี อาสวะทั้งหลายก็ดี มันก็อยู่ไม่ได้ มันเป็นอย่างนี้ ของพระพุทธเจ้ามันเลยง่ายๆตรงๆนะ เราที่ยากนี่เพราะว่าเราไม่ยอมง่าย ไม่ยอมตรง เรายอมเลยไป

ตัวสติปัฏฐานนี่เป็นตัวบอกให้รู้ถึงความง่ายความตรงของจุดที่พระพุทธเจ้าชี้ เพราะฉะนั้นการนิ่งอยู่ที่ฐานแล้วมีสติรู้อาการกายอาการใจ โดยเฉพาะนิ่งอยู่ที่ฐานแล้วก็รู้ลม เข้าสู่ฐานปั๊บแล้วรู้ลมเลย

จิตที่นิ่งอยู่ที่ฐาน ที่ตั้งมั่นนิ่งอยู่นั่นเป็นกุศลธาตุ แต่มันมีอกุศลเกิดขึ้นได้ตามเหตุตามปัจจัย แต่เมื่อเป็นอกุศลเกิดขึ้นมามันจะหลีกออกด้วยมีสติเข้าไปรู้ จิตจะรู้ตรงต่อกุศลและอกุศลที่เกิดขึ้นนั้น มันจะรู้ในฐานะที่เป็นจิตตสังขาร จิตตสังขารคือกุศลและอกุศล ตัวความตั้งมั่นของจิตที่นิ่งอยู่เป็นตัวกุศลธาตุ พอจิตตั้งนิ่งอยู่ที่ฐานก็รู้ลมอยู่ มันเกิดการกวัดแกว่ง เช่นไปที่มือซ้ายมือขวา มีสิ่งมาสัมผัสผิวกาย เช่นมีลมมากระทบแขน ลงมากระทบกับหน้า จิตจะไม่หลุดออกไปในสภาวะนั้น แต่มีสติเข้าไปรู้ถึงการกระทบนั้น ก็แค่รู้ แค่รู้ไป ตัวจิตจริงนิ่งอยู่ที่ฐาน มีเสียงกระทบหูก็แค่รู้ จิตไม่ไหลเข้าไปในเสียงนั้น พอจิตไม่ไหลเข้าไปมันก็จะไม่ปรุงออกมาเป็นทวิภาวะ คือ ชอบไม่ชอบ ดีชั่ว ไม่มี เพราะจิตไม่ได้ไหลเข้าไปหาความหมายของสิ่งที่กระทบนั้น สภาวะที่เกิดนั้น นิ่งอยู่ที่ฐาน สติแค่รู้การเกิดขึ้น แล้วเห็นการดับไป ก็รู้การดับไป เฉยๆตรงๆอย่างนี้แหละเป็นการรู้ของจิตที่ตั้งมั่น

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร