Historia eta istorioak

Ikasketaz ingeniaria da Beñat Arzadun, laguntzeko gogoz, Mozanbikera joan eta hango nekazariekin lanean aritu da hogei urtetan zehar. Mundukide gobernuz kanpoko erakundearen eskutik egin du bide hori. Egun, Euskal Herrira itzulita dago eta bertatik jarraitzen du laguntzeko ahaleginean, nazioarteko beste lurraldeetan dauden kooperanteren lana koordinatuz. Lanik handiena, "hango errealitatea ezagutzea" izan zela aitortzen du, izan ere ez kooperantearen lana eraginkorra izateko, borondatea eta ezagutza, lan egiten ari den herrialdeko errealitateari lotuta ekarpenak egitea bait da. 

Kooperazioak aurreko hamarkadetan izan duen garrantzia gutxituta ikusten du, lehen mundua "berpisionatzen" ikusten du eta ekonomia krisian murgilduta gaudela pentsatzen dugun arren, laguntza ematen jarraitzeko eskatzen du. Euskal herriko edozein biztaleren egoera ekonomikoa aberatsa delako, Munduko beste leku askorekiko. 

Entzun Historia eta istorioak podcastaren atal interesgarri hau.

Aktorea da Iñake Irastorza aspaldiko urtetan, zineman, antzerkian eta telebistan egin izan du lan. Antzeztea bokazioa da beretzat, lana baina gehiago eta bere iritzirako "aktorea, paper bat interpretatzen duenean haurtzaroa oso gogoan duen heldua da". Lanabesa berriz,"gorputza eta sentimenduak" ditu aktoreak eta emozionalki oreka galtzeko arriskua ere egon liteke. Aktore lanak dituen gora behera ekonomikoekin bizitzen ikasi egin behar da baita ere, oraintxe lan asko eta gero batere ez egotea gerta litekeelako. 

Irastorzaren esanetan, nola nahi, aberasgarria da aktore bizitza eta handia, talde lanari esker ikuskizun bat aurrera ateratzen denean sortzen den satisfazioa.

Jesus Ibarluzea, osasun publikoan doktorea da, Biologoa eta Psikologoa; urteak daramatza osasun publikoari lotutako baliabiden antolakuntzan. Eskarmentuak erakutsi dio desberdintasun sozial eta ekonomikoek zuzeneko eragina dutela bizi kalitatean. Historia eta istorioak podcastaren atal honetan Ibarluzeak azpimarratu digu, posta kodeak, gure bizitokiak, bizitzeko modua baldintzatzen duela. Eta inguruak eragiten duela, gaixotasunean, hilkortasun tasan eta abar.

Euskal herrian, munduko beste leku batzuetan ez bezala, ez dago desberdintasunik  landa eremua edo hiriaren artean osasun zerbitzuetako, bere ustez. Pandemiak erakutsi dio, mezu apokaliptikoak ez direla eraginkorrak eta egoera bereziak datozenerako, aurrez antolatuta egon beharra dagoela datorrenari aurre egin eta herritarrari arreta hobea emateko.

Argia, begi bistan duguna hobeto ikusteko edo alderantziz, ezkutatu nahi dugun objektuari itzala sortzeko erabili daiteke. Iñaki Irastorza argiztatzailea da, ibilbide luzea du telebistan, zineman eta ikuskizunak argiztatzen. Historia eta istorioak podcasatren atal honetan azaldu digu eskarmenduak erakutsi diona, "argiarekin gauzak aberastu" daitezkeela. 

Argia eta argiztatzailearen lana ezinbestekoak dira ikuskizunetarako, profesional hauei merezi duten lekua aitortzen ez zaien arren. Horren lekuko, errodaia zenbaitetan izaten dituzten lan baldintza kaskarrak. Zuzendari batzuk "ekarpen zain" egoten diren bezala, beste batzuk jarrera itxia erakusten dute profesionalaren lanari bidea emateko. Izan ere, Iñakik badaki, argiaren bidez, "sentimendu eta sensazioak" eragin daitezkeela. Izarrez betetako mundu horretaz hitz egin dugu argiztatzailearekin.

Euskal Herriko turismoaren historia egiteko bi mende atzera egin beharra dago Jose Maria Urkia historilariak dionez. Medikuntzan doktorea da Urkiri eta adiskideen elkarteko zuzendaritzako kidea, Turismoa ongizateari lotuta abiatu zela azpimarratu digu Historia eta istorioak podcastaren atal honetan. Bainuetxe eta hondartzetako urek sortzen zuten onura bila iritsi ziren noble eta aberatsak, Donostia, Biarritz edo eta Zestuara. Isabel II. Espinaiko erregina 1842an Donostiako hondartzara etortzen hasi izanak bere biziko garrantzia izan zuen ekonomiarentzat. Izan ere Gipuzkoak ohiri burura erakarri zituen bere gobernuko kideak eta hauen interesen alde egiten zituzten jendeak. Hala, XIX.mende amaieran eta XX.aren hasieran, Donostiako ostatu eta hotelek gaur egun baina ohe gehiago eskaintzen zituzten kanpotarrentzat. Lehen mundu gerran Espainiak jarrera neutrala hartu izanak Donostiari Europa osoko jendea biltzeko aukera eman zion gainera; aberats eta politikariak bezala, espioiak ... Gerra Zibilaren ostean Franco diktadoreak ere oporraldirako Donostia aukeratu izanak, sona berreskuratzen lagundu zion hiriari. Egun ere, turismo gune izaten jarraitzen du, baina turistaren profila aldatu da, 60ko hamarkadan izandako aldaketa sozioekonomikoa eta gero.

Iñigo Arratibel, Politika zientzietan lizentziatua da eta politika izan du ikerketa lerroa azken urteetan. Askok esaten dutenaren kontra politikaren izaera zientifikoa bistakoa da, esperimentazioa eta metodologiaren bidez lantzen bait da. Historia eta istorioak podcastaren atal honetan arrazoitu digunez, politika zientziek harremanak aztertzen dituzte, antolatzeko, gizarteak sortu dituen lege eta araudiak. Egun, Mendebaldean ezarrita dagoen sistema politikoa, II. Mundu Gerra ondoren sortutakoa da, Frantziako iraultzatik aurrera gizarteak ezarritako baloreetan eta aginte banaketatik aurrerako antolakuntzan oinarritutakoa.

Arratibelen esanetan, Demokrazia gaur gaurkoz arriskuan egon liteke. "autoritarismoa indarra galtzen" ari delako, alderdi bakarreko eta lider indartsuetan oinarritutako sistemak ugarituz. Eta bestetik, "gazteak politikatik kanpo" geratzen ari direlako gero eta gehiago.

Algoritmoak politika gaindituko ote duten galdetuta, hori "politikaren amaiera" izango litzatekela garbi du Iñigo Arratibelek.

Argazkiak, "modu zintzoenean" gertakariak jasotzeko modua dira Andoni Lubaki argazkilariaren iritzirako. Izan ere bai bait daki objetibotasun "osoa" ezin dela lortu.  Paperan aurrena eta modu digitalean gaur egun, argazkigintzak, munduari begiratu eta berau islatzeko modua zeharo aldatu duela bistako gauza da, askotan giza talde zenbaiten protagonismoa lortzeko bidea egin duelarik. 

Andoni Lubaki argazkilariak, argazkigintza du ogi bide. Munduko gatazka eta albiste guneetara hurbilduz ateratzen du bizi modua eta Historia eta Istorioak podcastaren atal honetan azaldu digu zer den beretzat, argazkilari izatea. Bere iritzirako, kamera, tresna bat besterik ez da. Baina baliabide horren erabilerak adieraziko du nolakoa den kamera horrekin irudiak egitean dituen argazkilaria. Artista, Kazetaria, edo eta ospakizunak eta pertsonaren inguruko gertakariak oroitzeko helburua duen pertsona.

Argazkiek sentimenduak biltzeko duten ahalmenari buruz galdetuta, argazkiek "min fisikorik" ez dutela eragiten esan digu, bai ordea sentsazioak eta sentimenduak sortzeko ahalmena sortu.

Garbiñe Etxeberria, (Hernani,1967)  Realeko nesken futbol saileko arduraduna da gaur egun. Aurrez, futbol jokalaria eta entrenatzailea izan da. Beraz, iturri onetik daki kirol arloan aurrera egiteko izan dituen zailtasunak eta oraindik ere egunerokoak dituzten eragozpenak kirola berdintasunean egin ahal izateko. "Mari mutilak ginen, ibilbideak eraman nau nagoen lekura" esaten du. Bere iritzirako  emakumeen eskubideak aitortu ze ezik, "berdintasunerako  aukerak" dira emakume kirolariek behar dituztenak aurrera egin ahal izateko "aukerak ematen zaizkienean, erantzuten dutelako". 

Onartzen du orain gutxi arte, Futboletik bizitzea izan dela emakumezkoentzat, "aldaketa handia egin da" esan digu Historia eta istorioak podcastean. Nola nahi bide luzea aurre ikusten du oraindik, "0 tik hasi ginen" baina oraindik ere, kirol arduradunekin elkartzen denean, "gizonez inguratuta bizi naiz" dio. 

Play eman elkarrizketa entzuteko.

Errusia albistegien ikus miran jarri du Ukrainako gerrak. Aroa Uharte Errusian bizi izan da, bertako hizkuntzan irakaslea da eta itzultzailea. Errusiako historia ezagutzen du eta topiko eta aurre iritzien gainetik hitz egin digu Historia eta istorioak podkastean. 

Errusia eta Ukrainaren arteko harremana, historian zehar, ona izan da, "Errusiar guztiek dute norbait Ukrainan" dio Aroak. askoren iritzirako  anai-arreben arteko gerra sortu duela Vladimir Putinek eta kontrako erreakzioa areagotzen ari dela. Nola nahi, Aroak argi esaten du "gure mundutik aparte, baina gure munduaren parte" ere badela Errusia.

Errusiako literatura, kultura eta iragan oparoa ardatz hartuta gaur egungo egoera azaldu digu podcastean, Errusia, lurralde oso  handia da, 144 milioi biztanle ditu eta ezberdintasun handia dago hiria eta landa eremuen artean.

Europar Batasunaren hazia, etsai amorratuak erein zuten XX. mendean. Hiru gerra beldurgarri elkarren kontra egin ondoren, gerra albora utzi eta elkarlana indartzea erabaki zuten Alemaniak eta Frantziak. Altzairua eta ikatzaren elkarteak daude oinarrian. Armak egiteko altzairua eta energia sortzeko ikatza ezinbesteko baliabideak zituzten eta hauek partekatu eta lehen gaiak elkarrekin ekoiztea erabaki zuten, aurrez gerrarako izan zuten grina elkarlana bihurtuz. Oinarri ekonomikoak zeuzkan erakundea, konfederazio bilakatu zen denboraren joanean eta Europar Batasuna da gaur egun. Mundu mailako proiektu politikorik handiena.  

Joxerramon Bengoetxea, legelaria da, Europar Batasuneko Justizia Epaitegiko abokatu izan zen bost urtez eta hurbiletik ezagutzen du Europar Batasunaren erakunde juridiko eta politikoa eta potentzial handiko erakundea jotzen du. Bere iritzirako, Ukrainako gerraren aurrean Batasunak erakutsi duen jarrera "beste bat da" aurreko egoerekiko. Hiritarrek "gero eta garrantzia handiagoa" hartzen dutela ikusten du. Arlo Juridiko eta ekonomikoan eskubideak zehaztuta daude bere esanetan eta atzerri politikan izan dezakeen garrantziaz ohartu beharko lukete hogeitazazpiek "AEB-tan "zer erabakitzen duten zain" egon gabe. 

Eman click eta entzun elkarrizketa interesgarri hau.