▨ نام شعر: لحظه‌ی دیدار نزدیک است (نسخه اول)

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

لحظه‌ی دیدار نزدیک است

باز من دیوانه‌ام، مستم

باز می‌لرزد، دلم، دستم

بازگویی در جهان دیگری هستم

های! نخراشی به غفلت

گونه‌ام را، تیغ

های! نپریشی صفای

زلفکم را، دست

آبرویم را نریزی، دل

ای نخورده مست

لحظه‌ی دیدار نزدیک است

▨

مهدی اخوان ثالث (متخلص به م. امید)

از دفتر شعر «زمستان»

منتشر شده به سال ۱۳۳۵

▨ نام شعر: گرگِ هار

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

گرگِ هاری شده‌ام،

هرزه‌پوی و دله‌دو

شب درین دشت زمستان‌زده‌ی بی‌همه‌چیز

می‌دوم، برده ز هر باد گرو.

چشم‌هایم چو دو کانون شرار،

صف تاریکی شب را شکَنَد.

همه بی‌رحمی و فرمانِ فرار.

گرگ هاری شده‌ام، خونِ مرا ظلمتِ زهر

کرده چون شعله‌ی چشمِ تو سیاه

تو چه آسوده و بی‌باک خرامی به بَرَم!

آه، می‌ترسم، آه!

آه، می‌ترسم از آن لحظه‌ی پر لذت و شوق

که تو خود را نگری،

مانده نومید ز هرگونه دفاع،

زیر چنگِ خشنِ وحشی و خونخوارِ منی.

پوپکم! آهوکم!

چه نشستی غافل؟

کز گزندم نرهی، گرچه پرستار منی.

پس از این دره‌ی ژرف

جای خمیازه‌ی جادو‌شده‌ی غارِ سیاه

پشت آن قله‌ی پوشیده ز برف

نیست چیزی، خبری،

ور تو را گفتم چیز دگری هست، نبود جز فریبِ دگری

من از این غفلتِ معصومِ تو، ای شعله‌ی پاک!

بیشتر سوزم و دندان به جگر می‌فشرم.

منشین با من، با من منشین

تو چه دانی که چه افسونگر و بی‌پا و سرم؟

تو چه دانی که پسِ هر نگهِ ساده‌ی من،

چه جنونی، چه نیازی، چه غمی‌ست؟

یا نگاه تو، که پر عصمت و ناز،

بر من افتد، چه عذاب و ستمی‌ست.

دردم این نیست ولی،

دردم این است که من بی‌تو دگر

از جهان دورم و بی‌خویشتنم.

پوپکم !آهوکم!

تا جنون فاصله‌ای نیست از اینجا که منم.

مگرم سوی تو راهی باشد،

چون فروغِ نگهت

ورنه دیگر به چه کار آیم من

بی تو؟ چون مرده‌ی چشمِ سیهت.

منشین اما با من منشین

تکیه بر من مکن ای پرده‌ی طنازِ حریر!

که شراری شده‌ام

پوپکم! آهوکم!

گرگ هاری شده‌ام.

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

از دفتر شعر زمستان

منتشر شده به سال ۱۳۳۵

ــــــــــ

پی‌نوشت: شعر در نسخه‌ی چاپ شده، با نسخه‌ی این خوانش تفاوت هایی دارد، این خوانش، در آخرین سالِ زندگی اخوان انجام شده و از نسخه‌ی چاپ شده‌ی قدیمی، طولانی‌تر و کامل‌تر است.

▨ نام قطعه: غمگنانه‌ترین نجابت جنون

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

در این برنامه می‌خواهم از جغرافیای غمگنانه‌ترین نجابتِ جنون، چند کلمه برای شما حرف بزنم.

غمگنانه‌ترین نجابتِ جنون در قلمرو زور و زر و عقل‌های مزدور و زبون

به مثابۀ فریاد و فغان‌هایی پر دریغ و درد از دوردستِ کویرهای حیرت و هیهات

در خاموشنای تاریکیِ بی‌فریاد

آن هم در روزگارهای تاراج و صلابت و سلطۀ زر و زور و بیداد 

و زمانهٔ جداییِ دردناکِ فضیلتِ عقل از شرف و سلامت نفسِ انسانی 

که پذیرفته‌ترین توجیه و تعریف عقل در بدیههٔ جاری، مثل بدیهیات رایج روزگار

تلوّن، حیله‌گری، قلاشی، قلابی و فرصت‌طلبی‌ست

و غلبه‌جویی به هر قیمت و وسیله‌ای که ممکنه

هوشمندی و فراست، معنی متداولش خویشتن‌پرستی و کسب توانایی و توانگری‌ست

از هر طریق که ممکن باشه

و فضایلِ عالی انسانی، غربت‌آلودترین ایامِ اسارت خود رو در نومیدی از هر شش‌جهت می‌گذرانند

و فریادشان ضعیف‌ترین ناله‌های نشنیدنی زمانه‌ست

و بی‌شنونده‌ترین افسانه

محو و فراموش، در هیاهوی بی‌حد و کرانه

گوید ار دیوانه گستاخ و گزاف

تو مکن از سرکشی با او مصاف

آن‌که اینجا مست و لایعقل بوَد

بی‌قرار و بی‌کس و بی‌دل بوَد

تو زبان از طعنهٔ او دور دار

عاشق و دیوانه را معذور دار

خوش بوَد گستاخیِ دیوانگان

خوش همی سوزند چون پروانگان

(عطار)

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

بخشی از اجرای مهدی اخوان ثالث در تلویزیون، به سال ۱۳۵۹

▨ نام شعر: آخرِ خط

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

رسیده‌ایم من و نوبتم به آخر خط

نگاه دار، جوان‌ها بگو سوار شوند.

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

▨ نام شعر: شادی نماند

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: شاعر

▨ موسیقی: بداهه‌نوازی سه‌تار توسط سهراب پورناظری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــ

شادی نماند و شور نماند و هوس نماند

سهل است این سخن، که مجال ِ نفس نماند

فریاد از او کنند که فریادرس رسد

فریاد را چه سود، چو فریادرس نماند؟

کو، کو، کجاست، قمری مست سرود خوان؟

جز مشتی استخوان و پر، اندر قفس نماند

امید در به در شد و از کاروان شوق

جز ناله‌ای ضعیف ز مسکین جَرَس نماند

طوفانی از غبار بماند و سوار رفت

بس برگ و ساز ِ بیهده ماند و فَرَس نماند

سودند سر به خاک ِ مذّلت کسان چو باد

در برج‌های قلعه‌ی تدبیر، کس نماند

کارون و زنده‌رود پر از خون دل شدند

اترک شکست عهد و، وفای ارس نماند

تنها نه خصم رهزن ما شد، که دوست هم

چندان که پیش رفتش از او باز پس نماند

رفتند و رفت هر چه دروغ و فریب بود

تا مرگ، این حقیقت بی رحم، بس نماند

تابنده باد مشعل مِی! کاندرین ظُلام

موسی بشد؛ به وادی ایمن قَبَس نماند

برخیز «امید» و چاره‌ی غم‌ها ز باده خواه

ور نیست، پس چه چاره کنی؟ چاره پس نماند

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

▨ نام شعر: تکیه‌گاه (غزل ۳) 

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

ای تکیه‌گاه و پناه

زیباترین لحظه‌های

پر عصمت و پر شکوهِ

تنهایی و خلوت من

ای شطِ شیرینِ پر شوکتِ من

ای با تو من گشته بسیار

در کوچه‌های بزرگِ نجابت

ظاهرنه‌بن‌بستِ عابرفریبنده‌ی استجابت

در کوچه‌های سرور و غمِ راستینی که‌مان بود

در کوچه‌باغِ گلِ ساکتِ نازهایت

در کوچه‌باغِ گلِ سرخِ شرمم

در کوچه‌های نوازش

در کوچه‌های چه شب‌های بسیار

تا ساحل سیمگونِ سحرگاه رفتن

در کوچه‌های مه‌آلودِ بس گفت‌وگوها

بی هیچ از لذتِ خواب گفتن

در کوچه‌های نجیبِ غزل‌ها که چشم تو می‌خواند

گهگاه اگر از سخن باز می‌ماند

افسون پاکِ مَنَش پیش می‌راند

ای شطِ پر شوکتِ هر چه زیباییِ پاک

ای شطِ زیبای پر شوکتِ من

ای رفته تا دوردستان

آنجا بگو تا کدامین ستاره‌ست

روشن‌ترین هم‌نشینِ شب غربت تو؟

ای هم‌نشینِ قدیم شبِ غربتِ من

ای تکیه‌گاه و پناه

غمگین‌ترین لحظه‌های کنون بی‌نگاهت تهی مانده از نور

در کوچه‌باغِ گلِ تیره و تلخِ اندوه

در کوچه‌های چه شب‌ها که اکنون همه کور

آن‌جا بگو تا کدامین ستاره‌ است

که شب‌فروزِ تو خورشید پاره‌ست؟

▨

مهدی اخوان ثالث (متخلص به م. امید)

از دفتر شعر «آخر شاهنامه»

منتشر شده به سال ۱۳۳۸

ــــــــــــــــ

پی‌نوشت: در ابتدا، صدای فروغ فرخزاد را می‌شنوید.

▨ نام شعر: پیغام

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ موسیقی: کیهان کلهر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

چون درختی در صمیم سرد و بی‌ابرِ زمستانی

هر چه برگم بود و بارم بود

هر چه از فرّ ِ بلوغ گرمِ تابستان و میراثِ بهارم بود

هر چه یاد و یادگارم

بود

ریخته‌ست

چون درختی در زمستانم

بی که پندارد بهاری بود و خواهد بود

دیگر اکنون هیچ مرغ پیر یا کوری

در چنین عریانیِ انبوهم آیا لانه خواهد بست؟

دیگر آیا زخمه‌های هیچ پیرایش

با امیدِ روزهای سبزِ آینده

خواهدم این سوی و آن سو خست؟

چون درختی اندر اقصای زمستانم

ریخته دیری‌ست

هر چه بودم یاد و بودم برگ

یادِ با نرمک نسیمی چون نماز شعله‌ی بیمار لرزیدن

برگِ چونان صخره‌ی کری نلرزیدن

یاد رنج از دست‌های منتظر بردن

برگِ از اشک و نگاه و ناله آزردن

ای بهارِ همچنان تا جاودان در راه

همچنان تا جاودان بر شهرها و روستاهای دگر بگذر

هرگز و هرگز

بر بیابانِ غریبِ من

منگر و منگر

سایه‌ی نمناک و سبزت هر چه از من دورتر، ‌خوشتر

بیم دارم کز نسیم ساحرِ ابریشمینِ تو

تکمه‌ی سبزی بروید باز، بر پیراهنِ خشک و کبود من

همچنان بگذار

تا درودِ دردناک اندهان ماند سرودِ من

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

از دفتر شعر آخر شاهنامه

▨ نام شعر: دریچه‌ها

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: شاعر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــ

ما چون دو دریچه، روبروی هم

آگاه ز هر بگو مگوی ِ هم

هر روز سلام و پرسش و خنده

هر روز قرار ِ روز آینده

عمر آینه‌ی بهشت، اما...

آه

بیش از شب و روز ِ تیر و دی کوتاه

اکنون دل من شکسته و خسته‌ست

زیرا یکی از دریچه‌ها بسته‌ست

نه مهر فسون، نه ماه جادو کرد

نفرین به سفر، که هرچه کرد او کرد

▨ 

مهدی اخوان ثالث

از دفتر شعر: آخر شاهنامه

منتشر شده به سال ۱۳۳۸