De VVD is opgeschoven naar het politieke midden. Het kabinet vaart een pro-Europese koers, Rutte heeft de ambitie Nederland klimaatkampioen te laten worden en in het kabinet ontbreken rechtse houwdegens.

De koersverlegging werd al duidelijk in de vorige kabinetsperiode toen fractievoorzitter Klaas Dijkhoff een sociaalliberaal koersverhaal schreef. Dit was niet meer de VVD van 2006, toen lijsttrekker Mark Rutte minder stemmen kreeg dan de toenmalige nummer twee Rita Verdonk en Rutte zich geroepen voelde om een punt te maken van de dubbele nationaliteit van een staatssecretaris.

Bij de verkiezingen van 2021 bleek dat de VVD zich deze koerswijziging kan veroorloven. De kiezers maakten haar opnieuw de grootste partij. ‘PVV-corvee’ - af en toe uiterst rechts uithalen om die kiezers te laten zien dat de VVD er ook voor hen is - hoeft niet meer. Het Nationaal Kiezersonderzoek bevestigt dit. Er is vrijwel geen grensverkeer meer tussen het rechtse blok van PVV en FvD en het centrumrechtse blok van VVD en CDA, concluderen de politicologen.

De VVD leek dit de afgelopen jaren zelf ook steeds beter te begrijpen. Ze werd zelfbewuster en keek niet steeds over de schouders naar de geradicaliseerde Geert Wilders. In het debat over de regeringsverklaring nam premier Mark Rutte ferm afstand van Wilders’ aantijging dat de partij een terrorist in huis heeft.

Wilders had het over Soumaya Sahla, in 2005 gearresteerd en daarna drie jaar de cel in wegens betrokkenheid bij de Hofstad-groep. In de gevangenis kwam ze tot nieuwe inzichten. Ze deradicaliseerde en waarschuwt nu tegen het salafisme en de parallelle samenleving. Het leidde zelfs tot een vriendschap met oud VVD-leider Frits Bolkestein, die nu al tien jaar haar mentor is. De VVD leek haar ook te omarmen. Sahla was zelfs voorzitter van de VVD-werkgroep Nationale Veiligheid.

En toch werd haar partij plotseling wankelmoedig. In WNL op Zondag zei fractievoorzitter Sophie Hermans dat ze er moeite mee heeft. Paniek in de tent! Dinsdag vergaderde de fractie over de kwestie en ze kwamen er niet uit. Nog vreemder is wat Rutte dinsdag zei. Hij maakte er iets procedureels van. ‘We zijn erover bezig en zodra we iets nieuws te melden hebben, komen we erover naar buiten.’ Gisteren leverde Sahla haar functie in.

De zo ferme Rutte liet zich alsnog op sleeptouw nemen door Geert Wilders. Toch weer PVV-corvee!

Dit staat ver af van het liberale beginsel dat iemand die haar straf heeft uitgezeten weer aan het maatschappelijk leven mag meedoen. Daarnaast is de VVD niet consequent als ze Sahla jarenlang een niet onbelangrijke functie geeft en pas gaat twijfelen als Wilders amok maakt.

Het is ironisch dat Frits Bolkestein, die destijds zijn kaarten op Rita Verdonk zette, nu de echte liberaal blijkt te zijn. In plaats van Soumaya Sahla als een baksteen te laten vallen, had de VVD een voorbeeld moeten nemen aan haar oude leider.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.