Toen de Europese Commissie bij haar aantreden eind 2019 uitsprak ‘een geopolitieke Commissie’ te willen zijn, werd er in Nederland gefronst. De Europese Unie is economisch een reus, maar politiek een dwerg. Maar Donald Trump leerde ons dat we niet altijd van de Verenigde Staten op aan kunnen. Corona vertelde ons dat het best handig is als we zelf de spullen kunnen maken die we nodig hebben – zeker in crisistijd. En klimaat- en energiebeleid kan alleen maar samen.

Twee jaar na de komst van de Commissie van Ursula von der Leyen, sloot ons land aan. Alle aarzeling was verdwenen. ‘Nederland neemt een leidende rol om de EU slagvaardiger, economisch sterker, groener en veiliger te maken’, schreef Rutte IV in het coalitieakkoord. Strategische autonomie is belangrijk en in het Europese buitenlandbeleid wil Nederland zelfs op veel punten het nationale vetorecht afschaffen.

Kort daarna viel Poetin Oekraïne binnen, beleefde Duitsland zijn ‘Zeitenwende’ en wij allemaal een ‘Europawende’. We kunnen niet meer leven van het vredesdividend van na de val van de Muur en zullen fors moeten investeren in defensie. Europese defensie, uiteraard in samenwerking met en ter versterking van de NAVO.

Deze week reist Mark Rutte Europa door. Naar onze troepen in Litouwen, naar Oekraïense vluchtelingen in Polen en naar Turkije, dat plotseling een sleutelrol heeft in de verhouding met Rusland. Alle ruzies zijn vergeten. Vandaag is Rutte in Brussel bij de NAVO-top en daarna de EU-top, waar hij ook met de Amerikaanse president Joe Biden overlegt. De leidende Europese rol uit het coalitieakkoord in praktijk.

Intussen houdt de Tweede Kamer met elke minister hoofdlijnendebatten. Dat is mooi maar nu niet meer adequaat. Er is wel degelijk reden om met het kabinet als geheel piketpaaltjes te slaan, zoals Jesse Klaver van GroenLinks deze week vergeefs vroeg.

Het coalitieakkoord, met al zijn ambities, is nu – na drie maanden – alweer verouderd. Zo stonden die stevige Europa-zinnen in het laatste hoofdstuk en onder de kop ‘Internationaal’. Maar Europa is binnenland geworden. Vrijwel elk beleidsterrein hangt samen met wat we in Europa besluiten. En dat dan als laatste hoofdstuk – da’s een beetje raar. Ook het hoofdstuk over klimaat en energie moet herschreven worden, het hoofdstuk over veiligheid, over arbeidsmarkt en inkomen – eigenlijk alles.

Er is veel te doen. In Europa en in Nederland. En een herijkt coalitieakkoord kan ervoor zorgen dat Rutte met zijn kabinet ook thuis slagvaardiger is.

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.