"İstanbul’da şöyle bir denklem var: Hayvan sevenler sokaklara bol bol kedi ve köpek maması koyar, bu sayede karga nüfusu muazzam seviyelere çıkar ve kargalar kumru serçe ve ispinoz gibi kuşları baskı altına alır. Kumrular tükenir, küçük kumrular balkon içi, bina girişi gibi korunaklı yerlere yuvalar. Mesela Yıldız Parkı'na her gün bırakılan kilolarca ekmek köpeklerin yanı sıra yüzlerce leş kargası ve 40'tan fazla küçük kargayı besler."

Kerem Ali Boyla bu bölümde leylek göçünü, nerelerden izlenebileceğini, Beykoz kuşlarını ve İstanbul'daki papağan sayımını anlatıyor.

Leylek göçü 14 Ağustos ve 28 Ağustos civarında en yüksek yoğunluğa ulaşacak, sonra 5 Eylül gibi ana geçiş sonlanacak. Leylek göçünü İstanbul’da görebiliyoruz. Ankara özellikle sonbahar göçü açısından kısır bir noktada, İzmir’de ise leylek ve yırtıcı göçü yok denecek kadar az gözleniyor. Edirne, Kırklareli, Bursa, Eskişehir leylek göçünün görülebildiği yerler. Güneyde ise Kütahya, Afyon, Konya, Mersin, Adana ve Antakya hep göçün görüldüğü yerler. Doğu’da da yoğun bir leylek göçü görülmez, ancak şahinler ve çaylaklar yoğun geçer.

📸Yeşil Papağan - Psittacula krameri - © Ömer Salman (eBird)

İstanbul’da görülmesini hiç beklemediğiniz kuş türleri: Çöplüklerin gizli ziyaretçileri akbabalar, su rezervlerindeki flamingolar ve papağanlar. 

İstanbul’da hiç Kızıl Akbaba olur mu? Boyu 1 metreye yakın, kanatlarını açtığında ise 2,5 metre. Ağırlığı 7-8 kilo olabiliyor. Bir nevi tarih öncesinden kalma, efsanevi bir tür. Peki İstanbul'a neden, nasıl geldiler?

Doğal hayatla ilgili “okur yazarlığımız” son 20 yılda arttıkça, flamingonun aslında yerli bir tür olduğu, hatta muhtemelen allı turna ismine sahip olduğunu bilmeyen kalmadı. İzmirli flamingoya çok daha aşinadır, Bostanlı ve Karşıyaka'da çok görülen sıradan bir kuş. Peki ya İstanbul'da TEM otoyolu viyadüğünden geçerken gördüklerimiz?

İstanbul’un yaban hayatında papağanların yaşadığını duymuşsunuzdur. Her zaman ilginç bir konu. İki nedeni var. Bir; parlak renkleri, uzun kuyrukları ve sesleriyle egzotik hayvanlar. İkincisi de hakkında birçok dedikodu, hikaye ve mit var. 

📸  Kızıl Akbaba Gyps fulvus © Özgür Ekincioğlu (eBird)

Temmuz ayında görebileceğiniz kuşlar: Şarkıcı baykuş, yaramaz yelkovan, köfteci ebabil...

Türkiye’deki en yaygın baykuşların başında kukumav gelir. İstanbul’da ve diğer şehirlerde de var. Ama asıl kalesi yazlıklar. Çatılara, su depolarının altına, gün ısısı sistemlerine bayılır. İri bir yumruk boyutunda küçük bir baykuş. Açık veya orta kahverengi üzerinde inci gibi beyaz benekli. Gözleri sarı ve belirgin. Diğer baykuşlar gibi değil, gündüz de aktif. Uzun yaz gecelerinin vokalisti baykuşlardan farklı şarkılar dinleyin...

YELKOVANLARA SELAM

Yelkovanlar sadece ıssız adalarda yuvalar. Tüm üreme faaliyeti de gece saatlerinde olur. Çünkü karada çok çelimsiz olan bu kuşlar, aksi halde gümüş martılar tarafından parçalanır. Yuvalayabilecekleri yegane adalar Ege adalarıdır, hepsi de Yunan karasularındaki adalar. Bugüne kadar bizim karasularda bir koloni bulunamadı. Beslenme alanları ise Karadeniz’de mevsimine göre hamsilerin bulunduğu yerler. Yani hayatları çok hareketli. Ege’deki adalardan yola çıkan erişkin, boğazı geçip Karadeniz’e ulaşır, oradaki hamsi sürülerini bulur, önce kendisini besler, sonra da kursağını doldurup Ege’ye geri döner, yavrusunu besler. Bu yaklaşık 1 haftayı bulur. Vapurdayken yelkovan sürüsü görürseniz, bu bilgi üzerine bir şapka çıkarabilirsiniz. Çocuk yetiştirme hiç kolay değil.

KÖFTECİ EBABİLLER

Ebabiller muhteşem uçuculardır. Uçan böceklerle beslenirler. onları havada kaparlar. Ama o kısacık bacaklarıyla, sadece dik yüzeylere tutunabilirler, yere veya ağaca konamazlar. Bu şu anlama gelir. Muhteşem bir sulak alan ve üzerinde milyonlarca böcek. Ebabil orada çok mutlu olabilir, ama yuvalamak için gene dağlara veya şehirdeki beton binalara dönmek zorundadır. 

📸 Yelkovan kuşları - Anadolu Ajansı

- Eskişehir’de kuş gözlemcisi fark etmiş; apartmanın yağmur borusuna yuva yapan kuşlar sanıldığı gibi güvercin değil, doğangillerden yırtıcı bir kuş kerkenez. Aslında fare avcısı olan kerkenezler, şehirlere yerleşince serçelerle besleniyorlar. İstanbul’da Atatürk Havalimanı’nda gördüğünü, Şişli’de karantina döneminde balkondan gördüğünü, Ankara’da TÜBİTAK, Balıkesir’de Merkez PTT’nin çatısında kerkenez yuvaları olduğunu anlatıyor.

Şehir Kuşçusu Kerem Ali Boyla bu bölümden itibaren programı ayda bir değil, 15 günde bir yapıyor. Çünkü doğanın ve kuşların takvimi çok hızlı değişiyor.

Bu bölümde:

📸 Şebnem Coşkun - Anadolu Ajansı

“Şehir Kuşçusu” Kerem Ali Boyla #karantina döneminde evinin balkonundan yaptığı kuş gözlemini 33 türle kapattı. En son gördüğü kuşun “muhteşem” olduğunu söylüyor: #Arıkuşu.

📸Küçük Kumru - Kerem Ali Boyla - Pencereden

Kerem Ali Boyla #Corona günlerinde, Şişli'de dar bir sokaktaki evinin balkondan kuş gözlemine devam ediyor ve Şehir Kuşçusu programında gözlemlerini anlatıyor!

📸 Bülbül - Luscinia megarhynchos © Ergün Cengiz

Kerem Ali Boyla #Coronavirus salgını nedeniyle bu bölümü evinde kaydetti. Evde kalmanın gerektiği bugünlerde Şişli’de dar bir sokakta bulunan evinin balkonundan yaptığı kuş gözlemlerini anlattı.

Bugüne kadar balkonundan gördüğü kuş türleri şöyle: Küçük kumru, serçe, gümüş martı, yeşil papağan, büyük baştankara, ak karınlı ebabil, leylek, küçük orman kartalı, atmaca, şahin, gökçe delice.

Bu bölümde nisan ayı kuşlarından büyük baştankara, küçük kumru, gri balıkçıl, ekin kargası, leş kargasını tanıtıyor, seslerini dinletiyor, çok ilginç bilgiler veriyor. Mesela evinizin penceresine konabilecek leş kargası, adı gibi vahşi mi? İstanbul'u nasıl işgal ettiler?

📸 Kerem Ali Boyla - Bir kuş kapalı kanatlarla uçabilir mi? Kargalar rüzgarlı havada akrobatik hareketler yapmada ustadır. Güçlü bir rüzgara geriye sürüklenmemek için yapılacak tek hareket, kanatları kapamak!

Leyleklerin göçü başladı ve bence neredeyse Afrika’da antilopların göçü kadar muazzam bir doğa olayı olarak izlemesi son derece etkileyici. İstanbul Boğazı’nın üstünde binlerce leyleğin 15 Mart’tan itibaren Nisan başına kadar dönerek yükseldiğini süzüldüğünü izleyebilirsiniz. Leyleklerle birlikte, çoğunlukla kırlangıç sanılan, hatta “dağ kırlangıcı” denilen ebabiller de geliyor. Çok hızlı uçabilen Akkarınlı Ebabil kışı Afrika’da geçirip İstanbul’a geliyor. Ekim sonuna kadar İstanbul’da kalacaklar. Nerede görebilirim, derseniz; Taksim Meydanı, İstiklal Caddesi ya da Kadıköy’de iskeleye gidin.

📸 Ebabil - Mehmet Hanay (WWF)