आनंदची अंग आनंदाचे-पांडुरंगाचे परमभक्त श्री संत तुकाराम महाराजांकडुन त्यांच्या अंत:करणात उद्भवणारा अलौकिक आनंदाचा सहज सुंदर उत्सव म्हणा कल्लोळ म्हणा शब्दातून काहीशा अंशाने प्रकट होत आहे. आनंद हे आनंदाचेच अंग आहे. पूर्णातून पूर्णच उद्भवणार अन पुन्हा पूर्णातच एकरूप होणार असे काहीसे म्हणत असावेत - पाहूया आता .

देव आनंदात पाहू - देव दर्शन हे एकांगी असते, पण देव भेटी उभयतांची असते. देव भेटीत केवळ दर्शन नसून मार्गदर्शनही असते. जिथे भक्त किवा शिष्याचा आत्मशोधाचा मार्ग सुरूहोतो अन यालाच भक्ति म्हणतात. असा भक्त देवाला प्रत्यक्ष आनंदात पहातो. देव देवळात मंदिरात तीर्थक्षेत्री पहाता येतो. पण भक्तासाठी देव केवळ हृदयाचाच असतो. तेव्हा भक्त पाहू काय म्हणतो ते - देव आनंदात पाहू

मना संत आनंत शोधुनी पाहे - संतांना शोधायचे म्हणजे त्यांच्या अंतरंगाचा शोध घ्यायचा. तरच आपल्याच स्वताच्या अंतरंगात डोकावणे घडू शकते. आत्मशोध म्हणतात स्वताचा शोध तो हाच. संत जसे ईश्वरी अनुभवाने सदा आनंदी, समाधानी, शांतिपूर्ण असतात तसे आपण होणे हेच तर जीवनाचे प्रयोजन. तेव्हा साधकाचा हा शोध कसा होतो तेच प्रकट झाले आहे या एपिसोडमधून

देवाचे सारेच आहे. किंबहुना देवच साकार झालाय समग्र अस्तित्वाने. पण या अनुभवाचा मी झालो का? देव माझा झाला का आणि मी एकीएक देवाचाच झालो का या ध्यासाने जेव्हा भक्त सक्रिय होतो तेव्हा तो म्हणतो " देव माझा मी देवाचा " - तेव्हा ऐकू भक्त काय म्हणतो ते -

आनंदाचे जीवन झाले तुझ्यामुळे- असे भक्त म्हणतोय. आंतरीक कृतार्थतेतून उद्भवणारी त्याची कृतज्ञता सहजतेने वहात आहे त्याच्या सद्गुरूंच्या , पर्यायाने त्याच्या भगवंताच्या चरणापाशी. आनंदाचे जीवन झाले झाले तुझ्यामुळे - या आनंदाचे मूळ आहे कुठे , फळ आहे कुठे हे प्रकट होतेय त्याच्या ओघवत्या मधाळ वाणीतून- तीच ऐकू आता -

श्री समर्थ रामदास स्वामी मनाच्या श्लोकात म्हणतात- मनी मानिला देव तो पुजीताहे , परी देव शोधोनी कोणी न पाहे - ते का बरे असे सांगतात ?खरे तर ते साधकाला, भक्ताला, शिष्याला सावध करीत आहेत असेच जाणवते मला. असेच काहीसे प्रकट होत आहे "देव शोधोनी कोणी न पाहे " या एपिसोड मधून -