قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا (۹)

به‌راستی کسی که نفْس را [از زشت‌کاری] پاک کرد [تا به رشد لایقش برسد]، [بر موانع راه سعادت] پیروز شد (٩)

وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا (۱۰)

و کسی که آن را [به زشت‌کاری] آلود بی‌گمان [از رشد و کمال و رحمت حق] محروم شد (١٠)

كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْوَاهَا (۱۱)

ثَمودیان به سبب طغیانشان [پیامبرشان را] اِنکار کردند (١١)

إِذِ انْبَعَثَ أَشْقَاهَا (۱۲)

اوج طغیانشان زمانی بود که بدبخت‌ترینِ آن‌ها [برای پِی‌کردنِ ناقه] تحریک شد (١٢)

فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ وَسُقْيَاهَا (۱۳)

پس فرستادۀ خداوند به آنان گفت: از حمله به ناقۀ خدا، و منع‌کردنش از خوردنِ آب بپرهیزید (١٣)

فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاهَا (۱۴)

ولی او را تکذیب کردند، و تذکّرش را به هیچ انگاشتند و ناقه را پِی کردند، در نتیجه پروردگارشان آنان را به کیفر گناهشان به عذابی فراگیر دچار ساخت، و همۀ [ثَمودیان و دیارشان] را با خاک یکسان کرد (۱۴)

وَلَا يَخَافُ عُقْبَاهَا (۱۵)

و از سرانجام این کار [برای هیچکس و هیچ ملّتی] پروایی ندارد‌ (۱۵)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا (۱)

سوگند به خورشید، و نورش! چون بتابد (١)

وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا (۲)

و به ماه! چون به دنبالش برآید (٢)

وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا (۳)

و به روز! چون خورشید را جلوه‌گر می‌کند (٣)

وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا (۴)

و به شب! وقتی که تاریکی‌اش زمین را می‌پوشاند (۴)

وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنَاهَا (۵)

و به آسمان و کسی که آن را بنا کرد! (۵)

وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا (۶)

و به زمین، و کسی که آن را گسترش داد! (۶)

وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا (۷)

و به نفْس آدمی و کسی که آن را درست و معتدل ساخت! (٧)

فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا (۸)

پس زشت‌کاری و طریقۀ خودنگهداری از آن را به نفْس شناساند (٨)

ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ (۱۷)

[،گذشته از انجام این تکالیف]

از کسانی باشند که ایمان آورده‌، و یکدیگر را به شکیبایی و مهربانی سفارش کرده‌اند (١٧)

أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ (۱۸)

اینان [که دارندگانِ همۀ این ویژگی‌ها می‌باشند] سعادتمندانِ در دنیا و آخرتند (١٨)

وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا هُمْ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ (۱۹)

و کسانی که آیات ما را اِنکار کردند اهل شقاوت [در دو سرای] هستند (١٩)

عَلَيْهِمْ نَارٌ مُؤْصَدَةٌ (۲۰)

که آتشی دربسته بر آنان احاطه دارد [؛ آتشی که هیچ راه گریزی از آن ندارند] (٢٠)

وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ (۱۰)

و او را به دو راه [خیر و شرّ] هدایت نکردیم [تا خیر را برگزیده، و از شرّ دوری جوید]؟ (١٠)

فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ (۱۱)

پس او در آن گردنه وارد نشد (١١)

وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ (۱۲)

و تو چه می‌دانی که آن گردنه چیست؟ (١٢)

فَكُّ رَقَبَةٍ (۱۳)

آزادکردنِ برده (١٣)

أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ (۱۴)

یا طعام‌دادن در روز گرسنگی و قحطی (۱۴)

يَتِيمًا ذَا مَقْرَبَةٍ (۱۵)

به یتیمی خویشاوند (۱۵)

أَوْ مِسْكِينًا ذَا مَتْرَبَةٍ (۱۶)

یا بیچاره‌ای خاک‌نشین (۱۶)

أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ (۸)

آیا برای او دو چشم قرار ندادیم؟ (٨)

وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ (۹)

و یک زبان و دو لب (٩)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

لَا أُقْسِمُ بِهَٰذَا الْبَلَدِ (۱)

سوگند به این شهر مکّه! (١)

وَأَنْتَ حِلٌّ بِهَٰذَا الْبَلَدِ (۲)

درحالی‌که تو در آن سکونت داری‌ (٢)

وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ (۳)

و سوگند به پدری ارجمند [چون ابراهیم،] و فرزندی که پدید آورده است [چون اسماعیل]! (٣)

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ (۴)

همانا ما انسان را فرورفته در رنج و سختی آفریدیم (۴)

أَيَحْسَبُ أَنْ لَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ (۵)

آیا می‌پندارد که هرگز کسی بر او دست نیابد؟ (۵)

يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالًا لُبَدًا (۶)

[از روی گردنکشی و فخرفروشی]

می‌گوید: ثروت فراوانی را [در کارهای بزرگی] هزینه کرده‌ام (۶)

أَيَحْسَبُ أَنْ لَمْ يَرَهُ أَحَدٌ (۷)

آیا [در این هزینه‌کردنِ مال] پندارش این است که اَحَدی او را ندیده است [که آنچه را انجام داده ثبت کند]؟ (٧)

يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ (۲۷)

[:آن‌گاه خداوند به بندگانِ باایمانش خطاب می‌کند]

ای روح آرام‌یافته! (٢٧)

ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً (۲۸)

به‌سوی پروردگارت بازگرد! درحالی‌که [تو از او] خشنودی و [او هم از تو] خشنود است (٢٨)

فَادْخُلِي فِي عِبَادِي (۲۹)

پس در بین بندگان راستینم در آی! (٢٩)

وَادْخُلِي جَنَّتِي (۳۰)

و در بهشت ویژه‌ام وارد شو! (٣٠)

كَلَّا إِذَا دُكَّتِ الْأَرْضُ دَكًّا دَكًّا (۲۱)

چنین نیست که با این افکار و اعمال سعادت شما تضمین شود، [همه این پندارها و تعلّقات غلط و بی تفاوتی نسبت به یتیم و مسکین را کنار بگذارید] چون هنگامی که زمین به شدت دَر هم کوبیده شود (٢١)

وَجَاءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا (۲۲)

و قدرت و تدبیر پروردگارت [جهت انجام امور قیامت] ظهور کند، و فرشتگان صف‌به‌صف [برای اجرای مأموریتشان بیایند‌] (٢٢)

وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ ۚ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنْسَانُ وَأَنَّىٰ لَهُ الذِّكْرَىٰ (۲۳)

در آن روز، دوزخ را [در برابر دیدگان همه] حاضر کنند، [آن وقت است که] انسان متذکّرِ [همۀ امور] می‌شود، ولی این متذکّرشدن چه سودی برای او دارد؟! (٢٣)

يَقُولُ يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي (۲۴)

می‌گوید: ای‌کاش از پیش برای این زندگی [آخرتی]‌ام [عبادت و کار نیک و توشۀ مناسب] فرستاده بودم! (۲۴)

فَيَوْمَئِذٍ لَا يُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ (۲۵)

پس در آن روز هیچ‌کس چون عذابِ خدا عذاب نمی‌کند (۲۵)

وَلَا يُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ (۲۶)

و اَحَدی چون به بندکشیدنِ او به بند نمی‌کشد! (۲۶)

فَأَمَّا الْإِنْسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ (۱۵)

امّا انسان، چون پروردگارش در جهت آزمایشِ او، با حفظ شخصیتش نعمت و سودی به او رسانَد، [و رفاه و راحتی نصیبش کند،] می‌گوید: پروردگارم [به خاطر لیاقتم به من نعمت و رفاه بخشید، و] گرامی‌ام داشت (۱۵)

وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ (۱۶)

و امّا زمانی که باز در جهت آزمایشش رزقش را بر او تنگ بگیرد، می‌گوید: پروردگارم مرا خوار کرده است! (۱۶)

كَلَّا ۖ بَلْ لَا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ (۱۷)

چنین نیست که [می‌پندارد؛] بلکه [سببِ خواری شما این است که] یتیم را اِکرام نمی‌کنید (١٧)

وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ (۱۸)

و یکدیگر را بر طعام‌دادن به بیچارگان تشویق نمایید (١٨)

وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا (۱۹)

و میراث [دیگران] را [ضمیمۀ ثروت خود کرده،] یکجا می‌خورید (١٩)

وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا (۲۰)

و بسیار عاشق و دلباختۀ ثروت هستید (٢٠)

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ (۶)

آیا ندانسته‌ای که پروردگارت با عادیان چه کرد؟ (۶)

إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ (۷)

[و با شهر]

«اِرَم» که دارای ساختمان‌های بلند و مستحکم بود [چه رفتاری داشت]؟ (٧)

الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلَادِ (۸)

همان شهری که مانندش در سرزمین‌ها ساخته نشده بود (٨)

وَثَمُودَ الَّذِينَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ (۹)

و [با] ثمودیان، که در سرزمینشان تخته‌سنگ‌های سخت و بزرگ را [برای ساختن ساختمان‌های مصون از زلزله و توفان] می‌بریدند [چه کرد]؟ (٩)

وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ (۱۰)

و [با] فرعونِ بسیار قدرتمند و شکنجه‌گر [چگونه رفتار نمود]؟ (١٠)

الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ (۱۱)

همان عادیان و ثمودیان و فرعونیان که در شهرها طغیان کردند (١١)

فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ (۱۲)

و در آن‌ها تبهکاری و فتنۀ زیادی به بار آوردند (١٢)

فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ (۱۳)

پس پروردگارت عذاب پیاپی و شدیدی را بر آنان فروبارید (١٣)

إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ (۱۴)

بی‌تردید پروردگارت در کمین [همۀ انسان‌ها] است، [به این علّت راه فراری از عذابش ندارند] (۱۴)