Sách “Đạo Đức Kinh” viết: “Ngũ sắc lệnh nhân mục manh, ngũ âm lệnh nhân nhĩ lung, ngũ vị lệnh nhân khẩu sảng”, ngũ sắc làm người ta mờ mắt, ngũ âm làm người ta điếc tai, ngũ vị làm người ta tê miệng lưỡi. Nói cách khác, quá độ say mê một điều gì đó không chỉ riêng âm nhạc, thanh sắc hay ẩm thực đều sẽ khiến người ta mất đi hòa khí, thanh tỉnh và không thể cảm nhận được vị chân thực trong đó nữa.

Người ta nói rằng học làm người là việc của cả đời, không có cách nào tốt nghiệp được. Câu nói này quả thực rất có đạo lý. Đời người, bất kể là ai đều cần phải học tập, chỉ cần có học tập thì nhất định sẽ có tiến bộ. Học làm người là một môn học vô cùng quan trọng và thâm sâu. Vậy, một người cần học những gì?

Xưa nay khi nhắc đến một người có tài có đức, người ta không thể quên đằng sau chính là công lao dạy dỗ của thầy cô, cha mẹ. Nhưng trong lịch sử cũng có không ít người mà đằng sau tài năng và đức hạnh của họ chính là công lao dạy dỗ của ông bà. Dưới đây là cách dạy dỗ cháu thành người tài đức của một vị quan thời nhà Minh. 

Con người sinh sống ở hoàn cảnh nào thì trong tư tưởng sẽ hình thành nên những tiêu chuẩn đo lường sự việc và phương thức ứng biến với cuộc sống như thế ấy. Nhìn lại sự đứt gãy về văn hóa xảy ra trong vài thế kỷ ngắn ngủi này, nguyên nhân chủ yếu đến từ sự đối nghịch vô cùng lớn giữa văn hóa truyền thống và ý thức hiện đại.

Con người hiện đại thường nóng vội, tham cái lợi trước mắt, khi gây dựng đại nghiệp, họ chỉ muốn một bước là thành tựu, một đêm là thành danh, một ngày là thành tài. Họ luôn xem “việc nhỏ” là tầm thường, nhưng lại quên mất rằng việc lớn là từ việc nhỏ tích lũy mà thành. Văn hóa truyền thống đã để lại rất nhiều câu chuyện lịch sử minh chứng cho đạo lý “nước chảy đá mòn”.

Trong cuộc sống, có một số sự việc chúng ta cố gắng và đạt được kết quả tốt, nhưng cũng có những sự việc cho dù có cố gắng đến đâu đi nữa cũng không thể đạt được kết quả mong đợi. Ngay cả Gia Cát Lượng, người nổi tiếng về tài trí mưu lược cũng nói: “Vô lực hồi thiên, cúc cung tận tụy”, không sức xoay chuyển trời, còng mình gắng sức. Có thể thấy, có một số sự tình, thực sự sức người không làm được. Nếu như sức người đã không thể xoay chuyển được, không thể vãn hồi được thì nên thản nhiên đối mặt, cũng chính là “tùy duyên”.

Giữa nghịch cảnh của cuộc đời, chìa khóa để một người thoát khỏi bóng tối chính là thái độ sống và niềm tin của người ấy. Rất nhiều thi nhân xưa đều đúc kết lại một kinh nghiệm như vậy sau khi đã trải qua những khúc chiết trên đường đời như Lục Du thời Nam Tống, Tô Đông Pha thời Bắc Tống… và cả thi nhân Phương Nhạc thời Nam Tống. 

Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận là Hoàng đế khai quốc của triều Tống nên ông hiểu được rất rõ rằng nắm giữ giang sơn là việc không hề dễ dàng, lại càng thấm thía những gian khổ của việc gây dựng sự nghiệp. Vì vậy, thân là Hoàng đế có thể hưởng thụ cuộc sống giàu sang nhưng Tống Thái Tổ lại vô cùng tiết kiệm, đồng thời cũng luôn chú ý đến cách lập thân xử thế của mình. Không chỉ vậy, ông còn rất nghiêm khắc giáo dục con cái trong việc tiết kiệm, tránh xa hoa.

Cổ ngữ giảng: “Thủy đáo cử thành”, nước chảy đến đủ thì tự nhiên sẽ tạo thành sông. Đối với bất kỳ ai cũng vậy, thành công sẽ tự nhiên đến khi đã có đầy đủ các điều kiện cần thiết mà không cần phải nhất mực truy cầu, hao tâm tổn sức theo đuổi.

Đây không phải là một cuốn sách dạy làm giàu dù tiêu đề của cuốn sách có thể làm cho bạn đọc ít nhiều liên tưởng tới điều đó. Tôi không đủ tư cách để viết về chuyện “làm giàu như thế nào”, việc ấy xin để các tỉ phú, các doanh nhân đã khởi nghiệp thành công, các nhà đầu tư có tài sản lớn lo.