Policja zatrzymała burmistrza Stambułu Ekrema İmamoğlu. Należy on do Republikańskiej Partii Ludowej i jest głównym przeciwnikiem politycznym prezydenta kraju Recepa Erdoğana. W niedzielę miał oficjalnie zostać ogłoszony kandydatem ugrupowania na prezydenta w wyborach, które odbędą się w 2028 roku. Dzień przed zatrzymaniem Uniwersytet Stambulski unieważnił dyplom poświadczający wyższe wykształcenie İmamoğlu. Blokuje to możliwość jego startu.

Państwowe media informują, że zatrzymanie dotyczy rzekomych powiązań İmamoğlu z terrorystami. Oprócz tego, przeciwko burmistrzowi prowadzone jest śledztwo w sprawie korupcji przy zamówieniach publicznych. Opozycja twierdzi, że jest to próba zamachu stanu. 

- Jest oczywistym, że to są działania polityczne. Erdoğan od dawna próbował „upolować” İmamoğlu. Jego zwycięstwo w wyborach na burmistrza Stambułu było nie na rękę prezydentowi, który zresztą sam kiedyś piastował to stanowisko i też trafił wtedy do więzienia. Można powiedzieć, że Erdoğan igra z historią.

Niemniej İmamoğlu stoi na przeszkodzie do kolejnej kadencji Erdoğana, który stara się o poparcie różnych stron w tej sprawie. Oskarżenia o propagandę terrorystyczną jest regularnie stosowanym narzędziem wobec przeciwników politycznych

- tłumaczy Witold Repetowicz z Akademii Sztuki Wojennej.

Niemcy zmieniają konstytucję, by wydawać więcej na obronność. Chadecy, socjaldemokraci i Partia Zielonych zagłosowali w Bundestagu za modyfikacją tzw. hamulca zadłużenia. Zakłada on, że deficyt budżetowy nie może przekroczyć 0,35 proc. PKB. W wyniku zmiany wydatki na obronność przekraczające 1 proc. PKB zostaną wyłączone z tej kalkulacji. 

Ta decyzja, jak stwierdził lider CDU Friedrich Merz, który prawdopodobnie niebawem zostanie kanclerzem, to pierwszy duży krok w kierunku nowej europejskiej wspólnoty obronnej.  

Są to ogromne pieniądze. Wszystkie instytuty ekonomiczne w Niemczech podniosły prognozy wzrostu gospodarczego, nawet do 1 proc. PKB. Pojawiają się jednak także głosy krytyczne – wpompowanie dużych środków w gospodarkę nic nie da, jeżeli nie posiada ona mocy przerobowych w postaci wykwalifikowanej siły roboczej. Może to jedynie doprowadzić do wzrostu inflacji, także w sektorze zbrojeniowym. 

Niemiecka infrastruktura drogowa, kolejowa czy cyfrowa nie jest w najlepszym stanie. Od lat mówi się, że wymaga szybkich inwestycji. Powstanie funduszu o wartości 500 mld euro postulował na przykład ekonomista Marcel Fratzcher i dziś jego postulat się realizuje. 

Jest oczywiste, że infrastruktura drogowo-kolejowa ma ogromne znaczenie dla obronności, zwłaszcza dla wsparcia wschodniej flanki NATO. Jeżeli chodzi o drogi, to nie jest jeszcze najgorzej, ale kolej ma ogromne problemy, o czym wie każdy, kto podróżował ostatnio Deutsche Bahn po Niemczech. 

Wiemy też, że Niemcy borykają się z dużymi problemami gospodarczymi. Volkswagen planuje zamykać linie produkcyjne i zakłady. Istnieje szansa, że część miejsc pracy zostanie uratowanych dzięki zwiększeniu produkcji uzbrojenia. Rheinmetall już wyraził zainteresowanie przejęciem zakładów VW

- tłumaczy dr Piotr Andrzejewski z Instytutu Zachodniego. 

Rosja pracuje nad uruchomieniem gazociągów Nord Stream – twierdzi niezależny rosyjski portal śledczy Istories. Wskazuje na trzy świadczące o tym poszlaki. Po pierwsze, firma Pipeline Coatings and Technologies, która uczestniczyła w budowie drugiej nitki, rozpoczęła przygotowania do dużego projektu, skupując licencje na technologie wykorzystywane w tego typu przedsięwzięciach.

Po drugie, na spotkaniu rosyjskiego Zrzeszenia Producentów Gazociągów, jak twierdzą źródła portalu, omawiano zdolności do montażu infrastruktury na dnie morskim. Wreszcie, spółka Nord Stream 2 AG, która odpowiada za gazociąg, uzyskała zgodę od władz Danii na przeprowadzenie podwodnych prac konserwacyjnych. Mają one polegać na wypompowaniu wody z uszkodzonego gazociągu i zaplombowaniu go. 

Wcześniej Istories wraz z niemieckim portalem Correctiv informowały, że Berlin, Moskwa i Waszyngton mają rozmawiać o przywróceniu zakupów rosyjskiej ropy przez Niemcy. Amerykańskie firmy miałyby kupić spółkę Rosnieft Deustchlad oraz udziały większościowe w rafinerii Schwedt. Kilka dni temu Berliner Zeitung informowała, że pracownicy rafinerii domagają się powrotu do zakupu rosyjskiej ropy i w maju planują wielką demonstrację.

Rozmowy o wznowieniu przepływu surowców są prawdopodobne. W ostatnich tygodniach mieliśmy szereg doniesień w tej sprawie, pisały o tym Financial Times i Bild. Ma to duże znaczenie, także dla bezpieczeństwa Polski, ponieważ powrót rosyjskiego gazu oznaczałby możliwość przywrócenia konkurencyjności niemieckiej gospodarce. 

Produkcja przemysłowa to obecnie 17 proc. niemieckiego PKB, ale ze względu na wysokie ceny energii wiele firm rozważa przeniesienie produkcji w inne miejsca na świecie, w tym do Stanów Zjednoczonych. Doprowadziły do tego odcięcie dostaw z Rosji i rezygnacja z energii atomowej

- tłumaczy dr Marek Stefan, zastępca redaktora naczelnego Układu Sił.

Chiny, Rosja i Iran stwierdziły, że dialog na linii Teheran-Waszyngton powinien być przywrócony jedynie na zasadzie wzajemnego szacunku. Moskwa i Pekin potwierdziły też prawa Iranu do pokojowego wykorzystania energii jądrowej oraz opowiedziały się za zniesieniem, jak stwierdziły w komunikacie, nielegalnych amerykańskich sankcji. 

Chiny i Rosja mogą pomóc Iranowi obchodzić sankcją. Rosja poprzez transfer technologii związanych z radiolokacją i silnikami rakietowymi. Podobnie jak Białoruś, z którą wczoraj zostało podpisane memorandum ws. współpracy w zakresie radiolokacji, produkcji ciężarówek oraz amunicji. Chiny są natomiast głównym odbiorcą irańskiej ropy. Środki pozyskane z jej sprzedaży pomagają Iranowi uniknąć bankructwa

- tłumaczy Marcin Krzyżanowski, współpracownik Układu Sił.

Władimir Putin powiedział, że zgadza się na amerykańską propozycję zawieszenia broni. Taka umowa musi jednak dotykać źródeł obecnego konfliktu. Musi także prowadzić do długotrwałego pokoju. 

Wcześniej Jurij Uszakow, wieloletni doradca Władimira Putina ds. międzynarodowych powiedział, że ewentualne zawieszenie broni nie dałoby nic Rosji. Skorzystałaby na nim Ukraina, dostając chwilę wytchnienia. Uszakow powtórzył także, że celem Moskwy jest osiągnięcie trwałego pokoju, który będzie zabezpieczał jej interesy. Kreml wyrażał to stanowisko wielokrotnie w ostatnich miesiącach. 

Według źródeł Agencji Reutera, Rosja przedstawiła Stanom Zjednoczonym listę warunków, pod którymi zgodzi się rozmawiać z nimi o Ukrainie. To zablokowanie jej członkostwa w NATO oraz brak zgody na siły sojuszu na jej terytorium i uznanie zdobyczy terytorialnych Moskwy łącznie z Krymem. 

Wystąpienie Uszakowa zbiegło się z przybyciem do Moskwy amerykańskiego wysłannika Steva Witkoffa. O dwóch sposobach, w jaki Rosja może de facto odrzucić zawieszenie broni mówi w rozmowie z Układem Sił dr Witold Rodkiewicz z Ośrodka Studiów Wschodnich.

W życie weszły cła nałożone przez administrację amerykańską na stal i aluminium. Stawki wynoszą 25 proc. Mają wpływ nie tylko na ceny samych metali, ale także szerokiej gamy produktów z nich wykonanych, takich części samochodów, maszyn budowlanych czy puszki na napoje. 

Prezydent Donald Trump już w kampanii wyborczej zapowiadał agresywną politykę celną. Stawiał różne cele, takie jak zmuszenie sąsiadów do uszczelnienia granic, wyrównanie bilansu handlowego czy wzmocnienie amerykańskiego przemysłu. 

W warstwie deklaracji Donald Trump próbuje przywrócić przemysł w Ameryce, ochronić rynek wewnętrzny, odbudować amerykańską potęgę gospodarczą, stworzyć nowe miejsca pracy i dzięki temu uczynić amerykański niezależną od tych światowych globalnych łańcuchów produkcyjnych.

 Amerykanie w ostatnich kilku dekadach wyprowadzili całą produkcję na rynki, które oferują dużo niższe koszty pracy. W efekcie klasa średnia amerykańska zaczęła ubożeć. Dzisiaj to właśnie ona wyniosła go do władzy. Jest to więc odpowiedź na potrzeby jego bazy wyborczej.

Niemniej ekonomiści próbują tutaj dopatrywać się jakiegoś drugiego dna. Mówi się o potrzebie wykupu amerykańskich obligacji, taka kumulacja nastąpi mniej więcej w połowie tego roku. Mówi się też na przykład o współdziałaniu z innymi krajami na rzecz osłabienia amerykańskiej waluty, by wzmocnić eksport. 

Wychodzi to dość dziwnie. Dzisiejszy świat nie jest tym samym, który obserwowaliśmy w XIX i XX wieku. Pierwsze efekty to jest utrata zaufania do Stanów Zjednoczonych jako partnera nie tylko gospodarczego, ale także politycznego czy też zakresie bezpieczeństwa, a także gwałtowny wzrost cen oraz ucieczka kapitału 

- tłumaczy Filip Dąb-Mirowski, współpracownik Układu Sił. 

Stany Zjednoczone przywrócą wsparcie wywiadowcze i wojskowe udzielane Ukrainie. Kijów natomiast zgadza się na 30-dniowe zawieszenie broni – to ustalenia poczynione w trakcie negocjacji delegacji ukraińskiej i amerykańskiej w Arabii Saudyjskiej. Ukrainę reprezentował m.in. Andrij Jermak, szef gabinetu prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, USA natomiast sekretarz stanu Marco Rubio oraz Mike Waltz, doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych ds. bezpieczeństwa narodowego.  

Rubio przed spotkaniem mówił, że zamierza wysłuchać, na jakie ustępstwa terytorialne wobec Rosji jest gotowa Ukraina, by zawrzeć pokój. Jermak w wywiadzie dla The Guardian stwierdził, że pokój musi być sprawiedliwy i długotrwały, dlatego Kijów musi otrzymać gwarancje bezpieczeństwa a rosyjskie aktywa zamrożone na Zachodzie powinny zostać przeznaczone na wsparcie Ukrainy.

W komunikacie nie ma jednak mowy o oddaniu ziemi Rosjanom. Wskazano natomiast, że niezwłocznie rozpoczną się negocjacje w sprawie trwałego pokoju, który ma zapewnić długoterminowe bezpieczeństwo Ukrainie.

Decyzja Ukrainy o zgodzie na zawieszenie broni jest dobra, ponieważ będzie to test dla Rosji, pokaże jej autentyczne intencje. Marco Rubio powiedział dosłownie, że teraz piłka jest po stronie Rosji

- tłumaczy dr Marek Stefan, zastępca redaktora naczelnego Układu Sił. 

Rumuńska komisja wyborcza odmówiła rejestracji Călina Georgescu w wyborach prezydenckich. Uważany przez przeciwników za skrajnie prawicowego i prorosyjskiego kandydat według sondaży cieszył się ponad 40-procentowym poparciem. 

Komisja uzasadniła swoją decyzję powołując się na orzeczenie rumuńskiego trybunału konstytucyjnego z 6 grudnia zeszłego roku. Organ ten odmówił uznania wyników pierwszej tury wyborów prezydenckich, która odbyła się niecałe dwa tygodnie wcześniej. Wygrał ją Georgerscu. 

Komisja powołała się na to, że od czasu unieważnionych wyborów nic się nie zmieniło, że dopuścił się on masowych manipulacji, a dodatkowo pojawiły się jego wypowiedzi, które pozwalają przypuszczać, że nie daje on rękojmi uszanowania demokracji po objęciu urzędu. Jest o tyle wątpliwe, że do tej pory z reguły komisja, jeżeli odmawiała rejestracji kandydatów, robiła to na podstawie nieprawidłowości formalnych.

Tamte wybory zostały unieważnione na podstawie reportów służb specjalnych, w których nie pada wyraźnie, że chodzi o ingerencję Rosji. Jest mowa o czynniku zewnętrznym, podane są przykłady zaangażowania Moskwy w wybory na Ukrainie czy w Mołdawii. Słabością polityki informacyjnej władz Rumunii jest to, że oskarżają Georgescu o kontakty z Rosją, ale nie są w stanie przedstawić twardych dowodów. 

Rosja popiera Georgescu na zasadzie „wróg mojego wroga jest moim przyjacielem”. Jest to polityk antynatowski i antyunijny. Moskwie zależy też na niestabilności w Rumunii, która jest największym po Polsce państwem wschodniej flanki NATO

- tłumaczy Jakub Pieńkowski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. 

Stany Zjednoczone planują wprowadzić opłaty dla statków dokujących w ich portach, będących częścią flot, których jednostki zostały wyprodukowane w Chinach lub pływają pod chińską banderą. Agencja Reutera dotarła do projektu rozporządzenia w tej sprawie. 

Podobną propozycję w zeszłym miesiącu ogłosiło Biuro Przedstawiciela Stanów Zjednoczonych ds. Handlu.

Administracja amerykańska ma też przekonywać inne kraje do wprowadzenia tego typu opłat pod groźbą kar. Rozporządzenie uderzyłoby jednak w takie firmy jak chińska COSCO, szwajcarska MSC czy duńska Maersk. 

Armatorzy z Chin odpowiadają za 50 proc. światowego przepływu towarów oraz za 30 proc. importu drogą morską do USA. Prym wiodą giganci państwowi, wyspecjalizowani w trasach przez Pacyfik. 

Zgodnie z rekomendacjami opublikowanymi przez Biuro Przedstawiciela Stanów Zjednoczonych ds. Handlu, statki miałoby zostać obłożone opłatą do miliona dolarów za zawinięcie do amerykańskiego portu lub tysiąca dolarów za każdą tonę ładunku dla mniejszych jednostek. Biuro zaznacza, że jeżeli statek zawinie do kilku portów, będzie musiał uiścić opłatę za każdym razem

- tłumaczy Krzysztof Karwowski z Instytutu Nowej Europy. 

Przywódcy państw Unii Europejskiej zadeklarowali chęć wsparcia Ukrainy. Konkluzja nadzwyczajnego szczytu zakłada poparcie dla polityki pokoju poprzez siłę, czyli dalszego przekazywania Kijowowi uzbrojenia i pieniędzy. Liderzy poparli także inicjatywę koordynacji tej pomocy przez wspólnotę. Stwierdzili, że jakiekolwiek zawieszenie broni musi być częścią szerszego planu pokojowego. Taki plan powinien z kolei zakładać gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy. Konkluzji szczytu nie poparły jedynie Węgry.

Jest to szczyt, który miał być kontrofensywą Unii Europejskiej wobec administracji Donalda Trumpa. Do tej pory organy unijne, w tym polska prezydencja, stały z boku. Powstawały różne poza unijne inicjatywy, odbywały się spotkania, na które niektórzy przywódcy nie byli zapraszani. Na pierwszy plan wysuwał się tutaj Emmanuel Macron, prezydent Francji, czyli kraju, który nie pełni obecnie żadnej szczególnej funkcji w UE

- tłumaczy europeista prof. Tomasz Grosse.