Wilders Partij voor de Vrijheid bleek wat de Vlamingen noemen een zweeppartij: concurrenten gaan zich anders gedragen omdat ze bang zijn dat hun kiezers overlopen.

Zijn directe invloed op het landbeleid duurde maar even. Twee jaar was hij gedoogpartner van VVD en CDA in de coalitie Rutte I. Ikzelf had toen de naïeve gedachte dat Wilders via coalitiedeelname zijn partij wilde ombuigen naar een constructieve conservatieve partij.

Maar dát was nooit de bedoeling. In het net verschenen boek Wilders gewogen, 15 jaar reuring in de Nederlandse politiek, worden voormalige fractieleden geciteerd die vertellen dat Wilders die gedoogconstructie eigenlijk helemaal niet wilde. Het zuiver vertolken van zijn ideeën, de boel schrik aanjagen en daardoor het beleid beïnvloeden was voor hem voldoende. Onderhandelen en compromissen sluiten benauwde hem. Liever hamerde hij ongeremd op het bekende aambeeld: tegen de islam, tegen Europa.

Hij liet het kabinet vallen. Zijn kiezers begrepen dat niet en hij verloor een derde van zijn zetels. Sindsdien nam Wilders invloed af.

In 2017 werd de PVV met twintig Kamerzetels nog wel de tweede partij. Wilders eiste een plek aan de formatietafel. VVD en CDA hadden geen er zin in. Informateur Herman Tjeenk Willink bedacht een list. Hij liet VVD-leider Mark Rutte en toenmalig CDA-leider Sybrand Buma een brief schrijven, ieder apart. Daarin verklaarden zij dat regeren met de PVV niet mogelijk is. Wilders wijst in toenemende mate de kernwaarden van dit land af, schreven ze. Hij ondermijnt instituties die de basis vormen van onze democratische rechtsstaat en hij heeft er meermaals blijk van gegeven geen verantwoordelijkheid te willen nemen. VVD en CDA waren glashelder: met deze PVV kan het nooit meer wat worden.

Sinds die kabinetsformatie ging het verder bergafwaarts. Van twintig zetels bij de Kamerverkiezingen naar nul zetels dit jaar in het Europees Parlement. In juli sloot Wilders in de peiling van Maurice de Hond het parlementaire jaar af zonder dubbele cijfers. Zijn kiezers bleken niet erg trouw. Toen Baudet op het toneel verscheen, kochten ze liever kaartjes voor zijn voorstelling.

Het einde van de PVV als succesvolle partij leek nabij. Wilders haalde zijn schouders op. Hem kregen ze niet weg. Na de verloren Europese verkiezingen zei hij: Ik zal nooit aftreden, nooit. U zult mij nooit zien gaan. De Tweede Kamer mag dan volgens hem een nep-parlement zijn, nergens is hij liever dan daar.

Inmiddels zijn we een paar maanden verder. En zie: Baudet kreeg al snel problemen in eigen huis. En nu Wilders weer dagelijks in de schijnwerpers staat vanwege het minder, minder Marokkanen-proces, keert een deel van zijn oude kiezers terug naar de PVV.

Al is wat hij zegt een grijsgedraaide plaat met steeds minder invloed, het Binnenhof is nog niet van hem af.

See omnystudio.com/listener for privacy information.